به گزارش مشرق، اجلاس عدم تعهد با عضویت حدود ۱۲۰ کشور بعد از سازمان ملل یک ظرفیت بسیار بزرگ سیاسی برای کشورهای عضو به شمار می‌رود. جنبش عدم تعهد از زمان جنگ سرد فضای مستقل و رو به رشدی را برای اعضای خود ترسیم کرده است. به تبع جمهوری اسلامی ایران نیز برای این امر در تمامی اجلاس‌ها حضور فعالی داشته و دارد تا بتواند اهداف سیاست خارجی کشورمان را پیگیری کند.
نشست وزیران خارجه و نمایندگان سران جنبش عدم تعهد در حالی به میزبانی جمهوری آذربایجان برگزار شد که شعار این دوره «جنبش عدم تعهد، متحد و استوار در مواجهه با چالش‌های نوظهور» نام گرفت.
در این اجلاس مسائل سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، علمی، آموزشی، زیست محیطی و چالش‌های نوظهور در برابر کشورهای عضو بحث و بررسی شد.
حسین امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه کشورمان سه شنبه شب ۱۳ تیرماه در رأس هیأتی به منظور حضور در اجلاس وزرای امور خارجه جنبش عدم تعهد در جمهوری آذربایجان، به شهر باکو سفر کرد. او در سخنرانی خود در این اجلاس هدف اصلی نشست جنبش عدم تعهد را تقویت حاکمیت قانون و عدالت در جهان عنوان کرد و منشأ اکثر بحران‌ها و جنگ‌ها را نقض فاحش و گسترده قانون و بی توجهی به ارزش‌ها دانست.
وی گفت: در سطح منطقه‌ای، جمهوری اسلامی ایران ثابت کرده است که همواره یک شریک قابل اعتماد است. یک نمونه آن، همکاری مثال زدنی ایران در مبارزه با تروریسم و فداکاری نیروهای ایرانی در مبارزه با جنایات داعش در منطقه از جمله در عراق و سوریه است. قهرمان بزرگ مبارزه با تروریسم، سردار سلیمانی نماد بارز آن به شمار می‌رود.
وزیر امور خارجه افزود: سیاست همسایگی ایران در راستای تقویت همگرایی بیشتر در منطقه، موفقیت خود را به خوبی به اثبات رسانیده است. ما مصمم هستیم به توسعه همه جانبه روابط و همکاری با تمامی همسایگان و کشورهای جهان ادامه دهیم. ما معتقدیم، حل مشکلات منطقه‌ای فقط با همکاری کشورهای منطقه میسر است.
امیر عبداللهیان بیان کرد: کشور افغانستان دهه‌ها است از بی ثباتی و بحران رنج می‌برد. راه‌حل، تشکیل دولتی فراگیر متشکل از همه اقوام افغانستانی است. جمهوری اسلامی ایران در کنار میزبانی از میلیون‌ها پناهنده افغانستانی، به تلاش برای کمک به بهبود وضعیت بشردوستانه در افغانستان ادامه خواهد داد. ما همچنین خواستار رفع توقیف منابع مالی مردم افغانستان هستیم.
وی گفت: در مورد وضعیت اوکراین و قفقاز نیز ما بار دیگر بر لزوم خاتمه جنگ اوکراین و حل سیاسی آن تأکید داریم. معتقدیم حل و فصل اختلافات در منطقه قفقاز جنوبی از طرق مسالمت‌آمیز امکانپذیر است.
در ادامه این اجلاس وزیر امور خارجه دیدارهایی را با وزرای خارجه عراق، کویت، سوریه، سودان، فلسطین، بلاروس و مالزی داشت. اما یکی از مهمترین دیدارهای امیر عبداللهیان گفتگوی بیش از ۲ ساعته وی با «الهام علی اف» رئیس جمهور جمهوری آذربایجان بود؛ این نخستین دیدار امیر عبداللهیان با الهام علی‌اف بعد از حمله مسلحانه به سفارت جمهوری آذربایجان در تهران بود که در این دیدار تقویت روابط در حوزه‌های تجاری و اقتصادی و توجه به مسیر تاریخی و کریدور ریلی که از ایران می‌گذرد و آذربایجان را به نخجوان متصل می‌کند مورد توجه طرفین قرار گرفت.
