به گزارش مشرق، دردسر مزاحمان تلفنی برای تلفن ۱۱۲ هلال احمر بسیار بیشتر از اورژانس و پلیس است، زیرا حتی با تلفن بدون سیم کارت هم می‌توان با این شماره امدادی بین المللی تماس گرفت، اما آیا شکل گیری شماره تماس واحد امدادی در ایران امکان پذیر است و می‌توان علاوه بر فرهنگ سازی، دستگاه‌های مختلف را هماهنگ کرد؟
جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران از سال ۱۳۰۱ تاسیس شد و در حال حاضر بیش از یک قرن سابقه فعالیت دارد و بر اساس معاهده‌های بین المللی، عضو کمیته بین المللی صلیب سرخ و جمعیت هلال احمر جهانی است. در این فدراسیون، ۱۹۶ کشور عضو هستند که ایران نیز یکی از اعضای فعال آن محسوب می‌شود. قبل از انقلاب اسلامی، ایران بیشتر در حوزه درمان در بیمارستان‌های شیر و خورشید و در بخش خانه جوانان و همچنین بخش توانبخشی و ارتوپدی فعال بود.
از سال ۱۳۵۰ به بعد با توجه به حوادث و بحران‌هایی که رخ داد، جمعیت شیر و خورشید سرخ سابق در حوزه امداد نیز وارد شد که در زلزله‌ها و سیل‌ها نیز تیم‌های آموزش دیده وارد شده و کمک رسانی کرده و کمک‌های مردمی را نیز جمع آوری کرده و به مردم آسیب دیده می‌رساندند.
پس از انقلاب اسلامی و در سال ۱۳۵۹، جمعیت شیر و خورشید سرخ ایران بر اساس مصوبه مجلس به جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران تغییر نام داد و لوگو نیز از شیر و خورشید سرخ به هلال قرمز رنگ تغییر پیدا کرد.
سه نشان جهانی فدراسیون صلیب سرخ چیست؟
فدراسیون صلیب سرخ جهانی و هلال احمر در دنیا سه نشان دارد که یکی صلیب سرخ است که بیشتر کشورهای مسیحی و اروپایی از آن استفاده می‌کنند. این صلیب در واقع برعکس پرچم کشور سوییس است. در پرچم سوییس زمینه سرخ و صلیب سفید است و در پرچم صلیب سرخ، زمینه سفید و صلیب سرخ است. امپراطوری عثمانی در آن زمان، هلال قرمز رنگ را در زمینه سفید به عنوان نماد استفاده کرد و پس از آن، اکثر کشورهای مسلمان نیز از همین نماد استفاده کردند.
قبل از انقلاب اسلامی، شیر و خورشید سرخ نیز به عنوان سومین نماد ملی و بین المللی انتخاب شد. پس از انقلاب اسلامی نیز همچنان این نماد به نام ایران است، اما کسی اجازه استفاده از آن را ندارد و بر اساس مصوبه مجلس، ایران نیز مانند سایر کشورهای مسلمان از نماد هلال احمر استفاده می‌کند.
موزه هلال احمر / عکس در آذر ۱۳۹۵ ثبت شده است
سیر تحول هلال احمر ایران
بر اساس بخشنامه مصوب مجلس تمام مراکز درمانی مانند بیمارستان‌ها و مراکز توانبخشی در ابتدای انقلاب از هلال احمر گرفته شد و به وزارت بهداری آن زمان سپرده شد و رییس جمعیت هلال احمر نیز توسط وزیر بهداری وقت منصوب می‌شد. از زمان جنگ تحمیلی و با توجه به این‌که نیروهای هلال احمر جزو نیروهای امدادی بودند به جبهه‌ها اعزام شدند تا بتوانند خدمات مناسبی را به رزمندگان ارائه کنند که در آن زمان به نیروهای هلال احمر، امدادگر گفته می‌شد.
