به گزارش مشرق، قانون گذار اسلامی برای شخصیت معنوی افراد جامعه اهمیت فوق العاده ای قائل است که به هیچ عنوان حاضر به ریخته شدن ابروی فردی بدون وجود دلیلی برای آن نمی باشد و وظیفه خود را در حمایت از شخصیت معنوی افراد جامعه می داند و برای این منظور به جرم انگاری این عمل غیر انسانی پرداخته است و به نسبت سمتی که افراد در آن قرار دارند برای آن جرم انگاری مخصوص و مجازت مخصوصی مقرر داشته است.
چه کارهایی توهین به حساب می آیند
یکی از جرایم تعزیری در حقوق موضوعه ایران توهین است. در جرم توهين بايد ابتدا ديد كه منظور از اين رفتار مجرمانه چيست. همچنین بايد خاطر نشان ساخت كه رفتار توهين‌آميز مي‌تواند به صورت شفاهي يا كتبي يا عملي بروز پيدا كند بنابراین بعد از فهم معناي رفتار توهين‌آميز، شایسته است انواع رفتارهاي از اين دست بیان شود.
توهين عبارت است از رفتاري اعم از گفته يا نوشته يا هر فعلي كه با توجه شخصيت مخاطب آن، توهين باعث سلب و هتك حيثيت و حرمت شخص به طور معمول شود، اعم از اينكه توهين گفته شده منتسب به مخاطب باشد يا خير.
اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه های ذیل بر مفهوم عرفی توهین تصریح نموده است :« اهانت امر عرفی و تشخیص آن با قاضی رسیدگی کننده به پرونده است. یا در نظر دیگری چنین مقرر داشته است:اطلاق ارتکاب جرم توهین به فاعل مستلزم احراز قصد اوست ... لذا ایراد ضرب ساده بی نشان را نمی توان با این جرم یکی دانست مگر اینکه عرفا توهین محسوب شود....»
البته باید توجه داشت که صرف توهین بودن عرفی یک اقدام ،کافی برای جرم شناختن آن نیست. به عبارت دیگر هر توهین کیفری مبنای عرفی دارد ولی هر توهین عرفی لزومأ جرم محسوب نمی شود به عنوان مثال اگر نوجوانی در مقابل اعتراض والدین خود به سیگار کشیدن در حضور آنها ،از جملاتی مانند: به شما ارتباطی ندارد یا فضولی موقوف استفاده نماید بی گمان عرفا توهین است ولی با توجه به ماده 608 ق. م. ا که مصداق توهین را فحاشی و استعمال الفاظ رکیک دانسته ، نمی توان فرزند را به اتهام ارتکاب جرم توهین محکوم کرد.
نكته ديگر اين است كه اصولا جرايم به دو دسته جرايم مقيد و مطلق قابل تقسيم هستند. جرم مطلق عبارت از جرايمي هستند كه نيازي به نتيجه مجرمانه ندارند و توهين مصداقي از اين دست جرايم است يعني صرف اظهار الفاظ يا اعمال توهين‌آميز منجر به وقوع چنين جرمي خواهد شد، اعم از اينكه واقعا حيثيت مخاطب لكه‌دار شده يا نشده باشد.
در مقابل بسياري از جرايم محقق نمي‌شود، مگر اينكه قانونا نتيجه‌اي از آن جرم حاصل شده باشد؛ به عنوان مثال جرم قتل نمونه بارز جرايم مقيد است يعني جرم قتل عمدي مقيد به نتيجه مجرمانه مرگ قرباني جرم است.
