پرده سنگین را توی بغلش جمع کرده و همان‌طور که از نردبان بالا می‌رود، می‌گوید: « شرکت خودش برایمان هماهنگ می‌کند که برای کار کجا برویم. آدرس‌ها را هم معمولاً تلفنی به ما می‌دهند و دیگر بستگی به این دارد که مشتری چند کارگر بخواهد و تمام روز باشد یا نصف روز. البته من خودم تنهایی از پس همه کارها برمی آیم و مشتری‌هایی هم که مرا می‌شناسند این را خوب می‌دانند؛ اصلاً یک وقت‌هایی سرم دعواست!» جمله آخر را با غرور می‌گوید.
نرگس یکی دوبار به بچه هایش تلفن می‌کند. دختر بزرگش در خانه مراقب همه چیز هست و او با خیال راحت کارش را می‌کند. از شوهرش حرفی نمی‌زند؛ این‌که مرده، رفته و یا در زندان است البته واقعیتش یک چیز است؛ نرگس سرپرست ندارد و به خاطرهمین، بار زندگی را به تنهایی به دوش می‌کشد. بیمه نیست و به قول خودش اصلاً به بازنشستگی و این جور حرفها فکر نمی‌کند. میانه‌اش هم با شرکت خوب است و خدا را شکر تا به حال مشکلی پیش نیامده و خارج از قرارداد شرکت هم کار نمی‌کند.
می گوید: «خدا را شکر که چهار ستون بدنم سالم است. کار کردن را هم دوست دارم. به خانه تکانی خانه خودم هم می‌رسم، البته کار زیادی ندارد.» و گویی که دلش ناگهان بگیرد، لبخند از گوشه لبش محو می‌شود و جثه‌اش زیر پرده چند لایه مجلل، کوچک و خسته به نظر می‌رسد...
شب عید است و بازار نظافت منزل داغ داغ. آن‌ها که زرنگ‌ترند می‌دانند که باید از روزهای پایانی بهمن به فکر خانه تکانی باشند و برای این‌که کارهایشان سر موقع انجام شود، هرچه زودتر وقت بگیرند.
دیگر مثل قدیم‌ها نیست که خانم‌های خانه آستین بالا می‌زدند و یک تنه خانه را می‌تکاندند. حالا خانه‌ها دنگ و فنگ‌شان بیشتر شده و خانم‌ها گرفتارتر. این شرایط، زمینه تشکیل شرکت‌های خدماتی نظافتی را در تعداد بیشتری تشکیل کرده و این شرکت‌ها با هدف ارائه خدمات نظافتی به منازل و یا مؤسسات و ادارات به فعالیت مشغول هستند.
مستانه ولاییان، مدیر یکی از شرکت‌های خدماتی نظافتی در گفت‌و‌گو با ایران می‌گوید: « شرکت ما دارای سابقه‌ای 10 ساله در این کار است و حالا دیگر شناخته شده‌ایم و مشتری‌های ثابت زیادی داریم که به کارمان اعتماد دارند. »
او ادامه می‌دهد: « نحوه کار ما به این صورت است که مشتریان تماس می‌گیرند و سفارش کار می‌دهند و ما هم با کارگر هماهنگ می‌کنیم و به او معرفینامه می‌دهیم تا برای نظافت به محل مورد نظر برود.»
ولاییان درباره نحوه به کارگیری کارگران در شرکت می‌گوید: «با توجه به سابقه نسبتاً طولانی ما در این کار، معمولاً کارگران را می‌شناسیم و با آن‌ها در ارتباطیم. برخی دیگر را هم به ما معرفی می‌کنند که معمولاً معرف‌ها همین افرادی هستند که با مؤسسه ما همکاری دارند. به عنوان ضمانت هم اصل شناسنامه و کارت ملی افراد را نگه می‌داریم و در برخی موارد نیز در صورت لزوم اگر سند ملک داشته باشند آن را به عنوان گرو نزد خودمان نگه می‌داریم.»
با این حساب دیگر خیال مشتریان از بابت نظافت‌کنندگان راحت می‌شود چرا که شرکت‌های خدماتی نظافتی مسئولیت عملکرد و همچنین رفتار کارگران را می‌پذیرند و هر مشکلی که از این ناحیه پیش آید، در وهله اول متوجه شرکت مورد نظر است.
