گروه گزارش ویژه مشرق؛ چین کشوری با 1.3 میلیارد جمعیت و مساحتی معادل 9 میلیون کیلومتر مربع در شرق آسیا واقع شده است. داشتن چنین جمعیتی به خودی خود این کشور را به یک قدرت بزرگ تبدیل می کند و از طرف دیگر مسائل و مشکلات بزرگی را هم به وجود می آورد. انقلاب 1949 کمونیست ها به رهبری مائو تسه تونگ این کشور را به کمپ شوروی برد. چین در آن سال ها از تکنولوژی پیشرفته ای برخوردار نبود و خود را به عنوان برادر کوچکتر اتحاد جماهیر شوروی به حساب می آورد.

چینی ها به تدریج خود را پیدا کرده وحتی مقابل برادر بزرگتر هم می ایستادند. چین ادعای رهبری جهان سوم علیه امپریالیسم آمریکا را داشت. چینی ها در طول زمان با مشکلات عدیده ای روبرو شدند که بزرگترین آنها کمبود مواد اولیه بود. از طرفی سیر کردن یک جمعیت یک میلیارد نفری (در آن زمان) کار بسیار دشواری به نظر می رسید. آنها با کمک گرفتن از برادر بزرگتر در مسائل تکنولوژیک و علمی گام های اولیه پیشرفت را برداشتند. بعد از انقلاب فرهنگی چهره این کشور به کلی تغییر کرد و شکل انقلابی خود را از دست داد.

بالا گرفتن اختلافات با شوروی و احتمال درگیری نظامی با آن و همچنین نیاز به دنیای بیرون برای تامین نیاز های جمعیت یک میلیارد نفری، سران حزب کمونیست را مجبور کرد تا حدی از آن مواضع انقلابی کوتاه آمده و روابط خود را با آمریکا بهبود بخشیدند. علی رغم این بهبود روابط نسبی هم چنان رگه هایی از بی اعتمادی بین طرفین وجود داشته است چرا که بسیاری از مسائل میان این دو کشور هرگز حل نشده است.

پیشبینی آمریکایی ها

اما مسئله ای که از همان زمان متفکران آمریکایی را نگران کرده بود رشد چین بود. برای درک این نگرانی باید نگاهی به تئوری های مربوط به پیدایش قدرت های بزرگ انداخت. پل کندی در کتاب «پیدایش و فروپاشی قدرت های بزرگ» بیان می دارد که دو عامل اساسی برای تبدیل شدن یک کشور به قدرت برتر وجود دارد: عامل اول قدرت اقتصادی است.

قدرت اقتصادی ناشی از حجم تولید ناخالص ملی، تبادلات خارجی و توان اقتصادی یک کشور برای پشتیبانی از حوزه های دیگر قدرت ملی، میزان ثروت یک کشور و سهمی که می تواند از اقتصاد دنیا داشته باشد و البته میزان قدرتی که می تواند برای مدیریت اقتصاد جهانی از آن بهره ببرد می باشد و به عنوان اولین رکن موثر در شکل گیری یک ابر قدرت است. کشور چین به علت وسعت و جمعیت زیاد از دیر باز دارای حجم تولید بالایی بود اما حاکمیت کمونیست ها بر کشور و به وجود آمدن ثبات به وسیله آنها باعث جلب توجه همگان به این کشور شد. علاوه بر این بعد از انقلاب فرهنگی و اصلاحات اقتصادی که توسط دنگ شیائوپنگ صورت گرفت رشد اقتصادی 8 درصدی برای این کشور محقق شد.