با استناد به ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی؛ توهین به افراد از قیبل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
حبس و شلاق برای متلک پرانی و تعرض به بانوان
در قانون ایران زن بودن یا صغیر بودن قربانی جرم توهین، موجب تشدید مجازات دانسته شده است. ماده 619 قانون تعزیرات مقرر داشته «هر کس در اماکن عمومی یا در معابر یا متعرض یا مزاحم اطفال یا بانوان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شوون و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از دو تا شش ماه وتا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد»
منظور از اطفال در این ماده کودکانی هستند که به سن بلوغ شرعی نرسیده اند(یعنی پسر بچه های زیر پانزده سال تمام قمری ) و منظور از معابر محل های رفت و آمد داخل یا خارج از شهر و منظور از اماکن عمومی کلیه اماکنی است که رفت وآمد یا حضور اشخاص در آنجا برای مردم یا طبقات خاصی از مردم آزاد باشد ،مثل مساجد و هتل و دانشگاه و سینما و نظایر آن.
بنابراین صرف حضور شاهد باعث نمی شود که یک مکان خصوصی ، مثلا منزل شخصی تبدیل به یک مکان عمومی شود. مگر این که دلیلی ، مثلا برگزاری یک مجلس جشن یا جزای عمومی ورود افراد به آنجا آزاد باشد.
دلیل پیش بینی این ماده آسیب پذیر بودن بالقوه قربانیان این جرم است و از سویی ارتکاب این جرم به نظم و اخلاق عمومی و عفت جامعه آسیب وارد می کند و به این خاطر است که این جرم غیر قابل گذشت شناخته شده است.
شرط تحقق این جرم آن است که توهین مغایر با شوون و حیثیت قربانی جرم باشد بنابراین توهین به یک روسپی خیابانی از شمول این ماده خارج است و ممکن است،در صورت وجود سایر شرایط آن مشمول توهین ساده موضوع ماده 608 ق. م. ا یا به دلیل جریحه دار کردن عفت عمومی ،مشمول قسمت اخیر ماده 638 قانون تعزیرات گردد.
نکته دیگری که باید به خاطر داشت این است که تشدید مجازات این جرم در صورتی که با توطئه قبلی و دسته جمعی واقع شده باشد در این مورد مجازات هر یک از مرتکبان بر اساس ماده 620حداکثر مجازات مقرر خواهد بود.
در صورت وقوع جرم توهین، قربانی جرم یعنی کسی که به او توهینی روا داشته شده است باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن کسی که اقدام به توهین کرده است به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند.
نكته قابل ذكر اينكه چنانچه فردى كه مورد اتهام قرار گرفته، به دادگاه شكايت كند، استنباط توهين بودن يا نبودن يك لفظ مفهومى است كه به اعتبار زمان و مكان و شخصيت طرفين، بر عهده دادگاه است و نظر قاضى صادركننده حكم، در سرنوشت موضوع كاملاً مؤثر است.
طرح شکایت
بیشتر پرونده‌های مطروحه در دادگستری و دادسرا‌ها با متضرر از جرم آغاز می‌شود. هر روزه صحن مجتمع‌های قضائی شاهد اشخاصی است که با تنظیم و تقدیم شکایت به مراجع ذیصلاح، مبادرت به طرح و تعقیب دعاوی خود می‌کنند و از مقامات قضایی تقاضای اعاده حقوق از دست رفته خود و مجازات مرتکبین جرایم را دارند.
در تنظیم شکایت کیفری، شاکی باید چند مسئله را به‌طور دقیق در شکایت خود درج کند.
1– مشخصات و آدرس خود (شاکی)
2– مشخصات مرتکب یا مرتکبین جرم (مشتکی عنه) «در صورت امکان» و اعلام نشانی آنها
3– محل وقوع جرم
4– شرح عمل مجرمانه مورد ادعا و چگونگی و تاریخ وقوع آن
5– دلایل ارتکاب جرم در صورت وجود شهود و آدرس آنها
6– میزان خسارت و ضرر و زیان وارده، در صورت ورود خسارت و امکان تعیین آن.
در شکواییه مطروحه شاکی به بیان شکایت خود با ذکر موارد پیش گفته از مقامات قضایی دادخواهی می‌کند و با این طرح شکایت فرآیند دادرسی کیفری آغاز می‌شود.
