به گزارش مشرق، چند سالی است که تراز گاز کشور در ماه‌های سرد سال منفی شده و مصرف گاز از تولید پیشی گرفته است. طبق گزارش وزارت نفت در روزهای اوج سرما که پیک مصرف گاز خانگی برای گرمایش نیز رخ می‌دهد، کسری گاز کشور به حدود ۲۰۰ میلیون متر مکعب در روز می‌رسد.
این کسری گاز در زمستان درحالی رقم خورده است که هم‌اکنون ایران بعد از آمریکا و روسیه بزرگترین تولیدکننده گاز دنیاست و با وجود سهم دوبرابری قطر از میدان گازی پارس جنوبی (گنبد شمالی)، تولید ایران بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون متر مکعب در روز از قطر بیشتر است.
در نتیجه به نظر می‌رسد که ریشه اصلی ناترازی گاز در ایران نه در سمت عرضه و تولید، بلکه در سمت تقاضا و مصرف است که ضروری است دولت و مردم با همکاری یکدیگر از مصرف غیر بهینه گاز جلوگیری کنند. طبیعی است که در این موضوع دولت باید پیش‌قدم شده و سپس همراهی مردم را جلب کند.
در این بین بررسی سیاست‌های کشورهای اروپایی نیز نشان می‌دهد که این کشورها برای عبور از زمستان سخت در لایه سیاست‌گذاری و فرهنگ‌سازی اقدام کرده‌اند، یعنی هم دولت برنامه‌ریزی کرده و هم مردم رعایت می‌کنند.
*۶ اقدام هوشمندانه برای کنترل تراز منفی گاز
در ادامه به بررسی اقدامات دولت سیزدهم برای کنترل ناترازی گاز پرداخته می‌شود که عبارتند از:
۱-افزایش حداکثری تولید گاز: وزارت نفت دولت سیزدهم از جنبه افزایش تولید گاز، با افزایش فروش میعانات گازی و اورهال (تعمیرات اساسی) پالایشگاه‌های گازی کشور و افزایش تولید با توسعه میادین، تولید گاز غنی را به ۱۰۴۰ میلیون متر مکعب در روز افزایش داده است.
سال گذشته رکورد تولید گاز از میدان پارس جنوبی با تولید ۷۰۵ میلیون متر مکعب در روز شکسته شد و امسال نیز بنابر گفته جواد اوجی وزیر نفت در برنامه هفته گذشته رهیافت از رادیو اقتصاد، تولید گاز نسبت به سال گذشته بین ۱۵ تا ۲۲ میلیون متر مکعب در روز افزایش یافته است.
۲-اصلاح تعرفه گاز خانگی با تمرکز بر مشترکان پرمصرف: طبق گزارش وزارت کار با عنوان «بررسی الگوی رفاهی مصرف گاز طبیعی در مشترکان خانگی» رابطه معناداری بین مصرف بالای گاز و رفاه بالای خانوارها در ایران وجود دارد، به‌طوری که در تهران ۹۳ درصد از مشترکان پرمصرف در پله‌های ۸ تا ۱۲ در نیمه شمالی این شهر زندگی می‌کنند.
در گام اول، دولت سیزدهم با اصلاح تعرفه گاز خانگی در سال گذشته، بعد از ۶ سال تعرفه گاز پرمصرف‌ها را افزایش داد، بدون اینکه تغییری در قبوض گاز سه پله اول که شامل ۷۵ درصد از مشترکان است رخ بدهد. این سیاست باعث کاهش مصرف گاز توسط مشترکان مرفه به میزان ۲۵ میلیون متر مکعب در روز شد.
امسال نیز دولت ضمن ثابت نگه‌داشتن تعرفه سه پله اول، تعرفه گاز مشترکان مرفه را افزایش داده، به طوری که قیمت گاز در پله ۱۱ و ۱۲ معادل ۵۰۰۰ و ۶۰۰۰ تومان بر متر مکعب شده است و پیش‌بینی می‌شود مصرف گاز خانگی در سال جاری نیز حدود ۲۵ میلیون متر مکعب در روز از طریق مصرف بهینه، صرفه‌جویی شود.
۳- طرح تشویقی مشترکان خانگی و صنایع به مصرف بهینه گاز: جواد اوجی وزیر نفت درباره تشویق مشترکان به کاهش مصرف نسبت به سال گذشته اظهار کرد: در صورتی که مشترکان خانگی یا صنایع نسبت به گذشته یک درصد کاهش مصرف داشته باشند ۳ درصد تخفیف به آن‌ها می‌دهیم و بستانکار شرکت ملی گاز می‌شوند.
به بیان ساده، طبق مصوبه جدید دولت، اگر هر مشترک خانگی و صنایع به میزان یک درصد نسبت به سال گذشته مصرف گاز خود را کاهش دهد، به میزان ۳ درصد از مبلغ کاهش مصرف به وی تشویقی اعطا خواهد شد و بستانکار شرکت ملی گاز می‌شود.
۴- پایش ادارات دولتی برای رعایت دمای رفاه: دولت برای همراهی و تشویق مردم به مصرف بهینه گاز در بخش خانگی، ابتدا مصرف بهینه را به صورت سختگیرانه‌ای از خود آغاز کرد. بدین ترتیب طبق بخشنامه معاون اول رئیس جمهور تمامی ادارات دولتی موظفند که دمای محل کار خود را روی ۱۸ درجه و کمتر تنظیم کنند و در صورت تخطی گاز آن اداره قطع خواهد شد.
