به گزارش مشرق، «سبد فرهنگی خانوار»؛ همین سه کلمه این روزها آنقدر گران شده که اگر بگوییم در حال حذف شدن است خیلی دور از ذهن و عجیب‌وغریب نیست. روزگاری سینما رفتن جزء تفریحات ساده به حساب می‌آمد و خانواده‌ها حتماً برای خودشان زمانی را داشتند که همگی با هم به سینما بروند. به غیر از سینما، از کتاب تا موارد دیگر در همان سبدی که گفتیم در حال حذف شدن است.
فکر نکنید که درخصوص روزگار خیلی دور صحبت می‌کنیم. تا همین چند سال پیش هم این مواردی که گفته شد در خانواده‌ها مرسوم بود و حتماً هر خانواده، سبد فرهنگی‌اش را با توجه به درآمد درنظر می‌گرفت. اما در این روزها گفتن از اینکه مردم باید سینما بروند، کتاب بخوانند و تئاتر ببینند شاید کمی خنده‌دار باشد. آنقدر هزینه‌های زندگی زیاد شده است که دیگر مردم نمی‌توانند این مدل هزینه را برای خانواده خود داشته باشند.
در این گزارش یک خانواده ۴ نفره را درنظر گرفته‌ایم و برایشان این پیش‌فرض را داشتیم که هزینه فرهنگی که می‌توانند در سبد خانوار خود داشته باشند، چقدر است؟ سینما، کتاب، تئاتر، نمایش خانگی و کنسرت به‌طور متوسط حدود ۷ میلیون و ۳۰۰ هزار تومان برای این خانواده خرج دارد، درحالی‌که درآمد حداقلی این خانواده حدوداً ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است. یعنی اگر بخواهند فقط در حوزه فرهنگی هزینه کنند بیشتر از نصف درآمدشان را باید برای این موضوع بگذارند. با این اوضاع می‌توان گفت سبد فرهنگی خانواده این روزها آنقدر لاکچری شده که دیگر دسترسی به آن سخت و ناممکن است.
درآمد و هزینه یک خانواده ۴ نفره
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، متوسط هزینه‌های سالانه هر خانوار شهری در سال ۱۴۰۲ معادل ۲۰۶ میلیون تومان بود که این رقم ۵۰.۶ درصد نسبت به سال ۱۴۰۱ افزایش داشته است. همچنین متوسط هزینه کل سالانه خانوارهای روستایی در سال ۱۴۰۲ با رشد ۴۰.۳ درصدی در مقایسه با سال ۱۴۰۱ به ۱۱۰ میلیون تومان بود.
در سال ۱۴۰۳ حداقل دستمزد یک خانواده با دو فرزند در تهران معادل ۱۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است. طبق آمار ۷۴ درصد از کل هزینه‌های یک‌خانواده چهارنفره به بخش غیرخوراکی اختصاص می‌یابد. جایی که در ترکیب انواع هزینه‌های سالانه خانوار شهری، سهم تفریحات، سرگرمی‌ها و خدمات فرهنگی حدود ۳ درصد است. این درحالی است که هزینه «مسکن، سوخت و روشنایی» با ۴۵ درصد بیشترین سهم را از بخش غیرخوراکی‌ها می‌برد.
سینما و هزینه ۲ میلیونی برای یک خانواده ۴ نفره
خانواده چهارنفره‌ای که سرگرمی مطلوب خودش را در تلویزیون پیدا نمی‌کند و می‌خواهد به سینما برود، بلیت سینما ۸۰ هزار تومان است که جمعا ۳۲۰ هزار تومان هزینه بلیتشان می‌شود. باید درنظر بگیریم که اگر در تهران هر خانواده بخواهد در سه سینمایی که بیشترین مخاطب را دارند فیلم ببیند باید مثلاً از مرکز شهر تا ایران‌مال -که در غربی‌ترین نقطه تهران است- برود و اگر با ماشین خودشان باشد باید هزینه بنزین را هم درنظر بگیریم و اگر با تاکسی اینترنتی بروند رفت‌وبرگشت تاکسی اینترنتی را که حدوداً ۳۵۰هزار تومان می‌شود هم حساب کنیم، یعنی یک خانواده چهارنفره برای یک سینما رفتن باید متوسط حدود ۷۰۰هزار تومان هزینه کند.