بسیاری از اقتصاد دانان پیش بینی می کنند که با تداوم این رشد اقتصادی چین در سال 2025 بتواند خود را به عنوان بزرگ ترین اقتصاد دنیا معرفی کند. بزرگترین اقتصاد دنیا یعنی کسی که می تواند سرنوشت و آینده اقتصادی جهان را رقم بزند. و مدیریت بازار جهانی را بر عهده بگیرد. این مسئله می تواند بر سرنوشت اقتصادی دیگر کشور ها تاثیر جدی داشته باشد. همانطور که آمریکایی ها نیز همین کار را می کنند. یعنی در حال حاضر چون آمریکا قدرت مند ترین اقتصاد دنیا را دارد می تواند تحریم های یکجانبه اقتصادی را اعمال کند چرا که به عنوان اقتصاد مادر در کل دنیا شناخته می شود و بقیه باید در زمین آمریکایی ها بازی کنند لذا مجبورند به قواعد آمریکایی بازار توجه نمایند. اما اگر چینی ها گوی سبقت را از آمریکایی ها بربایند دیگر این آمریکایی ها هستند که باید به از تصمیمات اقتصادی چینی ها پیروی نمایند. البته تا زمانی که کار به آنجا برسد احتمالا راه بسیار دور تری وجود دارد ولی در میان مدت حداقل آمریکایی ها مجبورند برای بسیاری از تصمیمات نظر چینی ها را نیز لحاظ نمایند.

از سوی دیگر قدرت اقتصادی می تواند در مدت نه چندان زیادی منجر به قدرت نظامی شود که عامل دوم در به وجود آمدن قدرت برتر در صحنه جهانی است. توان نظامی همیشه یک از مهمترین شاخص های قدرت بوده است. که سرنوشت ملت ها نیز به آن بستگی دارد. ملتی که نتواند از خود دفاع کند به ناچار باید هر چه را که دارد به قدرتمندان بدهد. چینی ها این مسئله را به خوبی درک کرده اند چین سالها تحت استعمار کشور های مختلف بوده است از ژاپن و شوروی گرفته تا انگلستان و فرانسه به خاک این کشور تجاوز کرده و جان و مال و ناموس این مردم را به بازی گرفته اند. لذا چینی ها بعد از انقلاب سعی کردند تا به هر نحو ممکن امنیت و استقلال خود را حفظ نمایند. از همان ابتدا ساخت سلاح هسته ای و بعدا موشک های بالستیک قاره پیما با کمک مهندسان شوروی سابق را در دستور کار قرار داد.

چینی ها در دوره هایی با شوروری نیز اختلافات مرزی پیدا کرده بودند که به درگیری های محدود نیز کشیده شد. از این جهت چینی ها تصمیم گرفتند که برای تامین امنیت خود تا حدی با آمریکایی ها نیز رابطه داشته باشند و عملا خود را در معرض رقابت آمریکای و شوروی قرار دادند. از زمان آغاز اصلاحات اقتصادی در چین بودجه ویژه ای هم برای نوسازی تسلیحات و سازمان ارتش صرف شده است.

بسیاری از کارشناسان اعتقاد دارند که بودجه نظامی چین بسیار بیشتر از آن است که در رسانه ها عنوان می شود و مبلغی بیش از یک صد میلیارد دلار در سال را برای این کشور تخمین می زنند. از لحاظ پیشرفت برنامه های نظامی نیز چینی ها وضعیت مناسبی دارند و هرز چندگاهی از ابداعات و دستاورد های خود در صنایع نظامی پرده برداری می کنند. ساخت موشک های کروز با برد بسیار زیاد و هواپیما های پیشرفته از جمله دستاورد های آنان است.

ساموئل هانتینگتون نیز در نظریه برخورد تمدن های خود به نقش چین و تمدن کنفسیوسی در آینده جهان اشاره کرده است. وی چین را به عنوان رقیب استراتژیک آمریکا در قرن 21 دانسته و از حلول روح تمدنی در چین پس از غرب سخن به میان آورده بود. هشدار هانتینگتون بیشتر ناظر به اتحاد تمدن های کنفسیوسی و اسلامی علیه غرب است. هانتینگتون جهان امروز را به بخشهای فرهنگی متفاوتی تقسیم می کند و معتقد است آن قسمت از جهان که دارای فرهنگ اسلامی است، اصلی ترین دشمن احتمالی غرب خواهد بود؟!هانتینگتون ادعا می کند که غرب مسیحی- یهودی در سده 21 هم از نظر سیاسی و هم ازنظر اقتصادی قربانی مطامع امپریالیستی پیروان اسلام و کنفسیونیسم خواهد شد. خلاصه این که کانون اصلی درگیریها در آینده، بین تمدن غرب و اتحاد جوامع کنفسیوسی وجهان اسلام خواهد بود و درگیریهای تمدنی آخرین مرحله تکامل درگیری در جهان مدرن می باشد.

