گروه اجتماعي مشرق - اينترنت و فضاي مجازي يک فرصت است فرصتي که مي تواند ظرف چند ثانيه انباشته اي از اطلاعات را پيش روي ماقراردهد. فرصتي که مي توانيم از هزار توي فيبر هاي نوري و کمک گرفتن از امواج الکترو مغناطيس ظرف کمترين زمان ممکن از دورترين فاصله ها ارتباط برقرار کنيم و اکر در گدشته براي رسيدن يک نامه روزها و هفته ها زمان لازم بود امروزه پست الکترونيکي به ما اين امکان را مي دهد تا دورترين مسيرها را در چند ثانيه بپماييم اما با شکل گيري شبکه اينترنت وگسترش فضاي مجازي هم زمان با بهره جستن از اين ظرفيت به وجود آمده سوء استفاده هايي نيز شکل گرفته و موجب شد تا اين دنياي بزرگ اما بي قانون خود به چالشي عظيم براي انسان ها يعني همان کاربرانش مبدل شود.

فضاي مجازي گريز نا پذير اما چالش بر انگيز

از نگاه کارشناسان با پيش روي به سوي زندگي صنعتي و دستيابي به پيشرفتهاي علم و تکنولوژي هر روز بيشتر از ديروز نفوذ اينترنت واستفاده از فضاي مجازي را شاهد خواهيم بود و اگر امروز بخشي از زندگي ما در فضاي مجازي سپري مي شود با پيشرفت بيشتر علم و تکنولوژي به جايي مي رسيم که فضاي مجازي بخش مهمي از حقيقت زندگي ما خواهد شد، اما با گسترش کاربري و افزايش کاربران فضاي مجازي و با توجه به ويژ‍گيهاي خاص اين فضا ، دغدغه ها و چالش هاي گوناگوني را در پيش روي قرار داده است.
تفاوت هاي فضاي مجازي با فضاي حقيقي تا جايي پيش مي رود که بسياري از کارشناسان از اينترنت به عنوان يک کشور ياد مي کنند کشوري که ويژگيهاي خاص خود را داشته و قوانين و مقرراتش بايد متناسب بااين ويژگي ها باشد و شايد همين ويژگيها سبب شده تا گاهي شاهد بي قانوني و شکسته شدن حريم هاي اخلاقي در فضاي مجازي باشيم .
وقتي شما وارد فضاي مجازي مي شويد به نوعي از فضاي حقيقي و رئال فاصله گرفته ايد .ويژگيهاي فضاي مجازي به شما اجازه مي دهد تا بتوانيد با ماسکي کاملا متفاوت از خودتان وارد اين دنيا شويد . مي توانيد ماهيت خود رابه گونه اي ديگر جلوه دهيد و همين مسائل باعث شده تا برخي صاحب نظران به سلامت فضاي مجازي با ترديد نکاه کنند زيرا گاهي به نظر مي رسند کاربران اين فضا از نظام هاي اخلاقي و ارزشي در اين فضا تبعيت نمي کنند .انگار کشور اينترنت کشوري است که هيچ قانوني بر نظام هاي اجرائيش حکومت نمي کند و اخلاقيات وارزش ها در هزار توي اين دنياي وسيع و پيچيده گم شده است . دکتر موسوي استاد جامعه شناسي درباره سلامت فضاي مجازي معتقداست:‌بر اساس انچه که تحقيقات نشان مي دهد استفاده گسترده از اينترنت و فضاي مجازي نگراني هايي را در سطح جهاني بوجود آوره و امروزه بحث استفاده نادرست از اين خدمات مطرح است به گونه ا ي که برخي از باندها ي سازمان يافته براي مقاصد و سوء استفاده هاي اقتصادي ،فرهنگي ، اجتماعي و گسترش فساد و ناهنجاري از اين شبکه جهاني سوءاستفاده مي کنند.به طور يقين شما نيز گاهي با هرزنامه هايي مواجه شده ايد که بي انکه خود بخواهيد وارد رايانامه شما شده اند . برخي از اين هرزنامه ها حاوي نکات وتصاوير غير اخلاقي هستند و معمولا به صورت گروهي بريا سطح گسترده اي از افراد فرستاده مي شود . فضاي مجازي همچنين مکان مناسبي براي برخي از فعاليتهاي سياسي گروه هاي خاص و پذيرفته نشده در جامعه است. اين گرو هها مي کوشند تا از طريق فضاي سايبري فعاليت اي غير قانوني خودشان را سر و سامان داده و يا براي خود مخاطب پيدا کنند .
