به گزارش سرویس فرهنگی مشرق به نقل از فارس، انتقادهاي بي جاي رسانه‌اي باعث شد تلويزيون سريال‌هاي ماورايي و مرتبط با متافيزيك را كه فرصتي براي تجسم نفس اماره، شيطان و... در اين ماه مبارك براي مخاطب معتقد ايراني است كنار بگذارد و... در اين شماره و بخش پاياني اين گزارش با حسن هدايت، محسن شايانفر و جبار آذين نيز در اين‌باره گفت‌و‌گويي داشتيم كه حاصل آن در ذيل مي‌آيد.
حسن هدايت: تلويزيون «اوستا رسون» مي‌كند!
كارگردان فيلم‌هاي «ناسپاس»، «گرداب»، «بيگانه‌اي در شهر» و... كه در كارنامه‌اش سابقه تهيه‌كنندگي آثاري چون «گرداب»، «تاريك خانه»، «سايه روشن» و... نيز ديده مي‌شود و با ساخت مجموعه «كارآگاه علوي» ميان اهالي تلويزيون صاحب جايگاه ويژه‌اي است، در‌اين‌باره مي‌گويد: آشفتگي اين سال‌هاي تلويزيون بيشتر برمي‌گردد به اين آشفتگي مالي كه چند سالي است دچار آن شده، در نتيجه خيلي از كارها را به قول قديمي‌ها اوستا رسون مي‌كنند يعني اينكه تا آخرين لحظه تنها تلاش مي‌كنند كار را به پايان برسانند (جديداً به آن مي‌گويند دقيقه 90 و از اصطلاح فوتبالي استفاده مي‌كنند) اين آشفتگي مؤثر در نهايت در مضامين نيز تأثيرگذار است. به علت نبود يك سيستم منجسم مالي ـ كه حتماً مديريت هم در آن تأثيرگذار است، دوستان نمي‌توانند يك برنامه‌ريزي درست براي مناسبت‌ها انجام بدهند، به همين دليل به خاطر وظيفه‌اي كه بر گردن‌شان هست يا با نگاه بدبينانه‌تر براي رفع تكليف، هر سريالي را كه ببينيد آماده‌تر است. حال چه مضمون مرتبط داشته باشد، چه نداشته باشد، چون آن ديگر مهم نيست، در اين مناسبت‌ها به نمايش مي‌گذارند.
در حاليكه سريال‌هاي مناسبتي خودشان نام خودشان را در بر دارند، يعني بايد مرتبط با مناسبت و زمان خاص باشند. اگر سريال براي ماه مبارك رمضان است بايد آثاري از اين ماه در آن به چشم بخورد. به خصوص مفاهيم معنوي اين ماه، نه اينكه تنها در چند سكانس حداكثر بنشينند كنار يكديگر زولبيا باميه بخورند و بگويند افطار كرديم و سحري كجا هستيم و... . اينها ظواهر ماه مبارك رمضان است و آن باطن رمضان كمتر در اين كارها ديده مي‌شود. تصور من بر اين است اگر مسئله مالي تلويزيون به يك سرانجام برسد و يك مقدار مديريت درست و حسابي‌تري بر آن شود و نه مديريت غيرقابل كنترل و متعدد در بحث تصميم‌گيري و نظرسنجي، مي‌توان متوقع بود كه نويسنده‌ها در فرصت مناسب سوژه‌هاي مرتبط با مناسبت‌ها را بنويسند و گروه‌هاي سازنده هم در زمان مناسب كار را بسازند و شسته و رفته تحويل بدهند. اگر اين مشكلات برطرف شود، بعيد نيست ما مجدد به دوراني برگرديم كه سريال‌هاي مناسبتي يك شأن و يك موضوعيتي داشت، چون به هر حال ما هنوز همان تهيه‌كنندگان، نويسندگان، كارگردانان و بازيگران را داريم كه كماكان فعال هستند و قطعاً در اين سال‌ها تجربه بيشتري هم به دست آورده‌اند، ولي در آشفتگي موجود بهترين فكر هم نمي‌تواند بازدهي مناسبي داشته باشد.
