ریشه سیستم سپر دفاع موشکی اسرائیل به نام (Iron Dome)گنبد آهنین به درگیری سال ۲۰۰۶ اسرائیل با حزب‌الله لبنان بر می‌گردد. در آن نبرد، حزب‌الله راکت‌های پرشماری به سمت اسرائیل شلیک کرد که خسارات و کشته‌های فراوانی را برای اسرائیل به همراه آورد، راکت هایی که در اواسط جنگ ایستگاه قطار شهر حیفا را مورد حمله قرار داد و واحد پدافندی ارتش اسرائیل را به این واقعیت رساند که سیستم دفاع ضد موشک سابق دیگر کاربرد خاصی ندارد.
یک سال بعد، امیر پرتس، وزیر وقت جنگ اسرائیل اعلام کرد که کمپانی اسرائیلی رافائل که تولیدکننده تجهیزات نظامی است، برای مقابله با تهدیدهای آینده یک سپر دفاع موشکی جدید خواهد ساخت، که لااقل جلوی حمله راکت های مقاومت را تا عمق سرزمین های اشغالی را از مهاجم بگیرد، تکمیل و گسترش سپر دفاعی جدید، چند سال زمان برد و نهایتا اوایل سال ۲۰۱۱ به خدمت گرفته شد.
تاریخچه سامانه های دفاع ضد موشک در اسرائیل
ختس(پیکان)
ختس (در عبری: טיל חץ به معنای: پیکان) نوعی سامانه دفاع موشکی است که از سال ۱۹۸۶ به طور مشترک توسط اسرائیل و آمریکا تولید می‌شود و توانایی بالاتری برای رهگیری موشکهای بالیستیک نسبت به سیستم مشابه آمریکایی ام‌آی‌ام-۱۰۴ پاتریوت دارد. این موشک تنها مورد استفاده نیروهای دفاعی اسرائیل است و یکی از اهداف آن دفاع از خاک اسرائیل در مقابل موشکهای بالیستیک ایران همچون موشکهای شهاب1،2و 3ایران است. طراحی و تولید این موشک به عهده صنایع هوافضای اسرائیل و شرکت هوانوردی بوئینگ و نظارت بر آن به عهده وزارت توسط وزارت دفاع اسرائیل و آژانس دفاع موشکی ایالات متحده است.
سیستم دفاع هوایی پیکان از موشکهای مافوق صوت رهگیر ضدموشک پیکان، رادار هشدار سریع صنوبر سبز Elta EL/M-2080، مرکز فرماندهی، مراقبت، ارتباط و اطلاعات لیموی طلایی و مرکز کنترل شلیک فندق قهوه‌ای تشکیل می‌شود و قابلیت حمل‌ونقل را دارد.
برد عملیاتی موشکهای سامانهٔ پیکان ۳ تا ۱۵۰ کیلومتر، سقف پروازشان ۱۰۰ کیلومتر و سرعتشان ۹ ماخ (۲۵۰۰ متر بر ثانیه) است.
در سال ۲۰۰۵ موشک ختس-۲ علیه موشک بالیستیک مشابه شهاب-۳ با موفقیت آزمایش شد، ولی هیچ گاه این سیستم ضد موشک علیه حمله موشکی در زمان جنگ، امتان خوبی از خود نشان نداد. نتیجه آزمایش نشان داد که این موشک قادر به رهگیری موشکهای مجهز به کلاهک‌های جداشونده و دام‌های تعبیه‌شده برای فریب سیستم‌های دفاع موشکی، به ان صورت که فرماندهان اسرائیلی می خواستند، نیست.در عین حال فرمانده نیروی دفاع موشکی اسرائیل معتقد است که حتی در صورت مجهز بودن موشک دشمن به کلاهک هسته‌ای یا سلاح‌های غیرمتعارف دیگر از آن‌جا که انفجار در ارتفاع بسیار بالا انجام می‌شود مواد منفجره موشک منهدم و پراکنده شده و تلفاتی به جا نخواهد گذاشت. در درگیری احتمالی با موشکهای بالیستیک ایران از ختس به عنوان سلاح ردیف اول استفاده شده و پدافند آمریکایی پاتریوت که در جنگ خلیج فارس ۱۹۹۱ علیه موشکهای اسکاد عراق استفاده شدند به عنوان سیستم دفاع موشکی پشتیبان و یدک فعالیت خواهند کرد. این سیستم موشکی حتی در حمله موشک های اسکاد عراق ضد اسرائیل نیز از خود نمایش ضعیفی را به نمایش گذاشتند.