حسین درخشان «مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات جمعیت هلال احمر» درباره فعالیت هلال احمر در دوران جنگ تحمیلی به پژوهشگر ایرنا می‌گوید: در این دوران حدود ۴۶۵ نفر از امدادگران هلال احمر به شهادت رسیدند و تعداد زیادی از آمبولانس‌ها و یک فروند بالگرد امدادی منهدم شده یا دچار آسیب شدند.
وی درباره ادامه فعالیت هلال احمر پس از جنگ می‌گوید: از سال ۱۳۶۸ اساس نامه جمعیت هلال احمر توسط مجلس شورای اسلامی تصویب و به عنوان قانون ابلاغ شد. بر این اساس، شرح وظایف شامل امدادرسانی در تمام حوادث مثل سیل و زلزله و بلایای طبیعی، کمک به درمان بیماران، تامین دارو و تجهیزات، ارائه خدمات درمانی به سایر کشورها گنجانده شده است. اگر در کشوری حادثه‌ای رخ بدهد، جمعیت هلال احمر می‌تواند به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران در آن منطقه حضور داشته باشد. بر اساس قوانین بین المللی و قانون مجلس شورای اسلامی، هلال احمر در اربعین و حج به عنوان نماینده حضور دارد.
درخشان ادامه می‌دهد: فعالیت هلال احمر پس از جنگ تحمیلی نیز ادامه پیدا کرد و در سال ۱۳۶۹ با وقوع زلزله رودبار نیز نیروهای امدادگر هلال احمر با تجربه خوبی که داشت، حضور پیدا کرده و به زلزله زدگان کمک کردند.
تشکیل پایگاه‌های امدادی بین شهری
در حدود سال ۱۳۷۳ با توجه به این‌که حوزه امدادی هلال احمر فعال بود و حدود ۱۲۰ آمبولانس از دوران جنگ تحمیلی به جا مانده بود، به پیشنهاد معاون امداد جمعیت هلال احمر، اولین پایگاه‌های امداد و نجات جاده‌های بین شهری تشکیل شدند.
در آن زمان، هنوز اورژانس در جاده‌های بین شهری فعال نبود و فقط در مناطق شهری فعالیت می‌کرد. اولین پایگاه‌های بین شهری در محور کندوان و جاده چالوس و همچنین محور قزوین و جاده کوهین شکل گرفت. با توجه به عملکرد این تیم‌ها، به مرور درخواست تشکیل پایگاه‌های بین شهری توسط استانداران افزایش پیدا کرد و در نتیجه هلال احمر در سایر جاده‌ها نیز پایگاه‌هایی ایجاد کرد.
درخشان در این رابطه نیز می‌گوید: امدادرسانی هلال احمر به مرور ادامه پیدا کرد و کم کم تعداد پایگاه‌ها از ۵ به ۱۰ پایگاه و سپس به ۲۱۹ مورد رسید. از سال ۱۳۸۶ در کمیسیون ایمنی و راه‌ها که شامل دستگاه‌های امدادی هستند و ریاست آن بر عهده وزیر راه است، هلال احمر حضور پیدا کرد و اولین آیین نامه مدیریت ایمنی تصادفات جاده‌ای در سال ۱۳۸۸ تصویب و ابلاغ شد.
بر این اساس، جمعیت هلال احمر به عنوان دستگاه امدادی در حوادث جاده‌ای نیز به صورت رسمی معرفی و وظیفه نجات و رهاسازی بر عهده جمعیت گذاشته شد. تعداد زیادی از خودروهای نجات بر این اساس خریداری و راه اندازی شد تا نجات و رهاسازی و انتقال مصدومان در حوادث توسط هلال احمر انجام بگیرد.
