به گزارش مشرق، در ماه‌های اخیر و به ویژه بعد از تحریم‌های سنگین غرب علیه روسیه به نظر می‌رسد که روابط تجاری ایران و روسیه گسترش پیدا کرده و یا دست کم برنامه‌های ویژه‌ای برای گسترش روابط تجاری خود دارند.
از آنجا که روسیه بعد از دست دادن بازار غرب به دنبال بازارهای جدید به ویژه در آسیا بوده طبیعتا این امر منجر به تعمیق روابط تجاری ایران و روسیه شده هر چند که در جاهایی حضور روسیه در بازار چین به زیان ایران تمام شده است.
حضور روسیه در بازارهای آسیایی برای برخی از محصولات ایرانی از جمله نفت و یا محصولات معدنی و فولادی گران تمام شد چرا که روسیه محصولات خود را در راستای جذب بازار با تخفیف به فروش می‌رساند و ایران نیز در این راستا مجبور شد تخفیفات بیشتری ارائه دهد تا دست کم بتواند بازارهای صادراتی خود را همچنان حفظ کند.
آمار تجارت ایران و روسیه در سال ۱۴۰۱
طبق گزارش‌های منتشر شده مبادلات تجاری ایران و روسیه در سال‌های اخیر افزایش یافته است. آمار و ارقام از تجارت ایران و روسیه طی سال های ۱۳۹۹، ۱۴۰۰ حاکی از آن است که تراز تجاری با این کشور طی بازه های مورد بررسی به نفع روس ها بوده و صادرات ایران به این کشور قابل توجه نیست. حال آنکه مقامات دو طرف عزم جدی برای توسعه روابط با یکدیگر دارند.
میزان صادرات سال ۱۴۰۰ ایران به روسیه به میزان ۶۰۰ میلیون دلار بوده که این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال ۹۹، رشد ۲۱ درصدی داشته است. آمارهای سال ۱۴۰۱ نیز حکایت از این دارد که روند صادرات به روسیه افزایشی بوده است.
اگرچه هدف‌گذاری صادرات ایران به روسیه در سال ۱۴۰۱ بالای یک میلیارد دلار بود اما در عوض تنها ۷۴۵ میلیون دلار صادرات به روسیه ثبت شده که با رقم پیش‌بینی شده اختلاف زیادی دارد.
هرچند که همین رقم نشان می‌دهد که روسیه در بین کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا مهمترین مقصد کالاهای صادراتی ایران بوده است. بنابراین با این صادرات ۷۴۵ میلیون دلاری میزان فروش محصولات ایرانی به روسیه ۳۰ درصد افزایش یافته است.
وضعیت تجارت ایران با آسیای میانه، قفقاز و روسیه
پس از عضویت ایران در اتحادیه اقتصادی اوراسیا، صادرات به کشورهای عضو این منطقه به شکل جدی افزایش یافته و در دوره تحریم‌ها نیز این روند ادامه داشته است. بر اساس جدیدترین آمار ارائه شده از سوی سازمان توسعه تجارت، این روند در سال ۱۴۰۱ نیز ادامه داشته است.
رحمت‌الله خرمالی، مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت با اشاره به عملکرد صادراتی ایران گفت: صادرات ایران به کشورهای آسیای میانه، قفقاز و روسیه در سال گذشته به بیش از سه میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل، رشد ۱۸ درصدی داشته است. به گفته او صادرات ایران به این کشورها در سال ۱۴۰۰ نیز با رشد ۴۰ درصدی همراه بوده است.
خرمالی با اشاره به پنج کشوری که در رتبه نخست صادرات ایران به کشورهای حوزه آسیای میانه، قفقاز و روسیه قرار داشته‌اند، افزود: در سال ۱۴۰۱ بیشترین صادرات ایران در این حوزه با رقم ۷۴۵ میلیون دلار به فدراسیون روسیه بوده که رشد حدود ۳۰ درصدی داشته است و آذربایجان با ۶۵۰ میلیون دلار، ارمنستان با ۴۶۵ میلیون دلار، ترکمنستان با ۴۶۰ میلیون دلار و ازبکستان با ۲۹۰ میلیون دلار در رتبه‌های بعدی قرار داشته‌اند.