۳0 درصد از هزینه تولید ضدموشک ختس، توسط ایالات متحده آمریکا تامین شده و بنابراین فروش آن به دیگر کشورها، مستلزم دریافت اجازه از دولت واشنگتن نیز است.
در سفری که رئیس جمهور اسرائیل در ماه نوامبر ۲۰۰۷ میلادی به ترکیه داشت، برخی منابع اعلام کردند که ترکیه قصد خرید موشکهای ضدموشک بالستیک ختس و ماهواره جاسوسی اوفک (افق) از اسرائیل را دارد.
آرو
آرو، یک سیستم ضد موشکهای بالستیک است که برای اولین به تاریخ 7 نوامبر 2002 بار در پایگاه هوایی Palmachim (پايگاهي هوايي در اسرائیل) به نمایش عموم گذاشته شد. این موشک هنوز در یک کارزار واقعی مورد آزمایش قرار نگرفته است هرچند پس از شلیک 40 فروند موشک Scud-C عراقی در جریان نبرد خلیج فارس به سال 1991 به سمت اسرائیل، انگیزه ی ساخت چنین سیستم دفاعیايي به وجود آمد.
7 نوامبر 2002 – پایگاه Palmachim – اولین نمایش عمومی سیستمArrow
سیستم دفاع ضدموشکهای بالستیکی آرو2 (Arrow-2) توسط شرکت MLM وابسته به صنایع هوا- فضای اسرائیل (IAI) یا (Israel Aircraft Industries) طراحی شده است و اکنون در سازمان نیروهای دفاعی اسرائیل به صورت عملیاتی درآمده است.
این سیستم در اسرائیل با نام دیگر هما (Homa = پرندهی افسانهای) یا در ايالات متحده به نام Fence (سپر دفاعی) نیز شناخته می شود. لانچرهای آرو اکنون در دو نقطهی اسرائیل به حال آماده باش کامل جهت شلیک قرار دارند: یکی در نزدیکی تل آویو و دیگری در جنوب حیفا. اولین مجموعهی لانچر آرو در سال 2000 عملیاتی شده است.
پاتریوت
ام آی ام-۱۰۴ پاتریوت موشک زمین به هوا است که از ان به عنوان موشک ضد بالستیک (موشک رهگیر موشک پرتاب شده) استفاده می‌شود.یک سیستم دفاع هوایی موشکی هدایت شونده است که توانایی مقابله با موشکهای بالستیک تاکتیکی، موشکهای کروز، و هواپیماهای پیشرفته (به طور پایه پرنده‌های هوا_تنفس )را در تمامی شرایط آب و هوایی ودر هر ارتفاعی داراست.ویژگیهای کلیدی سیستم PATRIOT رادار مرکب چندکاره، هدایت تعقیب از طریق موشک و نرم افزار مدرن و همچنین عملکرد خودکار گسترده است. PATRIOTیا (MIM-۱۰۴ )توسط کمپانی (ریتیون) در ماساچوسف و شعبه موشک‌ها وکنترل آتش کمپانی (لاکهید مارتین ) در فلوریدا ساخته شده است. علاوه بر ایالات متحده، کشورهای آلمان، یونان، اسراییل، ژاپن، کویت، هلند، عربستان سعودی و تایوان نیز مجهز به این موشک هستندومصر نیز به تازگی صاحب این سیستم دفاع موشکی توانمند شده است. سیستم دفاع موشکی PATRIOT به طور گسترده در عملیات اخیر تهاجم به عراق شرکت داشته وبا استقرار در کویت موفق به از بین بردن تعدادی از موشکهای عراقی شلیک شده به کویت شد. شایان توجه است در عملیات مذکور از نسل جدید این سیستم یعنی PAC-۳ وموشک‌های باهدایت پیشرفته تر استفاده شده بود.