وی ادامه می‌دهد: در حال حاضر نزدیک به ۶۱۰ پایگاه امداد و نجات بین شهری و کوهستان در کشور وجود دارد که در حوادث حاضر می‌شوند. در این پایگاه‌ها، ۵ نفر نیروی آماده و متخصص حضور دارند که یک یا دو نفر پرسنل و سه نفر داوطلب متخصص هستند که دوره‌های آموزشی را گذرانده‌اند. در حال حاضر حدود ۲۲ هزار نیروی داوطلب آموزش دیده در جمعیت هلال احمر حضور دارند که رابطه استخدامی ندارند و برای کمک به مردم در حوادث در پایگاه‌ها حاضر می‌شوند. در هر پایگاه یک خودروی نجات با تجهیزات کامل و یک آمبولانس برای انتقال مصدومان وجود دارد.
ماجرای راه اندازی شماره تماس ۱۱۲
از سال ۱۳۸۸ خط تلفن سه رقمی ۱۴۷ برای هلال احمر راه اندازی شد که بیشتر آموزش‌ها را ارائه می‌کرد، اما فعالیت خاصی نداشت. از سال ۱۳۹۰ با توجه به مهم‌تر شدن فعالیت هلال احمر و با توجه به تغییرات مدیریتی، این خط تلفن سه رقمی به ندای امداد معروف شد تا اگر مردم با مشکلی مواجه شدند با این خط تماس بگیرند که بیشتر در شهرستان‌ها فعال بود.
درخشان درباره تغییر شماره تماس سه رقمی هلال احمر به یک شماره بین المللی سه رقمی می‌گوید: با توجه به این‌که شماره تلفن ثابتی به عنوان شماره ملی امداد و نجات وجود نداشت، بر اساس مصوبه سازمان تنظیم مقررات کشور از سال ۱۳۹۲ شماره سه رقمی ۱۱۲ برای هلال احمر تعریف شد. این شماره در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا فعال است و روی تلفن‌های همراه به عنوان شماره امداد از پیش تعریف شده به عنوان شماره اضطراری وجود دارد.
از سال ۱۳۹۲ شماره سه رقمی ۱۱۲ برای هلال احمر تعریف شد. این شماره در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا فعال است و روی تلفن‌های همراه به عنوان شماره امداد از پیش تعریف شده به عنوان شماره اضطراری وجود دارد
وی ادامه می‌دهد: با توجه به تعدد شماره تلفن‌های سه رقمی، این شماره سه رقمی به جمعیت هلال احمر واگذار شد. در تمام تلفن‌های همراه این شماره تلفن به عنوان پیش فرض تلفن اضطراری به صورت بین المللی تعریف شده که حتی اگر دستگاه تلفن، سیم کارت هم نداشته باشد، می‌توان با این شماره اضطراری تماس گرفت. حتی اگر تلفن همراه قفل باشد هم می‌توان با این شماره به صورت رایگان تماس گرفت.
مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات جمعیت هلال احمر می‌گوید: در مراکز کنترل و هماهنگی عملیات، اوپراتورهای هلال احمر پاسخگوی تلفن ۱۱۲ هستند. ویژگی این مرکز استفاده از تجهیزات مدرن است. از سال ۱۳۹۲ این مراکز تماس به صورت استانی فعالیت می‌کنند. هر شخصی از هر نقطه استان تماس بگیرد به مرکز استان متصل شده و نزدیک‌ترین پایگاه برای امدادرسانی اعزام می‌شوند. سایر سازمان‌های امدادی مانند اورژانس و پلیس نیز به سمت استفاده از مراکز استانی و متمرکز رفته است.
تعداد تماس‌های روزانه با ۱۱۲ چقدر است؟
درخشان می‌گوید: روزانه حدود ۹۰ تا ۹۵ عملیات در سطح کشور در حال انجام است که شامل تصادفات بین شهری، ریزش آوار، گم شدگی یا جست‌وجوی مفقودین در کوهستان، حوادث سیل و سیلاب، گرفتار شدن در ارتفاعات می‌شود. در زلزله نیز تیم‌های امدادی به همراه تیم‌های سگ‌های زنده یاب حضور پیدا می‌کنند. تیم‌های درمانی نیز برای ارائه خدمات بهداشتی و درمانی در حوادث حاضر می‌شوند.
