به گزارش مشرق به نقل از مهر چند سال پيش و پس از اينکه غارتگارن ميراث فرهنگي محدوده تاريکي دشت جيرفت و شهر دقيانوس را با کلنگ و بيل سوراخ سوراخ کردند و تعداد نا محدودي شي تاريخي متعلق به قبل از ميلاد مسيح را به تاراج بردند نظر کارشناسان ميراث فرهنگي کشور نيز به اين محدوده تاريخي جلب شد و چندين دوره باستانشانسي روي اين محوطه ها صورت گرفت اما نکته قابل توجه اينکه اين تمدن غني يک سال است که به حال خود رها شده و زير بارش باران و بادهاي سهمگين منطقه در حال فرسايش است.

در ابتدا کارشناسان ميراث فرهنگي از کشف تمدني کهن در شرق جهان سخن به ميان مي رفت که با توجه به کشف لوحي گلي و کشف يک خط منحصر به فرد بسياري از کارشناسان مبداء خط جهان را به اين تمدن نسبت دادند و در نهايت نيز اين لوح را براي کشف خط به ايتاليا فرستادند هرچند که از کشف خط اين لوح نيز خبري در دست نيست.

تمدن دقيانوس بار ديگر فراموش شد

از سوي ديگر اين تمدن هفت هزار ساله داراي نمادهاي منحصر بفرد در هنر فرهنگ و صنعت بوده است و با کشف اين تمدن در واقع تاريخ دچار تحولي جديد مي شد و مبداء خط و حتي صنعت تغيير مي کرد اما پس از گذشت سالها اين تمدن پس از هزاران سال بار ديگر فراموش شده است.

وسايل به دست آمده از اين تمدن تا به امروز بيشتر ظروف سفالي و سنگي، قطعات سنگ صابون و گاه وسايل مفرغي را شامل مي ‌شود.

مهمترين صنعت منطقه همان کنده کاري روي سنگ صابوني است که داراي ظرافت خاص است و موارد کاربردي و زيبايي شناختي را در بر مي‌گيرد.

در روي اين قطعات تصاويري از قبيل انسان، بز و گوسفند، نخل، مار و عقرب وجود دارد که البته تصاوير مار و عقرب معمولتر است.

نکته ديگري که قطعات سنگ صابوني اين منطقه را از ساير مناطق و تمدنهاي ديگر جدا مي‌ کند چشم درخشان و مرصع کاري روي قطعات است.

در برخي طرحها ديده مي‌شود در دور تا دور ظرف چند حيوان در هم تنيده وجود دارند که براي کنار هم قرار دادن آنها نياز به محاسبات پيچيده بوده است و اين نشان از توان بالاي هنرمندان اين تمدن دارد.

اما محوطه هاي وسيع و غني کنار صندل جنوبي و شمالي، محوطه دوران اسلامي، شهر دقيانوس پس از اينکه از زير خاک بيرون آمده اند به دليل کمبود بودجه به حال خود رها شده اند و در معرض فرسايش شديد باران و باد قرار گرفته اند.

هم اکنون اين محدوده تمدن هزاره سوم قبل از ميلاد بدون هر توجهي رها شده در زير سم گوسفندان صحرايي است.

همان تمدني که بر سر قدمتش کارشناسان فرهنگي هنوز بحث دارند که آيا کنار صندل قديمي ترين تمدن جهان است يا بزرگترين تمدن مشرق زمين در موازات تمدن سومر در غرب است.

در نزديکي شهرستان جيرفت در محدوده کنار صندل چند هزار ساله و در محل کاوشهاي باستاني تصاوير عجيب و غم انگيزي ديده مي شود چوپاني که انگار گوسفندانش را به چرا آورده است و گوسفنداني که با شيطنت از سر و کول تمدن بزرگ دقيانوسها بالا مي روند.

هزاران کوزه شکسته چند هزار ساله زير پاي گوسفندان

تکه هاي کوزه شکسته هايي که مردم هفت هزار سال پيش از آنها استفاده مي کردند هم اکنون در دامنه کنار صندل رها شده اند و کسي توجهي اين اين کوزه شکسته هاي نمي کند.

تمدن کنار صندل غريبانه و در سکوت وحشتناک دشتهاي اطراف جيرفت تنها منزلگه باران موسمي است و چراگاه گوسفندان صحراگرد و هيچ کس در گذر از اين همه عظمت نمي پرسد دليل اين بي مهري ها چيست؟

رديف کوزه شکسته ها در همه سوي اين بناي رها شده در زير آفتاب منطقه گرمسير جيرفت به ميهمانان دهن کجي مي کند تنها قسمت حفاظت شده اين تمدن نيم تنه يک مجسمه الهه مانند در ويترين شيشه اي در گوشه اين چند ضلعي بزرگ خشتي است.

از پله کان چوبي که کارشناسان ميراث فرهنگي براي راحتي صعود به بالاي بناي خشتي ايجاد کرده اند، بالا مي روم و پيش چشمان خود تلي از خشت درهم ريخته را مي بينم که در اثر بارش باران در آن چاله هاي بزرگ فرسايش يافته اي ايجاد شده است که دل هر اهل هنري را مي سوزاند که چه شد آن همه سر و صدا و هياهو براي کشف تمدني عظيم و بزرگ و چه شد کاوشهاي باستاني که با عرق جبين امثال مجيد زاده و چوبک به نيمه راه کشف رسيده بود.