آمریکایی ها تقریبا از دهه 80 نگرانی های خود را از پیشرفت سریع چین ابراز می کردند. با این حال عده زیادی نیز اعتقاد داشتند که چین نمی تواند با همان شتاب اولیه به رشد خود ادامه دهد و مشکلات مختلف سیاسی و اقتصادی سد راه این اژدهای آسیایی خواهند شد. اما علی رغم همه مسائل به وجود آمده حزب کمونیست توانست با مدیریت و درایت از همه سختی ها و مشکلات عبور کند و سطح رشد اقتصادی کشور را حفظ نماید.

استراتژی جدید آمریکایی ها

ایالات متحده در سند استراتژی امنیت ملی سال 2010، نگاه خود به چین را از "اعتماد استراتژیک" به "آسیا محور" تغییر داده است. این تغییر نگاه بیشتر ناشی از منافع امنیتی آمریکا در منطقه شرق آسیا است تا یک دید اقتصادی. استراتژی اعتماد استراتژیک که در زمان بوش وضع شده بود برای این بود که چین را تشویق نمایند تا یک نقش مسئولانه را در نظم بین المللی حاکم ایفا کند. اما این باعث نشد که چینی ها رفتار های منتقدانه و خلاف میل آمریکایی ها را کنار بگذارند و حتی پیش بینی می شود که در آینده نیز بیشتر شاهد اینگونه رفتار ها از چین باشیم.

نمونه بارز این ناهماهنگی در کمک به ایران برای کاهش اثر تحریم ها و همچنین وتو کردن قطعنامه های پیشنهادی بر علیه سوریه است که آمریکا را از رسیدن به اهداف مورد نظر خود باز می دارد. حال آمریکایی ها در دکترین جدید خود مهار چین را مد نظر قرار داده اند تا از تبدیل شدن آن به یک هژمون منطقه ای جلو گیری کنند. اطمینان از تامین منافع امنیتی و تجاری ایالات متحده در این منطقه، مهمترین هدف این استراتژی است.

چین هراسی

در همین راستا به تازگی پروژه چین هراسی در ایالات متحده کلید خورده است. توجیه افکار عمومی داخلی آمریکا برای پشتیبانی از استراتژی جدید مهم ترین کارکرد این پروژه است. بدون شک علاوه بر مردم آمریکا ساکنین منطقه شرق آسیا نیز در گروه هدف این پروژه قرار دارند تا آنها نیز با آمریکایی ها در اجرای برنامه هایشان همراهی نمایند.

هر چند رشد واقعی چین در نظام بین الملل آمریکا را به چالش خواهد کشید اما آمریکایی ها درصدند تا با اجرای پروژه چین هراسی خطر چین را بسیار بیشتر از آنچه هست نشان بدهند تا بتوانند با توجیه افکار عمومی زمینه را برای اجرای طرح مهار چین فراهم نمایند. این پروژه تا به حال تحت چهار عنوان اصلی پی گیری شده است.

1- مسئله تایوان

اولین مسئله ای که به شدت مورد توجه آمریکایی ها بوده است و روی آن مانور می دهند مسئله تایوان است. تایوان جزیره ای در شرق چین است که جمهوری خواهان مخالف مائو در جریان انقلاب1949 به آنجا گریخته خود را از چین جدا و نظام جمهوری بر پا نمودند. نظام کمونیستی حاکم بر چین هیچگاه استقلال تایوان را به رسمیت نشناخته و همواره بر بازگشت آن به کشور مادر تاکید ورزیده است. از طرف دیگر برخی از کشورها از جمله آمریکا جمهوری تایوان را به عنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخته و دارای مناسبات مختلفی با این کشور هستند. آمریکا سالانه مقدار زیادی سلاح به تایوان صادر می کند و با این کار بر خشم مقامات پکن می افزاید.

