به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، سربازی پنهان شده در گوشه ای از میدان نبرد که خود را با محیط اطراف استتار کرده و به یک سلاح دارای دوربین مجهز است تصویر عمده ای است که بعد از شنیدن واژه تک تیرانداز در ذهن بسیاری از ما نقش می بندد. از زمان جنگهای داخلی آمریکا تا به امروز در عراق و افغانستان تک تیر اندازها و سلاح های آنان توانسته اند نقش بسیار مهمی در تغییر مسیر نبردها داشته و به نوعی تاریخ ساز باشند. در کشور ما تا قبل از پیروزی انقلاب اسلامی سلاح های دوربین دار آنچنان که باید و شاید وجود نداشت و تنها تعدادی از سلاح های ژ-3 به عنوان سلاح سازمانی ارتش به دوربین مجهز شدند.

با شروع جنگ تحمیلی و رو به رو شدن با ارتش عراق که با شکل شرقی آموزش دیده و به تعداد زیادی سلاح دوربین دار سری " SVD " مسلح شده بودند رزمندگان ایرانی با غافل گیری غیرمنتظره و تلخی رو به رو شدند. این مسئله باعث شد تا به غیر از سلاح "سیمینوف " در سال های اخیر چندین مدل سلاح تک تیرانداز دیگر توسط ایران وارد خدمت شده و به نیروهای مسلح تحویل شود. در این مطلب نگاهی به سلاح های تک تیرانداز در ایران خواهیم داشت.

دراگانوف
به صورت سنتی و تا سال های دهه 60 میلادی سلاح های سازمانی ارتش های مختلف دنیا با نصب یک عدد دوربین تبدیل به یک تفنگ تک تیرانداز می شدند. از میان می توان به سلاح هایی همچون : ماوزر مدل 98 آلمانی، لی انفیلد انگلیسی، مویسین ناگات روسی و یا اسپرینگ فیلد ام 1903 آمریکایی اشاره کرد. سلاح هایی با مکانیزم گلنگدنی و تک تیر که با نصب یک دوربین می توانستند مسافتهایی در حدود 1000 متر و بیشتر را پوشش دهند.

 تا سال 1963 میلادی این روش ادامه داشت و عمده ارتش ها با تغییر این سلاح ها و یا مدل های شکاری صاحب تفنگ های تک تیرانداز می شدند. اما در این سال ارتش شوروی سابق سلاحی را وارد خدمت کرد که بسیاری از آن به عنوان اولین سلاح ساخته شده برای " تک تیر اندازی " یاد می کنند.


" دراگانوف " یک سلاح نیمه اتوماتیک با کالیبر 54*7.62 بود که با یک خشاب 10 تیر مسلح شده و مکانیزم کلی مسلح شدن و عملکرد آن یک کپی از سلاح معروف AK – 47 به شمار می رفت. این سلاح با یک دوربین مدل " PSO – 1 " با توانایی بزرگ نمایی 4 برابر مجهز شد که به آن توانایی هدف قرار دادن به صورت موثر تا فاصله در حدود 800 متری را می دهد.

 سادگی کار با این سلاح، ارزان قیمتی و مقاومت بالای آن در برابر شرایط سخت میدان نبرد باعث شده است تا این سلاح به یکی از پرطرفدارترین سلاح های تک تیرانداز در جهان بدل شود. یک جستجوی کوتاه در فضای مجازی به شما می گوید که با وجود طی شدن سالهای زیاد از طراحی این سلاح، " داراگانوف " هنوز به عنوان یکی از سلاح های محبوب تک تیرانداز در جهان به شما می رود.

تک تیراندازها در کشورهایی همچون روسیه، ایران، چین، ونزوئلا، ویتنام، پاکستان، ترکیه و یا فنلاند از این سلاح استفاده می کنند.

M40 ایرانی
سلاح تک تیرانداز " M40 " یکی از مشهورترین تفنگ های تک تیرانداز در جهان به شمار می رسد که از زمان جنگ ویتنام تا به امروز به عنوان سلاح استاندارد سپاه تفنگ داران دریایی آمریکا شناخته مورد استفاده قرار می گیرد. اخیر در یکی از نمایشگاه های محصولات دفاعی و امنیتی در تهران یک سلاح تک تیرانداز در غرفه سلاح های صنایع دفاع وجود داشت که به شکل عجیب و جالبی به " ام 40 " آمریکایی شبیه است.