مسلم رحمانی مدیر هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران با اشاره به اجرای طرح پایش مصرف گاز دستگاه‌های اجرایی اظهار داشت: شرکت‌های گاز استانی از ابتدای آذرماه، اقدام به پایش مصرف همه سازمان‌ها، اداره‌ها و مراکز دولتی، عمومی کرده‌اند که در این ارتباط، از حدود بیش از ۷۲ هزار پایش انجام‌شده تاکنون، بیش از ۶ هزار و ۳۰۰ مورد اخطار قطع گاز صادر شده، ۸۴۱ مورد قطعی گاز داشتیم و ۸۰۲ سازمان هم از ورود به داخل سازمانشان ممانعت کردند که در صورت ادامه این روند، ضمن برخورد با دستگاه مورد نظر، اسامی این دستگاه‌ها نیز اعلام خواهد شد.
شاید جالب‌ترین نمونه از رفتار سخت‌گیرانه دولت برای رعایت دمای ۱۸ درجه در ادارات دولتی، قطع گاز شرکت گاز، فرمانداری و استانداری استان یزد بابت عدم رعایت این دما بوده است. وقتی در جریان پایش از ادارات، ماموران شرکت گاز متوجه عدم رعایت دمای ۱۸ درجه در یکی از اتاق‌های اداره خود شدند، گاز شرکت خودشان را نیز قطع کردند.
۵- اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت: شرکت بهینه‌سازی مصرف سوخت، چهار طرح را برای کنترل مصرف سوخت در کشور در دستور کار قرار داده است که در مرحله اخذ مصوبه از شورای اقتصاد هستند.
این طرح‌ها شامل «جایگزینی ۴.۳ میلیون بخاری فرسوده با بخاری راندمان بالا»، «نوسازی ۳۴۶ هزار دستگاه ناوگان حمل و نقل شهری نوسازی»، «۸۵ هزار دستگاه ناوگان حمل و نقل برون شهری» و «ایجاد سامانه پایش هوشمند تردد جاده ای برای ۳۶۸ هزار دستگاه ناوگان» است.
جزئیات این چهار طرح در جدول شماره ۱، آورده شده است که مجموع سرمایه‌گذاری آن، حدود ۱۲ میلیارد دلار برآورد می‌شود که منابع آن از محل ماده ۱۲ تامین می‌شود.
هفته گذشته نیز جواد اوجی وزیر نفت در برنامه رهیافت رادیو اقتصاد با اشاره به آخرین اقدامات این وزارتخانه برای اجرای پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت گفت: استفاده از ظرفیت ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید برای پیشبرد پروژه‌های بهینه‌سازی مصرف سوخت در دستور کار قرار گرفته است و طرح‌های خوبی در برنامه هفتم توسعه و بودجه ۱۴۰۲ تدوین شده است.
اوجی تاکید کرد: سرمایه‌گذاری که برای بهینه‌سازی مصرف سوخت اقدام می‌کند، پولش را از محل صرفه‌جویی دریافت می‌کند. طبق پیشنهاد ما، دریافتی سرمایه‌گذاران از صندوقی به عنوان «صندوق حمایت از بهینه‌سازی مصرف سوخت» صورت می‌گیرد و دیگر معطل خزانه و تبصره ۱۴ بودجه نخواهیم ماند.
۶- فرهنگ‌سازی برای مصرف بهینه گاز در بخش خانگی: تمامی تمرکز دولت در حوزه فرهنگ‌سازی که در سطح شهر و صدا و سیما و رسانه‌های رسمی و مجازی تبلیغ شده است بر سه توصیه ساده وزیر نفت به مردم خلاصه می‌شود:
اول اینکه «مردم دمای خانه را بین ۱۸ تا ۱۹ درجه نگه دارند و این دما بیش از حد نیاز افزایش پیدا نکند»، دوم اینکه «مردم عزیز لطف کنند بعد از خروج از خانه و هنگامی در خانه تشریف ندارند وسایل گرمایشی را خاموش کنند» و سوم اینکه «مردم عزیز در فصل زمستان لباس نسبتا گرمی را در خانه بپوشند».
طبق گزارش وزارت نفت، هر یک درجه کاهش دمای منزل، منجر به صرفه‌جویی معادل یک فاز پارس جنوبی می‌شود، بدین ترتیب در صورتی که مردم در مصرف بهینه گاز اهتمام کنند و دمای خانه را به جای ۲۵ درجه به ۲۱ درجه تنظیم کنند، کل کمبود گاز کشور جبران خواهد شد.
تا اینجا اقدامات دولت برای کنترل تراز منفی گاز کشور گفته شد. در این بین اگر مردم تصور می‌کنند که در این حوزه تلاش‌های دولت ایران به عنوان سومین تولیدکننده گاز دنیا مناسب بوده است، می‌توانند با همراهی با دولت مانع از عدم‌النفع ۱۰ میلیارد دلاری کشور ناشی از کمبود گاز در ماه‌های سرد سال شوند، فقط کافی دمای خانه را بین ۱۸ تا ۲۱ درجه تنظیم کنند.