كارگردان فيلم‌هاي «شهر خاكستري»، «آخرين بندر»، «ميهماني خصوصي» و... درباره حضور ثابت برخي از اهالي تلويزيون در مقام كارگردان و تهيه‌كننده اين آثار معتقد است: اينكه چرا سريال‌هاي مناسبتي اصولاً به يكسري آدم خاص سپرده مي‌شود را قاعدتاً بايد مديريت تلويزيون پاسخگو باشد، لابد يك دليل و منطقي براي خودشان دارند، اما به نظر من به عنوان حداقل يك بيننده تلويزيوني، ما وقتي كارها را به يكسري آدم مشخص مي‌دهيم، كارها هم سفارشي مي‌شود و هم يكنواخت، شك نكنيد با هر فكر جديد يك هواي تازه به سمت تلويزيون خواهد آمد. البته لزوماً ممكن است هر فكر تازه‌اي ناب و درخشان هم نباشد، ولي به هر حال بايد فرصت ها در اختيار همه آدم‌هايي كه صلاحيت فني و فكري دارند داده شود. با اين نگاه، تلويزيون هم با طيف متنوع‌تري از نگاه‌ها و فيلمنامه‌ها روبرو و قاعدتاً جذاب‌تر خواهد شد.
محسن شايانفر: به جاي كار تهيه، تماشاگر تلويزيون هستم!
تهيه‌كننده سريال‌هاي «دزدان مادربزرگ»، «خانه به خانه» و «هنگامه» كه در كارنامه‌اش تهيه سريال مناسبتي «ملكوت» به كارگرداني محمدرضا آهنج ديده مي‌شود، مي‌گويد: فكر مي‌كنم مسؤولان محترم تلويزيون در اين سال‌ها در انتخاب ژانر دچار ترديد شده‌اند و در واقع جسارتي براي پيدا كردن يك ژانر ديده نمي‌شود. من سريال «ملكوت» را که كار كردم، دوستان سفارش سري جديد آن را به من دادند بعد يك مرتبه پشيمان شدند و گفتند مردم سر سفره افطار آزار مي‌بينند و ... حس مي‌كنم يك جور دودلي ايجاد شد و باعث شد مديران تلويزيون تصميم ديگري بگيرند و به جاي اينكه آثار مرتبط با ماه مبارك رمضان را سفارش بدهند، در دقيقه 90 از ميان آثار توليد شده يكي را انتخاب كنند. چندي پيش همين مطلب را يكي از مسؤولان ارشد تلويزيون در برنامه شما و سيما مي‌گفت که هنوز مشخص نيست كدام سريال را در ماه مبارك رمضان روي آنتن خواهيم فرستاد! وقتيكه اين نکته مهم مشخص نيست، اين اعتماد به نفس براي سازنده اثر نيز وجود ندارد.
به همين دليل به شكل خاص نگاه ماه رمضاني به سريالي ندارند كه شما طعم ماه مبارك را در كار ببينيد. در واقع شما يك سريال و قصه‌اي را در اين ماه مي‌بينيد كه گاهي ارتباطي هم به اين مناسبت ندارد. حالا براي آن سه شب (شب‌هاي قدر) فكري مي‌شود و اثري مرتبط توليد مي‌شود. در گذشته پيش‌بيني مي‌شد كه فلان قصه، براي ماه مبارك رمضان توليد مي‌شود و اين اتفاق رخ مي‌داد، در اين سال‌ها اما مبنا بر خروجي خوب است، خروجي خوب هم در اين يكي ـ دو سال آسيب خورده، به خاطر شرايط مالي نامناسب، آدم‌ها به كارهاي كوچك راضي مي‌شوند. به همين دليل تو سر كارها خيلي شاهد پروداكشن نيستي. همه چيز در يك شرايط محدود توليد مي‌شود. اكثر كارها كروماكي دارد، چون واقعاً دست سازنده هم خيلي باز نيست و شاهد خلاقيت چنداني در آثار نيست. به نظر من ديگر بايد بنشينيم و ببينيم كدام سريال خوب است نه اينكه كدام سريال ماه رمضاني خوب است.
سريال‌هاي ما الان يك سري اثر اجتماعي در ژانر‌هاي مختلف است كه در طول سال‌هم توليد مي‌شوند، حالا اگر روي آنها ارزيابي خوبي از سوي مسؤولان سيما صورت بگيرد، دوستان تصميم مي‌گيرند آن كار را در ماه مبارك رمضان به پخش برسانند و قدر مسلم در آن سه شب قدر يا پخش سريال قطع مي‌شود يا اينكه يك ميني سريال براي آن زمان خاص توليد مي‌شود. شنيدم يك سريال 18 قسمتي را ديدند كه خوب است آن را به يك كار 23ـ24 قسمتي تبديل كردند، تا در ماه مبارك رمضان روي آنتن برود.