این سلاح آمریکایی بر پایه تفنگ شکاری مدل 700 ساخت کمپانی اسلحه سازی " ریمینگتون " ساخته شده است. با توجه به نبود اطلاعات در مورد مدل ایرانی این سلاح و البته شباهتهای بسیار جالب و نزدیک بین دو نمونه آمریکایی و ایرانی می توان بر اساس اطلاعات موجود از مدل آمریکایی به این اعداد دست پیدا کرد. وزن این سلاح در حدود 6.5 تا 7.5 کیلوگرم، کالیبر 51*7.62، سیستم مسلح سازی گلنگدنی و توانایی پذیرش 5 گلوله که به صورت دستی در مخزنی در درون سلاح قرار می گیرد.


در مقام مقایسه با سیمینوف روسی، باید گفت که این سلاح از سرعت تیراندازی پایین تری برخوردار است. اما باید به این نکته توجه داشت که استفاده از مکانیزم گلنگدنی باعث می شود تا تمامی نیروی موجود در سلاح برای راندن گلوله به جلو صرف شده و سلاح از برد و دقت بهتری برخوردار باشد. دست یافتن به بردهای بیش از 800 و 1000 متر با کالیبر 51*7.62 امری سخت و مشکل است که به توانایی های بالا و تمرینات فوق العاده زیاد از طرف تک تیرانداز نیاز دارد. استفاده از مکانیزم گلنگدنی خود برای رسیدن به بردهای بالای 1000 متر یک کمک و مزیت به حساب می آید.


تصاویر موجود از سلاح ایرانی نشان از تعبیه شدن بخش مخصوص بر روی قنداق برای افزایش راحتی کاربر داشته و اضافه شدن پایه در جلوی سلاح می تواند به ثبات بهتر سلاح در هنگام تیراندازی کمک کند. می توان انتظار داشت که تیراندازان ایرانی با این سلاح بتوانند اهداف مورد نظر را به راحتی در فاصله نزدیک به 1000 متر هدف قرار دهند.

ایران و تک تیرانداز کالیبر 12.7
سال 1982 میلادی یکی دیگر سالهای مهم در تاریخ سلاح های تک تیرانداز به حساب می آید. در این سال طراح آمریکایی "رانی برت " یک سلاح تک تیرانداز به نام " مدل 82 " را معرفی کرد که به عنوان اولین سلاح تک تیرانداز با کالیبر 12.7 میلی متری شناخته شد.

 تا پیش از این این گلوله تنها از مسلسل های سنگین مثل سری " دوشکای " روسی و یا " ام 2 " آمریکایی شلیک می شد. استفاده از این کالیبر بزرگ و سنگین منجر به معرفی سلاح های تک تیرانداز " ضد مواد " شده است که نه فقط می توانند نفرات دشمن و بلکه خودروها و تاسیسات آنها مثل سنگرهای بتونی را نیز از بین ببرند.

تجربیات موفق این سلاح باعث شد تا همه در دنیا به سمت طراحی و ساخت گونه ای از این سلاح ها بروند. در کشور ما و با توجه به عدم وجود نمونه قبلی و یا دانش مورد نیاز برای ساخت این سلاح مسئولین امر سعی کردند تا با خرید از یک منبع خارجی نیاز اولیه داخلی را تامین کنند.



این اسلحه ها بسیار شبیه سلاح تک تیرانداز اتریشی مدل " HS.50 " ساخت شرکت اتریشی اشتایر است؛ سلاحی دقیق و قدرتمند با کالیبر 12.7 میلی متر که می توان با کمک آن اهدافی در فواصل 1500 تا 2000 متری را به راحتی هدف قرار داد. به طور کلی این سلاح در دو مدل ارائه شده است که در مدل اول گلوله ها به صورت دستی و به تنهایی درون جان لوله قرار گرفته و سپس سلاح مسلح می شود.