چه کارهایی توهین به حساب می آیند
یکی از جرایم تعزیری در حقوق موضوعه ایران توهین است. در جرم توهين بايد ابتدا ديد كه منظور از اين رفتار مجرمانه چيست. همچنین بايد خاطر نشان ساخت كه رفتار توهين‌آميز مي‌تواند به صورت شفاهي يا كتبي يا عملي بروز پيدا كند بنابراین بعد از فهم معناي رفتار توهين‌آميز، شایسته است انواع رفتارهاي از اين دست بیان شود.
توهين عبارت است از رفتاري اعم از گفته يا نوشته يا هر فعلي كه با توجه شخصيت مخاطب آن، توهين باعث سلب و هتك حيثيت و حرمت شخص به طور معمول شود، اعم از اينكه توهين گفته شده منتسب به مخاطب باشد يا خير.
اداره حقوقی قوه قضاییه در نظریه های ذیل بر مفهوم عرفی توهین تصریح نموده است :« اهانت امر عرفی و تشخیص آن با قاضی رسیدگی کننده به پرونده است. یا در نظر دیگری چنین مقرر داشته است:اطلاق ارتکاب جرم توهین به فاعل مستلزم احراز قصد اوست ... لذا ایراد ضرب ساده بی نشان را نمی توان با این جرم یکی دانست مگر اینکه عرفا توهین محسوب شود....»
البته باید توجه داشت که صرف توهین بودن عرفی یک اقدام ،کافی برای جرم شناختن آن نیست. به عبارت دیگر هر توهین کیفری مبنای عرفی دارد ولی هر توهین عرفی لزومأ جرم محسوب نمی شود به عنوان مثال اگر نوجوانی در مقابل اعتراض والدین خود به سیگار کشیدن در حضور آنها ،از جملاتی مانند: به شما ارتباطی ندارد یا فضولی موقوف استفاده نماید بی گمان عرفا توهین است ولی با توجه به ماده 608 ق. م. ا که مصداق توهین را فحاشی و استعمال الفاظ رکیک دانسته ، نمی توان فرزند را به اتهام ارتکاب جرم توهین محکوم کرد.
نكته ديگر اين است كه اصولا جرايم به دو دسته جرايم مقيد و مطلق قابل تقسيم هستند. جرم مطلق عبارت از جرايمي هستند كه نيازي به نتيجه مجرمانه ندارند و توهين مصداقي از اين دست جرايم است يعني صرف اظهار الفاظ يا اعمال توهين‌آميز منجر به وقوع چنين جرمي خواهد شد، اعم از اينكه واقعا حيثيت مخاطب لكه‌دار شده يا نشده باشد.
در مقابل بسياري از جرايم محقق نمي‌شود، مگر اينكه قانونا نتيجه‌اي از آن جرم حاصل شده باشد؛ به عنوان مثال جرم قتل نمونه بارز جرايم مقيد است يعني جرم قتل عمدي مقيد به نتيجه مجرمانه مرگ قرباني جرم است.
با استناد به ماده ۶۰۸ قانون مجازات اسلامی؛ توهین به افراد از قیبل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا ۷۴ ضربه و یا ۵۰ هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.
حبس و شلاق برای متلک پرانی و تعرض به بانوان
در قانون ایران زن بودن یا صغیر بودن قربانی جرم توهین، موجب تشدید مجازات دانسته شده است. ماده 619 قانون تعزیرات مقرر داشته «هر کس در اماکن عمومی یا در معابر یا متعرض یا مزاحم اطفال یا بانوان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شوون و حیثیت به آنان توهین نماید به حبس از دو تا شش ماه وتا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد»
منظور از اطفال در این ماده کودکانی هستند که به سن بلوغ شرعی نرسیده اند(یعنی پسر بچه های زیر پانزده سال تمام قمری ) و منظور از معابر محل های رفت و آمد داخل یا خارج از شهر و منظور از اماکن عمومی کلیه اماکنی است که رفت وآمد یا حضور اشخاص در آنجا برای مردم یا طبقات خاصی از مردم آزاد باشد ،مثل مساجد و هتل و دانشگاه و سینما و نظایر آن.