اما روال کار همیشه به همین صورت رعایت نمی‌شود چنان که به گفته ولاییان، موارد بسیاری پیش می‌آید که کارگری تنها مدت یک ماه برای شرکت کار کرده و بعد از آنجا رفته است اما همچنان با نام شرکت برای کار به منازل و یا مؤسسات مراجعه می‌کند.
او ادامه می‌دهد: «مردم باید در این رابطه آگاهی لازم را داشته باشند چرا که شرکت‌های خدماتی نظافتی تنها در مواردی که فرد مربوط را خود معرفی کرده باشند، در قبال او مسئولیت دارند و در غیر این صورت هیچ گونه مسئولیتی متوجه شرکت نیست. راه مطمئن شدن از این مسأله نیز بسیار ساده است. کافی است که مشتریان معرفینامه کارگر را ببینند و یا برای اطمینان بیشتر، با شرکت مورد نظر تماس بگیرند و با خیال راحت امور نظافت منزل خود را به فرد بسپارند.»
ولاییان می‌گوید:«البته گاهی خود مشتریان مقصرند چرا که کارگر را تشویق می‌کنند برای خودش کار کند تا تمام دستمزد نصیب خودش شود، غافل از این‌که با این کار ممکن است مشکلات زیادی برای خودشان پیش بیاید که در بسیاری از موارد هم با وجود این‌که کارگر از سوی شرکت معرفی نشده بود، مشتری همچنان به حساب این‌که زمانی برای شرکت ما کار می‌کرده، از ما شکایت داشت.»
اتفاقات ناخوشایندی هم در همین رابطه پیش آمده و آنقدر کام مشتری‌ها را تلخ کرده که دیگر خانه‌داران به سختی دست و دلشان به سوی خدمات گرفتن از کارگران نظافتچی برود.
به گفته ولاییان، موردی پیش آمده که شخص مدت کوتاهی با شرکت کار کرده و بعد با عنوان این‌که همچنان در خدمت شرکت است، در منزلی کار می‌کرد اما در یکی از روزها با دیدن کلید ماشین صاحبخانه وسوسه شده و ماشین را برداشته و رفته بود. مشتری هم با عنوان این‌که ما مسئول هستیم، خواستار پیدا کردن فرد مورد نظر بود که البته ما از طریق آدرس‌هایی که داشتیم تلاشمان را برای حل مشکل انجام دادیم اما به هرحال مسئولیت این کار با ما نیست و مشتریان باید خودشان در این زمینه آگاه باشند و از درستی ادعای کارگر، مطمئن شوند.
مشتریان پرتوقع
وقتی شما راحتی و سلامتی برایتان اولویت دارد و ترجیح می‌دهید نظافت منزل بخصوص کارهای سنگین و زمان بر را به فرد دیگری بسپارید، باید هزینه‌اش را هم پرداخت کنید. در واقع شما وقت و آسودگی برای خودتان می‌خرید و تازه در بسیاری از موارد از نتیجه کار بسیار راضی‌تر از زمانی هستید که خودتان نظافت منزل را انجام داده‌اید، چرا که کار را به دست کاردان سپرده اید. البته یادتان باشد که زیاد هم سخت نگیرید و توقعاتتان را آنقدرها بالا نبرید که سقفی برایشان نباشد.
ولاییان می‌گوید: «برخی مشتریان در قبال پولی که بابت نظافت منزل می‌پردازند، توقع بسیار بالایی دارند و انتظار دارند که کارگر بیش از حدی که تعیین شده به نظافت منزل بپردازد.»
به گفته او نرخ شرکت‌های خدماتی بسته به این‌که کار نظافتچی چه ساعاتی از روز را در بر داشته باشد یا مربوط به نظافت کدام قسمت‌ها باشد، متفاوت است و به صورت عرفی تعیین می‌شود. نحوه پرداخت هم به این صورت است که معمولاً مشتری کل مبلغ را به کارگر پرداخت می‌کند و او نیز با برداشتن سهم خود، مابقی را به شرکت می‌دهد.
