به گزارش مشرق، نمی‌شود حسینی بود و انقلابی نبود. امام حسین(ع) میان ائمه(ع) مظهر و سمبل انقلابی بودن است. با اینکه همه ائمه(ع) متصف به این صفت هستند اما بسته به موقعیت و شرایط سیاسی-اجتماعی که در آن بسر می‌بردند، درجات انقلابی‌گری‌شان متفاوت بود؛ برای برخی از ائمه امکان «انقلابی بودن» بیشتر فراهم بود.
برای به دست آوردن تعریفی از «انقلابی بودن» باید ابتدا تعریفی از «فرد انقلابی» داشته باشیم. فرد انقلابی کسی است که راضی به وضع موجود نیست و نسبت به آن معترض است، اما صرفاً به این نارضایتی بسنده نکرده، خود را مسئول می‌داند و برای بهبود شرایط وارد میدان عمل می‌شود.
وقتی از حرکت انقلابی امام حسین(ع) سخن به میان می‌آید، اغلب به قیام ایشان اشاره می‌شود و اینکه در برابر ظلم بنی‌امیه و یزیدیان ساکت نماندند، اما مواجهه انقلابی امام حسین(ع) تنها به قیام عاشورا محدود نمی‌شود و قیام و انقلاب ایشان پیش از واقعه کربلا رقم خورده بود که می‌توان از آن تحت عنوان «صبر انقلابی» یاد کرد و این نکته‌ای است که در مسیر «انقلابی بودن» باید مدنظر داشته باشیم.
اما منظور از صبر انقلابی چیست؟
واقعیت این است که انقلابی بودن، شرایط، مقدمات و مؤلفه‌هایی دارد که اگر کسی منطق امام حسین(ع) را نداند، نمی‌تواند از مشی و منش انقلابی ایشان در حرکت انقلابی خود استفاده کند. انقلابی بودن تنها ایستادگی و قیام علیه وضع موجود و حضور در صحنه نیست. گاه انقلابی بودن، نیازمند صبر و تأمل و در عین حال منطقی است که بر اساس آن بتوان در بزنگاه مناسب بیشترین تأثیرگذاری را داشت؛ به تعبیری منظور از «صبر انقلابی» منطق تشخیص «وقت قیام» و «زمان انقلاب» است.
سیره سیاسی-اجتماعی امام حسین(ع) و درس آن برای حل چالش‌های امروز ما
این تفسیر درستی از سیره ائمه نیست که مثلاً بگوییم امام حسن(ع) صلح‌طلب و امام حسین(ع) انقلابی بود، چراکه به گواهی سیره سیاسی-اجتماعی ایشان، امام حسین(ع) ۱۰ سال در زمان معاویه زندگی کردند؛ یعنی تقریباً به اندازه زمانی که امام حسن(ع) با معاویه صلح کردند ایشان نیز با معاویه در صلح بودند، اما چرا امام حسین(ع) پس از ۱۰ سال قیام کردند؟ چون شرایط را مناسب قیام دیدند و پس از درک این شرایط مناسب بود که انقلاب خود را کلید زدند و اگر این سنجیدگی و صبر انقلابی از سوی ایشان نبود، قیامشان این اندازه تأثیرگذار نمی‌شد.
حدیثی از پیامبراکرم(ص) در مورد امام حسین(ع) وجود دارد که می‌فرمایند: «حسین از من است و من از حسین هستم»، یعنی اگر می‌خواهید حسین را به درستی ریشه‌یابی کنید، ببینید که من چه کاری کرده‌ام و اگر می‌خواهید من را ادامه دهید، ببینید که حسین چکار کرده است.
پیامبراکرم(ص) نخستین کاری که بعد از قیامشان انجام می‌دهند، «یارگیری» و «آدم‌سازی» است. ایشان دعوت خود را از خانواده شروع کردند و بتدریج گسترش دادند. با تأسی از ایشان، امام حسین(ع) هم از خانواده خود شروع کردند و عمده لشکر ایشان اهل بیت(ع) بودند که با آنان شبانه همچون پیامبر(ص) به مکه رفتند. بنابراین یکی از مهم‌ترین اقدامات در دوران صبر انقلابی، همین اقدام به یارگیری و آدم‌سازی است و این نکته مهمی است که در دوران صبر انقلابی باید مدنظر داشت.
واقعیت این است که عاشورا آمده است تا ما را برای امام زمان(عج) آماده کند. مشی و مکتب انقلابی امام حسین(ع) می‌تواند برای همه مشکلات امروز ما درس‌آموز باشد و اساساً فلسفه امام و پیشوایی هم همین است، منتهی شرط بهره‌مندی از این مشی و مرام جهد و کوشش در مسیر درک درست سیره ایشان است و اگر کمتر می‌توانیم از مکتب ایشان برای حل مسائل امروزمان بهره ببریم، به کم‌کاری خود ما در درک سیره سیاسی و اجتماعی ایشان برمی‌گردد.
مکتوب حاضر، متن ویرایش و تلخیص شده «ایران» از سخنرانی دکتر حسین سوزنچی است که در هیأت عاشقان مهدی (مسجد قرآن) در شاهرود ارائه شد.
*دکتر حسین سوزنچی-استادتمام گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع)