سرویس فرهنگی مشرق - مؤسسات و آموزشگاه‌های فرهنگی و هنری بخشی از بدنه آموزشی نیمه خصوصی هستند که زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ادارات کل فرهنگ و ارشاد استانها فعالیت می‌کنند. این نهادها بخشی از ماموریت آموزش فرهنگی را بر عهده دارند و گروهی از علاقه‌مندان به رشته‌های هنری از این فرصت برای فراگیری دروس علمی و عملی و اخذ گواهینامه های مربوطه در رشته‌های مختلف فرهنگی و هنری بهره می‌برند.
نحوه برگزاری آزمون‌ها این موسسات تا پیش از این به گونه ای بود که اختیار بیشتر با آموزشگاه‌ها بود ولی در سال جدید دفتر آموزش و توسعه فعالیت‌های هنری که چند ماهی است مدیری جدید به خود دیده است، اقدام به برگزاری امتحانی جامع کرد که اعتراض‌هایی را همراه داشت. اعلام نشدن زمان این امتحان از ابتدای سال تحصیلی، تغییر منابع درسی طی یک ماه قبل از آزمون و موارد دیگری از این دست مدیران آموزشگاه‌های هنری را برآن داشت که به این امتحان اعتراض کنند. عده‌ای از مدیران آموزشگاه‌ها با حضور در خبرگزاری مهر موارد اعتراضی را مطرح کرده و درخواست داشتند که مساله برگزاری آزمون در سالجاری و ایرادهای شکلی و محتوایی آن از طریق قانون بررسی شود.
مدیریت دفتر آموزش و توسعه فعاليت‌هاي هنري چند وقتی است که به رمضانعلی حیدری‌خلیل سپرده شده و این مدیر به محض ورود خود آزمون جامع را طراحی کرد که در نهایت در تاریخ 14 تیرماه برگزار کرد. حیدری‌خلیل که سابقه مشاوره معاونت هنری را نیز بر دوش می‌کشد و سال‌ها در بسیاری از جشنواره‌های کوچک و بزرگ در شورای سیاستگذاری سابقه مدیریت و عضویت در شورای سیاستگذاری را دارد اکنون مدیر دفتر آموزش و توسعه فعاليت‌هاي هنري است که به خاطر حواشی پیش آمده در آزمون جامع چهاردهم تیرماه در خبرگزاری مهر حضور یافت و به سوالاتی در مورد این آزمون پاسخ گفت که مشروح این مصاحبه در ذیل می‌آید:
* در مصاحبه‌ای که بعد از آزمون 14 تیرماه از شما در یکی از رسانه‌ها منتشر شده به ایرادهای کلی در بحث آموزش در آموزشگاه‌های آزاد هنری اشاره کرده‌اید. این موارد چیست؟
- اولین و مهمترین ایرادی که می‌توان به موسسات آموزش هنری وارد دانست میزان ساعات آموزش نظری و عملی است که باید طبق یک‌سری استاندارد رعایت می‌شد که نشده است و یا بحث مهارت‌آموزی درست هنرآموزان بوده که مطابق با آیین‌نامه‌ها نبوده است و چندین مورد دیگر که ما گفتیم در اين مرحله، کاری به آنها نداریم ولی در حوزه آزمون ما باید ابتکار عمل را به‌دست می‌گرفتیم.
خاطرم هست که رفت و آمد بین مدیران آموزشگاه‌های آزاد هنری و اداره کل ارشاد استان تهران قبل از برگزاری آزمون جامع نیز جریان داشته است. قرار بود که این آزمون را اداره ارشاد تهران برگزار کند و این دوستانی که می‌گویند به ما نگفتند و نمی‌دانستند که قرار است آزمون جامع برگزار شود خلاف واقع حرف زده‌اند. از همان روز اول که آموزش مهرماه 91 شکل گرفت همه می‌دانستند که قرار است آزمون جامع برگزار شود.
* برای علم به این موردی که به آن اشاره کردید باید ابلاغیه‌ای از سوی شما صادر می‌شد تا همه آموزشگاه‌ها بدانند که این آزمون قرار است به صورت جامع برگزار شود. آیا سند و یا ابلاغیه‌ای در این مورد وجود دارد؟
ــ بله حتما هست. از اداره ارشاد استان تهران بخواهید. آقای قاضی‌زاده مدیر کل ارشاد استان تهران حتما مدارک این جریان را دارند.
