به گزارش مشرق به نقل از فارس، به بهانه روز دانشجو برآن شدیم تا به بازخوانی مطالبات مقام معظم رهبری از دانشجویان بپردازدیم که در ذیل مطالبات رهبر معظم انقلاب در حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، اخلاقی و علمی بیان شده است.
معمولاً یکی از سوالاتی که دانشجویان از ابتدای دوران دانشجویی با آن سروکار دارند این است که در کنار تحصیل علم که وظیفه اصلی آنهاست چه تکالیف دیگری دارند و برای دستیابی به آنها چه باید بکنند؟
این موضوع هنگامی که با تفکر دینی و شیعی نیز ترکیب می شود رنگ و بویی خاص پیدا می کند و همچنین آنچه که به حرکات و سکنات اجتماعی افراد جامعه مومنین جهت می بخشد جایگاه ولایت است. براین اساس محور حرکت اجتماع و مشخص کننده وظایف و جایگاه هر قشر توسط ولی جامعه مشخص می شود.
مقام معظم رهبری در دیدارهای مختلف خود مجموعه‌ای از مطالبات از دانشجویان را مطرح می‌کنند که ممکن است در ابتدای امر دستیابی به همه آنها مشکل باشد ولی خود ایشان دراین باره توضیح می‌‌دهند که: «ما در دیدارهاى دانشجوها معمولاً مطالباتى را مطرح می کنیم؛ آیا این پرتوقعى است؟ این یک سؤال است. اگر انسان مجموعه عرایضى را که من در دیدارهاى دانشجویى، چه در ماه رمضان‌ها، چه در دانشگاه‌هایى که من در شهرستان‌ها یا در تهران شرکت کردم، جمع کند، یک فهرست طولانى از مطالبات این حقیر از مجموعه دانشجویان به وجود مى‌آید. ممکن است کسى بگوید آقا اینها پرتوقعى است. من عقیده ندارم پرتوقعى است. چرا؟ توجه به نیروى متراکم در دانشگاه، گمان پرتوقعى را نفى می کند. اگر چنانچه شما از یک جوان ورزشکارِ پرنشاطِ نیرومندى بخواهید یک بار سنگینى را از یک جائى بردارد، به یک جاى دیگرى بگذارد، این به‌هیچ‌وجه توقع زیادى نیست. بله، اگر چنانچه فرتوت باشد، پیر باشد، ضعیف باشد، لاغر باشد، نمی شود توقع داشت؛ اما وقتى تواناست، خب بکند (17/5/91)».
پس دستیابی به این اهداف به واسطه نیروی جوانی دانشجو، امری غیرقابل دسترس نیست و شدنی است. به طور کلی می توان مجموعه مطالبات ایشان را در حوزه های سیاسی، اجتماعی، علم و تحصیل و اخلاق بررسی کرد.
*مطالبات در حوزه سیاسی
رهبر معظم انقلاب یکی از تکالیف دانشجویان را کسب آگاهی و هوشیاری در زمینه های سیاسی می دانند و از دانشجویان می خواهند که درباره کوچکترین مسائل دنیا تحلیل داشته باشند و از مسئولانی که به دنبال سیاست زدایی از فضای دانشگاه ها هستند انتقاد می کنند: «بنده دلم مىخواهد این جوانان ما شما دانشجویان؛ چه دختر، چه پسر و حتّى دانشآموزان مدارس روى این ریزترین پدیدههاى سیاسى دنیا فکر کنید و تحلیل بدهید. گیرم که تحلیلى هم بدهید که خلاف واقع باشد؛ باشد! خدا لعنت کند آن دستهایى را که تلاش کردهاند و مىکنند که قشر جوان و دانشگاه ما را غیر سیاسى کنند. کشورى که جوانانش سیاسى نباشند، اصلًا توى باغ مسائل سیاسى نیستند، مسائل سیاسى دنیا را نمىفهمند، جریانهاى سیاسى دنیا را نمىفهمند و تحلیل درست ندارند. مگر چنین کشورى مىتواند بر دوش مردم، حکومت و حرکت و مبارزه و جهاد کند؟!(12/8/72)»
*دانشجو باید مرد زمان خود باشد
تاکید مقام معظم رهبری بر این فضا داشتن «احساس، درک و تحلیل سیاسی» است: «دانشجویى که اصلًا نفهمد در دنیا چه مىگذرد، این دانشجو، دانشجوى زمان خودش نیست؛ مرد زمان خودش نیست. دانشجو باید احساس سیاسى داشته باشد، درک سیاسى داشته باشد، تحلیل سیاسى داشته باشد.(12/8/72)»
دانشجویان در کنار تحصیل علم و خودسازی روحی، تکالیفی را نیز در برابر اجتماع دارند و نباید نسبت به جامعه اسلامی و انقلاب اسلامی و آرمانهای آن بی تفاوت باشند: «حال باید ببینیم یکی از اساسی ترین وظایف هر جوان که در دوران دانشجویی و تحصیل به سر می برد یا به امور دیگر مشغول است، چیست؟ به نظر من از اساسی ترین وظایف این است که این روحیه دفاع، احساس مسئولیت و تکلیف در مقابل این کشور و آرمان های آن را در خود زنده نگه دارد.(14/7/73)»
*بی تفاوتی دانشجو نسبت به مسائل جامعه درد بزرگی است
ایشان با مصیبت بزرگ خواندن بی تفاوتی دانشجو نسبت به جامعه و مسائل آن می فرمایند: «اگر هدف دانشجو این باشد که درس بخوانم، برای اینکه زندگی شخصی خودم را -مثلاً- آماده کنم، بقیه هرچه شد، بشود؛ خطر خیلی بزرگی است».
