کد خبر 15863
تاریخ انتشار: ۱ آذر ۱۳۸۹ - ۱۱:۱۲

تشديد بيماري ملک عبدالله بن عبدالعزيز، پادشاه 86 ساله عربستان و احتمال مرگ وي، اين سؤال را برمي‌انگيزد که سرنوشت عربستان بدون ملک عبدالله چه خواهد بود؟

با توجه به سرنوشت مبهم شاه‌زاده سلطان بن عبدالعزيز ولي عهد 84 ساله عربستان که وي نيز از سال گذشته تاکنون هرگز در انظار عمومي و رسانه‌هاي داخلي ظاهر نشده، مرگ احتمالي ملک عبدالله، کشور بشدت سنتي و قبيله‌اي عربستان را به سمت يک جنگ طايفه‌اي سوق خواهد داد.
از آن‌جايي که ساختار قدرت در عربستان که داراي رژيمي غيردموکراتيک بوده بر پايه تقسيم پست‌هاي کليدي ميان اتباع قبايل نزديک به دربار آل‌سعود استوار است لذا مرگ ملک‌عبدالله آشفتگي سياسي وسيعي در اين کشور قبيله‌اي به وجود خواهد آورد.
قبايل الشمري، السديري، بني‌خالد، بني‌تميم، العنزه و العجمان به ترتيب بيش‌ترين قدرت را در عرصه‌هاي امنيتي، سياسي، مالي و نظامي عربستان در اختيار دارند.
طايفه السديري در حال حاضر در بخش‌هاي ديني، امنيتي و گارد سلطنتي، طايفه الشمري در ساختار سياست خارجي و نفتي و ديگر طوايف درمسائل مالي و بورس بيش‌ترين سهم را دارند.
اغلب وهابي‌هاي عربستان از طايفه السديري هستند که اختلافات ايدئولوژيکي شديدي با طايفه الشمري که به شيعيان نزديک است، دارند.
ملک‌عبدالله، پادشاه عربستان از مادر به طايفه قدرتمند الشمري وابسته است زيرا مادر وي بانو فهده دختر عاصي الشريم، رئيس سابق قبيله الشمري است.
ملک عبدالعزيز پادشاه اسبق عربستان چهار همسر از طايفه الشمري اختيار کرده و اين امتياز بزرگي براي اين طايفه به شمار مي‌آيد.
قدرت هر طايفه در عربستان به چسبندگي و نزديکي اين طايفه به پادشاه و دربار بستگي دارد و طايفه الشمري از سال 2005 يعني از زمان به قدرت رسيدن ملک‌عبدالله نفوذ بيشتري پيدا کرد.
طايفه السديري که همواره با طايفه الشمري در رقابت است به ولي عهد بيمار و پير عربستان يعني سلطان بن عبدالعزيز نزديک است اما وابستگان به اين طايفه نگرانند که شاهزاده سلطان ممکن است قبل از رسيدن به پادشاهي فوت کند.
مادر شاهزاده سلطان‌ بن عبدالعزيز، حصه دختر احمد السديري همسر قدرتمند ملک عبدالعزيز و مادر ملک فهد و نيز شاهزادگان سلطان، سلمان، ترکي، نايف و عبدالرحمن است.
ملک عبدالعزيز، پادشاه اسبق عربستان 32 همسر از طوايف پرنفوذ عربستان اختيار کرد و داراي 70 فرزند دختر و پسر شد.
طايفه السديري با به قدرت رسيدن ملک‌فهد، پنجمين پادشاه سلسله آل‌سعود در ژوئن 1982، پايه‌هاي قدرت خود را به ويژه در مراکز ديني مانند هيات‌هاي امر به معروف و نهي از منکر تحکيم بخشيد.
از آن زمان پست‌هاي کليدي در وزارت دفاع، گارد سلطنتي، سازمان امنيت و سفارت‌خانه‌هاي اصلي عربستان عمدتا در اختيار وابستگان به طايفه السديري قرار گرفت.
مرگ ملک فهد بن عبدالعزيز، پادشاه سابق عربستان در آگوست 2005 و به قدرت رسيدن برادر ناتني وي، ملک‌عبدالله، موجب شد تا وابستگان به طايفه الشمري خيز بلندي براي تصرف اهرم‌هاي قدرت در عربستان بردارند.
از آن‌جايي که اعراب جاهلي قدرت هر قبيله را به تعداد مردان و کثرت قرابت سببي هر قبيله با قبايل ديگر مي‌دانستند، قبيله‌هاي الشمري و السديري از اين‌که پادشاه سابق عربستان همسران بيش‌تري از اين 2 قبيله اختيار کرده است، به خود مي‌باليدند.