امنیت جمهوری آذربایجان را امنیت ایران میدانیم
امیرعبداللهیان پس از دیدار با رئیس جمهور آذربایجان در جمع خبرنگاران با تاکید بر اینکه امنیت جمهوری آذربایجان و منطقه را امنیت ایران میدانیم، افزود: حادثه‌ای که در سفارت آذربایجان در تهران رخ داد ما را متاسف و متعجب کرد؛ با جناب آقای رئیس جمهور گفتگو کردم و همانگونه که سخنگوی قوه قضائیه ایران اعلام کرد پرونده رسیدگی به اقدام مسلحانه ضارب در سفارت آذربایجان در تهران، مراحل تحقیقاتی خود را کامل کرده است.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: با مقامات کشور دوست و برادر جمهوری آذربایجان اتفاق نظر داریم که مراحل تحقیق این پرونده در طرف آذربایجان با سرعت تکمیل شود و رأی شدید و اشد مجازات در انتظار ضارب و هر طرفی است که در این اقدام جنایتکارانه نقش داشته است.
وی عنوان کرد: تدابیری در حوزه پلیس دیپلماتیک اتخاذ شده و با مسببینی که به هر نحو قصوری در این حادثه داشتند برخورد صورت گرفته است. با آقای رئیس جمهور و مقامات کشور آذربایجان اتفاق نظر داریم که مسیر تاریخی و کریدور راه آهنی که از جمهوری اسلامی ایران می‌گذرد به سرعت فعال شود. کریدور ریلی ارس یک کریدور مورد توافق ماست که به دستور رئیس جمهور کشورم عملیات اجرایی آن به زودی شروع خواهد شد و امیدواریم حداکثر ظرف یکسال بهره برداری آن انجام شود. این کریدور نقش اصلی در اتصال آذربایجان به نخجوان را بر عهده دارد.
وزیر امور خارجه تصریح کرد: در خصوص رفع انسداد از مسیرهای مواصلاتی در منطقه نیز با آقای «الهام علی اف» گفتگوهایی داشتیم که او تاکید کرد این تصور که رفع انسداد مسیرهای مواصلاتی منجر به بسته شدن مسیرهای مواصلاتی تاریخی میان ایران و ارمنستان شود ارزیابی نادرستی است و ایشان تاکید کردند که جمهوری آذربایجان به دنبال بستن مسیرهای مواصلاتی تاریخی ایران در منطقه نبوده و نخواهد بود.
امیر عبداللهیان گفت: مردم ایران و جمهوری آذربایجان بیشترین اشتراکات را در بین همسایگان دارند و نظر داریم به دور از سوءتفاهم‌ها، رفت و آمد مردم دو کشور و همکاری‌های همه جانبه بدون هیچ محدودیتی میان دو کشور در بهترین وضعیت خود قرار گیرد.
وی با بیان اینکه معتقدیم اختلافات در منطقه قفقاز جنوبی صرفاً از طریق مسالمت آمیز قابل حل و فصل است، خاطر نشان کرد: برای مردم و دولت آذربایجان بهترین‌ها را آرزو داریم.
اجازه نمی‌دهیم از خاک‌مان تهدیدی علیه ایران صورت بگیرد
الهام علی اف، رئیس جمهوری آذربایجان نیز در این دیدار با ابراز خرسندی از حضور وزیر امور خارجه کشورمان در باکو، اهمیت روابط دو کشور همسایه و مسلمان را مورد اشاره قرار داد و بر اهمیت روابط فی‌مابین خصوصاً در بخش‌های اقتصادی از جمله حوزه حمل و نقل و مسیرهای مواصلاتی تاکید کرد.
رئیس جمهور جمهوری آذربایجان با تصریح بر اینکه کشورش هرگز اجازه نخواهد داد از خاک این کشور تهدیدی علیه منطقه و جمهوری اسلامی ایران صورت گیرد، تاکید کرد: جمهوری آذربایجان به دنبال رفع انسداد کریدورهای مواصلاتی در منطقه است و به وجود مسیرهای تاریخی ایران در منطقه پایبند است.
ملاقات اخیر امیر عبداللهیان و علی‌اف در شرایط کنونی را باید تلاشی مجدد از سوی تهران و باکو برای عبور از شرایط ناخواسته ایجاد شده تلقی کرد. همچنین سفر وزیر امور خارجه کشورمان به باکو را می‌توان ادامه تعاملات سازنده دو کشور پس از سفر سال گذشته دبیر شورای عالی امنیت ملی وقت ایران به باکو پس از تحولات جنگ قره‌باغ و ایجاد برخی سو تفاهم‌ها میان دو کشور دانست که بیان‌گر اراده دو کشور برای ارتقا روابط به دور از تاثیرپذیری از مؤلفه‌های بیرونی است.