تهيه‌كننده سريال «خسته دلان» درباره حضور كارگرداناني كه پاي ثابت سريال‌هاي ماه مبارك رمضان هستند هم مي‌گويد: به نظر من كارگردان و تهيه‌كننده يك اثر مناسبتي به خصوص ماه مبارك رمضان بايد سيستم تلويزيون در اين مناسبت را بشناسند و كار كردن در اين چهارچوب خاص براي اين مناسبت را تجربه كرده باشند. يادم هست كه ما سريالمان قسمت هفده يا هجده تصويربرداري بود كه دوستان گفتند پس روحاني كار كجاست؟ ما گفتيم سريال ما فرشته خدا را در بستر قصه دارد، گفتند نه يك روحاني هم بايد باشد! در واقع سريال مناسبتي ماه مبارك رمضان يكسري ويژگي و ادبيات خاص خودش را دارد كه تو بايد آماده پذيرش آنها باشي. در واقع تو و تيم تو بايد استعداد تغييرات و اضافه كردن لحظه‌اي را داشته باشيد. اتفاقاً حضور عوامل ثابت در سريال‌هاي مناسبتي خوب است چون اين دوستان مطيع هستند و خوب كار را مي‌شناسند. ضمن اينكه از كم و كيف خواسته‌هاي مديران در اين زمان (ماه مبارك رمضان) مطلع هستند. ما كه در اين روزها بيشتر تلويزيون تماشا مي‌كنيم تا كار كنيم در واقع اين روزها بيشتر از تلويزيون ياد مي‌گيريم.
جبار آذين: دست تلويزيون خالي شده
جبار آذين منتقد سينما و تلويزيون مي‌گويد: به نظرم دست تلويزيون در سال‌هاي اخير به خصوص امسال خالي تر از گذشته است چرا كه نه تنها در بخش برنامه‌هاي آموزشي و اجتماعي و گزارش بلكه در زمينه ساخت و توليد و پخش فيلم و سريال هم بسيار كم كار بوده است. در سال‌هاي گذشته (سه چهار سال قبل) تلويزيون در زمينه‌هاي مختلف برنامه داشت و ما شاهد حضور بزرگاني در عرصه‌هاي علمي، ديني و حتي سريال سازي در شبكه‌هاي مختلف بوديم، ولي اين نقص به شدت محسوس است. شما مي‌بينيد كه اغلب آثار تلويزيون اخيراً تكراري هستند و حتي برنامه‌هاي توليد شده هم با ويژگي‌هاي قبلي و بدون هيچ خلاقيت و نوآوري توليد مي‌شوند. ما در اين زمينه هيچ حركتي نكرده‌ايم و به همين دليل شما شاهد هستيد كه در سه سريال توليد شده امسال كار چندان شاخصي وجود ندارد دو سريال كمي قابل تحمل‌تر است و يكي كه اصلاً قابل تحمل نيست.
شبكه اول سيما سريال «دودكش» را پخش مي‌كند كه در ميان مجموعه‌هاي امسال ويژگي‌هاي قابل تأملي را دارد اما دست خالي مديران تلويزيون در ماه رمضان امسال بيش از پيش مشهود است، هم به لحاظ مالي و هم به لحاظ مديريت. بارها و بارها گفته شده كه براي توليد سريال‌هاي مناسبتي بايد در طول سال برنامه‌ريزي شود، نه اينكه يك ماه مانده به ماه رمضان يا هر مناسبت ديگر تازه ببينيم که چه كار كنيم. امسال شبكه دوم سيما هيچ سريالي براي ماه مبارك رمضان نداشت، آمد سريال «خروس» آقاي آقاخاني را كه ويژه عيد نوروز تهيه شده بود از 15 قسمت به 26 قسمت رساند تا در اين ايام پخش شود. به همين دليل شما مي‌بينيد كه اين سريال يك اثر ضعيف به شدت آزار دهنده از آب درآمده است، چون مشخص است كه اين خروس همان خروس مدنظر آقاي آقاخاني نيست و تبديل به يك خروس بي‌قواره و بد صدا شده است.