سامانه موشکی "پاتریوت"، یکی از قوی ترین پدافند های ضد موشکی جهان
این سامانه دفاع ضد موشکی اولین بار زمانی مورد علاقه و استفاده اسرائیل واقع شد که ناکامی سیستم دفاع ضد موشک "ختس" اسرائیل در سال 2006در پی حمله موشکی حزب الله به مرکز سرزمین های اشغالی به اثبات رسید. مکان اولیه استقرار این سامانه در مرکز شهر تل آویو وبرای در امان ماندن صهیونیست های پایتخت نشین از حملات موشکی حزب الله تدارک دیده شده بود.
جرقه های حرکت ارتش اسرائیل به سمت گنبد آهنین
اولین شکست عملی ارتش اسرائیل در جنگ 33روزه با حزب الله رقم خورد، نه فقط به خاطر این که مرزی در این جنگ جابجا نشد و یا سرزمینی به تصرف نیروهای صهیونیست در نیامد، بلکه بیشتر به دلیل این که سرزمین هایی که مورد حمله راکتی و موشکی حزب الله قرار گرفته بود از شدت ترس مردم و تخلیه سکنه از شهر، به سرزمین ارواح شبیه شده بود.
مراحل پرتاب سامانه موشکی "گنبد آهنین"
1. دشمن، موشک یا گلوله توپ را شلیک می‌کند
2. پرتابه توسط رادار ردگیری و داده‌های آن به واحد مدیریت و هدایت نبرد مخابره می‌شود
3. پس از تحلیل دادهها، مختصات هدف به واحد شلیک موشک ارسال می‌شود
4. موشک به سمت پرتابه دشمن شلیک می‌شود
گنبد آهنی یک سامانهٔ دفاع زمین به هوای توسعه‌داده‌شده توسط اسرائیل است که در اوایل سال ۲۰۱۱ به خدمت گرفته شد و چندین میلیارد دلار برای برپایی آن هزینه شده‌است که آمریکاییان بیش از ۲۰۰ میلیون دلار بابت این سیستم به اسرائیل کمک مالی کرده‌اند. این سامانه قادر است با موشکهای کوتاه‌برد (تا ۴۰ کیلومتر) در هر شرایط آب‌وهوایی درگیر شود. این سیستم برای مقابله با موشکهای شلیک‌شده توسط شبه‌نظامیان در لبنان و فلسطین توسعه داده شده‌است. در کنار آن سیستم دفاع موشکی ختس (پیکان) برای تهدیدهای موشکی میان‌برد (مانند موشکهای شهاب) استفاده شده‌است.
کارنامه "گنبد اهنین"از پهپاد حزب الله تا حمله راکتی حماس
نفوذ "پهپاد ایرانی" به سامانه ضد موشک"اسرائیلی"
چندی پیش حزب‌الله لبنان توانست با پروازی چند ساعته بر فراز آسمان فلسطین اشغالی از مهمترین پایگاه هسته‌ای صهیونیست‌ها تصویر برداری کند. مدتی بعد سید‌حسن نصرالله در سخنرانی خود با اعلام اینکه این پهپاد ساخت ایران بود، گفت: این عملیات برای حزب‌الله موفقیت بزرگی بود. پس از سخنرانی سید‌حسن نصرالله، مقامات صهیونیست در واکنش به این سخنرانی اعلام کردند که هدف اصلی این پهپاد رصد فعالیت‌های اکتشاف گاز اسراییل بود
جنگنده اسرائیلی پس از آنکه پهپاد ایرانی 60کیلومتر در خاک سرزمین های اشغالی نفوذ کرد، ان را منهدم نمود
اما پس از گذشت مدتی به تدریج واکنش‌ها نسبت به ناکارآمدی سیستم گنبد آهنین صهیونیست‌ها شدت گرفت و در این بین یکی از درجه‌داران ارشد صهیونیست از مقام خود خلع و سیستم پدافندی پاتریوت در حیفا مستقر شد تا از این شهر بندری در برابر موشک‌ها و پهپادها محافظت کند.
پهپادی که توسط حزب‌الله به سرزمین‌های اشغالی فرستاده شده بود، دارای فناوری پیچیده‌ای بود که صهیونیست‌ها در گام نخست موفق به شناسایی آن نشده بودند به طوری که به فاصله ۴۰ کیلومتری دیمونا نیز رسیده بود و توانسته بود از این تاسیسات اتمی تصویربرداری کند.