حمله اسرائیل به اردوگاه جنین محکوم است
در ادامه، وزیر امور خارجه در دیدار با هیأت فلسطینی به ریاست ریاض المالکی تهاجم هوایی ارتش جنایتکار و اشغالگر اسرائیلی به اردوگاه جنین در کرانه باختری را محکوم کرد.
وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدار روابط با جنبش فتح را رابطه‌ای با پیشینه طولانی دانست و جدیت جمهوری اسلامی ایران در حمایت از مقاومت و وحدت صفوف گروه‌های فلسطینی در مقابل اقدامات ددمنشانه رژیم صهیونیستی را ضرورتی اجتناب ناپذیر در مسیر تحقق حقوق ملت فلسطین دانست.
ریاض المالکی نیز در این دیدار با تاکید بر اینکه رژیم صهیونیستی در تجاوز و حمله به مردم بی گناه فلسطین با تمام امکانات و تسلیحات خود، خط قرمزی نداشته و بدون هر محدودیتی اقدامات جنایتکارانه خود را به مرحله اجرا می‌گذارد، تاکید کرد چنین وقایعی اگر در هر جای دیگر جهان اتفاق بیافتد، با واکنش‌های بین‌المللی بسیار جدی مواجه می‌شود، در حالی که در خصوص فلسطین چنین رویکردی وجود ندارد.
بررسی آخرین وضعیت انتقال گاز کشورمان به عراق
همچنین وزیر امورخارجه کشورمان در ادامه دیدارهای خود در حاشیه اجلاس، با «فواد حسین» همتای عراقی خود دیدار کرد و با اهمیت خواندن نقش منطقه‌ای عراق روابط تهران و بغداد را در بهترین شرایط توصیف و از اینکه موضوعات مختلف حوزه همکاری‌ها به شکل مناسبی در حال پیگیری است ابراز خرسندی کرد.
همچنین توافق امنیتی و اجرای دقیق آن از دیگر موضوعات مورد توجه وزیر امور خارجه کشورمان در این دیدار بود که از سوی وزیر خارجه عراق جدیت این کشور در ثبات و امنیت منطقه مورد تاکید قرار گرفت.
وضعیت انتقال گاز کشورمان به عراق، همکاری‌های منطقه‌ای، تبادلات مالی و موضوعات مرزی از دیگر محورهای مورد گفتگوی وزرای امور خارجه دو کشور در این دیدار بود.
گسترش روابط با کشورهای منطقه؛ این بار سودان
در ادامه تلاش‌های دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران برای گسترش روابط با کشورهای منطقه و جهان اسلام در چارچوب اجرای سیاست خارجی متوازن صبح روز پنجشنبه (۱۵ تیر) وزیر امور خارجه کشورمان و «علی صادق علی» سرپرست وزارت امورخارجه سودان در حاشیه برگزاری نشست وزیران امور خارجه جنبش عدم تعهد در باکو با یکدیگر دیدار و رایزنی کردند.
این نخستین دیدار دو مقام عالی رتبه وزارت امور خارجه ایران و سودان بعد از قطعی روابط تهران و خارطوم در دی ماه ۱۳۹۴ است.
گفتنی است، حدود ۸ سال پیش بعد از حمله صورت گرفته به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در جده، مقامات ریاض تصمیم به قطع رابطه دیپلماتیک با ایران کردند و از مقامات تهران درخواست کردند که هرچه زودتر فعالیت سفارت و کنسولگری خود در ریاض و جده را متوقف کنند.
در پی این تصمیم ریاض، برخی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس و همچنین تعدادی از کشورهایی آفریقایی نزدیک به ریاض برای اعلام حمایت از این تصمیم مقامات سعودی، اقدام به قطع روابط و یا کاهش سطح روابط با تهران کردند که در این میان مقامات دولت سودان به ریاست عمر البشیر (رئیس جمهور وقت سودان) تصمیم به قطع روابط با تهران کردند.
بازگشت سوریه به جایگاه واقعی خود به امنیت منطقه کمک می‌کند
از دیگر دیدارهای وزیر امور خارجه کشورمان دیدار با «فیصل مقداد» وزیر امور خارجه سوریه بود که آخرین تحولات روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت و بر ضرورت پیگیری توافقات انجام شده از سوی بخش‌های ذیربط تاکید شد.
امیر عبداللهیان بازگشت سوریه به جایگاه واقعی و مهم این کشور در مجامع عربی منطقه‌ای و روابط با دیگر کشورها را اقدامی ارزشمند و کمک کننده به برقراری امنیت و آرامش در سوریه و منطقه دانست و از آن استقبال کرد.
