به گزارش مشرق، در کنار کمک‌های مالی مردم به مدارس دولتی، که هم‌اکنون بخش بزرگی از هزینه‌های آنها توسط والدین تأمین می‌شود، مشکلاتی نیز برای والدین ایجاد می‌شود. این موضوع گاه منجر به گرو گرفتن کارنامه، پرونده تحصیلی و حتی توبیخ دانش‌آموزان می‌شود و تنش‌هایی را میان والدین و کادر مدارس ایجاد می‌کند. حال، علاوه بر این مسائل، تأمین هزینه‌های مورد نیاز برای نظافت مدارس نیز بر دوش والدین افتاده است.
به گفته علی فرهادی؛ سخنگوی وزارت آموزش و پرورش، «مدارس دولتی با کمبود ۴۰ هزار نیروی سرایدار و خدمتگزار مواجه هستند.»
در مدارسی که نیروی خدمتگزار یا سرایدار ندارند، مدیران از والدین خواسته‌اند که هزینه‌ای را پرداخت تا نیرویی از بیرون برای نظافت استخدام کنند یا خود والدین برای نظافت کلاس‌ها اقدام کنند. این موضوع در هفته‌های اخیر واکنش‌های بسیاری به دنبال داشته و حتی منجر به برکناری یکی از مدیران مدارس شده است. این درخواست‌ها سال‌هاست که ادامه دارد و دامنه آن از چند مدرسه فراتر رفته است.
پای صحبت‌های شهروندان
برای بررسی وضعیت کمبود سرایدار در مدارس و مشکلات آن برای والدین به تعدادی از مدارس مراجعه کرده و با برخی والدین گفت‌وگویی داشتیم.
تمیزکردن مدرسه به ازای لباس فرم ارزانتر
مادری که فرزندش در یکی از مدارس ابتدایی دولتی شهرقدس تحصیل می‌کند، می‌گوید: «هزینه تأمین لباس فرم مدرسه را نداشتم و از مدیر خواستم که لباس فرم را ارزانتر به ما بدهد. او هم موافقت کرد و در نامه‌ای به تولیدکننده خواست تا هزینه ۴۰۰ هزار تومانی لباس فرم را با ما ۱۰۰ هزار تومان حساب کند و در عوض از من خواست که برای تمیز کردن کلاس‌ها کمک کنم. من هم این موضوع را پذیرفتم و با کمک سرایدار مدرسه را نظافت کردیم، و مدیر مدرسه بار دیگر به من گفت "تو که خانه‌دار و بیکار هستی و زمان آزاد داری برای نظافت مدرسه کمک کن" حاضرم اگر به من پول بدهند این کار را انجام دهم چون همسرم بیمار است و کار نمی‌کند، سه فرزند دارم که توانایی تامین هزینه‌های زندگی را نداریم اما مدرسه هیچ پولی نمی‌دهد.»
اوضاع خراب نظافت مدرسه
مادر دیگری از شهرری به درخواست مدرسه برای نظافت یا پرداخت پول اشاره می‌کند و می‌گوید: «وضعیت نظافت مدرسه بسیار ضعیف است و سرویس‌های بهداشتی اصلاً مناسب نیستند. این موضوع باعث شده فرزندم از استفاده از سرویس بهداشتی خودداری کند و نگران ابتلای او به بیماری‌های کلیوی هستم.»
بازگرداندن پول بعد از تذکر
بعد از برخورد آموزش و پرورش با یکی از مدیران مدارس و برکنار او، در گروه مدرسه اعلام کردند بیایید و پول‌هایی که برای نظافت مدرسه پرداخت کرده بودید، دریافت کنید اما والدین گفتند آن را برای برگزاری جشن دانش‌آموزان هزینه کنید.»
هم نظافت کنید هم شوینده را بخرید
پدری که فرزندش در یکی از دبستان‌های دولتی منطقه ۱۴ تهران تحصیل می‌کند، می‌گوید: «مدیر به والدین گفته است که یا پول بدهید یا خودتان کلاس‌ها را نظافت کنید. همسرم به همراه یکی از مادران برای نظافت کلاس درس رفت و مجبور بودند مواد شوینده را نیز خودشان تهیه کنند. آیا واقعاً مردم باید نظافتچی مدارس باشند؟ همسرم به دلیل نگرانی از برخورد نامناسب کادر مدرسه با فرزندم مجبور شد که برای نظافت کلاس درس برود. به تازگی هم اعلام کردند هر دانش‌آموز هفته‌ای یک دستمال کاغذی برای استفاده کل کلاس درس بیاورد یعنی حتی تا هزینه دستمال کاغذی را هم از مردم دریافت می‌کنند.»
عقب نشینی برخی مدارس
با این حال، ورود دولت به این موضوع در برخی موارد منجر به عقب‌نشینی مدارس شده است. محمد گلزاری؛ دبیر شورای اطلاع‌رسانی دولت، از پیگیری مشکلات والدین و تأکید بر حقوق آنها خبر داده است.
رویکرد دولت چهاردهم در مواجهه با واقعیت‌های مدارس دولتی و دفاع از حقوق شهروندان و دانش‌آموزان این مدارس در برابر تضییع حقوق آنها که سال‌هاست کمتر مورد توجه بوده قابل دفاع و تقدیر است.