فضاي مجازي متاثر از فضاي حقيقي
جنبه هاي مثبت بهر گيري از فضاي مجازي آنقدر براي ما ملموس است که نيازي به بيان مثال و مصداق نداشته باشيم بنا بر اظهار نظر دکتر موسوي شکل گيري فضاي مجازي به تعبير برخي از نويسندگان از انقلاب صنعتي بزرگتر وتاثير گذارتر بوده است و هيچ گاه نمي توان کارايي اين دنيا را در تبادل اطلاعات ،صنعت و علم ناديده گرفت اما از سوي ديگرنيز استفاده نا صحيح يا به تعبيري سوء استفاده از اين فضا تبعات منفي زيادي را در پي داشته که در بسياري از موارد تهديدي براي سلامت رواني جامعه و هنجار ها و نظام اخلاقي بوده است .اين جامعه شناس تاکيد مي کند: در شبکه جهاني اينترنت هر کسي مي تواند در هر مکاني که امکان دسترسي به اينترنت داشته باشد با ايجاد يک وبلاگ فضايي را ايجاد کرده و مخاطباني را براي خود دست وپا کند.به اين صورت ما با انواعي از شخصيت مجازي روبه رو هستيم که مطلع و هوشمندند ، اما در کنار اين مساله به دليل توليد برخي از جريانهايي که جامعه را به سمت ناهنجاري ها هدايت مي کنند دغدغه داريم .دکتر موسوي بخشي از نا هنجار يهاي موجود در فضاي مجازي را ناشي از نا هنجار در فضاي رئال مي داند که به نوعي به کشور اينترنت نيز راه يافته است اما آنچه که بيش از هر چيز نگراني ها را در جامعه برمي انگيزد، ورود فضاي مجازي در حريم خانواده ودام هايي است که در اين فضا بر سر راه جوانان پهن مي شود.
سياهچاله هاي اينترنتي در کمين جوانان
بر اساس آمار و شواهد سياهچاله ها ي اينترنتي بيشتر بر سر راه جوانان قرار مي گيرد و شايد روحيه کنجکاو و پرسشگر جوانان آنها را براي بيشتر دانستن و تجربه کردن به سمت و سوي سايت ها ي غير اخلاقي بکشاند.دکتر موسوي معتقد است فضاي مجازي مي تواند وارد حريم خانواده شده و امنيت اين اصلي ترين کانون جامعه را به مخاطره بکشاند . به گفته اين کارشناس در پيماش هاي صورت گرفته مشخص شده است که در بين کساني که به سايتهاي غير اخلاقي سر مي زنند درصد بالايي ازجوانان 16 تا 22 ساله قرار دارند.با ورود جوانان به بخش هاي غير اخلاقي فضاي مجازي آنچه که بيش از همه مورد تهاجم قرار مي گيرد حريم اخلاقي خانواده هاست در واقع عده اي با سوء‌استفاده از فضاي مجازي مي کوشند تا هنجار هاي خانواده ايراني را از بين برده وجوانان را به عنوان موثر ترين عضو اجتماع با کشاندن در گرداب ضد ارزشها به انزوا بکشانند .
