اسامی منتشر شده پنج هزار شهید مظلوم افغانستان که در سالهای 57- 58 توسط سازمان امنیت دولت کمونیستی وقت افغانستان موسوم به (اگسا) به صورت دسته جمعی به شهادت رسیده‌اند، از زوایای مختلف قابل بررسی است. عمق این جنایت زمانی آشکار می‌شود که نگاهی بیندازیم به شغل این شهیدان مظلوم و گمنام که بعد از 33 سال هنوز هم مزارشان ناشناخته است. در این فهرست از روحانیون بزرگ افغانستان نظیر آیت الله سیدمحمدسرور واعظ، آیت الله محمد امین افشار و استاد دانشگاه علامه محمد اسماعیل مبلغ گرفته تا کمک راننده ماشین، و سیگار فروش دیده میشوند. هرکدام بعد از دستگیربه اتهام هایی بعد از محاکمه تشریفاتی در دادگاه انقلاب کمونیستی دولت وقت به شهادت رسیده‌اند.
در بررسی این فهرست می بینیم، افزون برکسانی که اتهام شان ثبت نشده، اتهام هایی چون ضد انقلاب، اخوانی( طرفدار اخوان المسلمین مصر) و ؛خمینیست( هواداران امام خمینی (ره)) ، بیشتر به چشم میخورند. اتهامی که به طور یقین، در دادگاههای کمونیستی وقت حکمش مرگ بوده است.
در بررسی اجمالی و نه دقیق که در این فهرست انجام شد، به نام بیش 200 ازشهیدی رسیدیم که به جرم هواداری امام خمینی (ره) شهید شده اند. چنانچه این فهرست موشکافانه و دقیقی بررسی شود شمار هواداران حضرت امام در افغانستان چند برابر خواهد شد.
جالب این جاست که در این فهرست نام شماری از دانش آموزان دبیرستانی نیز به اتهام طرفداران حضرت امام نشر شده است. این عکس‌ها و اسامی تعدادی از این شهداست که در پوستر بزرگداشت این شهدا توسط مهاجرین افغان داخل ایران ثبت شده است.
این اولین خبری است که در رسانه‌های افغانستان در این مورد انتشار یافت:
روزنامه هشت صبح به تازگی به اسنادی دست یافته که لیست کشتارهای سازمان موسوم به اگسا (استخبارات دوره حکومت حفیظ الله امین و ) را نشان می دهد.
در این اسناد نام نزدیک به پنج‌هزار قربانی گرفته شده است که این قربانیان بین سالهای 1357 تا 1358 (1978-1979) توسط سازمان اگسا (استخبارات) به اشکال گوناگون کشته شده‌اند.
در این گزارش نام‌های اکرم یاری، صادق یاری، آیت‌الله سرور واعظ و مصباح از بزرگان دینی و سیاسی کشور، در میان قربانیان دیده می‌شود.
پرویز کاوه، مدیر مسوول روزنامه هشت صبح به خبرگزاری بخدی گفت که این اسناد حاکی از آن است که پولیس هالند در سال 2010 تحقیقی را زیر نظر و رهبری یکی از سارنوالان لوی‌سارنوالی هالند درباره شخصی به‌نام امان‌الله.ع آغاز کرد.
گفته می شود که این شخص به ارتکاب جنایات علیه بشریت در سالهای 1357-1358 در افغانستان متهم بود.
کاوه گفت که قربانیان به دلیل وابستگی‌هایی که در اسناد از آنها «اخوانی، اشرار و مایوییست، افغان‌ملت و…» نام برده شده، به قتل رسیده‌اند.
به گفته کاوه، این تحقیق نشان داده است که امان‌الله.ع که به عنوان مدیر تحقیق اگسا یا سازمان استخبارات آن زمان ایفای وظیفه می کرده افراد را در هنگام بازرسی به شدت مورد شکنجه قرار می داده است
در سندی که در اختیار هشت صبح قرار گرفته گفته شده آمده است که تحقیقات بیشتر پولیس هالند نشان داده «در جریان تحقیق این دوسیه، پولیس هالند از جمله با شاهدان در آلمان داخل تماس گردید. در جریان صحبت‌ها، ایشان از موجودیت یک لیست کشته‌شدگان یادآوری نمودند. بعدا معلوم شد که یکی از این شاهدان، یک خانم 93 ساله در شهر هامبورگ، لیست یادشده را در اختیار خود دارد. این لیست 154 صفحه‌ای به زبان فارسی نوشته شده و حاوی نام‌های افرادی می‌باشد که بر اساس اسناد مقامات رسمی رژیم آن وقت، در سالهای 1357 – 1358 اعدام گردیده‌اند.