بنابراین صرف حضور شاهد باعث نمی شود که یک مکان خصوصی ، مثلا منزل شخصی تبدیل به یک مکان عمومی شود. مگر این که دلیلی ، مثلا برگزاری یک مجلس جشن یا جزای عمومی ورود افراد به آنجا آزاد باشد.
دلیل پیش بینی این ماده آسیب پذیر بودن بالقوه قربانیان این جرم است و از سویی ارتکاب این جرم به نظم و اخلاق عمومی و عفت جامعه آسیب وارد می کند و به این خاطر است که این جرم غیر قابل گذشت شناخته شده است.
شرط تحقق این جرم آن است که توهین مغایر با شوون و حیثیت قربانی جرم باشد بنابراین توهین به یک روسپی خیابانی از شمول این ماده خارج است و ممکن است،در صورت وجود سایر شرایط آن مشمول توهین ساده موضوع ماده 608 ق. م. ا یا به دلیل جریحه دار کردن عفت عمومی ،مشمول قسمت اخیر ماده 638 قانون تعزیرات گردد.
نکته دیگری که باید به خاطر داشت این است که تشدید مجازات این جرم در صورتی که با توطئه قبلی و دسته جمعی واقع شده باشد در این مورد مجازات هر یک از مرتکبان بر اساس ماده 620حداکثر مجازات مقرر خواهد بود.
در صورت وقوع جرم توهین، قربانی جرم یعنی کسی که به او توهینی روا داشته شده است باید برای پیگیری موضوع و تحت تعقیب قرار دادن کسی که اقدام به توهین کرده است به دادسرای محل وقوع جرم مراجعه و با ابراز دلایل خود از جمله شهادت شهود موضوع را ثابت و متهم را به مجازات قانونی محکوم کند.
نكته قابل ذكر اينكه چنانچه فردى كه مورد اتهام قرار گرفته، به دادگاه شكايت كند، استنباط توهين بودن يا نبودن يك لفظ مفهومى است كه به اعتبار زمان و مكان و شخصيت طرفين، بر عهده دادگاه است و نظر قاضى صادركننده حكم، در سرنوشت موضوع كاملاً مؤثر است.
طرح شکایت
بیشتر پرونده‌های مطروحه در دادگستری و دادسرا‌ها با متضرر از جرم آغاز می‌شود. هر روزه صحن مجتمع‌های قضائی شاهد اشخاصی است که با تنظیم و تقدیم شکایت به مراجع ذیصلاح، مبادرت به طرح و تعقیب دعاوی خود می‌کنند و از مقامات قضایی تقاضای اعاده حقوق از دست رفته خود و مجازات مرتکبین جرایم را دارند.
در تنظیم شکایت کیفری، شاکی باید چند مسئله را به‌طور دقیق در شکایت خود درج کند.
1– مشخصات و آدرس خود (شاکی)
2– مشخصات مرتکب یا مرتکبین جرم (مشتکی عنه) «در صورت امکان» و اعلام نشانی آنها
3– محل وقوع جرم
4– شرح عمل مجرمانه مورد ادعا و چگونگی و تاریخ وقوع آن
5– دلایل ارتکاب جرم در صورت وجود شهود و آدرس آنها
6– میزان خسارت و ضرر و زیان وارده، در صورت ورود خسارت و امکان تعیین آن.
در شکواییه مطروحه شاکی به بیان شکایت خود با ذکر موارد پیش گفته از مقامات قضایی دادخواهی می‌کند و با این طرح شکایت فرآیند دادرسی کیفری آغاز می‌شود.