وی ادامه می‌دهد: سالانه حدود ۵۰ میلیون تماس با تلفن سه رقمی ۱۱۲ انجام می‌شود که حدود ۱۵ درصد این تماس‌ها منجر به ارائه خدمات امدادی می‌شود. یکی از بیشترین تماس‌ها با این شماره، تداخل شماره‌ها است که به دلیل مشکلات مخابراتی اتفاق می‌افتد. برخی به طور مثال با تلفن ۱۱۵ تماس می‌گیرند، اما تماس به ۱۱۲ منتقل می‌شود. زیرا این شماره تلفن تنها تلفن سه رقمی است که بدون معطلی به آن متصل می‌شوید. یعنی اگر فرد با ۱۱۵ یا ۱۱۰ یا ۱۲۵ تماس بگیرد و به هر دلیلی تماس متصل نشود، سیستم به صورت اتوماتیک به ۱۱۲ متصل می‌کند. اکثر تماس‌های ما از جمله این موارد است.
مزاحمت تلفنی از موبایل فروشی‌ها
بخش دیگری از تماس‌های ۱۱۲، مزاحمان تلفنی هستند که متاسفانه همه دستگاه‌های امدادی با این مشکل مواجه هستند و ۱۱۲ بیشتر از سایر تلفن‌ها دچار این مشکل است. زیرا با این شماره سه رقمی بدون سیم کارت هم می‌توان تماس گرفت و در نتیجه خیلی‌ها با تلفن‌های بدون سیم کارت برای این تلفن سه رقمی مزاحمت ایجاد می‌کنند.
حتی افرادی که در بازارهای موبایل کار می‌کنند نیز برای فروش تلفن همراه و بدون سیم کارت برای تست سلامت گوشی با این تلفن سه رقمی تماس می‌گیرند. به خصوص در استان تهران به شدت با این مشکل مواجه هستیم
درخشان درباره مزاحمت‌های تلفنی برای ۱۱۲ می‌گوید: حتی افرادی که در بازارهای موبایل کار می‌کنند نیز برای فروش تلفن همراه و بدون سیم کارت برای تست سلامت گوشی با این تلفن سه رقمی تماس می‌گیرند. به خصوص در استان تهران به شدت با این مشکل مواجه هستیم.
آیا شکل گیری شماره تماس واحد امدادی امکان پذیر است؟
از سال ۱۳۹۴ در کمیسیون ایمنی راه‌ها پیشنهاد شد که شماره واحدی برای دستگاه‌های امدادی ایجاد شود که مسئولیت آن بر عهده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و سازمان اورژانس کشور گذاشته شود. قرار بود به صورت آزمایشی این کار در شهر قم انجام شود، اما به دلایل مختلف مثل عدم تامین اعتبار مناسب و تجهیزات کافی و نبود قوانین الزام آور، طرح در این استان شکست خورد و اجرایی نشد.
پس از آن نیز قرار بود وزارت بهداشت طرحی در استان اصفهان اجرایی کند که آن هم اجرایی نشد. یکی از مشکلات این بود که طراحان طرح، ایران را مانند کشورهای اروپایی مثال می‌زدند که قابلیت اجرا نداشت. بنابراین اجرای طرح شماره تماس امدادی واحد در قم و اصفهان به نتیجه نرسید.
همچنین در سال ۱۳۹۸ طرح SOS ملی یا شماره تماس امدادی واحد قرار بود با همکاری سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران در پایتخت اجرا شود که پس از چندین جلسه به نتیجه نرسید.
درخشان درباره دلایل موفق نبودن این طرح‌ها می‌گوید: از جمله دلایل موفق نشدن طرح شماره تماس امدادی واحد این است که قوانین و مقررات باید تدوین شود، اما تا آن زمان می‌توان از نرم افزار مشترک استفاده کرد که اگر شخصی با اورژانس یا هلال احمر یا پلیس تماس گرفت، در نرم افزار ثبت شده و به دستگاه مربوطه منتقل شود.