با این حال، نکات دیگری نیز وجود دارد که لازم است در راستای حمایت از حقوق والدین و تقویت مدارس دولتی به آنها توجه ویژه‌ای شود. یکی از این نکات، استخدام سرایدار و خدمتگزار برای مدارس است. در حال حاضر، ۴۰ هزار مدرسه با کمبود نیرو مواجه‌اند و این موضوع باعث ایجاد درخواست‌های نامناسب از سوی مدیران مدارس به والدین و همچنین افزایش فشار کاری بر نیروهای موجود شده است.
مدیران مدارس چه می‌گویند؟
مدیر یکی از مدارس دولتی در شهر پرند، که مدرسه‌اش سرایدار ندارد، می‌گوید: «در مدرسه تلاش می‌کنیم به دانش‌آموزان تأکید کنیم که زباله‌های خود را در حیاط یا کلاس درس نریزند. همچنین، ۱۰ دقیقه مانده به پایان روز تحصیلی، زنگ نظافت داریم که در آن دانش‌آموزان به همراه معلم، کلاس خود را تمیز می‌کنند.
او ادامه می‌دهد: ما همیشه مشکلات را با والدین در میان می‌گذاریم و از آنها راهکار می‌خواهیم. این رویکرد باعث شده که والدین در حل مشکلات مدرسه مشارکت و احساس مسئولیت کنند. به‌عنوان مثال، زمانی که به آنها گفتیم مدرسه سرایدار ندارد، برخی والدین موافقت کردند که در روزهای مشخصی برای نظافت مدرسه کمک کنند، هرچند ما نمی‌توانیم آنها را به‌طور الزام‌آور مجبور به این کار کنیم.
او می‌افزاید: در حال حاضر، مدارس دولتی عادی هیچ سرانه‌ای ندارند. به عنوان مثال، سال گذشته برای کل دانش‌آموزان مدرسه فقط یک میلیون و ۵۰۰ هزار تومان به ما سرانه دادند، بنابراین اگر بخواهیم از خارج نظافتچی بیاوریم، باید از والدین کمک مالی بگیریم. معمولاً برای نظافت سرویس بهداشتی مدرسه از بیرون نظافتچی می‌آوریم.
مشارکت والدین در تمام ابعاد باشد
مدیر تأکید می‌کند: اگر والدین احساس کنند صدای آنها در مدرسه شنیده می‌شود و به نظراتشان احترام گذاشته می‌شود، در تمام جنبه‌ها از مشارکت آنها استفاده می‌شود نه صرفاً برای دریافت پول و نظافت و در تصمیم‌گیری‌های مدرسه تأثیر دارند، در تمام مسائل مدرسه مشارکت می‌کنند و هیچ درخواستی را بی‌پاسخ نمی‌گذارند.»
کمبود سرایدار و خدمتگزار در مدارس فقط منجر به ایجاد دردسر برای والدین و مدارس نشده است و سرایداران موجود نیز با فشار کاری مضاعفی مواجه هستند.
سرایداران مدارس چه می‌گویند؟
یکی از سرایداران مدارس در شهریار می‌گوید: «حقوق ما از مردادماه امسال ۲ میلیون تومان افزایش یافته، اما بر روی حکم حقوق اعمال نشده است و نگران قطع آن هستیم. در حال حاضر، حقوق تمام سرایداران ۱۰ میلیون تومان است، اما با اضافه شدن مبلغ دو میلیون تومان به ۱۲ میلیون تومان می‌رسد.
کار ۲ شیفته یا ترک مدرسه!
او ادامه می‌دهد: قرار بود برای کار در نوبت دوم به ما ۲ میلیون تومان پرداخت شود، اما این وعده محقق نشد. من در دو شیفت کار می‌کنم و به ازای این دو نوبت، ۱۲ میلیون تومان می‌گیرم. مدرسه در نوبت صبح ۱۸۰ و در نوبت عصر ۳۰۰ دانش‌آموز دارد و باید ۲۰۰۰ متر حیاط، ۱۴ اتاق، دو سالن و سرویس‌های بهداشتی را تمیز کنم.
آموزش و پرورش اجبار کرده است که شیفت دوم را بپذیریم و در غیر این صورت، می‌گویند که سرایداری را تحویل داده و مدرسه را ترک کنید؛ با وضعیت حقوقی کنونی، توانایی اجاره خانه را نداریم. کمبود نیروی خدمتگزار و سرایدار به شدت حجم کار ما را افزایش داده و در حال حاضر کار سه نفر را انجام می‌دهم و مجبورم از همسر و فرزندانم برای نظافت مدرسه کمک بگیرم چون به تنهایی نمی‌توانم.
در مدارسی که سرایدار ندارند، والدین خود به نظافت می‌پردازند یا معلمان از دانش‌آموزان می‌خواهند زباله‌هایشان را جمع کنند. متأسفانه، معلمان کمتر به دانش‌آموزان تذکر می‌دهند و این باعث می‌شود کلاس‌ها به وضعیت نامناسبی درآید.
سال گذشته، یکی از سرایداران مدارس کناری در حین تعویض لامپ، به دلیل نبود چهارپایه روی صندلی چرخ‌دار مدیر رفت و به زمین افتاد که منجر به کما رفتنش شد. آموزش و پرورش مسئولیتی قبول نکرد و گفت سرایدار برای نوبت دوم ابلاغ نداشته است.»
به نظر می‌رسد پرونده این موضوع تنها در صورت توجه به نیازهای واقعی مدارس دولتی و استخدام سرایدار و خدمتگزار به تعداد کافی یا اختصاص سرانه‌ای به مدارس برای نظافت مدرسه بسته خواهد شد.