در همین راستا وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران گفت: مسلماً تکنولوژی پهپادی که اخیرا توسط حزب‌الله لبنان بر فراز آسمان فلسطین اشغالی به پرواز درآمد و چشمان دشمنان را خیره کرد، آخرین فناوری و تکنولوژی ایران نبود.
سردار وحیدی می‌افزاید: جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر هواپیماهای بدون سرنشینی را با تکنولوژی و فناوری بسیار پیشرفته‌تر از پهپادی در اختیار دارد که اخیرا از سوی نیروهای حزب‌الله بر آسمان رژیم صهیونیستی به پرواز درآمده است.
وزیر دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح ایران افزود: رژیم صهیونیستی بر روی سیستم پدافند هوایی و گنبد آهنی‌اش بسیار تبلیغات کرده بود اما این پهپاد آنان را رسوا کرد و آبروی شان را برد چون آنها با انجام عملیات روانی بر روی قدرت نظامی شان به کشورهای مختلف تجاوز می کنند و زمانی که این از درون متلاشی شود، قدرتشان کاملا به لحاظ روانی شکسته خواهد شد.
کارشناسان بر این باورند که پهپادهای ایرانی جدید دارای ویژگیهای منحصر به فردی از جمله مداومت پروازی بیشتر، برد بالاتر و قابلیت حمل سلاح و موشک است.
این در حالیست که پهپاد حزب‌الله لبنان تنها قابلیت تصویربرداری و رصد داشت. مقام ارشد نظامی پنتاگون پیش از این در راستای قدرت جنگال ایران گفت: جمهوری اسلامی ایران پس از نشاندن هواپیمای بدون سرنشین فوق پیشرفته آمریکا نشان داد که توانایی بسیاری در جنگ الکترونیک دارد و در این راستا عبور از سیستم‌های راداری و تشخیص گنبد آهنین توسط پهپاد حزب‌الله حاکی از نفوذپذیر بودن این سیستم دفاعی دارد.
کارشناسان راداری و مخابراتی می‌‌گویند که توانایی پهپادهای نسل جدید ایران از جمله شاهد ۱۲۹ در جنگ الکترونیک بالاتر از پهپاد حزب‌الله است و این نکته‌ای بود که وزیر دفاع ایران در صحبت‌های خود به آن اشاره کرد.
اصلی ترین ناکامی "گنبد آهنین"؛ موشک های حماس به قلب تل آویو رسیدند
از سال گذشته تا کنون که اسرائیل وارد فاز اجرایی نمودن سامانه دفاع ضد موشک "گنبد آهنین" شده است، تبلیغات بسیاری بر روی غیر قابل خدشه و نفوذ بودن آن نمود به طوری که آن را کار آمد ترین پوشش ضد موشک در جهان نامید. اما بعد از دور جدید درگیری در غزه از چند روز گذشته تا کنون و هدف قرار گرفتن نقاط مختلف پایتخت این رژیم، شکست پذیر بودن این سامانه پرهزینه را حداقل در میدان جنگ با یک گروه کوچک مقاومت، همچون حماس را تایید نمود.
در خلال بحران اخیر غزه، این سیستم به طور مکرر توسط ارتش اسرائیل مورد تمجید قرار گرفته‌است. بر اساس اعلام ارتش اسرائیل، سپر دفاع موشکی گنبد آهنین تا غروب شنبه، موفق به رهگیری ۲۴۵ راکت در طول سه روز شده است. هزینه ساخت هریک از این موشکهای رهگیر به نام تامیر، حدودا ۶۰ هزار دلار است.
سوالی که در این جا برای مردم ساکنین سرزمین های اشغالی پیش می آید این است که سامانه ای که در کوتاه مدت هزینه چند میلیارد دلاری برای اسرائیل داشته و تا کنون حتی نتوانسته حملات موشکی به داخل پایتخت اسرائیل را مهار کند، چه سودی دارد.