* طبق گفته مدیران آموزشگاه‌های هنری، ابلاغیه‌ای در 28 فروردین ارسال شده است.
ــ نه این چیزی است که مدیران آموزشگاه‌های آزاد هنری ادعا می‌کنند.
* یعنی شما می‌گویید که مدیران آموزشگاه‌های آزاد هنری خلاف واقع حرف زده‌اند؟ تاریخ ابلاغیه‌ای که به مراکز آموزشی ارسال شده و به خبرگزاری مهر هم ارائه کردند 28 فروردین است.
ــ نه. من نمی‌گویم حرف اینها دروغ است. مدیران آموزشگاه‌های هنری یک سری ادعاها دارند و از سوی دیگر اداره کل ارشاد استان تهران هم ادعاهایی دارد. شما هم از استان تهرانی‌ها بخواهید که مدارک خود را به شما نشان دهند.
من نمی‌خواهم در این مورد نظری داشته باشم ولی کلا نظریه استان تهران مورد تایید ماست که به ما گفته‌اند که ما از روز اول همه موارد مربوط با بحث محتوی آموزش و حتی این که قرار است آزمون جامع برگزار شود را به اطلاع آموزشگاه‌های هنری رسانده‌اند. شما هم بهتر است با خود استان تهران هماهنگ کنید.
این تصمیم که آزمون جامع برگزار شود مجموعه تصمیم متولیان امر بوده است که تصمیم گرفتند این آزمون باید به صورت هماهنگ برگزار شود. البته باید بگویم که این آزمون در استانهای دیگر از قبل هم به صورت جامع برگزار می‌شده و تنها کاری که ما امسال کردیم این بود که این بار آمدیم و گفتیم آزمون جامعی که در استانهای مختلف برگزار می‌شد باید هماهنگ شود.
معنا و مفهوم آن این بود که طراحی سوال را گروه طراحی آزمون انجام بدهد. سوال‌ها را از بانک سوالات انتخاب از منابعی مشخص تهیه کرده‌ایم. در جلسه‌ای که داشتیم دقیقا سرفصل‌ها و استانداردهای مورد تایید آموزش و پرورش در نظر گرفته شد. سوالات از منابعی تهیه شد که پیشنهاد مدیران آموزشگاه‌ها را هم در برگرفته بود.
* آقای حیدری‌خلیل مدیران آموزشگاه گفتند اول خرداد ماه جلسه‌ای با شما داشتند. در آن جلسه چه گذشت؟
- بله جلسه مفصلی داشتیم. دوستان بعد از تجمع در مقابل وزارت ارشاد به دفتر من مراجعه کرده بودند و اعلام کردند ما به نمایندگی از موسسات آموزشی تهران می‌خواهیم با شما جلسه داشته باشیم که البته ما همان‌جا هم پرسیدیم این نمایندگی را چه کسی به شما داده است؟
مساله اینجاست که فعالیت‌های آموزشگاه‌های ما در حوزه‌های تخصصی خود سازمان‌یافته نیست و هر فردی می‌تواند ادعا کند که به نمایندگی از مراکز آموزشی تخصصی است.
ما در همان جلسه هم اعلام کردیم که در آینده نزدیک انجمن صنفی موسسات آموزشی فرهنگي، هنري و رسانه را تشکیل خواهیم داد تا بدانیم در هر بخش چه کسانی نماینده هستند.
به هر حال خودشان، خودشان را مامور کردند و در بین خودشان پنج نفر را انتخاب کردند تا در جلسه‌ای با ما مشکلات را بیان کنند. آنها آمدند مشکلات و وضعیت خودشان را اعلام کردند. بحث‌های مختلفی شد بعد از صحبت‌هایشان چند نکته اصلی مطرح شد. البته این دوستان قبل از این جلسه خبردار شده بودند که دفتر آموزش آزمون هماهنگ را طراحی کرده است. در واقع در آن جلسه ما مفهوم آزمون جامع را برای آنها باز کردیم.
