مركز مطالعات امنيت ملي اسرائيل 7ماه قبل از توافق ژنو (25 فوریه 2013) در گزارشي جالب به قلم افرایم اسکولای پيش بيني كرده بود كه ايران احتمالا در نهايت جداگانه و خارج از چارچوب مذاكرات 1+5 با آمريكا بر سر برنامه هسته اي خود به توافق خواهد رسيد.در اين توافقنامه كه نگراني هاي اسرائيل هم در آن گنجانده شده دليل علاقه مندي ايران به انجام توافق خنثي كردن حمله اسرائيل به تنهايي يا به همراه ایالات متحده به تاسیسات هسته ای ایران قلمداد شده است !!!
نکته مهم تشابه متن توافق ژنو و متن پیش بینی شده در بعضی از بخش هاست. البته تحليلگران اين مركز معتقدند كه چنین توافق نامه ای خبر خوب براي اسرائيل محسوب نمي شود زيرا برنامه هسته ای نظامی ایران را متوقف نخواهد كرد بلكه صرفا آن را براي مدت زمان نامعلومي به تاخیر می اندازد. با این حال، اسرائیل ناگريز خواهد بود كه با اين توافق كنار بيايد. بی اعتمادی ذاتی اسرائیل به ایران، اجازه نمی دهد تا براي اين توافقنامه آرزوي موفقيت كند در عين حال از ديدگاه اين تحليلگران بعید است ایران با دقت به این توافقنامه پایبند بماند اما اين توافقنامه باعث شكل گيري یک وضعیت جدید خواهد شد.
به گزارش مشرق، در طرف ديگر اين توافقنامه طراحي شده توسط استراتژيست هاي اسرائيلي، موارد حیاتی و مهم براي ایران به دو بخش پنهان و آشكار تقسيم شده است. در بخش پنهاني حفظ فن آوری غني سازي اورانيوم براي گزینه توسعه سلاح های هسته ای عنصر حياتي براي ايران به حساب آمده است و در بخش آشكار داشتن حق کامل دستيابي به انرژي هسته ای صلح آمیز و حفظ حق غنی سازی اورانیوم برای تامین سوخت هسته ای برای راکتورهاي موجود ، همينطور وادار کردن شورای امنیت سازمان ملل متحد و دولت هاي غربي به لغو تمام تحریم های موجود علیه ایران و نظارت بر فعاليت هاي هسته ای ایران توسط آژانس بین المللی انرژی اتمی به جای نظارت فردي يا گروهی كشورهاي غربي و خودداري ایالات متحده از تلاش برای سرنگونی رژیم ایران ، نگراني هاي مهم ايران عنوان شده است.
مقدمه
هر دو طرف به حق مسلم ایران برای حفظ و توسعه پروژه هسته ای غیر نظامی برای مقاصد صلح آمیز اذعان ميكنند. هدف از این توافقنامه هم تحقق این حق است.
هسته قرارداد: چارچوب سیاسی
1. توافق بین ایالات متحده و ایران با حمايت 5 +1، با آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان یک عضو فعال صورت مي گيرد.
2. طرفین بدین وسیله پايان روابط خصمانه بین خود را اعلام مي كنند.
3. دو کشور تماس مداوم بين خود را حفظ خواهند كرد.
4. ایالات متحده تحریم های خود را خواهد برداشت و برای برداشتن تحریم های اعمال شده توسط شورای امنیت سازمان ملل و دیگر کشورها تلاش خواهد کرد. تحریم ها در مراحل مختلف بر اساس پیشرفت در اجرای موافقت نامه، به خصوص با توجه به حذف از اورانیوم غنی شده از ایران و تعطيلي تاسيسات فردو برداشته خواهد شد.
فنی و مهندسي: تولید مواد
.1 توانایی انباشت اورانیوم غني شده در ایران با استفاده از هر فن آوری تا 5،000 کیلوگرم SWU در هر سال محدود خواهد شد.
.2 هیچ اورانیوم 235 فراتر از سطح 5 درصد در ایران غنی سازي نخواهد شد، اين اورانيوم هم به طور انحصاری در نیروگاه هسته ای در بوشهر استفاده خواهد شد. غنی سازی اورانیوم توسط هر روشي به تاسیسات نطنز محدود است.