شبكه سوم سيما هم بي‌برنامه بود، چون فكري براي توليد از قبل نداشتند و مشكل را به بودجه مدام مرتبط كردند درحاليكه مشكل بودجه نمي‌تواند دليل اصلي اين بي‌برنامگي يا بدبرنامگي يا اصلاً كار نادرست برخي مديران سيما باشد، چون به هر حال اين همه برنامه در طول سال توليد مي‌شود، خب مي‌شد يكسري برنامه كم ظرفيت كنار برود و كارهاي خوب و مورد توجه مردم توليد شود. پس مي‌توان گفت اين مسئله ربطي به بودجه ندارد و مستقيم برمي‌گردد به تنبلي و بي‌عرضگي برخي مسؤولان صدا و سيما.
شبكه سوم سيما هم هيچ برنامه‌اي نداشت، آنها هم دست به دامان سروش صحت مي‌شوند تا سريال كمدي «پژمان» را به ماه رمضان برساند كه سروش صحت قبول نكرد به سريالش آب ببندد در نتيجه اهالي شبكه سوم به سرعت آمدند و سريال «مادرانه» را شتابزده كار كردند و اگرچه عوامل كار حرفهاي هستند. با اين حال شتابزدگي در كار خودش را نشان مي‌دهد. همه اينها نشان از بي‌توجهي به سليقه مخاطب و مناسبت ماه مبارك رمضان دارد و اينكه تلويزيون به عنوان رسانه ملي به وظايف ملي و اجتماعي خودش عمل نمي‌كند يعني نه جواب مطالبات «رهبري» را مي‌دهد و نه پاسخگوي نيازهاي جامعه ماست.
جبار آذين درخصوص حضور افراد ثابت در آثار مناسبتي ماه مبارك رمضان هم مي‌گويد: اصلاً يكي از معضلات صدا و سيما درخصوص توليدات فيلم و سريال همين رابطه و باندبازي و گروه نوازي برخي از مديران است. شما مي‌بينيد كه آثار معمولاً ميان يكسري افراد خاص تقسيم مي‌شود. جالب اينكه مابين خودشان برنامه‌ريزي شده كه براي ساليان سال چه آثاري توليد شود. اين روند، روند معقولي نيست و جايگاه هنر را خدشه‌دار مي‌كند و هنرمند را از تلويزيون كه خانه خودش هست بيرون مي‌راند و باعث مي‌شود كساني وارد عرصه تلويزيون شوند كه عمراً از هنر بويي نبردند و بر اساس رابطه آمده‌اند و كار مي‌كنند و نتيجه‌اش مي‌شود آثاري كه هر ساله شاهد آن هستيم، سريال‌هايي كه ساختار درستي ندارند. فكر مي‌كنم تلويزيون بايد سياست شايسته سالاري را پيش بگيرد و با تزريق نيروهاي شايسته كه حرفهاي زيادي براي گفتن دارند، ولي به خاطر سياست باند بازي آقايان پشت خط مانده‌اند، جان تازه‌اي به خود بگيرد. ما خيلي كارگردان، بازيگر و... در عرصه سينما، تئاتر و تلويزيون داريم كه حرفهاي هستند و كارشان را بلدند اما از دنياي كار فاصله دارند، چرا كه دوستان ملاك خودشان را دارند و به سليقه مخاطب اهميتي نمي‌دهند و نتيجه‌اش اين مي‌شود كه تلويزيون مخاطبانش را از دست مي‌دهد و متأسفانه بخش‌هايي از نيروهاي اجتماعي ما به آثار ماهواره‌اي گرايش پيدا مي‌كنند و جالب اينكه آقايان فرياد مي‌كنند كه چرا مخاطب به سمت ماهواره مي‌روند؟!
دوستان عزيز شما بيايند با تصميم‌گيري درست اقدام به توليد آثار مناسب و منطبق با استانداردهاي حرفهاي و البته سليقه مخاطبانتان نمايند و نتيجه‌اش را ببينند، شما در‌ها را باز کنيد و استقبال مخاطب را ببينيد. الان هيچكدام از انتظارات رهبري از آثار سيما برآورده نمي‌شود و مردم نيز به مطالبات خودشان را در محصولات سيما نمي‌يابند و اين به نظر من يك فاجعه است.
امسال شبكه دوم سيما هيچ سريالي براي ماه مبارك رمضان نداشت، آمد سريال «خروس» آقاي آقاخاني را كه ويژه عيد نوروز تهيه شده بود از 15 قسمت به 26 قسمت رساند.