براساس این اسناد، امان‌الله.ع در ماه می سال 1993 به عنوان پناهنده وارد هالند شد. او در مصاحبه‌اش با دفتر مهاجرین وزارت عدلیه هالند گفته که وی مدیر تحقیق اگسا بوده و «مردم در آنجا شکنجه می‌شدند.» امان‌الله.ع هم‌چنین اسناد افرادی را که باید اعدام می‌شدند، امضا کرده است.
امان‌الله.ع در بخشی از اظهاراتش گفته است: «در جریان تحقیق مردم طبعا لت‌و‌کوب می‌شدند. من طبعا مسوولیت این لت‌و‌کوب‌ها را داشتم. ولی در افغانستان همین شیوه، معمول بود و من نمی‌توانستم برخورد دیگری داشته باشم، چرا که از من انتظار می‌رفت و خواسته می‌شد که به همین شیوه رفتار نمایم. اگر این را نپذیری، هیچ‌گاهی به چنین منصب بلند رسیده نمی‌توانی.
براساس این اسناد، حکومت هالند به امان‌الله.ع پناهندگی نداده اما به دلیل این که جان او در خطر بوده، او را از هالند اخراج نکرده است.
پرویز کاوه، مدیر مسوول روزنامه هشت صبح به خبرگزاری بخدی گفت که این اسناد حاکی از آن است که پولیس هالند در سال 2010 تحقیقی را زیر نظر و رهبری یکی از سارنوالان لوی‌سارنوالی هالند درباره شخصی به‌نام امان‌الله.ع آغاز کرد.
در این اسناد آمده است که تحقیق درباره امان‌الله.ع براساس اظهارات او در جریان مصاحبه‌اش با دفتر مهاجرین هالند و براساس به اصطلاح اسناد «اوامر انتقال افراد» صورت گرفته است. این اسناد در کتابی که توسط شخصی به‌نام میرویس وردک در سال 2001-2000 به چاپ رسیده، نشر شده است.
در این کتاب آمده است: «اسناد نشرشده در این کتاب عبارت‌اند از کاپی‌های مکاتیب اوامر اداره استخبارات افغانستان در سالهای 1357-1358 درباره انتقال افراد، به‌خصوص درباره انتقالات ایشان به زندان‌ها، من‌جمله زندان مشهور پلچرخی.»
در این اسناد گفته شده که پولیس‌هالند اوراق اصلی این «اوامر انتقالات افراد» را از آقای وردک دریافت کرده است. 27 قطعه از این مکاتیب اوامر انتقالات به امضای امان‌الله.ع، مدیر تحقیق، می‌باشد. زندانیان مشمول این اسناد به‌نام‌های مختلف مانند، مسلمانان افراطی، روشنفکران، محصلین، مامورین دولت، افسران نظامی، دوکانداران و اشرار، یاد شده‌اند.
شماری از بازماندگان قربانیان گفته‌اند نشر این اسناد به معنای آن است که پس از این خانواده‌هایی که در مورد زندگی و مرگ عزیزان‌شان متردد هستند، دیگر منتظر آنها نباشند.
با نشر این اسناد، بازماندگان و خانواده‌های قربانیان می‌توانند از سرنوشت گم‌شدگان‌شان اطلاع حاصل کنند.
این اسناد از روی نسخه‌های اصلی سندهای اگسا عکس‌برداری شده و نسخه «پی‌دی‌اف» آن در اختیار روزنامه 8صبح قرار گرفته و مجموع صفحات آن به 160 صفحه می‌رسد. در این اسناد نام، نام پدر، محل سکونت و وابستگی‌های سیاسی و مذهبی افراد ذکر شده است.