مدیرکل آسیای میانه، قفقاز و روسیه سازمان توسعه تجارت ادامه داد: در یک ماهه سال ۱۴۰۲ نیز صادرات ایران به کشورهای حوزه آسیای میانه، قفقاز و روسیه ، ۲۱۵ میلیون دلار بوده که رشد ۵۰ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته داشته است.
خرمالی با اشاره به عملکرد صادراتی کشورهای حوزه آسیای میانه، قفقاز و روسیه در سال ۱۴۰۲ گفت: در یک ماهه سال جاری میزان صادرات به فدراسیون روسیه ۶۰ میلیون دلار، آذربایجان ۳۳ میلیون دلار، ارمنستان ۳۲ میلیون دلار، ترکمنستان ۲۷ میلیون دلار و ازبکستان ۲۰ میلیون
دلار بوده است. به گفته او صادرات به این ۵ کشور نیز در سال ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته با رشد همراه بوده است.
این آمارهای رو به رشد از تجارت ایران با روسیه و سایر کشورهای عضو قفقاز و آسیای میانه نشان می‌دهد که ایران روی تجارت با این کشورها حساب ویژه‌ای باز کرده است.
هدف‌گذاری تجارت ۷.۵ میلیارد دلاری ایران با روسیه
نزدیکی استراتژیک ایران و روسیه طی سال‌های اخیر باعث شده که این دو کشور بتوانند روی گسترش تجارت خود با یکدیگر برنامه‌ریزی ویژه‌ای داشته باشند. رئیس شورای تجاری روسیه و ایران در سخنانی اعلام کرد دولت فدراسیون روسیه و دولت جمهوری اسلامی ایران در حال تنظیم موافقتنامه همه‌جانبه‌ای هستند که در آینده نزدیک بین رؤسای جمهور دو کشور به امضا خواهد رسید.
«لئونید لوژچکو» با اشاره به اینکه در این موافقتنامه حذف دریافت برخی از عوارض گمرکی بین دو طرف پیش‌بینی شده تصریح کرد: یکی از مشکلات در حال حاضر رسوب‌گذاری دهانه رود ولگاست که باعث شده تا کشتی‌های باری با حداقل ظرفیت در این رود بزرگ تردد کنند، دولت فدرال روسیه بودجه لازم را برای حل این مشکل اختصاص داده و در آینده نزدیک لایروبی دهانه این رود آغاز و مشکل تردد کشتی‌های باری حل خواهد شد.
وی به اشاره به اینکه دولت روسیه در حال ساخت ۱۶ کشتی باری برای استفاده آنها در مسیر کریدور « شمال - جنوب » است، گفت: با برنامه‌ریزی‌های به عمل‌آمده حجم تجارت دو کشور تا سال ۲۰۲۵ به هفت میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار خواهد رسید. گسترش روابط تجاری در کشورهای شمالی تنها مختص روسیه نیست بلکه سایر کشورها نیز پتانسیل افزایش تجارت با ایران را نیز دارند منوط به اینکه موافقتت‌نامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا امضا شود.
نماینده ایران در دومین مجمع اقتصادی اتحادیه اوراسیا گفت: پارسال حجم مبادلات تجاری ایران و کشورهای عضو اتحادیه اوراسیا ۵.۵ میلیارد دلار بود که با امضای تفاهم نامه جامع تجارت آزاد با این اتحادیه، حجم مبادلات سه برابر خواهد شد.
در همین راستا «آلکسی اورچوک» معاون نخست وزیر روسیه ۲۹ اردیبهشت ماه ۱۴۰۲ در حاشیه چهاردهمین مجمع اقتصادی بین المللی «روسیه - جهان اسلام: کازان فوروم» به منابع خبری روسیه گفت: اتحادیه اقتصادی اوراسیا ممکن است زودتر از سایر کشورها به توافق بر سر منطقه آزاد تجاری با ایران دست یابد. سخنان مقام های عضو اتحادیه اوراسیا حاکی از آن است که این اتحادیه و جمهوری اسلامی ایران به امضای توافقنامه نهایی و جامع ایجاد منطقه آزاد تجاری نزدیک شده اند، موضوعی که به تحقق تحول اقتصادی مهم در این کشورها منجر خواهد شد.