البته این به غیر از هزینه خوراکی یا شامی است که این خانواده باید تهیه کند که اگر با آن موارد در نظر بگیریم حدوداً ۲ میلیون تومان برای یک سینما رفتن باید هزینه کنند.
کتاب میلیونی شد
زمانی کتاب را ارزان‌ترین تفریح فرهنگی به حساب می‌آوردند اما الان همین کتاب ارزان هم گران شده. برای همین شاید به‌سختی بتوانیم کتاب را در سبد فرهنگی خانواده‌ها قرار دهیم اما باز هم این را در نظر می‌گیریم که اگر خانواده چهارنفره فرضی بخواهند در ماه چندکتاب برای خودشان و فرزندان‌شان خریداری کنند، طبق آخرین آماری که توسط خانه کتاب و ادبیات ایران منتشر شده هزینه متوسط برای خرید کتاب کودک و نوجوان برای هر جلد کتاب حدود ۱۴۰ هزار تومان و برای کتاب‌های عمومی بزرگسال حدود ۲۰۶ هزار تومان است.
حال اگر سه کتاب برای بچه‌ها و سه کتاب برای بزرگسالان درنظر بگیریم، این خانواده حدود یک میلیون تومان به‌صورت متوسط باید برای خرید کتاب هزینه کنند. البته ممکن است بخواهند برای بچه‌ها هزینه کتاب آموزشی هم داشته باشند، هزینه متوسط خرید هر کتاب کمک‌درسی و آموزشی حدود ۳۰۴ هزار تومان است.
تئاتر لاکچری است
تئاتر رفتن حتماً به‌سختی در سبد فرهنگی خانواده‌ها جای می‌گیرد اما اگر خانواده‌ای را درنظر بگیریم که به تئاتر علاقه‌مند است و می‌خواهد برای این کار فرهنگی هزینه کند، تئاترهای لاکچری که در این چندسال زیاد از آن‌ها شنیده‌ایم؛ هزینه بلیت این تئاترها از معمولاً بین ۶۰۰ تا یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان است. هزینه تئاترهای معمولی‌تر هم بین ۴۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان است. مدل دیگری هم از جنگ‌های شادی است که به‌سختی می‌توان آن را در بین هنرهای نمایشی قرار داد اما تعداد این مدل جنگ‌ها و کنسرت‌های خنده افزایش یافته و هزینه بلیتشان بین ۱۵۰ تا ۳۰۰ هزار تومان است، یعنی به‌طور متوسط یک خانواده چهارنفره اگر در ماه بخواهد یک تئاتر معمولی ببیند، باید حدوداً یک میلیون و ۶۰۰ هزارتومان هزینه کنند.
نمایش خانگی هم گران است
خانواده‌ای که سرگرمی خودش را در تلویزیون پیدا نمی‌کند مجبور است به سراغ شبکه نمایش خانگی برود و باید برای این کار هزینه بپردازد. فیلیمو، نماوا و فیلم‌نت سه پلتفرم مشهوری‌اند که با تبلیغات فراوان سریال‌هایشان توانسته‌اند به دل خانه‌های ایرانی راه پیدا کنند. حالا ببینیم اگر کسی بخواهد اشتراک ماهیانه این پلتفرم‌ها را بخرد، چقدر باید هزینه کند. فیلیمو برای اشتراک ماهانه ۱۶۵ هزار تومان دریافت می‌کند.
اشتراک ماهانه در نماوا حدود ۱۶۰هزار تومان است. اشتراک فیلم‌نت هم ماهیانه ۱۵۰ هزار تومان است. در این بخش باید هزینه‌های اینترنت را هم درنظر بگیریم که به‌طور متوسط ماهیانه حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار تومان در هر خانواده برای اینترنت هزینه می‌شود. یعنی یک خانواده در حوزه نمایش خانگی باید ماهیانه حدوداً ۸۰۰ هزار تومان هزینه کند.
