کوشکی اخیرا به سراغ موضوع سبک زندگی رفته است و چند کتاب در همین ماه‌های اخیر از او منتشر شده است که به سبک زندگی دینی و اسلامی و ایرانی می‌پردازد. کتاب‌های «سبک زندگی به روایت انقلاب اسلامی»، سبک زندگی دینی با بررسی مصداقی ازدواج و تشکیل خانواده و «اسلام و شهرسازی» کتاب‌هایی هستند که خبر انتشار آنها در ماه‌های اخیر منتشر شدند و این نویسنده در سخنانش تاکید کرده است نگارش این مجموعه کتاب‌ها ادامه دارد.
با این نویسنده و محقق درباره این رویکرد و پرداختن به موضوع سبک زندگی در کتاب‌های متعدد و به خصوص درباره کتاب «سبک زندگی به روایت انقلاب اسلامی» گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌آید:
اخیرا کتابی از شما منتشر شده است با عنوان سبک زندگی به روایت انقلاب اسلامی. توضیح می‌دهید که اصلا چرا سبک زندگی و آن هم به روایت انقلاب اسلامی؟
سبک زندگی به روایت انقلاب اسلامی در واقع تلاشی است برای تببین این نکته که انقلاب اسلامی به عنوان یک تفکر که قصد تغییر محتوایی جهان دارد و ادعا می‌کند پیشنهادهای بهتری برای زندگی انسان به ارمغان آورده است، لاجرم باید سبک زندگی خودش را داشته باشد و این سبک زندگی منطبق با دنیای امروز و نیازهای زندگی امروز باشد.
در این کتاب سعی کرده‌ایم با این سبک زندگی و با مبانی آن و مصادیق و امتیازهای آن آشنا شویم و توصیفی از آن به خواننده ارائه دهیم.
**سبک زندگی جهادی،سبک زندگی برگزیده انقلاب اسلامی و امام است
این مصادیق و مبانی چگونه در کتاب شرح داده شده است؟
در قسمت اول و در ابتدای کار جایگاه سبک زندگی را در دنیای امروز تشریح کرده‌ایم. در بخش‌های دیگر درباره لزوم پرداختن به سبک زندگی به روایت انقلاب اسلامی بحث کرده‌ایم و پس از آن دو الگوی موفق از سبک زندگی انقلاب اسلامی را در قالب سبک زندگی جهادی تبیین کردیم. البته در اینجا توضیح این نکته ضروری است که منظور ما در پرداختن به سبک زندگی جهادی منطبق است با نگرش موجود به جهاد در مفاهیم دینی. به این معنا که جهاد یعنی تلاش مفید برای جامعه نه الزاما به معنای جنگ یا حرکت‌های مسلحانه. معنی دقیق جهاد تلاش مفید برای جامعه با نیت خالصانه است و در این چارچوب، دو مصداق از مصادیق سبک زندگی جهادی را به عنوان سبک زندگی برگزیده انقلاب اسلامی و امام ارائه کردیم.
این دو الگوی موفق چه کسانی هستند که به عنوان شاخص سبک زندگی اسلامی معرفی شده‌اند؟
این دو مصداق ،شخص نیستند، دو روش هستند. دو روش از زندگی جهادی هستند. وقتی از زندگی دو نفر صحبت کنیم، صرفا موضوع ما زندگی آن دو نفر است، اما ما می‌گوییم این شیوه تفکری است که برای همه انسان‌ها شیوه زندگی موفق به همراه دارد.
**انقلاب اسلامی می‌خواهد فضای بهتر و مطلوب تری را در زندگی انسان‌ها حاکم کند
این شیوه را بیشتر تشریح می‌کنید؟ چرا دو شیوه را در نظر گرفتید؟
منظور دو مصداق و دو الگو است. شیوه یکی است. ما دو مصداق برای مخاطب کتاب بیان کردیم. یکی از مصداق هایش دوران دفاع مقدس است و زندگی که در دوران دفاع مقدس شکل می‌گیرد. یکی دیگر هم حرکت‌های جهادی برای عمران و آبادی در جامعه. ما این دو مصداق را به عنوان الگوهایی برای سبک زندگی جهادی در جامعه مطرح کردیم. ما می‌خواهیم نشان دهیم و ثابت کنیم که در واقع زندگی مورد نظر انقلاب اسلامی چگونه است و اینکه انقلاب اسلامی قطعا برای آبادی این جهان و برای سعادت انسان برنامه دارد، طرح و سبک زندگی دارد و برخلاف آنچه تصور می‌شود، انقلاب اسلامی نیامده فضای موجود را به هم بزند بلکه آمده فضای بهتر و مطلوب تری را در زندگی انسان‌ها حاکم کند و طبیعتا وظیفه دارد سبک زندگی بهتر و مطلوب‌تری نسبت به سبک زندگی‌های فعلی به بشر عرضه کند تا بشر آن را ببیند و اگر پسندید آن را انتخاب و اجرا کند.
