به گزارش مشرق به نقل از تسنیم، مسکن آزاد، طرح پاک و مسکن اجتماعی. سه برنامه‌ای بودند که وزیر وقت مسکن و شهرسازی دولت دوم هاشمی برای خانه‌دار کردن اقشار مختلف جامعه از آنها رونمایی کرده بود.
همانگونه که از اسم «مسکن آزاد» بر می‌آید این برنامه برای دهک‌های بالای جامعه تدوین شد، گروه هدف طرح پاک اقشار متوسط بود و طرح مسکن اجتماعی نیز برای اقشار کم‌درآمد تهیه شد.
اما عمر وزارت عباس آخوندی کفاف اجرای این برنامه‌ها را نداد تا 16 سال بعد وی در قامت دومین وزیر راه و شهرسازی ایران پیگیر اجرای یکی از این طرح‌های ناتمام بحث‌برانگیز باشد.
برنامه‌هایی که آخوندی آنها را همواره با برنامه‌های مسکن دولت‌های هفتم، هشتم، نهم و دهم مقایسه کرده و نقدهای فراوانی را متوجه عملکرد مسئولان وزارتخانه‌های چهار دولت پس از دولت دوم هاشمی کرده است.
رویه‌ای که در سال‌های اخیر همزمان با اجرای پروژه‌های مسکن مهر شدت گرفت تا آنجاکه وی در گفت‌وگو با تسنیم مسکن مهر را کانون بحران‌های اجتماعی آینده دانست و گفت: «محله‌های فقیرنشین تنها رهاورد طرح مهر است.»
این در حالی است که آخوندی در روز معارفه خود به‌عنوان وزیر راه و شهرسازی مهم‌ترین برنامه‌اش در حوزه مسکن را تکمیل پروژه‌های مسکن مهر و اجرای طرح پاک (پس‌انداز، انبوه‌سازی و کوچک‌سازی) اعلام کرد. وی در عین حال اشاره‌ای به برنامه خانه‌دار کردن دو قشر دیگر جامعه یعنی «متمول» و «کم‌درآمد» نکرد.
وزیر راه و شهرسازی مهم‌ترین مسئله در مسکن گروه متوسط (طرح پاک) را چگونگی تاثیرگذاری روی رفتار متقاضی می‌داند که در این‌باره به تسنیم گفته بود: «در طبقه متوسط مهم‌ترین مسئله این بود که چگونه روی رفتار متقاضی اثر بگذاریم به‌نحوی‌که اقتصاد خانواده نظم بگیرد و پس‌انداز روشنی برای خرید مسکن به‌وجود آید. این پس‌انداز باید در نظام بانکی هم موجب تجهیز منابع شود و هم این‌که در یک ضریب تکاثری ضرب شود تا خریدار را توانمند سازد.»
آخوندی افزود: 16 سال پیش بیشتر به‌دنبال تشکیل صندوق‌های پس‌انداز مسکن بودیم. در این رابطه به‌شکل عمومی این مسئله را مطرح و اعلام کردیم که هرکس که A ریال پس‌انداز کند 7A تسهیلات می‌گیرد. حالا اگر صندوق کسری منابع داشت، دولت می‌آمد و به این صندوق کمک می‌کرد.
وی تصر یح کرد: همزمان سیاست‌های کوچک‌سازی و انبوه‌سازی نیز مطرح شد و به‌دنبال بهبود الگوی مصرف بودیم. در آن زمان سطح متوسط مسکن در ایران 156 متر مربع بود و به دنبال کاهش الگوی مصرف مسکن بودیم.
وی ادامه داد: در این راستا برای زوج‌های جوان خانه‌های حدود 50 متری هدف حمایت قرار گرفت و به‌طور کلی یک الگوی متوسط مصرف 75متری تعریف شد. اینها دو الگویی بودند که مورد حمایت تسهیلاتی قرار می‌گرفتند.
وزیر راه و شهرسازی افزود: در واقع دولت یک بخشی از مابه‌التفاوت تسهیلات بانکی متقاضیان را پرداخت می‌کرد. در واقع ما مداخله در بازار نمی‌کردیم. فرد از بانک تسهیلات را دریافت می‌کرد و وارد بازار مسکن می‌شد، لیکن دولت با سیاست‌های پولی تقاضا را تنظیم و تحریک می‌کرد.
وی با بیان این‌که کار دولت ساماندهی بخش تقاضای مسکن بود، افزود: کل عرضه زمین در اختیار انبوه‌سازان قرار گرفت تا در بخش عرضه نیز امکان عرضه انبوه مسکن هم به‌وجود آید.
وزیر راه و شهرسازی با بیان این‌که قرار نیست در بخش مسکن به جای مردم تصمیم بگیریم، تصریح کرد: در طرح پاک متقاضی مشخص می‌کند در چه محله‌ای می‌خواهد زندگی کند و انبوه‌ساز نیز به همین ترتیب بررسی می‌کند که سرمایه‌گذاری در کدام منطقه امکان بازگشت اقتصادی مناسبی را دارد.
منتقد دیروز و امروز، سیاست‌های اجرا شده مسکن در طول 16 سال گذشته را ناکارآمد می‌داند و همچنان معتقد است اهداف طرح مسکن مهر تغییر جهت داده و به جای کم‌درآمدها این اقشار متوسط بوده‌اند که در طرح مذکور صاحبخانه شده‌اند.
حال باید دید آیا مبتکر طرح پاک که حالا سکان هدایت وزارت راه و شهرسازی در دست گرفته و اعتقادی به برنامه های اجرا شده گذشته ندارد، می‌تواند تنها با اجرای یک سوم برنامه‌های مسکن دولت دوم هاشمی (طرح پاک) بازار مسکن را سازماندهی کند. شرایط اقتصادی آن دوران با امروز تفاوت‌های بنیادی دارد و شاید اجرای کپی طرح پاک در دولت تدبیر و امید نتواند انتظارات را برآورده کند.
بر اساس قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران دولت موظف به تامین مسکن اقشار کم‌درآمد است. آخوندی تاکنون سیاست‌های خود را در این بخش اعلام نکرده است و فعلا روی طرح پاک برای اقشار متوسط مانور می‌دهد.
در یک هفته‌ای که آخوندی سکان هدایت وزارت راه و شهرسازی را در دست گرفته به‌طور مداوم بر اجرای بخشی از برنامه‌های مسکن دولت هاشمی در دولت روحانی تاکید می‌شود، اما آیا طرح «پاک» کارایی لازم را برای رفع مشکل تاریخی بازار مسکن ایران دارد؟