به گزارش مشرق، سلاح در دست، کوله بر پشت و پوتین به پا، عازم حراست از طبیعت و آنچه در آن قرار گرفته است؛ این روایت هر روزه زندگی محیط‌بانان جان بر کف است که ما ایرانیان، تداوم حفظ تنوع زیستی خودمان را در وانفسایی که توسعه ناپایدار چوب حراج بر دشت و جنگل و حیات وحش ایران زده است، به آنها مدیونیم.
محیط‌بانان با آن لباس مقدسی که به خون ده‌ها شهید راه حفاظت از طبیعت آغشته است، سال‌هاست که با کمترین چشم‌داشت مادی تلاش می‌کنند که پای شکارچیان غیرمجاز، قاچاقچیان چوب و سایر تخریب‌گران طبیعت را از محیط زیست این سرزمین ببرند و تعداد و امکانات آنها برای رسیدن به این هدف مقدس کافی نیست.
محیط‌بانان انسان‌های شریف و زحمت کشی هستند که جان خود را در راه حفاظت از طبیعت و حیات وحش سرزمین مادری کف دست‌شان می‌گذارند و از آسیب دیدن یا حتی شهادت در این راه هیچ باکی ندارند. محیط بانان ایران سال‌هاست که با وجود تمام کمبودها، مشقت‌ها و نامهربانی‌هایی که متحمل شده‌اند، استوارانه در دل کوه‌ها، دشت‌ها و جنگل‌ها گام برمی‌دارند و فراموش نمی‌کنند که محیط زیست این خاک پاک، میراثی است که باید برای نسل‌های آینده حفظ شود.
وجود ۱۲۲ شهید و جان نثار و ۴۸ جانباز احراز شده در محیط زیست
مطابق آمار رسمی سازمان حفاظت محیط زیست، وجود ۱۲۲ شهید و جان نثار و ۴۸ جانباز احراز شده بر اساس معیارهای بنیاد شهید انقلاب اسلامی در خانواده محیط زیست کشور افتخار بزرگی است.
یکی از محیط بانان جانباز و غیور این مملکت پژمان خاکسار بلداجی، کارشناس و محیط بان محیط زیست شهرستان دهاقان است که در سال ۸۱ به استخدام این سازمان درآمده است.
وی در راه مبارزه با متخلفان زیست محیطی به درجه رفیع جانبازی نائل شده است. این محیط بان می‌گوید: همین که می‌بیند موفقیت او در حراست از عرصه تحت حفاظتش منجر به افزایش محسوس جمعیت حیات وحش در این عرصه شده است، خستگی کار طاقت فرسای محیط بانی از تنش بیرون می‌رود و زخم‌هایی را که در این راه متحمل شده، فراموش می‌کند.
با او درباره سختی‌ها و شیرینی‌های این شغل به گفت‌وگو نشستیم.
محیط‌بان باید عرق و غیرت و حس طبیعت دوستی داشته باشد
در ابتدا خود را برای خوانندگان ما معرفی بفرمایید؟
پژمان خاکسار بلداجی هستم در سال ۱۳۸۱ به عنوان محیط بان کار خود را آغاز کردم و در کلیه مناطق تحت مدیریت و شکار ممنوع و شهرستان‌های مختلف از جمله مبارکه، دهاقان و سمیرم خدمت کردم اما بیشتر در پارک ملی کلاه قاضی خدمت کردم.
چه شد که در عرصه محیط‌بانی به درجه جانبازی نائل شدید؟
تاریخ جانبازی‌ام برمی‌گردد به زمانی که در پارک ملی کلاه قاضی خدمت می‌کردم. در ۲۵ آذر ماه سال ۸۸ در یک غروب پاییزی به اتفاق یکی دیگر از همکاران منطقه را کنترل و پایش می‌کردیم که به ۲ نفر شکارچی غیرمجاز برخورد کردیم. دستور ایست دادیم و حتی تیر هوایی شلیک کردیم اما فرار کردند و شکارچی که مسلح بود تیر اول را برای اینکه ما دست از تعقیب برداریم شلیک کرد و ترکش‌های آن به ما اصابت کرد با این حال او را رها نکردیم و تعقیب را ادامه دادیم و تیر دوم در ران و پای‌ام خورد و مجروح شدم. شکاچی‌ها فرار کردند و شناسایی نشدند.
در کار محیط‌بانی باید دل سوخته حیات وحش و طبیعت کشورت باشی
محیط بانی شغل سخت و در عین حال پر ماجرایی است، به نظر شما مشکلات محیط‌بانان در این عرصه چیست؟
خاکسار: در کار محیط‌بانی و محیط زیست باید علاقه داشته باشی و دل سوخته حیات وحش و طبیعت کشورت باشی و عرق و غیرت منطقه و حس طبیعت دوستی داشته باشی. محیط بان در سرما و گرما باید از طبیعت و حیات وحش محافظت کند و در این راه خطرات بسیاری جان او را تهدید می‌کند، متخلف به انفال الهی دست درازی کرده و مسلح است و ما باید تمام تمهیدات و ضوابط را رعایت کنیم و بدون اینکه اتفاقی برای فرد متخلف بیفتد او را دستگیر کنیم.
در بحث قضائی در این سال‌ها حمایت‌ها بهتر شده است و امیدوارم به معیشت محیط بانان بیشتر رسیدگی شود، خیلی مواقع خانواده به تو احتیاج دارند اما مکلف هستی در منطقه باشی.