مفهوم آزمون هماهنگ از نظر ما این است که طراحی سوال باید توسط اداره آموزش وزارت ارشاد به عنوان متولي آزمون و متولی آموزش هنر در کشور صورت گیرد. تکلیفی است که نمی‌شود از آن قصور کرد و باید آن را انجام می‌دادیم. هدف اصلی این است که بستری فراهم کنیم که مراكز مجري مهارت‌آموزي بدون هیچ دغدغه و مشکل به رسالت آموزشی خود بپردازند.
باید فضا سالم باشد تا حاشیه‌ای نباشد. در واقع همه ما باید در بستر بدون حاشیه راحت و شفاف‌تر انجام وظیفه کنیم تا حقوقی نقض نشود. به اتفاق هر پنج نفر دوستی که من همه مطالب آنها را هم یادداشت کرده‌ام و موجود است، جلسه را به اتمام رساندیم و همه آنها نیز از آرا و عملکرد دفتر آموزش حمایت کردند و حتی گفتند که برگزاری این آزمون برای ما هم عزت است و آن را قبول داریم.
* دقیقا. اتفاقا مدیران آموزشگاه‌هایی هم که به خبرگزاری مهر آمده بودند نیز گفته‌اند این آزمون جامع به کار آنها اعتبار، آبرو و نظم می‌دهد ولی برگزاری آن در امسال و به صورت عجله‌ای و کمتر کارشناسی‌شده درست نیست. این پنج نفر گفته‌اند که ما اصلا چنین توافقی برای امسال نداشتیم.
ــ از میان آن پنج نفر سه نفرشان پیش شما آمدند.
* یعنی شما می‌فرمایید این چند نفری که به جلسه خبرگزاری مهر آمدند، حرف‌هایشان با آن دو نفر دیگر مطابقت ندارد؟
ــ اصل کار ما بر صداقت است.
* به هر حال این میان همین اختلاف‌های کوچک سرنوشت جمع کثیری از افراد را هنرآموز این آموزشگاه‌ها هستند، تحت تاثیر قرار داده است.
ــ ببینید من هیچ وقت اهل هیچ بازی‌ای نبودم. سابقه من در ارشاد موجود است. هیچ وقت تحت شعاع بازی‌های سیاسی نبوده‌ام و در این جریان‌ها نیستم. آنقدر هم باهوش هستم که بدانم در زمانه تغییر دولت‌ها نمی‌توان از زیر کار در رفت. الان هم آمدم و دیدم وظیفه و تکلیفی است که باید آن را نجام بدهم. باور کنید می توانستیم که محافظه کاری کنیم که من نکردم.
من در آن جلسه با هیات پنج‌نفره هم خدمت دوستان گفتم که دو راه داریم. یکی اینکه ذیل برنامه‌های سامان‌دهی آموزشی که ناظر بر رفع آسيب‌هاي حاكم بر آموزش‌های فرهنگی و هنری است کار را مدیریت کنیم. ما در اشکال ایجاد شده یک طرف را مقصر نمی‌دانیم و معتقدیم که همه در این اشکالات سهم دارند و هیچوقت هم نمی‌خواهم تاریخ و گذشته را کالبدشکافی کنیم تا آدم‌های مقصر را معرفی کرده و یا کسی را متهم نماییم. من معتقدم که ذیل دفتر تحت مدیریت من، همه جزو یک خانواده هستیم.
وقتی ببینم که یک موسسه در یک جایی زمین می‌خورد مثل پدر یک خانواده که نگران زمين خوردن بچه‌اش است، ناخودآگاه آه می‌کشم و دوست دارم جلوی افتادن بچه‌ام را بگیرم. من می‌خواهم کاری کنم که نگذارم موسسات آموزشی زمین بخورند. هیچوقت به دنبال این نبودیم که بین موسسات دعوا راه بیندازیم. حتی گفتم تا زمانی که من هستم حق ندارید بین موسسات آموزشی و مهارت‌آموزان دعوا راه بیندازید. ما تنها متولی برگزاری آزمون شدیم و این کار را هم انجام دادیم.