در کشور ما نيز فضاي مجازي مانند تمام دنيا داراي کاربرد هاي وسيع و متنوعي است که در کنار کاربرد هاي مثبت و سازنده در پاره اي از موارد مورد سوء استفاده هايي قرار گرفته است .اگرچه خوشبختانه با شکل گيري پليس سايبر و اقدامات امنيتي و فيلتر شدن سايتهاي غير اخلاقي تلاش شده تا قوانيني بر فضاي مجازي به عنوان دنيايي بي قانون حاکم شود و اين اقدامات تا حد قابل ملاحظه اي بر کاستن از آسيب هاي احتمالي فضاي مجازي موثر بوده است اما گسترش روز افزون علم و تکنولوژي هرروز چالش هاي جديدي را پيش روي بشر قرار مي دهد و ما نيز از اين چالش پذيري جدا نخواهيم بود .دکتر موسوي در اين باره مي گويد : ما بايد در کشور مان بخشي از فضاي مجازي را تقويت و بخشي را محدود کنيم . بلوکه کردن سايتهاي غير اخلاقي و فضاهاي ناسالم در کنار آگاهي بخشيدن به نسل جوان و ارائه و جايگزين کردن فضاها و سايتهاي سالم و در عين حال جذاب ،‌سرگرم کننده و آموزنده مي تواند بهترين راهکار براي مقابله با بخش هاي ناسالم فضاي مجازي باشد .بنا به گفته اين جامعه شناس امروز در عصر انفجار اطلاعات جوانان ما با حجم گسترده اي از اطلاعات گوناگون مواجهند که گستردگي حجم اطلاعات فرصت پردازش را از آنها سلب مي کند ما بايد در اين ميان به قدري در شبکه فضاي مجازي فعال شده و به صورت هوشمندانه و با هنرمندي داده ومحتوا توليد کنيم تا در اين فضاي رقابتي سايتهايي که براي فريب جوانان و از بين بردن هنجار ها و ارزش هاي اخلاقي و ديني ما برنامه ريزي کرده ا ند فرصتي براي اجراي نقشه هاي شوم خود نداشته باشند.
ريشه برخي ناهنجاري هاي فضاي مجازي در دنياي واقعي
شايد بسياري از ما آدمها حتي در فضاي حقيقي به چهره خودمان ماسکي بزنيم و خود را متفاوت از انچه که حقيقت دروني مان است نشان دهيم امااين مسئله در فضاي مجازي به شکلي گستره تر رخ مي دهد زيرادر اين فضا محدوديتي براي نشان دادن چهرهاي متفاوت از خود وجود ندارد . با اين حال تعداد زيادي از کاربران فضاي مجازي با شخصيت رئال خود در اين فضا ظاهر مي شوند اما کم نيستند اشخاصي که در فضاي مجازي با ماهيت و رفتاري کاملا متفاوت از ماهيت و رفتارخود در دنياي واقعي ظاهر مي شوند . دکتر موسوي درباره شخصيت چنين افرادي مي گويد: دو گانگي يا چند گانگي شخصيتي افراد در فضاي مجازي ريشه در پرورش شخصيت آنهادر دنياي واقعي دارد . فرد در فضاي مجازي با تخيلات و تصوراتي متفاوت ايده هاي وتفاوتي را دنبال مي کند. البته وي اين مساله راکه فرد با نسشتن پاي رايانه و چند ساعت گشت وگذار در وب سايت ها دچار دوگانگي شخصيتي مي شود را در نهايت ناشي از کاهش اخلاقيات در فضاي حقيقي جامعه دانست که اگر اين دو يا چند گانگي شخصيتي در فضاي مجازي اتفاق نيفتد نيز در جايي ديگر خودد را نشان مي دهد.از نگاه اين جامعه شناس وقتي اخلاق عمومي اصلاح شده و ساختار هاي فرهنگي و اجتماعي بهبود يابد در آن صورت بهر بردار ينا درست از فضاي مجازي نيز کاهش چشم گيري خواهد يافت.