به شهادت رسیدن همکارانم بدترین خاطره‌ام در این سال‌ها بوده است
بدون شک در این سال‌های محیط بانی و حفاظت از حیات وحش خاطرات خوب و بدی را پشت سر گذاشته‌اید. بهترین و بدترین خاطره‌های محیط بانی در این سال‌های چه بوده است؟
بهترین خاطره‌ام مربوط می‌شود به زمانی که استخدام شدم چرا که کار طبیعت را خیلی دوست داشتم و خدا قسمت کرد و موفق شدم در همان حیطه وارد خدمت شوم و بدترین خاطره موقعی بود که می‌شنیدیم همکاران دچار حادثه‌ای شده و یا به شهادت رسیدند.
حفظ و حراست از حیوانات لذت خاصی دارد. شما به عنوان یک محیط بان که سال‌های سال است از حیات وحش مراقبت می‌کنید این لذت را چگونه تعریف می‌کنید؟
موقعی که منبع آبی را مهیا و یا آن را ترمیم و لایروبی می‌کنیم، وقتی مشاهده می‌کنیم حیات وحش مثلاً در فصل بهار که زایمان کرده و با بره‌ها و بزغاله‌هایش به امید آنکه یک جرعه آب بخورد، از این منبع آب می‌خورد، لذت بسیاری دارد وقتی می‌بینی جمعیت حیات وحش زیاد شده و در منطقه جنب و جوش و شور و نشاط حیات وحش را می‌بینی با هیچ چیزی نمی‌شود مقایسه کرد. این لذتی است که ما از کارمان می‌بریم و به آن افتخار می‌کنیم.
بچه آهویی که تا غروب به دنبال مادرش می‌گشت
تعریف شما از محیط بانی چیست؟
محیط بان کسی است که فداکار طبیعت وطنش است، کسی است که اولویت اول او کارش و حفظ و حراست از زیبایی‌های طبیعت و حیات وحش است.
در این ۲۰ سال که مشغول خدمت محیط بانی بوده‌اید آیا صحنه‌ای از رفتار حیوانات بوده که شما را شگفت زده و یا متأثر کرده است؟
یک روز با همکاران گشت بودیم و چون شب قبل گشت بودیم حالت خواب آلودگی داشتیم به ارتفاعات رفتیم تا استراحت و منطقه را رصد کنیم وقتی بالا رفتیم یکی از همکاران رد خونی را دیده بود و آن را که دنبال کرده بود به ما بی سیم زد. وقتی رفتیم برای جست‌وجو و ردزنی متوجه شدیم یک شکارچی لاشه یک ماده آهو را جایی پنهان کرده بود. با رئیس منطقه تماس گرفتیم و لاشه را بردند. در آنجا برای دستگیری شکارچی کمین کردیم، چون احتمال می‌دادیم برای بردن شکار بازگردد، تا ساعتی که شکارچی را گرفتیم بره این ماده آهو می‌آمد و سر و صدا می‌کرد و دنبال مادرش می‌گشت که این صحنه خیلی ما را ناراحت و متأثر کرد و گفتم خدا کمک کند کسی که این مصیبت را به بار آورده و ماده آهویی که بره دارد و به او شیر می‌دهد را شکار کرده، او را بگیریم که خدا را شکر او را هم گرفتیم. این لحظه بسیار متاثر کننده بود و تا غروب در آن منطقه آهو به دنبال مادرش می‌گشت.
به عنوان یک محیط بان خواسته‌ها و انتظارات شما چیست؟
خواسته‌های محیط بانان زیاد است اول اینکه از کار ما حمایت شود کار ما شاید برای خیلی‌ها غیرملموس باشد و سختی‌ها و مرارت‌های آن را نمی‌دانند. در شب با متخلفی که مسلح است، باید همه جوانب را رعایت کنم تا طرف مقابل را دستگیر کنم، بدون اینکه او آسیب ببیند.
از مسؤولان و مدیران رده بالا درخواست دارم جاهایی که معدن کاری می‌شود و طبعیت بر هم می‌خورد اولویت اول را محیط زیست قرار دهند. در خیلی از جاها محیط زیست مولفه فراموش شده است؛ محیط زیست پیش قدم توسعه است اما توسعه‌ای که پایدار باشد نه اینکه بعد از مدتی اثرات سوء داشته باشد.
در برنامه‌های ملی، استانی و شهرستانی به محیط زیست بها دهند کشورهایی که موفق بودند به مناطع طبیعی و محیط زیست بها داده‌اند. محیط زیست باید برای نسل‌های آینده باقی بماند، نسل‌های آینده حق دارند از این شگفتی‌ها لذت ببرند و این امر جز با همدلی و حمایت در قانون‌گذاری و سطح ملی میسر نمی‌شود.
خدا را شکر می‌کنم ما رهبری داریم که به خاطر محیط زیست و شهدای آن و اهمیتی که برای کشور دارند، لطف ویژه ای دارند و امسال اولین کنگره مراسم بزرگداشت شهدا و ایثارگران سازمان محیط زیست در اهواز برگزار شد، در این مراسم قرآنی با دست نوشته رهبر انقلاب به نشانه تکریم و احترام به یکی از خانواده‌های شهدا تقدیم شد.
همچنین دیدگاهی که از رهبر انقلاب داریم باعث دلگرمی و دل‌خوشی و امید به آینده برای محیط‌بانان می شود اگر چه مشکلات زیاد است.