دستگاه‌های مربوطه بر روی جریان آموزشگاه‌های هنری و کارهایی که کرده‌اند در حال کار هستند و مشکلات را بررسی می‌کنند و در جای خود اقدامات لازم را نیز انجام مي‌دهند. ما نباید این فرصت را از دست می‌دادیم.
من در جلسه‌مان نیز مطرح کردم و صادقانه به دوستان گفتم که ایجاد این جنجال‌ها به نفع شما نیست. ما جزو یک خانواده هستیم. این زخم ایجاد شده و باید دست به دست هم بدهیم که درمانش کنیم.
* در آن جلسه در خصوص آزمون نیز بحث شد؟
- بله.
* و همه مدیران آموزشگاه‌های هنری نیز با برگزاری آزمون جامع و شیوه آن موافق بودند؟
- بله همین‌طور است. ببینید برگزاری آزمون جامع همواره و هرساله در همه استانها برگزار می‌شد. ما فقط گفتیم آزمون جامع را همزمان و به صورت یکسان برگزار کنیم. هماهنگ به این معنی است که طراحی سوال، منابع آزمون، چاپ پرسشنامه، پاسخ‌نامه، گواهينامه، تصحیح پاسخ‌نامه‌ها، کد شناسايي و امنيتي براي جلوگيري از جعل گواهينامه‌ها و ... همگی و همه باید سراسری باشد. به این ترتیب دفتر آموزش نیز باید نظارت کنند تا دست سودجویان بابت جعل مدرک را قطع کنند و این جعل مدارک را به موسسات آموزشی ما ربط ندهند.
* بازهم تاکید می‌کنم در آن جلسه همه گفتند آزمون جامع برگزار شود و مشکلی نیست؟
ــ بله همه دوستان گفتند آزمون جامع با این شیوه جدید برگزار شود.
* و مسئله دوم که مورد مناقشه است؛ زمان اعلام اینکه آزمون در 14 تیرماه به صورت هماهنگ برگزار می‌شود. موسسات آموزشی تاکید می‌کنند که ابلاغی برای زمان آزمون جامع به آنها نشده است؟
ــ مدیران اداره ارشاد تهران و حتی خود آقای قاضی زاده این مورد را تایید کرده‌اند که ابلاغیه صورت گرفته است. من اصلا نمی‌خواهم وارد بحث زمان آزمون بشوم که موسسات آموزشی و دیگران اعلام می کنند.
من آدمی هستم که اگر بخواهم کاری را انجام ندهم انجام نمی‌دهم و روش خودم را به حرف دیگران نمی‌فروشم. مبنا برای من صداقت است و به این جهت هم با دوستان موسسات جلسه گذاشتیم و نمی‌خواهم اتفاقات دیگر را باز کنم. ما دنبال این هستیم که مشکل را حل کنیم. اینکه مدیران موسسات آموزشی هر لحظه مطالبه جديدی مطرح کنند و من بگویم چشم و انجام بدهم محال است. دوستان آمدند و چهار مطالبه را مطرح کردند که من می‌توانستم سه خواهش و درخواست آنها که مطابق با قانون بود، انجام بدهم که گفتم چشم انجام می دهم ولی یک مورد را که تخلف از قانون بود نمی‌توانستم انجام بدهم.
حتی دوستان در خرداد ماه در مقابل وزارت ارشاد تجمع کردند در صورتی که می‌دانستند دفتر مربوط به فعالیت آنها کجاست و باید بیایند و گلایه و درخواست خود را به کجا اعلام کنند.
من که نمی توانم خلاف قانون و دستور وزیر کاری را انجام بدهم. دوستان می‌دانند در چه مسیری هستیم و در این مسیر چقدر آسیب به آنها وارد می‌شود. برخی از این موسسات حتی گرفتار شدند و به مرحله لغو مجوز رسیده‌اند.
باید دست به دست هم بدهیم تا مشکلات را حل کنیم ولی باز خود موسسات مقصر هستند که بر روی برخی مسائل غلط پافشاری می‌کنند.