فیصل مقداد وزیر امور خارجه سوریه نیز ضمن ابلاغ سلام گرم رئیس جمهور کشورش، در این دیدار از سفر ریاست جمهوری اسلامی ایران به سوریه به عنوان سفری تاریخی یاد کرد و وزیر امور خارجه کشورمان را در جریان پیگیری‌های ویژه در سطوح عالی سوریه برای تحقق توافقات و منویات رؤسای جمهور دو کشور قرار داد.
موضوعات مربوط به روند آستانه، آوارگان سوری و تحولات روابط جمهوری اسلامی ایران در حوزه کشورهای عربی از دیگر موضوعات مورد گفتگو و تبادل نظر وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و جمهوری عربی سوریه در این دیدار بود.
ایران و مالزی دارای اشتراکات فراوانی هستند
در ادامه این نشست، حسین امیر عبداللهیان و «زمبری عبدالقادر» وزیر خارجه مالزی، با یکدیگر دیدار و در خصوص موضوعات دوجانبه، منطقه و جهان اسلام گفتگو و تبادل نظر کردند.
وزیر امور خارجه کشورمان دو کشور را دارای اشتراکات فراوان دانست و ارتقای همکاری‌ها در حوزه‌های اقتصادی و تجاری هم‌تراز با سطح همکاری‌های دو کشور در حوزه سیاسی را مورد تاکید قرار داد و همچنین تبادل هیئت‌ها در سطوح میانی و عالی بین دو کشور را برای زمینه سازی ارتقای همکاری‌های فی‌مابین ضروری دانست.
امیر عبداللهیان توافقات انجام شده در حوزه همکاری‌های قضائی بین دو کشور و استمرار آن در دیگر زمینه‌های مرتبط با آن را در حوزه تبادلات مردمی مهم خواند.
وزیر امور خارجه کشورمان مواضع دولت مالزی در حمایت از فلسطین و مخالفت با اقدامات هتاکانه در برخی کشورهای اروپایی در اهانت به قرآن کریم را مهم توصیف کرد.
زمبری عبدالقادر وزیر خارجه مالزی نیز در این دیدار همکاری‌های دو کشور در حوزه‌های مختلف را مهم ارزیابی و بر آمادگی مالزی برای بررسی راه‌های ارتقای همکاری‌های فی‌مابین تاکید کرد.
ضرورت توسعه روابط ایران و کویت
همچنین در ادامه دیدارها، وزیر امور خارجه کشورمان با «شیخ سالم عبدالله الجابر الصباح» وزیر امور خارجه کویت دیدار و در خصوص موضوعات مورد علاقه دو کشور به گفتگو و تبادل نظر پرداخت.
مناسبات دو کشور در حوزه‌های مختلف سیاسی و اقتصادی از اهم محورهای گفتگوی دو وزیر امور خارجه در این دیدار بود.
امیر عبداللهیان در این دیدار با تاکید بر اولویت سیاست همسایگی دولت جمهوری اسلامی ایران، کشورهای حوزه خلیج فارس را از مهمترین حوزه‌های جغرافیایی این سیاست دانست بر ارتقای همکاری‌های فی‌مابین تاکید کرد.
شیخ سالم عبدالله الجابر الصباح وزیر امور خارجه کویت نیز در این دیدار بر توسعه روابط دو کشور در حوزه‌های مختلف تاکید کرد.
تاکید بر همکاری ایران و مالزی در حوزه حمل و نقل
در ادامه دیدارها در حاشیه این اجلاس، شاهد دیدار حسین امیر عبداللهیان با «آلیینیک» وزیر امور خارجه بلاروس بودیم.
در این دیدار وزیر امور خارجه کشورمان طیف وسیعی از زمینه‌های همکاری‌های دوجانبه در پرتو توافقات سفر رئیس جمهور لوکاشنکو به تهران در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، علمی، فرهنگی، کنسولی و همچنین موضوعات منطقه‌ای و بین المللی و همکاری‌های دو کشور در مجامع منطقه‌ای و بین المللی را مورد گفتگو و تبادل نظر قرار داد.
وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و بلاروس در این دیدار با مرور بر نقشه راه تدوین شده به دنبال دیدار اخیر رئیس جمهور اسلامی ایران و رئیس جمهور بلاروس در تهران، در زمینه توافقات انجام شده و نحوه پیگیری و اقدام به گفتگو و تبادل نظر پرداخته و بر تسریع در اجرای آنها بمنظور افزایش مبادلات تجاری، انجام طرح‌های مشترک صنعتی و همکاری‌های دو کشور در حوزه حمل و نقل و ترانزیت تاکید کردند.
