سرویس جهان مشرق - ساعت ۸:۵۵ شب جمعه، ۳ فوریه‌ی ۲۰۲۳ (۱۴ بهمن ۱۴۰۱) حدود ۵۰ واگن از یک قطار باربری متعلق به شرکت راه‌آهن «نورفوک ساذرن» آمریکا در حوالی روستای «فلسطین شرقی[۱]» چسبیده به مرز ایالت‌های اوهایو و پنسیلوانیا از ریل خارج شد[۲]. این قطار که شامل سه لوکوموتیو، نُه واگن خالی و ۱۴۱ واگن پر بود، حاوی مواد شیمیایی خطرناک و سمی، از جمله ۱۴ واگن نفتکش «وینیل کلرید[۳]»، بود و پس از بروز حادثه، منفجر شد[۴]. وینیل کلرید، ماده‌ای فوق‌العاده سمی، قابل‌اشتعال و سرطان‌زاست که عمدتاً برای تولید «پلی‌وینیل کلرید[۵]» یا همان «پی‌وی‌سی» مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ابر بزرگی از دودهای سمی در نتیجه‌ی سوختن وینیل کلرید و مواد شیمیایی خطرناک دیگر در حادثه‌ی خروج قطار باربری از ریل در شهرک «فلسطین شرقی» در ایالت اوهایوی آمریکا تشکیل شده است. بنا به برخی گزارش‌ها این ابر، هوای منطقه‌ای به شعاع ده‌ها کیلومتر را مسموم کرده و موجب مرگ حیوانات و بیماری انسان‌ها شده است. هنوز برای ارزیابی کامل پیامدهای این حادثه زود است، اما کارشناسان نگرانند ده‌ها میلیون نفر از مردم آمریکا تا سال‌ها بعد در معرض ابتلا به سرطان‌های مختلف قرار داشته باشند. (+)

بحران زیست‌محیطی

اگرچه در نتیجه‌ی انفجار واگن‌هایی که از ریل خارج شده بودند، کسی کشته یا زخمی نشد، اما نشت محتویات این واگن‌ها بلافاصله یک بحران زیست‌محیطی به وجود آورد. از آن‌جایی که وینیل کلرید در دمای پایین، ۱۳/۴ درجه‌ی سانتی‌گراد) می‌جوشد، بخشی از این مواد به‌محض نشت از واگن‌ها به‌سرعت تبخیر و وارد هوا شد. بخش دیگری از این مواد نیز، که به‌صورت مایع حمل‌ونقل می‌شود، روی زمین ریخت و خاک منطقه و نهایتاً آب رودخانه‌های اطراف را آلوده کرد.

محل حادثه‌ی قطار در «فلسطین شرقی» در ایالت اوهایو پس از خاموش شدن آتش و پاک‌سازی اولیه. ۱۴ واگن از واگن‌های آسیب‌دیده حاوی ماده‌ی سمی و سرطان‌زای وینیل کلرید بودند که بخشی از آن به صورت مایع وارد خاک شد، بخشی از آن پس از تبخیر در هوا پراکنده شد و بخش دیگری از آن در نتیجه‌ی سوختن به فرآورده‌های سمی تبدیل شد و هوای منطقه‌ی بسیار وسیعی را مسموم کرد. (+)

از سوی دیگر، علاوه بر آتش گسترده‌ای که در نتیجه‌ی انفجار ایجاد شده بود[۶]، امدادگرانی که به محل حادثه اعزام شده بودند، پس از تشخیص افزایش دمای واگن‌های حادثه‌دیده، به دلیل احتمال وقوع یک انفجار گسترده‌تر، و به عنوان راهی برای از بین بردن مواد سمی نشت کرده، از طریق ایجاد سوراخ در واگن‌های نفتکش، محموله‌های آن‌ها، از جمله وینیل کلرید، را تخلیه کردند و به صورت کنترل‌شده سوزاندند[۷]. این در حالی است که در اثر سوختن وینیل کلرید فرآورده‌های جانبی به‌شدت خطرناکی مانند «هیدروژن کلرید[۸]» و «فسژن[۹]» تولید می‌شود. هیدروژن کلرید پس از ترکیب با بخار آب موجود در اتمسفر می‌تواند ابرهای سفیدرنگ هیدروکلریک اسید بسازد و فسژن گاز بی‌رنگ فوق‌العاده سمی‌ای است که در جنگ جهانی اول به عنوان سلاح شیمیایی استفاده می‌شد و جان ۸۵,۰۰۰ نفر را نیز گرفت.