3. تمام فعالیت های هسته ای در نیروگاه فردو به حالت تعلیق در خواهد آمد و تمام تجهیزات غنی سازی برچیده خواهد شد و به جای دیگر منتقل خواهد شد.
4. بمحض رسيدن 500 کیلوگرم اورانیوم غنی شده (در قالب UF6) به ایران ، این مقدار بلافاصله برای تولید سوخت از ترکیب UO2 برای راکتور بوشهر در تاسیسات تبدیل اورانیوم در ایران و یا در روسیه كاملا استفاده خواهد شد.
5. همه سوخت هسته ای غني شده نیروگاه بوشهر به روسیه منتقل خواهد شد. سوخت هسته ای برای راکتور هاي دیگر از خارج از ایران خریداری خواهد شد. تمام قراردادهای خرید شامل تعهد به بازگشتن سوخت به کشور مقصد، پس از غني سازي خواهد بود.
6. ایران راکتور IR-40 زير ساخت در اراک را عملياتي نمی کند و هيچ راکتور زیر 3.5 درصد ديگري را ساخت یا عملياتي نخواهد كرد.
7. ایران اورانیوم خام و یا هر ماده دیگری را به منظور استفاده برای تولید پلوتونیوم يا تریتیوم است را غني سازي نخواهد كرد.
8. تمام فعالیت های مرتبط با استخراج پلوتونیوم از اورانيوم غني شده غدغن خواهد شد مگر در مقياس آزمایشگاهی در وزن اورانيوم غني شده بیش از یک کیلوگرم در سال ممنوع است.
امنیتی:افزايش نظارت هاي بین المللی
1. ایران پايبندي خود به تمام بخش هاي توافق را براي تضمين برقراري رژيم بازرسي حفظ خواهد كرد و از هر گونه فعالیت ممنوع یا پنهانی خودداري خواهد كرد.
2. سیستم بازرسي بر اساس اطلاعات جمع آوری شده توسط منابع خود و سایر اطلاعات به عنوان مبنایی برای برنامه ریزی فعالیت خواهد كرد.
3. ایران پروتکل الحاقی را به عنوان پايه و اساس افزايش نظارت هاي بين المللي را مطابق با گسترش موافقت هاي ذيل دوباره تصویب خواهد كرد.
4.1 دسترسی آزاد به هر موقعيت و تاسيسات در ایران.
4.2 اجازه نمونه برداری و اندازه گیری در هر نقطه ایران و در هر نقطه از قلمرو حاکمیت ایران
4.3 دسترسی نامحدود به اسناد و سوابق، از جمله کامپیوتر و مستندات علمی و فنی
4.4 دسترسی نامحدود به پرسنل ایراني
4.5 نظارت عکاسی به طور مداوم در نقاط حساس توسط سیستم تأیید تعیین می شود. این عکس ها مستمرا به یک مرکز تایید خارج از ایران منتقل خواهد شد. بروز هر گونه مشكل در عکاسی فورا بررسي خواهد شد.
.5 کمیته مستقل بین المللی از کارشناسان به منظور نظارت بر نتایج حاصل از فعالیت های سیستم بازرسي و حل و فصل اختلافات ناشي از تفسیر نتایج بازرسي مورد نیاز تشكيل خواهد شد.
اجراي موافقتنامه
1. این توافق نامه 30 روز پس از امضا اجرايي خواهد شد. اين توافقنامه در صورت عدم تصويب در دو كشور در طی 60 روز به صورت خودکار لغو خواهد شد.
2.مدت زمان این قرارداد نامحدود ، و هر گونه تغییر به توافق هر دو طرف خواهد بود.
3. هر گونه تخلف از این توافقنامه، که توسط کمیته ای از کارشناسان تعیین شده شناسايي خواهد شد، به طور خودکار موجب تجديد طیف گسترده ای از تحریم ها بدون نیاز به تصمیم گیری های بیشتر خواهد شد.
4. هر گونه تخلف اجرايي، مانند محدود کردن فعالیت های راستی آزمایی، به طور خودکار موجب تمدید تحریم ها بدون نیاز به تصمیم گیری های بیشتر خواهد شد