هزینه ۳ میلیونی کنسرت
تئاتر که لاکچری است اما کنسرت هم مانند تئاتر است و شرایط مشابهی دارد. بلیت کنسرت بین ۲۰۰ تا یک میلیون و ۱۰۰ است و البته میانگین حدوداً ۶۵۰ هزار تومان می‌شود. یعنی یک خانواده چهارنفره برای اینکه کنسرت برود، حدوداً باید دو میلیون و ۶۰۰ هزارتومان برای بلیت هزینه کنند. این هزینه به غیر از رفت‌وآمد و خوراکی است که مطمئناً تهیه می‌شود.
تراژدی قیمت بلیت/ سهشنبههای نیمبهای سینما، بیشتر از روزهای تعطیل آخر هفته مخاطب دارد
خبر تغییر احتمالی قیمت بلیت سینما در روزهای اخیر واکنشهای متعددی را به همراه داشته است. سینماداران به طور طبیعی موافق این موضوع هستند، اما طبیعتا برای مردمی که سینما را بهعنوان تنها تفریح خانوادگی ارزان به حساب می‌آوردند؛ این تغییر بلیت خوشایند نخواهد بود. سیدعباس صالحی زمانی که درباره تغییر قیمت بلیت سینما صحبت می‌کرد، گفته بود که ما باید در نظر بگیریم سینمادار و تهیهکننده هم دچار ضرر نشوند. اما آن چیزی که از نگاه وزیر ارشاد جا مانده آمارهای مربوط به تعداد مخاطبان در روز نیمبهای سینما است.
قیمت بلیت سینما در روز سه‌شنبه نیم‌بهاست. از آنجایی که این روز وسط هفته است و با توجه به باز بودن مدارس، دانشگاهها و ادارات به‌طور طبیعی انتظار میرود سهم کمتری در جذب مخاطب نسبت به روزهای پنجشنبه و جمعه که تعطیل هستند داشته باشد، اما آمار موجود در سامانه سمفا چیز دیگری می‌گوید. ۹ ماه از شروع سال ۱۴۰۳ می‌گذرد و در این مدت ۱ هزار و ۴۸۷ میلیارد و ۷۸۲ میلیون تومان عاید گیشه شده است. در این مدت ۲۶ میلیون و ۶۹۵ هزار و ۲۸۶ نفر در ۶۵۷ هزار و ۴۶۶ سانس به سینما رفتهاند. ۶۷۱ میلیارد و ۷۰۰ سهم روزهای پنجشنبه و جمعه و ۲۷۸ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان سهم روزهای سه‌شنبه است. در تعطیلات آخر هفته، ۹ میلیون و ۴۰۹ هزار و ۳۰۱ مخاطب در ۲۰۹ هزار و ۶۶۶ سانس و در روزهای سه‌شنبه، ۷ میلیون و ۳۰۹ هزار و ۷۰۶ نفر در ۱۰۶ هزار و ۱۵۹ سانس به سینما رفتند.
با نگاهی به این آمار به نکته جالبی میرسیم؛ اگر مخاطب ۹ میلیونی آخر هفته را تقسیم بر ۲ روز(پنجشنبه و جمعه) کنیم، سهم هرروز، حدود ۴ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر می‌شود. این آمار نشان می‌دهد مخاطبان ۷ میلیونی سهشنبههای نیم‌بها ۱.۵ برابر روزهای آخر هفته است. موضوع دیگر اینکه تعداد سانس‌هایی که به روزهای آخر هفته تعلق گرفته بیشتر از تعداد سانسهای اواسط هفته است. به نظر میرسد اگر با احتساب همان سانسهای آخر هفته، تمام روزهای سینما هم نیم‌بها شود، با افزایش تعداد مخاطب سینماداران ضرر که هیچ، بلکه سود هم خواهند کرد.
البته برای اینکه این گزاره ثابت شود، تعداد مخاطبان روزهای غیرتعطیل و نیمبهای آذر ماه را هم بررسی کردیم. تعداد مخاطبان در روزهای شنبه، یکشنبه، دوشنبه و چهارشنبه اختلاف ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار نفری با روزهای سه‌شنبه دارد. اما نکته جالب اینکه تعداد مخاطبان در بعضی از روزهای نام‌برده، با پنجشنبه و جمعه یا برابری میکنند یا اختلاف کمی دارند.