از همان روزهای اولیه پس از جنگ دوم جهانی تا به امروز که نزدیک به 13 سال از آغاز هزاره جدید می گذرد دانشمندان و طراحان سلاح همچنان به دنبال طراحی و ساخت گونه های پیشرفته تر از سلاح های هجومی هستند. این مسئله گواه این اصل است که با وجود معرفی سلاح های بسیار پیشرفته در بخش های گوناگونی به مانند موشکی، هوایی، زرهی و یا دریایی همچنان تسلیحات انفرادی و خصوصا سلاح های هجومی از اهمیت خاصی برخوردار هستند.
اما در کشور ما ایران نیز سلاح هجومی خیبر به عنوان طرح سلاح هجومی آینده مطرح شده و بر اساس گفته های وزیر دفاع کشورمان قرار است در اختیار یگان های مختلف نیروهای مسلح قرار بگیرد. اما برای آشنایی با این سلاح لازم است تا ابتدا نگاهی به سخنان وزیر دفاع و سپس مروری کوتاه بر سلاح های هجومی در کشور داشته باشیم.
وحیدی:
سردار احمد وحیدی وزیر دفاع کشورمان در گفتگو با خبرنگار دفاعی مشرق در خصوص نتیجه تلاش های سازمان صنایع دفاع برای ساخت و تولید یک سلاح انفرادی کاملا ایرانی گفت: وزارت دفاع، سلاح ملی خیبر را با توجه به درخواست ها و نیازهای نیروهای مسلح کشور تولید کرده است.
وی با بیان اینکه تلاش كرده ایم سلاح ملی خیبر به صورت انبوه تولید و در دست نیروهای مسلح قرار بگیرد، یادآور شد: استقبال یگانهای مختلف نیروهای مسلح از این سلاح بسیار خوب بوده و ما نیز علاقمند به تداوم این همکاری هستیم.
نگاهی به سلاح های هجومی موجود در کشور
در اواخر دهه 40 میلادی اسلحه هجومی ژ- 3 ساخت شرکت هکلر و کخ آلمان غربی به عنوان سلاح استاندارد ارتش ایران انتخاب شده و خط تولید تحت لیسانس آن نیز پس از چند سال در سازمان جنگ افزار سازی کشور به راه افتاد. در سالهای پس از پیروزی انقلاب و در جریان جنگ تحمیلی نیز سلاح معروف روسی AK-47 به کشور وارد شده و به عنوان سلاح استاندارد یگان هایی به مانند بسیج و سپاه پاسداران وارد خدمت شده است.
سلاح هجومی ژ - 3
در مورد سلاح ژ- 3 باید گفت که این سلاح با کالیبر 51*7.62 و خشاب های 20 تیری تغذیه شده و قابلیت شلیک به دو حالت تک تیر و رگبار را دارد. فشنگهای این سلاح را می توان به گونه ای مرگبارترین فشنگهای خانواده کالیبر 51*7.62 در جهان به حساب می آید.
این گونه از فشنگ ها با سرعت دهانه 800 متر بر ثانیه حرکت کرده و به دلیل برخورداری از یک غلاف فلزی نازک فلزی خاصیت ترکشی و تخریبی بسیار سنگین تری را در مقایسه با سایر گونه ها در این کالیبر دارد. اما این قدرت بالا مشکلات را نیز به همراه دارد. وزن زیاد، لگد بالا، عدم کنترل پذیری در حال شلیک رگبار، برق بالای دهانه جنگ افزار و صدای بلند از جمله نکات منفی این سلاح به حساب می آید.
بخش دیگری از مشکلات این سلاح نیز مربوط به گونه هایی است که در دوران پس از انقلاب و در کوران جنگ بدون تجربه کافی و به سرعت تولید شده و به دلیل نبود دانش فنی در آن زمان با کیفیت پایین تر تولید شده اند. یکی از مشکلات عمده این سلاح ها حساسیت به گرد و خاک و احتمال بالای گیر کردن در هنگام تیراندازی است.
اما سلاح AK-47 از بسیاری از نظرها مشکلات ژ – 3 را نداشت. این سلاح سبکتر بوده و خشاب آن نیز از تعداد گلوله بیشتری بهره می برد. مقاومت این سلاح در برابر شرایط سخت نیز در جهان مثال زدنی است و نبردهای 8 ساله رزمندگان ایرانی ثابت کرد که نه سرمای قله های کردستان و نه گرد و غبار و نه گرمای دشتهای خوزستان برای این سلاح مشکلی ایجاد نخواهد کرد.
سلاح هجومی AK 47
در عین حال و پس از پایان جنگ تحمیلی و با نگاهی به تجربیات 8 سال دفاع مقدس و همچنین مطالعات صورت گرفته در کشورهای دیگر این نتیجه حاصل شد که اصولا فشنگهای 7.62 بیش از اندازه نیرومند هستند و این امکان وجود دارد که با طراحی و ساخت سلاحی با کالیبر کوچکتر به نیازهای نیروهای مسلح پاسخ داد.
طرح سلاح هجومی خیبر که اولین اخبار مربوط به آن در اوایل دهه 1380 شمسی در رسانه ها مطرح شد تلاشی از سوی متخصصان داخلی برای طراحی سلاحی هجومی به منظور رفع نیازهای نیروهای مسلح ایران در سالهای پیش رو بود. نکات گوناگونی در مورد سلاح خیبر وجود دارد که سعی می کنیم در ادامه به آن اشاره کنیم:
با یک نگاه به سلاح خیبر به سرعت چندین نکته در مورد آن مشخص می شود. بحث اول نوع طراحی خاص این سلاح است که در آن خشاب به عقب قبضه منتقل شده است.