* صورتجلسه مکتوب آن جلسه را دارید؟
- نه. من بر پایه صداقت با شما صحبت می‌کنم. بنا برای من این بود که دوستان می‌خواهند مشکل حل شود نه این که مشکل جدیدی ایجاد شود. در اتاق بنده به روی آنها در هر ساعتی باز بوده است. حتی در زمانی که دوستان جلوی در وزارتخانه تجمع کردند برخی می‌گفتند باید اینها را از دفتر آموزش بیرون بیاندازیم اما من گفتم نه راهنمایی‌شان کنید بروند داخل سالن اجتماعات دفتر آموزش تا مشکلاتشان را بشنويم و حل کنیم.
من نمی‌خواهم بگویم صداقتی از سوی آنها نبوده ولی گویا مطالب خوب منتقل نشده است. منافع فردی به شدت بر این مسائل حاکم شده که این به کل جریان لطمه می‌زند.
حق همه دانش‌آموخته‌هاست که بدانند منابع آموزشی چیست و چقدر هزینه ثبت‌نام است که من دستور دادم تمام این اطلاعات را روی سایت دفتر آموزش بگذارند تا همه هنرجویان بر حقوق خود واقف شوند.
این که باید آزمونی با نظارت مرکز تخصصي و متولي برگزار شود امری قطعی است. راستش را بخواهید احساس می‌کنم که پیش از حضور من در مدیریت مربوطه خان نعمتی پهن بوده و برخی با زد و بندهایی، آزمون‌هایی برگزار می‌کردند و پول‌هایی هم به جیب می‌زدند.
قرار بود کارگروهی بین آموزش و پرورش و وزارت ارشاد به عنوان دستگاه تخصصي شکل بگیرد و این امر امروز بعد از 20 سال شکل گرفته است تا بتوانیم در اصل آموزش هنر ورود پیدا کنیم.
این دوستان حتی عنوان کرده‌اند که در دولت بعد من نیستم و می‌توانند روال قبلی را پیاده کنند. حتی اگر من نباشم باز هم در وزارت ارشاد هستم. به نفعشان است که روالی که امروز قرار بر اجرای آن را گذاردیم اجرایی شود. داستان چیز دیگری است و منافع عده‌ای آدم سودجو به خطر افتاده است.
* آیین نامه ای در سال 86 ابلاغ شد. آیا این آیین نامه کماکان اجرایی است؟
- منظورتان همان نظام نامه تفویض اختیار است. بینید این نظام‌نامه قانون نیست بلکه تفویض اختیار است. این یک آیین‌نامه داخلی است.
* منظور من آیین‌نامه طراحی سوالات و آزمون و ثبت نام و ... است.
- این یک نظام‌نامه است که وظيفه و اختياراتي را به مدیرکل استانها تفويض مي‌كند.
* ولی در دفترچه‌ای که از موسسات به ما ارائه شده است نوشته شده که آیین نامه ابلاغیه سال 86 و لازم‌‌الاجراست.
- باید آنرا ببینم.
* در آن بحث پنج نمره پایان ترم و منابع و ... هم موجود است.
- احتمال دارد نظام‌نامه بوده است. چون نظام‌نامه تفویض اختیار مدیران استانی را داریم که حدود اختیارات و وظایف را در زمینه‌های مختلف تعریف شده که در تیر ماه سال قبل با ابلاغیه تحول اداری اصلاح و ابلاغ شد.
حتی ابتدای امسال یک سری مسائل از مدیران استانی سلب شد و به مدیریت تحت اختیار دفتر آموزش واگذار شد. البته بايد بگويم نكته‌اي كه دوستان اشاره مي‌كنند بند (1) ماده (5) دستورالعمل مذكور است كه در ارتباط با آزمون‌هاي ميان‌دوره‌اي يا ميان ترمي است كه طبق گفته ايشان پنج نمره ميان ترم توسط مربيان خودشان مشخص و اعلام مي‌شود كه اين موضوع ربطي به آزمون جامع يا آزمون نهايي ندارد.
مشکل اینجا بود که متاسفانه به نقطه‌ای رسیده بودیم که به جای آنکه مراكز مهارت را مرکز بالاتر مدیریت کند آنها ما را مدیریت می‌کردند و نمی‌شد این روال را ادامه داد.
* حال اگر اجازه بدهید به بحث منابع آزمون بپردازیم. یکی از ایرادهایی که گرفته شده به منابع بود و طبق صحبت دوستان منابع چند وقت قبل از امتحان تغییر کرده است.