آمریکایی ها همواره بر استقلال تایوان تاکید کرده اند و حتی نیروی دریایی خود را در تنگه تایوان مستقر ساخته اند. چین بارها بر سر این مسئله به آمریکایی ها اعتراض کرده است. اما آمریکایی ها حمایت از تایوان را وظیفه خود می دانند که به دلیل حمایت از آزادی و دموکراسی در این کشور است. از طرف دیگر استدلال می شود که اگر چین بر تایوان مسلط شود دومینوی سقوط شرق آسیا نیز آغاز خواهد شد. از طرفی حمایت آمریکا از تایوان نماد حمایت از دیگر متحدان نیز هست. هر گونه کوتاهی در این زمینه ژاپن و کره جنوبی را به عنوان دو متحد آمریکا در منطقه به شدت نگران خواهد کرد و منطقه را به سمت یک رقابت تسلیحاتی و جنگ سرد سوق خواهد داد.

2- رشد اقتصادی

دومین مسئله رشد اقتصادی چین است که در بالا تا حدی به آن پرداخته شد. نگرانی آمریکایی ها بر سر از دست دادن جایگاه خود به عنوان برترین کشور جهان و به چالش کشیده شدن هژمونی آنها از سوی چین بسیار جدی است. چین از جمعیت و وسعت بسیار زیادی برخوردار است و همین امکانات به آن توانایی رشد بالایی را می دهند به طوری که بتواند به بزرگترین اقتصاد دنیا تبدیل شود. همانطور که ذکر شد توانایی مدیریت اقتصاد جهانی از آن کسی است که بتواند بیشترین اثر گذاری را بر آن داشته باشد. لذا آمریکایی ها دوست ندارند سرنوشت خود را به دست دیگران بدهند. رقابت آمریکا و چین در حوزه اقتصاد بسیار سخت و نفس گیر است. در حالیکه آمریکایی ها از پیشرفته ترین تکنولوژی ها برخوردارند، چینی ها سعی می کنند با تولید انبوه کالاهای ارزان قیمت خود بازار جهانی را به تسخیر خود در بیاورند همچنین چینی ها سعی می کنند با تسهیلات ویژه ای به تکنولوژی های جدید نیز دست پیدا کنند. علاوه بر اینها نگرانی از انتقال تکنولوژی و منابع مالی به حوزه نظامی نیز به صورت جدی وجود دارد.

3- قدرت نظامی

چین در دو دهه اخیر اقدام به نوسازی در ارتش و نیرو های نظامی خود کرده است.

سومین مسئله مربوط به توان نظامی چین است. چین در دو دهه اخیر اقدام به نوسازی در ارتش و نیرو های نظامی خود کرده است. چه از نظر تکنولوژی تسلیحاتی و چه از نظر سازمان نیروهای دفاعی دست به ابداعات نوینی زده است. چینی ها دارای موشک های دوربردی هستند که می‌تواند خاک آمریکا را نیز مورد اصابت قرار دهند که البته توان حمل کلاهک هسته ای نیز دارند. موشک های کروز چینی بردی معادل سه برابر مشابه آمریکایی خود دارند. چین موشک هایی دارد که می تواند با آن ماهواره ها را مورد اصابت قرار دهد و حدود چهار سال پیش چینی ها این موشک را با هدف قرار دادن یک ماهواره هواشناسی مورد آزمایش قرار دادند. چینی ها تقریبا در همه حوزه ها از توانایی خوبی برخوردارند. اخیرا نیز از مدل جدید جنگنده های چینی رونمایی شد.

بودجه نظامی چین به صورت رسمی حدود شصت میلیارد دلار اعلام می شود که بسیاری از کارشناسان این رقم را واقعی نمی دانند و برآورد ها رقم یکصد و ده میلیارد دلار را نشان می دهد. در هر صورت این رقم ها در مقایسه با همسایگان چین بسیار زیاد است این تفاوت حتی در قبال روس ها نیز آشکار است. بودجه دفاعی روسیه حدود بیست میلیارد دلار اعلام شده است. در جنوب شرق آسیا هیچ کشوری توان مقابله با قدرت نظامی چین را ندارد و لذا آمریکایی ها برای دفاع از منافع تجاری و امنیتی خود حضور نظامی را در این منطقه ضروری می دانند.