یکی دیگر از دلایل این است که دستگاه‌های امدادی در ایران هم سطح نیستند، به طور مثال هلال احمر در حوادث برون شهری، اورژانس در حوادث درون شهری و گاهی برون شهری، آتش نشانی درون شهری فعالیت می‌کنند. بنابراین پیشنهاد هلال احمر این بود که نرم افزار مشترکی ایجاد شود که هنوز به نتیجه نرسیده است.
وی ادامه می‌دهد: همچنین فرهنگ و حوادث ایران با اروپا متفاوت است. در اروپا و به طور مثال در دانمارک، روزانه تماس‌های بسیار محدودی گرفته می‌شود. در ایران تعداد حوادث و تماس‌ها بسیار زیاد است و به طور مثال روزانه ۵۰ نفر در تصادفات جاده‌ای فوت می‌کنند. روزانه با هر مرکز هلال احمر حدود ۲۵۰۰ تماس و حدود ۹ تا ۱۰ هزار تماس با اورژانس و آتش نشانی گرفته می‌شود. حالا تصور کنید همه این تماس‌ها بخواهد در یک مرکز مخابراتی تجمیع شود. این موضوع می‌تواند منجر به ایجاد بار تماس بسیار بالایی شده و احتمال پشت خط ماندن در حوادث وجود داشته باشد.
از جمله دلایل موفق نشدن طرح شماره تماس امدادی واحد این است که قوانین و مقررات باید تدوین شود، اما تا آن زمان می‌توان از نرم افزار مشترک استفاده کرد که اگر شخصی با اورژانس یا هلال احمر یا پلیس تماس گرفت، در نرم افزار ثبت شده و به دستگاه مربوطه منتقل شود
مدیر مرکز کنترل و هماهنگی عملیات جمعیت هلال احمر می‌گوید: نکته دیگر این است که باید قوانین و مقررات تصویب شود که یک مرکز واحد بتواند اطلاعات هلال احمر و اورژانس و پلیس را داشته و حتی از نظر قانونی بتواند دستور اعزام نیروها را بدهد. تا زمانی که این مشکلات برطرف نشود، نمی‌توان یک خط واحد امدادی ایجاد کرد. ابتدا باید زیرساخت و قوانین و فرهنگ ایجاد شود تا بتوان این اقدام را انجام داد.
جمع بندی
پیش از این در گروه پژوهشی ایرنا در گزارشی با عنوان «قصه ۱۱۵ و معضل امروزش» به مشکلات سازمان اورژانس و شماره تماس ۱۱۵ پرداختیم. آن‌چه درباره شماره تماس واحد امدادی اهمیت دارد این است که ابتدا باید فرهنگ سازی مناسبی در این زمینه انجام شود. هنوز پس از سال‌ها، مزاحمان تلفنی برای شماره‌های سه رقمی دردسر ایجاد کرده و خطوط را مشغول می‌کنند. همچنان بسیاری از افراد نمی‌دانند در چه زمانی باید با اورژانس یا هلال احمر تماس بگیرند.
از طرفی بسیاری از افراد برای تماس با اورژانس یا آتش نشانی بین شماره‌های ۱۱۵ و ۱۲۵ مردد می‌شوند. همین تعدد تلفن‌های امدادی می‌تواند ثانیه‌های طلایی نجات را به خطر بیندازد و جان یک انسان از دست برود.
شکل گیری شماره تماس واحد امدادی یکی از آن مسائلی است که علاوه بر همکاری بین دستگاهی، نیازمند بسترهای مخابراتی بسیار قدرتمندی است که با توجه به تعدد حوادث، دچار اختلال نشود. سوال این‌جاست که آیا می‌توان با توجه به بسترهای مخابراتی و آسیب پذیری آنها، تمام تلفن‌های امدادی را واحد کرد؟ آیا می‌توان تمام دستگاه‌های امدادی را پای یک میز نشاند و همگرایی لازم را ایجاد کرد تا یک شماره تماس برای زمان حادثه داشت؟
امیر پروسنان
منبع:ایرنا