دیپلماسی پویا در جهت پیگیری تحقق منافع ملی ایران در جریان است
در ادامه نیز، حسین امیر عبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در صفحه شخصی خود در توئیتر با اشاره به سفر اخیرش به آذربایجان برای شرکت در اجلاس وزیران امور خارجه جنبش عدم تعهد و رایزنی‌های انجام شده در حاشیه این اجلاس، نوشت: «دیپلماسی پویا در جهت پیگیری تحقق منافع ملی ایران در جریان است.»
وی تاکید کرد: در سفر به باکو، علاوه بر سخنرانی در نشست وزرای خارجه جنبش‌عدم‌تعهد و کمیته فلسطین، با رئیس جمهور جمهوری آذربایجان، همتایانم از عراق، بلاروس، سوریه، سودان، ترکیه، مالزی، کویت و همچنین جنبش آزادی بخش فتح فلسطین (وزیر ریاض‌المالکی) دیدار و گفتگو کردم.
پیشبرد همزمان دیپلماسی دوجانبه و چندجانبه در سفر وزیرخارجه به آذربایجان گوشه‌ای از دیپلماسی فعال است
سید عباس موسوی سفیر کشورمان در جمهوری آذربایجان در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: پیشبرد همزمان دیپلماسی دوجانبه و چندجانبه و استفاده از ظرفیت سازمان‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در سفر دوروزه و پرترافیک وزیرخارجه ایران و جمهوری آذربایجان و انجام ملاقات‌ها و توافقات ثمربخش و کارگشا، گوشه‌ای از دیپلماسی فعال، پویا و متوازن دستگاه دیپلماسی را به نمایش گذاشت.
نشست باکو آخرین نشست دوره‌ای به ریاست جمهوری آذربایجان بود و با موافقت اعضا برگزاری نشست سران جنبش به اوگاندا واگذار شد لذا این کشور مسئولیت برگزاری جنبش را از سال ۲۰۲۴ به مدت سه سال عهده دار خواهد بود اما این اجلاس علیرغم اینکه در آذربایجان برگزار می‌شد فرصت بسیار مناسبی برای کشورمان و دستگاه دیپلماسی فعال آن بود تا از همه ظرفیت‌های اجلاس جنبش عدم تعهد نهایت استفاده را داشته باشد.
آینده روشن در انتظار تهران -باکو
محسن پاک آئین در اینباره گفت: اجلاس عدم تعهد در سطح وزرای امور خارجه در جمهوری آذربایجان برگزار شد. حضور وزیر امور خارجه کشورمان در این اجلاس با ۲ هدف انجام شد یکی استفاده از ظرفیت جنبش عدم تعهد برای اعلام مواضع ایران در سطوح بین المللی و منطقه‌ای و دوم حضور در کمیته ویژه فلسطین بود.
وی ادامه داد: کنفرانس ویژه فلسطین در شرایطی برگزار شد که شاهد حملات ارتش اسرائیل به اردوگاه جنین در کرانه باختری هستیم. دوستان اسرائیل نیز در سازمان ملل متحد از این اقدام رژیم صهیونیستی انتقاد کردند.
سفیر سابق ایران در آذربایجان با اشاره به دیدار امیر عبداللهیان با الهام علی اف، افزود: بعد از سو تفاهماتی که میان تهران و باکو پس از حمله مسلحانه به سفارت آذربایجان در ایران ایجاد شده بود گفتگوهای دوجانبه ای میان وزیر امور خارجه کشورمان و رئیس جمهور جمهوری آذربایجان انجام شد.
پاک آئین با اشاره به دیدارهایی که در حاشیه این اجلاس انجام شد، تصریح کرد: این دیدارها نشان دهنده دیپلماسی فعال ایران در حوزه منطقه‌ای بین المللی است.
وی ادامه داد: هدف اصلی جنبش عدم تعهد تلاش برای ایجاد نظم جدید در جهان مبتنی بر چند جانبه گرایی است که در واقع در دل خود نوعی مقابله با دیکتاتوری بین المللی آمریکا است.
سفیر سابق ایران در آذربایجان با اشاره به حضور ایران در کمیته فلسطین، بیان کرد: آقای امیر عبداللهیان با حضور در این کمیته مواضع جمهوری اسلامی ایران در حمایت از آزادی فلسطین را اعلام کردند و نسبت به عادی سازی روابط برخی کشورها با اسرائیل هشدار دادند.
پاک آئین در پایان خاطر نشان کرد: بنابراین سفر وزیر امور خارجه به آذربایجان سفر خوبی بود و اهدافی که در حوزه دوجانبه و بین‌المللی پیگیری می‌شد به نتیجه رسیده لذا باید آینده روشنی را برای ایران و آذربایجان متصور باشیم.