ایشان اضافه می کنند: «اگر جهت زندگی دانشجو این باشد که به مسائل جامعه و آنچه که می گذرد بی اهمیت، بی اهتمام، بی علاقه و بی مبالات باشد، مصیبت خیلی بزرگی است. فرض بفرمائید به دانشجو گفته شود که بخشی از نیروهای کشور دچار آفات عقیدتی و فکری اند، شانه بالا بیندازد و بگوید به من چه!! همچنان که اگر بگویند بخشی از مردم در فلان جا دچار زلزله شدند و از بین رفتند شانه بالا بیندازد و بگوید به من چه!! بخشی از مردم از لحاظ وضع معیشتی دچار دشواری و مشکل اند، شانه بالا بیندازد و بگوید به من چه!! این حالت بی تفاوتی مصیبت خیلی بزرگی است.(11/11/76)»
حتی رهبر معظم انقلاب این احساس مسئولیت را نیز در فضای دانشگاه ارزشمند خوانده و پذیرش مسئولیت در این عرصه را باعث افزایش قدر و قیمت دانشجو می دانند: «من نسبت به مسئولیت درمحیط دانشگاه یک حساسیت دارم. یعنی احساس می کنم شما هرچه که قدر و قیمت دارید، به مجرد اینکه درمحیط دانشجویی مسئولیت به عهده گرفتید، این قدر و قیمت، مضاعف خواهد شد، همه خصوصیات فکری و ذهنی و عملی و منش ها و رفتارهای شما، اهمیت پیدا می کند.(15/9/1375)»
*مطالبات در حوزه علم و تحصیل
مقام معظم رهبری در دیدارهای مختلف خود تأکید کرده اند که وظیفه اصلی دانشجو تحصیل است و سایر فعالیت ها نباید این موضوع را تحت شعاع قرار دهد و به فضای علمی دانشگاه ها لطمه بزند. « بى‌رودربایستى باید به شما عرض کنم که اگر شما بخواهید درس خواندنتان را فداى این کارهایى بکنید که خیال مى‌کنید خوب است - حالا یا خوب است، یا خوب هم نیست - بنده هیچ اعتقادى به این کار ندارم. درس، اوّل است. فلسفه حضور شما در آنجا درس خواندن است. اگر واقعاً دانشجویى درس نخواند، بلاشک بدانید که او مشغول ذمّه است . . . حالا در دنیا ممکن است کسى یقه کسى را در این‌طور چیزها نگیرد؛ اما در روز قیامت یقیناً سؤال خواهند کرد که چرا درس نخواندى؟!4/12/77»
*لزوم مرجع علمی شدن در جهان
در این حوزه نیز هدف اصلی و قله مدنظر جریان دانشگاهی باید دستیابی به «مرجعیت علمی» و «تولید علم دینی و بومی» است: «عرض کردیم که کشور باید به عزت علمى برسد. هدف هم باید مرجعیت علمى باشد در دنیا؛ همین طور که بارها عرض کردهایم. یعنى همین طور که شما امروز ناچارید براى علم و دستیابى به محصولات علمى به دانشمندانى، به کتابهایى مراجعه کنید که مربوط به کشورهاى دیگرند، باید به آنجا برسیم که جویندهى دانش، طالب علم، مجبور باشد بیاید سراغ شما، سراغ کتاب شما؛ مجبور باشد زبان شما را یاد بگیرد تا بتواند از دانش شما استفاده کند. هدف باید این باشد. این یک آرزوى خام هم نیست. این چیزى است که عملى است. اینجایى هم که ما امروز از لحاظ علمى و فناورى قرار داریم، این هم یک روزى جزو آرزوهاى خام به حساب مىآمد.(24/9/87)»
البته این هدفی است که باید جریان غالب دانشگاهی کشور به دنبال آن بروند و الا ممکن است عده ای از افراد باشند که توانایی رسیدن به آن قله را نداشته باشند. ایشان در همین باره در پاسخ به سوالی که یکی از دانشجویان در دیدار با دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی مطرح کردند فرمودند: « اینکه ما مسأله تولید علم را مکرّر در دانشگاه مطرح کردیم و بازهم مطرح مىکنیم و در آینده هم إن شاءاللّه مطرح خواهیم کرد، معنایش این نیست که از یکیک مخاطبان مىخواهیم تولید علم کنند؛ بلکه معنایش این است که این ارزش، هدف و حرکت جمعى- که انگیزههاى فردى در پى آن است- بشود.»