روزنامه انگلیسی گاردین اخیرا در مطلبی با اشاره به اخباری که از فعالیت این سیستم دفاع موشکی به دست آورده نوشت، از 7 آوریل (18 فروردین) این سیستم 7موشک پرتاب شده از سوی حماس را سرنگون کرده اما دست کم در 11 مورد نتوانسته این موشک‌ها را ردیابی کند. گاردین به نقل از یکی از کارشناسان نزدیک به این پروژه نوشت، این سیستم ممکن است در آینده موفقیت‌هایی داشته باشد اما فعلا با محدودیت‌هایی رو‌به‌روست که کارایی آن را زیر سؤال می‌برد: از جمله این محدودیت‌ها این است که این سیستم تنها 2باتری دارد
سامانه موشکی گنبد آهنین در حال نصب بر روی تپه های اطراف تل آویو
سیستم دفاع موشکی گنبد آهنین دارای 3بخش است؛ یک رادار ردیابی موشک، یک مرکز کنترل و یک بخش شلیک موشک. لحظه‌ای که یک موشک شلیک می‌شود، مسیر پرتاب موشک آن از طریق مرکز کنترل بررسی می‌شود تا معلوم شود که قرار است این موشک در کجا فرود آید. در جریان جنگ خلیج‌فارس در سال 1991 بود که جهان نخستین‌بار از امکان اجرای دفاع موشکی مطلع شد. شکل اولیه این سیستم که به‌صورت موشکهای پاتریوت آمریکا در اسرائیل و عربستان به کار گرفته می‌شد، توانست موشکهای اسکاد پرتاب‌شده توسط عراق را ردیابی و نابود کند. در حقیقت این سیستم نسبت به پیش‌بینی کارشناسان بسیار خوب عمل کرد. پیش‌بینی‌های اولیه نشان می‌داد که این سیستم موفقیتی 10 درصدی خواهد داشت اما در عمل شرایط بهتر از این شد.
در جریان جنگ عراق در سال 2003، موشکهای پاتریوت تغییریافته عملکرد خوبی نشان دادند. به خاطر عملکرد این سیستم، عراق نتوانست هیچ موشک دوربردی شلیک کند و موشکهای پاتریوت یک جت انگلیسی و یک جت آمریکایی را سرنگون کردند. سرنشینان این دو جت کشته شدند. رژیم صهیونیستی مدت‌هاست از کابوس موشکهای کوتاه‌بردی چون کاتیوشاهای طراحی شده روسیه که در دهه‌های 1970 و 1980 به فلسطینی‌ها داده‌شد، وحشت دارد. در جنگ سال 2006 لبنان، حزب‌الله بیش از 4 هزار موشک به سمت رژیم صهیونیستی شلیک کرد. در این حملات 44 اسرائیلی کشته شدند.
بعد از تجربه تلخ جنگ لبنان و شکست ارتش اسرائیل در مقابل جنبش حزب‌الله، رژیم صهیونیستی به‌طور جدی به فکر تقویت سیستم دفاع موشکی خود افتاد. این رژیم پیش از این سیستم دوربرد موسوم به پیکان را طراحی کرده بود اما بعد از جنگ لبنان، تصمیم گرفت که با سرمایه‌گذاری سنگینی، سیستم گنبد آهنین را طراحی و تولید کند. هزینه طراحی و استقرار این سیستم بیش از یک میلیارد یورو برآورد شده‌است
سیستم ضد موشک "گنبد اهنین"
بخشی از این هزینه را آمریکا تامین کرده‌است. این سیستم در داخل رژیم صهیونیستی منتقدان زیادی دارد. هر کدام از موشکهای این سیستم هزینه‌ای معادل 25 هزار یورو دارد و این در حالی است که قرار است این سیستم موشک‌هایی را که بسیار ارزان‌قیمت‌تر هستند و کمتر از چند صد یورو ارزش دارند، سرنگون کند. این برآورد به این معناست که جنبش مقاومت - چه در لبنان و چه در فلسطین- از حالا به بعد وارد جنگی اقتصادی با اسرائیل می‌شود. گروهی دیگر معتقدند که فریب‌دادن سیستم راداری دفاع موشکی گنبد آهنین بسیار آسان است؛ فقط کافی است که راه این فریب پیدا شود.
منبع: دیدبان