4- حملات سایبری

چهارمین حوزه که در آن ادعاهای زیادی نیز مطرح شده است مربوط به حملات سایبری می باشد. آمریکایی ها اخیر ادعا کرده اند که روزانه میلیون‌ها حمله سایبری علیه آمریکا صورت می‌گیرد که 98 درصد آن‌ها از چین سازماندهی می‌شود. در این رابطه یکی از سناتور های آمریکایی می گوید:" یک حمله سایبری به آمریکا می‌تواند هم‌چون یک حمله نظامی ،یا حتی فراتر از آن، به بانک‌ها، ارتباطات، اقتصاد و حمل و نقل ما آسیب برساند." این در حالی است که 40 درصد از شبکه اینترنت چین که عمدتا ارتباط زیرساخت‌های حیاتی این کشور را تأمین می‌کند، اینترنت ملی بوده و امکان حمله به آن از خارج از کشور وجود ندارد و در صورت بروز تهدیدات سایبری، زیرساخت‌های این کشور از حملات احتمالی مصون خواهد بود. آمریکایی ها نیز اعلام کرده اند که حق قطع اینترنت را برای دفاع از خود در مقابل حملات سایبری محفظ می دانند و در این رابطه قانونی را در آمریکا به تصویب رسانده اند که رئیس جمهور آمریکا می تواند فرمان قطع اینترنت را صادر نماید. از سوی دیگر مسئولیت حفظ امنیت سایبری و شبکه‌های دولتی به پنتاگون واگذار شده است.

برطبق این قانون، هرگونه اقدام علیه سیستم ها و شبکه‌های نهادهای این کشور از سوی هر کشور یا گروه غیر دولتی، اقدام جنگی محسوب شده و نیروهای آمریکایی مجاز خواهند بود با حمله نظامی به کشور مبدأ حملات و یا محل اقامت گروه حمله کننده، پاسخ دهند. وزیر دفاع آمریکا اخیرا ادعا کرده بود که: تهدیدهای سایبری علاوه بر آسیب‌زدن به سامانه‌های کامپیوتری و از‌بین‌بردن اطلاعات، می‌تواند پیامدهای خطرناکی برای آمریکا دربرداشته. وی گفته است که آمریکا از لحاظ امنیت سایبری در موقعیت پیش از 11 سپتامبر است و مهاجمان در حال توطئه هستند و پنتاگون باید آماده باشد در فضای سایبری به مهاجمان بالقوه حمله پیشدستانه کند.

جمع بندی

آمریکایی ها فشار هایی را نیز از ناحیه حقوق بشر و جدایی طلبان تبت به چین وارد می سازند. با این توصیفات ایالات متحده دارد به آرامی مجموعه ای از کارت ها را برای بازی با چین آماده می کند. تا به مرور زمان بتواند به اهداف خود در قبال این کشور دست یابد. بدون شک با گذشت زمان بر مواردی که آمریکا از ناحیه چین تهدید می شود اضافه خواهد شد و پروژه چین هراسی روز به روز جدی تر دنبال خواهد شد.

منابع و مآخذ:

http://money.cnn.com/2012/09/19/news/world/china-economic-threat/index.html

http://walt.foreignpolicy.com/posts/2012/08/27/inflating_the_china_threat

http://finance.yahoo.com/blogs/daily-ticker/china-huawei-zte-threaten-u-national-security-interests-155302377.html

http://news.yahoo.com/us-panel-china-tech-giants-pose-security-threat-233519668.html

http://blogs.hbr.org/cs/2012/02/how_big_a_competitive_threat_i.html

http://www.jstor.org/discover/10.2307/2645437?uid=3738280&uid=2129&uid=2&uid=70&uid=4&sid=21101502273037

http://economyincrisis.org/content/china-threatens-cripple-us-economy

http://news.cnet.com/8301-1009_3-57549763-83/china-cyber-espionage-threatens-u.s-advisory-group-warns/

http://www.hotforsecurity.com/blog/chinas-cyber-militia-threatens-us-cyberspace-4313.html

http://www.csoonline.com/article/707035/chinese-cyber-espionage-threatens-u.s.-economy-dod-says