برخی منابع خبری این تصویر را منتشر کرده و نوشته‌اند این عکس را یک مسافر در هنگام عبور هواپیما از فراز «فلسطین شرقی» در اوهایو گرفته و در شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده است. (+)

انتشار این مواد سمی در خاک و هوای منطقه موجب شد تا حدود ۷۰ آژانس واکنش اضطراری از سه ایالت اوهایو، پنسیلوانیا و ویرجینیای غربی عملیات گسترده‌ای را برای مقابله با این حادثه آغاز کنند. به ساکنان مناطق اطراف محل حادثه تا شعاع بیش از ۱/۵ کیلومتری، از جمله اهالی فلسطین شرقی، دستور داده شد بلافاصله منازل خود را تخلیه کنند. مقامات محلی حتی دربه‌در به خانه‌ی مردم مراجعه کردند و از آن‌ها خواستند خانه‌هایشان را ترک کنند. افرادی که از ترک خانه‌هایشان امتناع می‌کردند، به‌خصوص در صورت داشتن بچه، تهدید به دستگیری و حبس می‌شدند. «مایک دوواین» فرماندار اوهایو، ضمن اعلام این‌که «مسئله‌ی مرگ و زندگی است[۱۰]» گارد ملی این ایالت را برای کمک به عملیات تخلیه‌ی منطقه فعال کرد[۱۱].

«حمله‌ی هسته‌ای یا متعارف»؛ ۳۰ میلیون نفر در معرض خطر

آن‌چه بلافاصله پس از وقوع حادثه در فلسطین شرقی توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی را جلب کرد، عدم پوشش کامل و گسترده‌ی این بحران در رسانه‌های جریان اصلی در آمریکا بود؛ تا جایی که «اوان لامبرت» خبرنگار شبکه‌ی تلویزیونی آمریکایی «نیوزنیشن» در حال پوشش خبری زنده‌ی کنفرانس خبری دوواین، فرماندار اوهایو، توسط افسران پلیس ایالتی، دستگیر شد[۱۲]. این در حالی بود که «ترنت کاناوی» شهردار فلسطین شرقی روز بعد از حادثه، بیانیه‌ای اضطراری منتشر کرده بود که ابعاد گسترده‌ی این حادثه را نشان می‌داد. در بخشی از این بیانیه آمده بود، شهرک فلسطین شرقی «در معرض یا آستانه‌ی تهدید توسط یک خطر طبیعی/ساخته‌ی دست بشر/فنی و/یا حمله‌ی هسته‌ای یا متعارف قرار گرفته است[۱۳].»

یکی از ساکنان محلی، ۶ فوریه، روز سوم پس از حادثه‌ی خروج قطار باربری از ریل، از دود غلیظی عکس می‌گیرد که بر فراز شهرک «فلسطین شرقی» در ایالت اوهایوی آمریکا به آسمان می‌رود. این دود در نتیجه‌ی سوزاندن کنترل‌شده‌ی مواد شیمیایی خطرناک، از جمله وینیل کلرید، ایجاد شده که واگن‌های نفتکش قطار حامل آن‌ها بوده‌اند. قرار گرفتن در معرض این دود می‌تواند موجب ابتلای افراد به سرطان ریه و انواع دیگری از سرطان شود. (+)