بازگشت غير منتظره بندر بن سلطان، سفير سابق عربستان در واشنگتن به رياض و تعطيلي ناگهاني دانشگاه‌هاي اين کشور نشان‌گر وخامت اوضاع جسمي ملک عبدالله است.
بندر بن سلطان رئيس شوراي عالي امنيت ملي عربستان تا سال 2005 به مدت 22 سال سفير عربستان در ايالات متحده بوده و يکي از مهره‌هاي تاثيرگذار خاندان سعودي بشمار مي‌رود.
بندر بن سلطان که از يک مادر برده سياه پوست شاغل در دربار خاندان سعودي زاده شده، روابط گسترده‌اي با جمهوري‌خواهان امريکا دارد.
وي در دوران رياست جمهوري جورج بوش پدر و پسر، توانست کنگره امريکا را به ارسال سلاح‌هاي فوق مدرن به عربستان متقاعد کند.
علت اين امر اين است که سلطان بن عبدالعزيز پدر بندر با خانواده بوش در يک شرکت حفاري نفتي در تگزاس که با هزينه 500 ميليون دلار تأسيس شد، شريک است.
از اين رو، بندر بن سلطان در حادثه 11سپتامبر 2001 ميلادي، به رغم اينکه 17 تن از 18 تروريستي که اين انفجار را بوجود آوردند از اتباع عربستان بودند توانست در تحريف مسير تحقيقات نقش مهمي ايفا کند.
گفته مي‌شود بندر بن سلطان هزينه‌هاي کلان تبليغات انتخاباتي دو دوره رياست جمهوري جرج بوش را پرداخت کرده و به همين علت جورج بوش همواره خود را وام‌دار خاندان سعود مي‌داند.
جورج بوش اندکي پس از حادثه 11 سپتامبر 2001، بدون اشاره به هويت و مليت عاملان انفجار برج‌هاي تجاري امريکا، برخي کشورهاي منطقه را به تروريست‌پروري متهم کرد.
با توجه به اين که مجموعه خاندان سعودي بيش از 6 هزار نفر هستند و همه آنان پست‌هاي کليدي در اختيار دارند، مرگ احتمالي ملک عبدالله تقابل اين مجموعه قدرتمند را به دنبال خواهد داشت.
درهمين حال، امريکا که از مدت‌ها پيش خود را آماده شنيدن خبر مرگ ملک عبدالله پادشاه عربستان کرده، رايزني‌هاي گسترده‌اي با فرزندان و نوادگان ملک عبدالعزيز داشته است.
سفرهاي متعدد ژنرال ديويد پتريوس، فرمانده سابق نيروهاي امريکا در منطقه و رايان کروکر سفير سابق ايالات متحده در عراق به رياض و رايزني آنان با خاندان سعودي، نگراني امريکا را از مرگ احتمالي پادشاه عربستان نشان مي‌دهد.
ژنرال پتريوس در ملاقات‌هاي متعدد با ژنرال‌هاي بلند پايه ارتش عربستان، آنان را از هرگونه کودتاچيني در صورت مرگ پادشاه عربستان بر حذر داشته است.
درهمين حال، رايان کروکر بر ضرورت انتخاب نايف بن عبدالعزيز وزير کشور 77 ساله عربستان به عنوان جانشين ملک عبدالله تاکيد کرده است.
با توجه به اينکه سعود الفيصل، وزير خارجه سعودي به بيماري پارکنسون و بندر بن سلطان، رئيس شوراي عالي امنيت ملي به بيماري سرطان غدد لنفاوي دچارند، آمريکا ترجيح مي‌دهد نايف بن عبدالعزيز، مرد شماره سه دربار آل سعود، قدرت را به دست گيرد.
علت تمايل امريکا به پادشاهي نايف بن عبدالعزيز اين است که وي به عنوان يازدهمين فرزند ملک عبدالعزيز پادشاه سابق عربستان نقش مؤثري در سرکوب گروه القاعده به عهده داشته است.
بنابر اين به نظر مي‌رسد با توجه به بافت قبيله‌اي رژيم آل سعود و سهم‌خواهي قبايل از ساختار قدرت در عربستان، بروز خلأ سياسي ناشي از مرگ احتمالي پادشاه و ولي عهد عربستان يک سونامي سياسي در اين کشور و احتمالا در منطقه ايجاد خواهد کرد.
بروز درگيري‌هاي قبيله‌اي در عربستان ممکن است اين کشور را به دو بخش شرقي وغربي ميان دو طايفه السديري و الشمري تجزيه کند که اين امر با توجه به شرايط عربستان، فساد گسترده ميان نوادگان ملک عبدالعزيز و فاصله حاکميت با مردم دور از ذهن نيست.