اگر چند کارشناس و متخصص ميراث فرهنگي اين صحنه را مشاهده مي کردند لاجرم بهت زده به صحنه گود افتادن قسمتهاي مختلف اين بنا و ايجاد چاله هاي بزرگ در اثر فرسايش آبي چشم مي دوختند، آن هم به تمدني که مي تواند کتابهاي تاريخ دانشگاههاي معتبر جهان را متحول کند.

اگر کساني که به دليل دور شدن چند شي فلزي و باستاني از اين تمدن چند هزار ساله به خارج کشور، سر و صدا راه انداختند اين بنا را ببينند براي تخريب مهد آن اشيا باستاني چه نظري مي دهند؟

آيا اين وظيفه مسئولين استان است يا نه چون تمدني جهاني است بايد به مسئولين کشور پناه برد تا فريادهاي نجات خواهي مهد تمدن هاي جهان را بشنود.

کمبود اعتبار دليل اصلي رها شدن فعاليتهاي باستانشناسي

نادر عليدادي سليماني مدير پايگاه باستان شناسي جيرفت است وقتي درباره مشکلات کنار صندل صحبت مي کند صدايش مي گيرد و با ناراحتي در گفتگو با خبرنگار مهر از کمبود اعتبار گلايه مي کند.

عليدادي گفت: اعتبارات ما به هيچ وجه براي ادامه حفاري کافي نيست و براي حفاظت از اين بنا به ويژه نيم تنه سنگي بايد يگان حفاظتي دائما فعال باشد.

وي افزود: اعتبارات ملي و استاني براي حفاظت از اين تمدن قديمي اختصاص يافته در حالي که از اعتبارات ملي خبري نيست اعتبارات استاني نيز در حد زيادي نيست و تنها مي توانيم با کشيدن کاهگل روي بنا از باقي مانده بنا حفاظت کنيم.

وي که خود در کاوشهاي باستاني چند فصل قبل کنار صندل حضور داشت افزود: اميدواريم براي سال آينده و ادامه کاوشهاي باستاني منطقه بودجه اي به کنار صندل و شهر قديم جيرفت تعلق بگيرد تا ادامه روند کاوشها را شاهد باشيم.

عليدادي ادامه داد: سرگذشت اشيايي که از جيرفت و کنار صندل به غارت رفتند و از طريق قاچاق از کشور انگلستان سر درآوردند هنوز مشخص نيست و منتظر هستيم که در گالري هاي لندن حراج اشيا عتيقه برگزار شود تا اشيا به غارت رفته بزرگترين تمدن شرق را در انگلستان پيگيري کرده و از طريق مجاري قانوني به کشور بازگردانيم.

وي تصريح کرد: کاش قدر و ارزش تمدن بزرگ جيرفت را مي دانستيم چرا که يکي ازقديمي ترين تمدنهاي جهان است و نبايد به همين راحتي تخريب عوامل طبيعي بر آن تاثير بگذارد.

عليدادي گفت: مسئولان بايد درباره جيرفت و تمدن کنار صندل و پيگيري اشيا تاريخي اين تمدن که به خارج از کشور برده شده اند حساسيت به خرج بدهند.

وي افزود: منطقه باستان شناسي شهر قديمي جيرفت و کنار صندل به طول چهار هزار و 500 متر وسعت نيازمند توجه ويژه براي حفاظت و مراقبت است.

کنار صندل جيرفت در حالي در سال جديد شاهد کاوش هاي باستاني نيست که بودجه ميراث فرهنگي استان کرمان براي ادامه کاوشهاي باستان شناسي قطع شده است.

باران باقيمانده تمدن "ارت" را تخريب مي کند

يک کارشناس جغرافيا در خصوص فرسايش شديد محوطه تاريخي کنار صندل جنوبي در گفتگو با مهر اظهارداشت: تخريب ناشي از آب بارن در اين محوطه تاريخي بخشهاي زيادي از بنا را در معرض خطر قرار داده است.

محمد سيدي گفت: قسمت هاي زيادي از اين بناي تاريخي در اثر حرکت بازديد کنندگان دچار فرو ريزش شده و نيازمد توجه براي حفظ آثار اين تمدن است.

وي با اظهار تعجب از عدم مراقبت از اين بناي تاريخي گفت: تاثير باران و هواي خاص منطقه بر خشتهاي اطراف بنا نيز مي تواند در دراز مدت عواقب ناخوشايندي براي تمدن بزرگ جيرفت داشته باشد.

اينها در حالي است که مجيد زاده همان کارشناس دلسوز ميراث فرهنگي بنا به دلايل نامشخص از کاوش باستاني در اين منطقه کنار گذاشته شد هرچند که وي حتي بعد از دوري از کنار صندل در مصاحبه هاي مختلفي عظمت تمدن کنار صندل را در شرق در موازات تمدن سومر در غرب گوشزد کرد و گفت کتيبه هاي به دست آمده در اين کاوشها نشان مي دهد مردمي که در اين منطقه زندگي مي کردند باسواد و داراي خطي کاملا متمايز از خط تمدن مصر و بين النهرين بوده اند.

اين تمدن بزرگ هم اکنون در آئينه بي تفاوتي ها در زير خاک و باد و آب فراموش مي شود و اگر کسي براي نجات اين تمدن قديمي جهان تلاشي نکند به زودي شاهد خاموشي آثار اين تمدن کهن خواهيم بود.