با وجود این‌که طی روزهای پس از حادثه در هوا، نمونه‌های خاک، و حتی آب رودخانه‌های محلی مواد آلاینده و سمی تشخیص داده شد، اما ۹ فوریه (۲۰ بهمن ۱۴۰۱)، کم‌تر از یک هفته پس از سانحه، آژانس حفاظت محیط‌زیست آمریکا اعلام کرد آب و همچنین هوای داخل و خارج مناطق تخلیه‌شده به حالت عادی بازگشته و مردم می‌توانند به خانه‌های خود برگردند[۱۴]. با این وجود، مردم محلی پس از بازگشت به خانه‌هایشان در فلسطین شرقی گزارش داده‌اند که هوای منطقه بوی عجیبی می‌داده و به‌محض بازگشت به محل زندگی‌شان با جسد بی‌جان حیوانات مواجه شده‌اند. مردم حتی در فاصله‌ی حدود هشت کیلومتری محل حادثه گزارش داده‌اند که در رودخانه‌ی محلی «لزلی ران» صدها ماهی مرده را دیده‌اند که روی سطح آب آمده بوده‌اند[۱۵].

تصویری که یکی از شهروندان «نورث لیما» شهری در ۱۷ کیلومتری محل حادثه‌ی قطار در «فلسطین شرقی» در ایالت اوهایو، منتشر کرده و نوشته مرغ‌هایش پس از این حادثه یک‌باره مرده‌اند. شهروندانی که به منطقه‌ی تخلیه‌شده پس از حادثه برگشته‌اند می‌گویند جسد حیواناتی مانند سگ و روباه نیز در منطقه مشاهده کرده‌اند. (+)

«سیل کاجیانو» متخصص مواد خطرناک، نیز به خبرگزاری محلی «دابلیوبی‌کی‌ان» گفت تعجب می‌کند که چگونه ساکنان به این زودی پس از اقدام امدادگران به سوزاندن کنترل‌شده‌ی وینیل کلرید اجازه‌ی بازگشت به منطقه‌ی تخلیه‌شده را پیدا کرده‌اند. به اعتقاد وی، ۵ تا ۲۰ سال دیگر پس از این حادثه، مردم محلی ممکن است شاهد بروز دسته‌جمعی سرطان باشند. کاجیانو تأکید می‌کند: «ما عملاً با مواد شیمیایی مثل سلاح هسته‌ای به یک شهر حمله کردیم تا بتوانیم مسیر ریل را باز کنیم[۱۶].» وی همچنین از شهروندان محلی خواست برای ثبت وضعیت سلامت خودشان در حال حاضر به عنوان سند ارجاع در صورت بروز پیامدهای احتمالی طی سال‌های آینده، بلافاصله آزمایش کامل پزشکی انجام دهند.

اعضای تیم ۵۲ حمایت مدنی گارد ملی ایالت اوهایو، ۷ فوریه، روز چهارم پس از حادثه‌ی خروج قطار از ریل در «فلسطین شرقی»، برای ورود به محل سانحه و ارزیابی مواد خطرناک باقی‌مانده در منطقه آماده می‌شوند. بسیاری از مردم ساکن مناطق اطراف محل حادثه معتقدند مقامات عجولانه دستور بازگشت اهالی به خانه‌هایشان را صادر کرده‌اند و به این ترتیب، آن‌ها را در معرض استنشاق گازهای سمی و ابتلا به انواع سرطان قرار داده‌اند. برخی از مردم با وجود اعلام نهادهای دولتی مبنی بر بازگشت شرایط آب و هوا به حالت عادی، از بازگشت به خانه‌های خود امتناع می‌کنند. (+)

در حالی که مردم ساکن مناطق نزدیک به محل حادثه می‌گویند پس از بازگشت به محل زندگی‌شان سردرد و سرفه دارند و احساس می‌کنند بیمار شده‌اند، برخی گزارش‌ها حاکی از آن است که بیش از ۳۰ میلیون نفر، چیزی حدود ۱۰ درصد از جمعیت آمریکا، ممکن است اکنون در معرض خطر قرار گرفته باشند[۱۷]. این ارزیابی از آن‌جایی است که بیش از ۳۰ میلیون نفر از مردم آمریکا در مناطق اطراف حوضه‌ی رود اوهایو زندگی می‌کنند و این رودخانه مستقیماً آب آشامیدنی[۱۸] بیش از پنج میلیون آمریکایی را تأمین می‌کند[۱۹].