اسلحه خیبر مجهز به دوربین دید در شب
این نوع طراحی در جهان به عنوان "بولپاپ" شناخته می شود. یکی از مهمترین خواص این طراحی بحث کاهش طول سلاح است که خود باعث کاهش وزن و راحت تر شدن حرکت با سلاح است. فراموش نکنیم که یکی از مهمترین مولفه های نبردهای نامتقارن بحث تحرکت بالای یگان های پیاده است و برای نیل به این منظور به سلاح هایی کوتاه و سبک مثل خیبر نیاز است.
بحث بعدی که در مورد این سلاح جدید و متفاوت است مسئله کالیبر به کار رفته در آن است. بر اساس اطلاعات موجود سلاح خیبر با فشنگهای کالیبر 5.56 میلی متر مجهز شده است. این مسئله به سرعت تعداد زیادی از مشکلاتی که قبلا در سلاح های موجود در داخل کشور وجود داشت را حل می کند. فشنگهای سری 5.56 میلی متر در مقایسه با فشنگهای 7.62 باعث می شوند تا نیروی عقب نشینی سلاح کاهش پیدا کرده و دقت تیراندازی، خصوصا در حالت شلیک رگبار افزایش یابد.
در عین حال با بهره بردن از این فشنگها صدای سلاح و همچنین برق دهانه جنگ افزار که می تواند باعث شناسایی شدن کاربر نیز شود کاهش می یابد.
نکته مهم دیگر در مورد این کالیبر بحث قابلیت حمل بیشتر آن است. در علوم نظامی بحثی به عنوان بار همراه سرباز مطرح می شود که بخشی از آن مربوط به فشنگها است. برای یک سلاح با کالیبر 7.62 معمولا یک سرباز 100 فشنگ را با خود حمل می کند. اما با استفاده از کالیبر 5.56 میلی متری این میزان می تواند با توجه به شرایط گوناگون عملیاتی به 200 الی 300 تیر فشنگ نیز افزایش پیدا کند.
این یعنی افزایش حجم آتش، زمان تیراندازی و همچنین کاهش نیاز سرباز به پشتیبانی واحدهای تدارکاتی که خود بحث مهم دیگر در میدان نبردهای ناهمطراز به شمار می آید.
سه نمونه تهاجمی سلاح خیبر
متخصصان توانمند کشورمان از ابتدا در طراحی خیبر اصول طراحی ارگونومیک(طراحی وسائل متناسب با فیزیک بدن انسان) را مدنظر داشته و در ادامه نیز با بهینه سازی طراحی این سلاح ایرادات آن را مرتفع نموده اند. به عنوان مثال محل قبضه سلاح و جای دست مخالف در نمونه های مختلف تغییر داشته.
همچنین دستگیره فوقانی سلاح که در نمونه های اولیه بزرگ بوده و در نمونه های آخر با دستگیره ای مشابه دستگیره سلاح اس-5.56 و سایت نشانه روی آن جایگزین شده است. البته هم در نمونه های اولیه و هم در نمونه های آخر خیبر امکان نصب دوربین بر روی دستگیره وجود دارد. همچنین سرنیزه و دوپایه نیز به همراه خیبر بکار گرفته می شود.
خیبر با لوله کوتاه
مکانیزم ناظم آتش خیبر مشابه بسیاری از سلاح های جدید از سه حالت برای شلیک برخوردار است که شامل تک تیر، سه تیر و تیربار می شود. در حالت تیربار و با استفاده از دوپایه و لوله بلند در واقع باید این سلاح را یک تیربار سبک به حساب آورد. در مورد حالت تیراندازی سه تیر ذکر این نکته خالی از لطف نیست که این شکل از تیراندازی چندین سال است که بر روی سلاح های گوناگونی در جهان نصب شده است و با استفاده از آن تیرانداز می تواند با هر یک بار کشیدن ماشه 3 گلوله را به سمت هدف شلیک کند و این 3 تیر در فاصله کمی از هم به هدف با دقت بالایی اصابت کرده و هدف مورد نظر را سریعتر از پای در می آورد.
سردار نجار وزیر وقت دفاع در حال آزمایش سلاح خیبر
تا زمان حال و با توجه به تصاویر منتشر شده در فضای مجازی می توان 4 گونه از سلاح خیبر را شناسایی کرد. 3 گونه از سلاح های سری خیبر که گونه استاندارد تهاجمی هستند که در طول این چند ساله برای کامل تر شدن دچار تغییراتی شده اند و دیگری گونه کوتاه شده این سلاح است که بیشتر مناسب یگان های هوابرد و پیاده مکانیزه است.
سما، آخرین نمونه از سلاح خیبر
از جمله مشخصات اعلام شده برای این اسلحه جرم 3.7 کیلوگرم، نواخت تیر 800 تا 850 تیر بر دقیقه، برد مؤثر 450 متر، برد نهایی 2500 متر و سرعت خروج گلوله از لوله 900 تا 950 متر بر ثانیه است. همچنین دو نوع خشاب 20 و 30 نیز بر روی این سلاح مشاهده شده است. آخرین گونه از این سلاح که به عنوان "سما" شناخته می شود با دستگیره بالایی طولانی تر، مگسک هدف گیری بزرگتر و جای قرارگیری دست بهتر در جلوی آن معرفی شده است.
در نهایت می توان امیدار بود که با تحویل انبوه این سلاح به نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، سربازان ایرانی با سلاحی پیشرفته برای مقابله با تهدیدات و متجاوزان آماده بشوند.