البته این شیوه قدری وقت گیر بوده و باعث هدر رفت زمان می شود. در مدل دیگر این سلاح از خشاب 5 تیر بهره گرفته می شود که باعث می شود تا زمان کمتری برای گلوله گذاری طی شود. این سلاح با وزنی در حدود 12 کیلوگرم و طول بیش از 1 متر و 30 سانتی متر یک انتخاب مناسب برای نبردهای هزاره جدید به حساب می آید.

تک تاب
اما سلاح دیگری که طی سالهای اخیر در دست نیروهای مسلح کشورمان دیده می شود نمونه ای بسیار قدرتمند تر و تواناتر از مدل 12و7 میلی متری فوق است.


سلاح تک تیرانداز " تک تاب " یک سلاح 20 میلی متری است که می تواند بر علیه اهداف بسیاری از جمله خودروهای زرهی، بالگردها، سنگرهای تقویت شده و البته نفرات دشمن در بردهای فراتر از 2000 متر مورد استفاده قرار بگیرد.

سلاح مورد نظر وزنی در حدود 22 کیلوگرم دارد که به نوعی حمل و استفاده از آن را تا حدودی مشکل کرده و به نظر می رسد که کاربران آن باید نیروهای ورزیده ای به مانند پرسنل تیپ 65 نزاجا و نفرات یگان "صابرین" نیروی زمینی سپاه باشند. توجه داشته باشید که سلاحی مثل "تک تاب" با توجه به کالیبر خود یک "توپ" به حساب می آید و بر اساس رده بندی جهانی از گروه سلاح های انفرادی خارجی می شود.


در تصاویر موجود دوربینی بر روی تک تاب نصب نشده است اما می توان ریل مخصوص نصب را بر روی این سلاح مشاهده کرد. نگاهی به تصویر مربوط به گلوله 12.7 و 20 میلی متری که در بالا آمده است می تواند تا حدی به شما کمک کند تا متوجه شوید که قدرت تخریبی "تک تاب" در چه اندازه ای خواهد بود.

باید توجه داشت در چند سال اخیر که واژه ای با عنوان "نبرد نامتقارن" بارها از زبان فرماندهان نیروهای مسلح ایران شنیده شده است، حوزه پیاده نظام ایده آل ترین بخش و رسته برای اجرای این تاکتیک به حساب می آید. در سالهای اخیر دستاوردهایی مثل موشک دوش پرتاب میثاق، موشک ضد تانک دهلاویه و البته این سلاح های تک تیرانداز جدید با برد بالای 1.5 کیلومتر همگی نشان از یک جهت گیری واضح و مشخص در صنایع دفاعی ایران دارد.

تاکتیک نبرد نامتقارن در رسته پیاده بر دسته های عملیاتی کوچک با توانایی تحرک بالا تاکید دارد. گستره وسیع ایران و داشتن شرایط مختلف جغرافیایی مکان هایی ایده آل برای انجام این گونه تاکتیک ها به شمار می روند.

گروهی که به این مجموعه از تسلیحات مجهز شده باشد می تواند با گستره متنوعی از تهدیدات شامل انواع بالگردها، تانکها و خودروهای زرهی و همچنین نیروهای پیاده دشمن در فواصل دور درگیر شود. تجربه استفاده از تک تیراندازها در جنگهای گذشته بارها استفاده شده و موفقیت آمیز بوده است. شاید بتوان برای مثال به نبرد استالینگراد و حضور تک تیراندازهای نخبه روسی مثل "واسیلی زایتسزف" اشاره کرد که در مدتی در حدود 1 سال به تنهایی بیش از 200 سرباز آلمانی را از بین برده و نقش مهمی را در پیروزی شوروی در این نبرد ایفا کرد.

ذکر این نکته در انتها خالی از لطف نیست که یک تک تیرانداز خوب، با آموزش و سلاحی مناسب می تواند اثر روانی بسیار مخربی را بر روی دشمن ایجاد کرده و در نهایت با تعدادی شلیک مناسب خط سیر یک نبرد و در نهایت یک جنگ را تغییر دهد.