**خود شرایط سخت ،سبک زندگی جهادی نیست
ممکن است این سوال مطرح شود که در سال‌های دفاع مقدس شرایط خیلی ویژه‌ای بر کشور حاکم بوده است؛ جنگ و بحرانی که مخصوص همان سال‌ها بوده است و چون این وضعیت، وضعیت پایداری نبوده، نمی‌توان آن را به همه دوران‌ها تسری داد و سبک زندگی موجود در آن دوران را مناسب همه دوره‌ها دانست، چون شرایط فرق کرده است.
اینکه چگونه در شرایط بسیار سخت جنگ که سختی‌های خیلی متنوعی وجود دارد ملتی می‌تواند این سختی‌ها را داوطلبانه بپذیرد و پشت سر بگذارد. یعنی این سبک زندگی کمک می‌کند انسان‌ها در شرایط سخت هم با موفقیت بیرون بیایند. دقت کنید خود شرایط سخت ،سبک زندگی جهادی نیست. سبک زندگی جهادی به انسان‌ها آموزش می‌دهد چه طور از پس سختی‌ها برآیند، چه طور بر مشکلات غلبه کنند و چه طور موفق شوند. یعنی آموزش پشت سر گذاشتن دشواری ها و سختی‌ها و همه مضیقه‌های دوران دفاع مقدس هنر سبک زندگی است.
مثال نزدیک به ذهنی در این رابطه وجود دارد؟
فرض کنید مثلا یک نسل از آدم‌ها باشند که به آنها آموزش دهند که چه طور می‌توان در شرایط سخت زندگی کرد. کسانی که این آموزش را دیده‌اند اگر با شرایط سخت مواجه شوند، چون آموزش دیده‌اند و روش مقابله با سختی‌ها را آموخته‌اند، می‌توانند به راحتی بر آن فضا غلبه کنند و تهدیدها را تبدیل به فرصت کنند. سبک زندگی جهادی در واقع در درون خودش توانست ملتی را با روش‌های خودش آموزش دهد و این ملت توانست از سخت‌ترین آزمایش‌ها سربلند بیرون بیایند.
**سبک زندگی جهادی مختص یک دوران خاص تاریخی نیست
در سال‌های اخیر با توجه به پیشرفت تکنولوژی از یک سو و مهم‌تر از آن ترویج و توسعه رسانه‌ها به خصوص رسانه‌های بیگانه و ماهواره و اینترنت، سبک زندگی بخشی از مردم ما دچار تغییر شده است. آیا می‌توانیم با گذشتن سال‌ها از دوران دفاع مقدس، الگوی سبک زندگی جهادی دوران دفاع مقدس را به این قشر معرفی کنیم؟
سبک زندگی جهادی برای یک دوران خاص نیست یک روش است برای همه دوره‌ها و برای اینکه ملتی بتواند از سختی‌های پیش رو عبور کند و شرایط موجود را آن چنان که دوست دارد تغییر دهد و شرایط مطلوب خودش را به وجود بیاورد. در دوران دفاع مقدس این امکان وجود داشته، امروز هم هست و در آینده هم امکان پذیر است. یعنی این شیوه به جای اینکه به افراد بگوید این گونه زندگی کن و این گونه زندگی نکن به انسان‌ها می‌آموزد چگونه شرایط موجود را به شرایط مطلوب تغییر دهند و اگر از شرایط فعلی ناراضی هستند چگونه می‌توانند فضای فعلی را با فضای مد نظر عوض کنند.
پس شما در این کتاب راهکارهای مشخصی به خواننده داده‌اید؟
توصیف کردم که این سبک زندگی چیست و چه مزیت‌هایی دارد و چگونه قابل دستیابی است.
آن وقت عده‌ای که می‌آیند و سبک زندگی را با الگو قرار دادن یک شخص و دو شخص معرفی می کنند چه معایبی متوجه کارشان است؟
اگر سبک زندگی را با زندگی یک فرد گره بزنیم عده‌ای می‌گویند این سبک مناسب زندگی آن فرد بود. و نمی‌توانند بین خودشان و آن شخص هم ذات پنداری ایجاد کنند. ولی اگر ما بگوییم یک شیوه زندگی انسانی و بشری است و مبنای آن هم وحی است و اختصاص به یک گروه خاص ندارد، چون دین برای همه بشریت است و برای همه انسان‌ها است. مخاطب دین مومنان نیستند، مخاطبش «ناس» است یعنی از همه گروه‌ها از همه نژاد‌ها و از همه طیف‌ها. این سبک زندگی بر گرفته از معارف دینی است و برای همه انسان‌ها و در همه مقاطع زمانی و در همه مکان‌های جغرافیایی کابردی است و لذا چون مخاطبش را محدود نکرده‌ایم این مزیت را دارد که همه بتوانند با آن همذات پنداری داشته باشند و این سبک زندگی را مناسب خود بیابند.