*مطالبات در حوزه اخلاق
یکی از برنامه های اساسی هر مسلمان تزکیه و خودسازی معنوی است دانشجویان نیز در این باره وظیفه خودسازی و تزکیه نفس را دارند: «البته در درجه اول، جوان دانشجو و دانشآموز باید خودسازى کند. خودتان را با تربیت دینى بسازید. امور تربیتى خوب است، معلم تربیتى خوب است، گوینده تربیتى خوب است؛ اما آن کسى که از درون خود، موعظهکننده و تربیتکنندهیى نداشته باشد «واعظ من نفسه» این تربیتها به کارش نمىآید. خودتان را بسازید، با نفس مبارزه کنید، اجراى حکم الهى را در محدوده شخص خودتان بزرگ بشمارید و به نماز، به توجه به خدا، به دعا و به توکل اهمیت بدهید؛ این شما را پولادین خواهد کرد.(15/8/70)»
حضرت آیت الله خامنه ای همچنین با اشاره به مضرات انسان عالمی که دارای تقوا و پرهیزگاری نباشد، اهمیت تزکیه را یادآور می شوند: «اگر کسى که علم در وجود او هست، تقوا و پرهیزگارى و امانت و صداقت در او نباشد، مىتواند موجود مضرى باشد؛ مىتواند علیه کشور و مصالح کشور، علم خودش را مورد استفاده قرار دهد. بنابراین در کنار علم، فرهنگ و تزکیه و اخلاق و معنویت هم لازم است؛ در این هیچ شبهه نکنید.( 10/ 08/ 1383)»
در این محور نیز رهبر معظم انقلاب با تکیه بر محور خودسازی، هدف اصلی را در دوران جوانی دستیابی به تقوا ترسیم می کنند: « گاهى با خود فکر مىکنم جوان که در بهترین اوقات عمر خود بهسر مىبرد، اگر بخواهد سرمایهاى را به دست بیاورد که موفقیتهاى دنیایى و آخرتى او را تضمین کند، دنبال چه چیزى باید باشد؟ سؤال مهمى است. اولا مورد نظر، موفقیتهاى دنیایى و اخروى است- جسم و جان، فکر و دل- ثانیاً این سؤال، مخصوص به یک دسته از جوانها هم نیست».
ایشان ادامه می دهند: «پاسخى هم که به ذهن من مىرسد، باز مخصوص یک دسته از جوانها نیست . . . حتى اگر فرض کنیم جوانى را که در برخى عقاید خود مشکلى هم داشته باشد، باز این پاسخ درباره او صدق مىکند. جوابى که من به آن رسیدهام، این یک کلمه است: «تقوا»! اگر جوان، در دوره جوانى سعى کند تقوا داشته باشد - با همان تعریفى که در فرهنگ دینى و قرآنى از تقوا شده است- بزرگترین سرمایه را هم براى درس، هم براى فعالیتهاى سازندگى، هم براى عزت دنیوى، هم براى بهدست آوردن دستاوردهاى مادّى، هم براى معنویت- اگر اهل معنویت است- به دست آورده است. حتى براى آن آفاق بسیار دور و درخشان معنویت هم که معمولا آدمهاى متوسط، قدرى از آن آفاق، دور هستند- آفاق عرفانى و معنوى و همان چیزهایى که در کلمات عرفا و بزرگان و اهل عشق معنوى هم به آنها اشاره شده است- تقوا سرمایه است.24/10/77.»
مقام معظم رهبری دراین باره با تأکید و توصیه ویژه به دانشجویان در رابطه با انس با قرآن، نهج البلاغه و ادعیه، تلاش در جهت ترک رذایل اخلاقی و... آنان را به سمت دستیابی به تقوا رهنمون می کنند.