به گزارش مشرق، در شرایطی که بر کاهش تصدی گری دولت همواره تاکید شده، اما دولت‌ها در کشورمان حتی تا توزیع و نحوه عرضه سیب و پرتقال شب عید نیز دخالت داشته اند.
با توجه به تجربیات گرانی میوه شب عید به خصوص در سال گذشته، خبرها حاکی از آن است که تنظیم بازار میوه شب عید به بخش خصوصی واگذار شده است؛ موضوعی که به گفته کارشناسان گامی مثبت در مدیریت بازار است.
چند سالی است که دولت دو محصول سیب و پرتقال را به عنوان میوه شب عید، زمان محصول از باغدار خریداری کرده و در انبارها با هدف تنظیم قیمت‌ها برای شب عید ذخیره می‌کند. اقدامی که به اعتقاد کارشناسان اگرچه دولت با هدف کنترل تورم انجام می‌دهد، اما بازار را در التهاب نگه می‌دارد.
جدای از صرف هزینه‌ای که دولت برای تخصیص یارانه به میوه شب عید می‌کند، حجم بسیاری زیادی از این محصولات باغی هرساله پس از نوروز به دلیل عدم خرید مصرف کنندگان فاسد و معدوم می‌شود و این یعنی هزینه‌ای دیگر بر دوش دولت. هرچند که میوه تنظیم بازار با عنوان و قیمت سیب یا پرتقال درجه یک از باغدار خریداری می‌شود، اما به گفته مصرف کننده آنچه عرضه می‌شود میوه درجه یک یا ممتاز نیست.
سوگند امیری، کارشناس اقتصادی با بیان اینکه توزیع میوه تنظیم بازار اشتباه محض است چرا که باعث می‌شود میوه در ابتدای فصل با گران‌ترین قیمت عرضه شود، زیرا دولت از قبل آن را خریداری کرده است، گفت: با خرید میوه دولت از باغداران، میوه از بازار جمع می‌شود و به انبارها می‌رود بنابراین کاهش عرضه باعث افزایش قیمت می‌شود؛ با این سیاست مردم ناچارند میوه فصل را با گران‌ترین قیمت خریداری کنند.
او با بیان این نکته که یارانه‌ای که دولت به این بخش اختصاص می‌دهد رقم بزرگی است، اظهار داشت: بماند که میوه‌های تنظیم بازار همواره از کیفیت پایینی برخوردار هستند. در طرح تنظیم بازار میوه درجه سه را به‌عنوان میوه درجه یک به بازار عرضه می‌کنند ضمن اینکه در صورتی که تمامی حجم میوه خریداری شده، به فروش نرسد باز هم دولت باید به باغدار خسارت پرداخت کند. بر اساس آمارهای مرکز آمار ایران دولت هرساله برای میوه تنظیم بازار ۱۰ تا ۲۰ هزار میلیارد تومان در قالب یارانه هزینه می‌کند که اگر این مبلغ را به صورت نقدی به حساب مردم واریز کند، بهتر خواهد بود.
تغییر سازوکار خرید میوه شب عید
معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی به تازگی از واگذاری تنظیم بازار میوه شب عید به بخش خصوصی خبر داد و گفت: دولت فقط نظارت عالیه در اجرا دارد.
محسن شیراوند گفت: برای بهبود شیوه تنظیم بازار شب عید و با فراهم آمدن زیرساخت‌های لازم، تنظیم بازار میوه شب عید به بخش خصوصی واگذار شده است.
وی افزود: در روش اجرایی جدید میزان دخالت دولت از تمرکز در سیاستگذاری، نظارت و اجرا به حداقل کاهش می‌یابد و به استان‌ها واگذار می‌شود.
معاون بازرگانی وزارت جهاد کشاورزی بیان کرد: پیش از این دولت تصمیم می‌گرفت هر استان چه نوع میوه‌ای را با چه قیمتی خرید و چگونه اجرا کند که این موضوع هزینه گزافی به دولت تحمیل می‌کرد، اما اکنون بر اساس این دستورالعمل جدید هر ۳۱ استان تصمیم‌گیرنده نهایی تنظیم بازار شب عید استان خودشان هستند.
شیراوند با بیان اینکه این شیوه جدید به تمام استان‌ها ابلاغ و در حال اجراست، گفت: در طرح جدید تنظیم بازار میوه شب عید، دولت فقط نظارت عالیه در اجرا دارد.
زیان ۳۵۰ میلیارد تومانی دولت از میوه‌های تنظیم بازار!
این تصمیم در شرایطی اتخاذ شده که سال گذشته علی رغم تلاش دولت برای مدیریت بازار میوه شب عید، شاهد گرانی چند برابری قیمت میوه‌های تنظیم بازاری بودیم و اعلام شد که بیش از ۳۵۰ میلیارد تومان میوه‌ها گران‌تر از قیمت واقعی خریداری شدند.
این موضوع پای نهادهای نظارتی از جمله سازمان بازرسی کل کشور را نیز به این پرونده باز کرد و عنوان شد که سازمان تعاون روستایی میوه‌های شب عید را ۲۰ تا ۳۰ درصد بالاتر از نرخ بازار خریداری کرده است.
این مساله مورد توجه رئیس قوه قضاییه نیز قرار گرفت و اعلام شد که باید مشخص شود که این موضوع تبانی بوده یا آنکه سهل‌انگاری صورت گرفته است و چنانچه در موضوع خرید بالاتر از قیمت میوه از ناحیه سازمان تعاونی روستایی جرمی واقع شده باید برخوردهای قانونی لازم صورت گیرد.
پس از آن رییس سازمان بازرسی کل کشور نیز به این مساله واکنش نشان داد و گفت: طی بررسی‌ها و تحقیقات جامع صورت گرفته، مشخص شد که این میوه‌ها حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد بالاتر از قیمت بازار خریداری‌شده‌اند. همچنین ابلاغیه خرید این میوه‌ها، دیرهنگام و در اواخر آذرماه از سوی وزارت جهاد کشاورزی به سازمان تعاونی روستایی ارسال شده است، این میوه‌ها در دی‌ماه و از واسطه‌ها خریداری شدند و همین بی‌توجهی‌ها منجر به گرانی این خرید شدند.
ذبیح الله اعظمی ساردوئی، سخنگوی کمیسیون کشاورزی مجلس شورای اسلامی سازوکار خرید میوه شب عید را فسادزا عنوان کرده و با تاکید بر اینکه خرید میوه شب عید در موعد مقرر توسط اتحادیه‌ها به صورت استانی تامین می‌شود گفت: روند همانند سال‌های گذشته نیست و فسادها به حداقل می‌رسد.
به باور کارشناسان، اگر دولت با اهرم تنظیم بازار، قصد مداخله دارد باید از طریق افزایش یا کاهش میزان عرضه و تقاضا، قیمت را به رقم هدف گذاری شده، نزدیک کند. در واقع دستیابی به قیمت‌های تعادلی، فقط با بهره‌گیری از ابزار اقتصادی مانند عرضه و تقاضا ممکن است. با توجه به هزینه هنگفتی که دولت در این بخش به عنوان یارانه برای میوه شب عید در نظر می‌گیرد، دولت در سال جاری در خرید میوه شب عید تجدیدنظر کرده و آن را به بخش خصوصی واگذار کرده است. باید دید بخش خصوصی در این زمینه چقدر موفق عمل خواهد کرد.