**سبک زندگی انقلاب اسلامی، مدت‌ها دغدغه من است
در ماه‌های اخیر کتاب‌های متعددی از شما درباره سبک زندگی منتشر شده است. شما پس از تاکید مقام معظم رهبری درباره سبک زندگی به این سمت و سو رفتید؟ تالیف و تحقیق این کتاب چه قدر زمان برد؟
این کار ثمره 4-5 سال دغدغه و تفکرات من در این موضوع بوده است و این کتاب چند قسمت دارد و نوشتن اولین بخش‌هایش به 6-7 سال پیش بر می‌گردد. کتاب به تدریج نوشته شده است و اینگونه نیست یک شبه و به سرعت نوشته شده باشد و سفارش جایی باشد. جالب اینجا است که قبل از مطرح شدن سبک زندگی در سال اخیر از دو سال پیش در صدد جمع آوری نهایی و ارسال به ناشر بودم که به علت مشکلات اداری جمع آوری و ارسالش به ناشر طول کشید و گرنه این کتاب طرح چند ماه اخیر یا یک سال اخیر نیست. تقریبا دو سال است که این کار جمع بندی شده است مشکلات نشر، انتشار آن را به تعویق انداخته است.
به نظرم به این کتاب طبق سخنان خودتان دو فصل جدید نیز اضافه کرده‌اید، ماجرای این دو فصل چیست؟
این کتاب در ابتدا 5فصل بود که برای تکمیل آن دو فصل دیگر به آن افزوده شد. تا به شکل کاملتری عرضه شود. یک فصل زندگی به روایت امام خمینی است که سبک زندگی سیاسی امام خمینی را تشریح می‌کند و فصل دیگر هم مرور دقیق‌تری بر سبک زندگی در دوران دفاع مقدس است که به طور ویژه تری در این فصل بررسی شده است.
یعنی سبک زندگی رزمنده‌های شاخص در جبهه یا سبک زندگی جامعه ایرانی؟
نه کل جامعه ایرانی.
یعنی به ویژگی‌های مشخصی از این نوع سبک زندگی مثل نوع دوستی و فداکاری و غیره اشاره کرده‌اید؟
مصداق‌های این نوع زندگی در کتاب به شکلی مفصل آمده است. چون در کل کتاب درباره سبک زندگی اسلامی و سبک زندگی در دوران دفاع مقدس صحبت کرده‌ایم در این فصل مقداری ریزتر و تخصصی‌تر و کامل‌تر به سبک زندگی جهادی پرداخته‌ایم و نمونه‌های بیشتری آورده‌ایم.
درباره زندگی سیاسی حضرت امام هم سراغ سخنان و آموزه‌های ایشان رفته‌اید؟
از آنجایی که سبک زندگی باید خودش را در همه عرصه‌های زندگی یک فرد نشان دهد، این تجلی در زندگی خصوصی، خانوادگی، اجتماعی و همین طور زندگی سیاسی نمود پیدا می‌کند. منظور ما در این فصل سبک زندگی سیاسی است که امام ایجاد کردند و ترویج دادند.
خواننده در این دو فصل با نمونه‌های مختلفی که سبک زندگی انقلاب اسلامی به وجود آورده مثل سبک زندگی جهادی آشنا می‌شود.
**پاسخ‌های دین به سوالات شما درباره زندگی امروز
کتاب جدید دیگر شما در حوزه سبک زندگی، مشخصا درباره سبک زندگی دین است، درباره این کتاب هم توضیح می‌دهید؟
این کتاب که از آن سخن گفتید، کتابی صورت مصداقی است. یعنی سبک زندگی دینی در حوزه بحث ازدواج و تشکیل خانواده پرداخته است و در این کتاب با این رویکرد سراغ این موضوع رفته‌ایم که متون دینی اعم از احادیث و قرآن؛ چه سبکی را برای زندگی پیشنهاد می‌دهند که دفتر اول این مجموعه اختصاص دارد به بحث تشکیل خانواده.
پس جلدهای دیگری هم این کتاب‌ها دارد؟
بله. ان شاء الله فضا را باز کردیم تا بتوان آن را در موضوعات دیگر ادامه داد تا از زاویه‌های دیگر از نگاه ائمه و قرآن به صورت کاربردی و نه به صورت موعظه و نظریه پردازی نشان دهیم که بحث تشکیل خانواده، تربیت فرزند، اشتغال و کلا اجزای سبک زندگی از نگاه دین چگونه باید باشد.
چه طور این موارد را کاربردی کرده‌اید؟
ما ابتدا به این نکته پرداختیم که یک جوان در روزگار کنونی برای تشکیل زندگی و انتخاب همسر سوالاتی دارد. این سوال را جمع آوری کردیم. اینکه چگونه فرزند تربیت کنند، چگونه شغل انتخاب کنند، چگونه رشته دانشگاهی انتخاب کنند هم موضوعات مورد سوال و پرکار برد دیگری بودند. این سوالات در کتاب جمع آوری شده و سعی شده برای این سوالات با استفاده از متون دینی، پاسخ‌های کاربردی، پاسخ‌هایی که روشی برای زندگی ارائه می‌دهد، بیابیم و در کتاب بیاوریم.