- خیر اصلا این گونه نیست. تنها منبعی که ارشاد می‌تواند مبتنی بر آن سوال آزمون طراحی کند سرفصل های مصوبش است و خود دوستان هم این را می‌دانند.
* مدیران موسسات آموزشی مدعی شده‌اند که تمام کتاب‌های منابع توسط یک انتشاراتی در بابل چاپ شده است.
- خیر اینگونه نیست. سه ناشر خصوصی به دلیل این که این جریان را یک بستر مناسب برای کار دیدند در چاپ منابع امتحانی سرمایه‌گذاری کردند.
* این ناشران را ارشاد مشخص کرد؟
- ناشران بخش خصوصی هستند. این سه ناشر از 77 کتاب واحد درسی حدود 29 عنوان را چاپ کرده‌اند و می‌فروشند. ما دقیقا از سرفصل‌های مصوب آموزش و پرورش سوال طراحی کردیم. جالب است بدانید که ما خبر داریم که چه سوالاتی به استان تهران پیشنهاد داده بودند.
* ظاهرا ارشاد از آموزشگاه‌ها خواسته بود که سوال طرح کنند و برایشان بفرستند.
- حالا ارشاد خواسته بود یا خودشان داده بودند مهم نیست. ما از همه استانها خواستیم که سوالات پیشنهادیشان را به ما بدهند.
* پس منابع پیش از آزمون به یکباره تغییر نکرده است؟
ـ خیر. حتی ما تمام سرفصل ها و منابع پیشنهادی را روی سایت قرار دادیم. همه دوستان هم استفاده می‌کردند و اینکه می‌گویند ما نمی‌دانستیم و ندیدیم شوخی دوستان است. من به تمام اینگونه بازی‌ها واقف هستم ولی نمی‌خواهم وارد آنها بشوم. گفتم دست به دست هم بدهیم و مشکلات را حل کنیم.
* این منابع چه زمانی معرفی شد؟
- شما منابع معرفی شده را می‌خواهید یا منابع طراحی سوال را؟
* منابع درسی را که از آنها سوال طرح شده است، می‌گویم.
- اول مهر می‌دانستند این منابع را باید درس بدهند.
* یکی از مسائلی که مدیران آموزشگاه‌ها مطرح می‌کنند این است که برخی کتابها و منابع آزمون تغییر یافته واین خلاف قانون است. در این مورد چه می‌گویید؟
ــ من می‌گویم تنها منبعی که ما از آنها سوالات را طراحی کردیم منابع مصوب آموزش و پرورش بوده و اگر غیر از اینها سوالی پیدا کردید من پاسخگو هستم.
* درمورد مبلغی که از هر مهارت‌آموز اخذ شده برای حضور در امتحان هم سوالاتی مطرح هست.
ــ ما چیزی نگرفتیم. هر کسی گرفته باید پاسخگو باشد.
* گویا این مبلغ به حساب شخصی ریخته شده است.
- نمی‌دانم بپرسید. اصولا نباید حساب شخصی باشد.
* در پایان به یکی دیگر از موضوعاتی که مدیران آموزشگاه‌های آزاد هنری به آن اشاره کرده‌اند، بپردازیم. مساله تاخیر در برگزاری آزمون هماهنگ و جامع چیست؟
ــ من خودم آنجا بودم. این طور نبود که آزمون دو ساعت تاخیر داشته باشد. ما پنج سالن داشتیم و همه مستقر بودند. در یک سالن یک مشکل اجرایی پیش آمد و همه افراد سر صندلی‌ها خود نشسته بودند و مراقبان و ناظران هم حضور داشتند که این تاخیر نیم ساعت هم طول نکشید. فقط در یک سالن کمی تاخیر وجود داشت که سریع رفع شد.
حیدری‌خلیل گفت که من وقتی ببینم که یک موسسه در یک جایی زمین می‌خورد مثل پدر یک خانواده که نگران زمين خوردن بچه‌اش است ناخودآگاه آه می‌کشم و دوست دارم جلوی افتادن بچه‌ام را بگیرم. من می‌خواهم کاری کنم که نگذارم موسسات آموزشی زمین بخورند.