فیلم‌نامه‌ای که به واقعیت تبدیل شد

اکنون این سؤال پیش می‌آید که چرا پوشش خبری حادثه‌ی فلسطین شرقی ناقص بوده است. اگرچه این واقعیت دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد، اما به نظر می‌آید منافع شرکت راه‌آهن نورفوک ساذرن در این میان نقش مهمی ایفا کرده باشد. قطاری که دچار حادثه شد فاقد سامانه‌ی «ترمز پنوماتیک با کنترل الکترونیک[۲۰]» بوده است؛ سامانه‌ای که به گفته‌ی یک مقام سابق اداره‌ی راه‌آهن فدرال آمریکا منجر به کاهش شدت این حادثه می‌شده است. سال ۲۰۱۷ شماری از شرکت‌های راه‌آهن، از جمله نورفوک ساذرن، از طریق لابیگری، الزام قانونی استفاده از این ترمزها در قطارهای حامل مواد خطرناک را لغو کردند[۲۱].

شرکت راه‌آهن «نورفوک ساترن» یکی از شرکت‌هایی بود که سال ۲۰۱۷ با لابیگری موجب لغو مقرراتی شد که آن‌ها را ملزم می‌کرد برای کاهش خطر خروج از ریل و بروز حوادث مشابه آن، قطارهای باربری حامل محموله‌های خطرناک را به یک سامانه‌ی ترمز جدید مجهز کنند. (+)

علاوه بر این، شرکت‌های راه‌آهن در سراسر آمریکا طی ماه‌های اخیر با هدف افزایش حاشیه‌ی سود خود اقدام به اخراج گسترده‌ی نیرو و در نتیجه کاهش تعداد کارگر و خدمه به ازای هر قطار کرده‌اند. «ران کامینکوو» مهندس لوکوموتیو شرکت «اَم‌ترک» شرکت ملی قطارهای مسافربری آمریکا و مهندس سابق قطارهای باربری شرکت نورفوک ساذرن، می‌گوید مسئول حادثه‌ی اوهایو، نظارت ناکافی و وجود صنعتی عمدتاً «خودناظر» است که طی سال‌های اخیر، نیروی کار صنایع ریلی آمریکا را به حداقل رسانده و سود بی‌سابقه‌اش را نسبت به ایمنی در اولویت قرار داده است[۲۲].

شرکت‌های راه‌آهن آمریکا طی ماه‌های اخیر بسیاری از کارگران خود را با هدف کاهش هزینه‌ها و افزایش سود اخراج کرده‌اند. اواخر سال گذشته‌ی میلادی (۲۰۲۲) کارگران صنعت راه‌آهن آمریکا در اعتراض به حقوق کم و شرایط نامساعد کاری تا آستانه‌ی اعتصاب گسترده پیش رفتند. (+)

نکته‌ی عجیب و جالب توجهی که در انتها جای یادآوری دارد این‌که حادثه‌ی خروج قطار از ریل در فلسطین شرقی شباهت غریبی به فیلم‌نامه‌ی فیلم «نویز سفید[۲۳]» دارد که حدود شش ماه قبل اکران شد. در این فیلم، برخورد یک قطار باربری با یک کامیون نفتکش در اوهایو موجب انفجاری می‌شود که هوا را پر از مواد سمی می‌کند. جالب است بدانید «بن راتنر» شهروند ساکن فلسطین شرقی همراه با خانواده‌اش در این فیلم نقشی جزئی ایفا کرده بودند. این افراد اکنون در زندگی واقعی‌شان فیلم‌نامه‌ی نویز سفید را تجربه می‌کنند[۲۴].

«بن راتنر» (چپ)، همسرش «لیندزی» (دوم از راست) و فرزندانشان «لیلی»، «ایزی»، «سایمون» و «برودی» در خانه‌یشان در «فلسطین شرقی» در اوهایو در جشن هالووین سال ۲۰۲۲. خانواده‌ی راتنر که در فیلم «نویز سفید» به عنوان شخصیت‌های فرعی بازی کردند، اکنون ماجرای همان فیلم را در زندگی واقعی‌شان تجربه می‌کنند. (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› تمام کودکان زیر ۶ سال در «فلینت» تا پایان عمر دچار عارضه مغزی خواهند بود