اما اگر کنجکاوید بدانید سهم کارگران از مبلغی که شما بابت نظافت منزلتان پرداخت می‌کنید، چقدر است باید بدانید که طبق گفته مدیر این شرکت خدماتی نظافتی، معمولاً در مورد خانم‌ها، سهم شرکت 25 درصد و در رابطه با آقایان 30 درصد دستمزد تعیین شده است.
البته از سویی دیگر برخی مشتریان هم بیان می‌کنند که هر سال دستمزد کارگران شرکت‌های نظافتی بیشتر می‌شود و کیفیت کار آن‌ها هم کاهش پیدا می‌کند و در ایام پایانی سال هم نرخ‌ها افزایش پیدا می‌کند.
مسائل بیان شده در مورد شرکت‌های خدماتی نظافتی در رابطه با شرکت‌های ثبت شده صدق می‌کند و شرکت‌هایی هم هستند که بدون این‌که مجوزی دریافت کرده یا به ثبت شرکت پرداخته باشند، به فعالیت مشغول هستند که باید نظارت جدی روی فعالیت آن‌ها صورت گیرد که با توجه به آن‌که اتحادیه‌ای برای شرکت‌های خدماتی نظافتی وجود ندارد این کار کمی دشوار به نظر می‌رسد و برای پیگیری مسائل مربوط به این شرکت‌ها باید از طریق اداره اماکن پیگیر شد.
کارگرانی که زیر چتر حمایت بیمه جا نمی‌گیرند
کارگران شرکت‌های نظافتی با وجود آن‌که به کاری سخت اشتغال دارند که ممکن است عوارض جسمانی فراوانی برایشان ایجاد کند، از بیمه برخوردار نیستند. در شرایطی که یک سرماخوردگی ساده به راحتی 20 تا 30 هزار تومان هزینه برمی دارد، حسابش را کنید که با مشکلاتی نظیر دردهای استخوانی و مفصلی که دیر یا زود گریبانگیر این قشر می‌شود، با آن هزینه‌های کمرشکن رادیوگرافی و ام‌آر‌آی، چه باید کرد؟
مسعود مرادی، یکی دیگر از دست‌اندرکاران شرکت‌های خدماتی نظافتی در این باره می‌گوید: «متأسفانه کارگرانی که از طریق این شرکت‌ها به فعالیت مشغولند به دلیل این‌که کار مشخص و ثابتی ندارند و در بیشتر موارد به صورت دوره‌ای و در فواصل مختلف به این کار اشتغال دارند، امکان برخورداری از بیمه را ندارند. در این رابطه ما بارها و بارها تلاش کرده‌ایم که از طریق بیمه‌های مختلف برای بیمه این کارگران اقدام کنیم اما امکانپذیر نشده است.»
به گفته او حتی تلاش برای برخورداری آن‌ها از بیمه مسئولیت هم بی‌نتیجه است. در تعریف بیمه مسئولیت باید گفت که تمامی کارفرمایان نسبت به جبران خسارت وارده به کارکنان و کارگران که ناشی از حوادث حین کار باشد و منجر به صدمات جسمانی و جانی شود، مسئول هستند به همین دلیل هم بسیاری از کارفرمایان به بیمه مسئولیت کارگران خود اقدام می‌کنند.
در مورد کارگران شرکت‌های خدماتی نظافتی این کار کمی سخت می‌شود، چرا که در بسیاری از موارد فعالیت آن‌ها به صورت موردی است و معمولاً ثابت نیست و در واقع کارشان همیشه مثل روزهای پایانی سال روی روال و پی در پی نیست.
سیما سعیدی، مشاور بیمه در این رابطه می‌گوید: «کارفرما نسبت به حوادثی که حین کار برای کارگر اتفاق می‌افتد مسئولیت دارد و اگر اتفاقی برای او بیفتد گاهی مجبور به پرداخت دیه است که با بیمه مسئولیت، در واقع خیال خود را از این بابت راحت می‌کند. البته باید ثابت شود که کارگر در محل کار دچار حادثه شده و این هم با قرارداد و فهرست بیمه تأمین اجتماعی مشخص می‌شود.»
حالا سؤال این است که کارگران نظافتی که نه از بیمه تأمین اجتماعی برخوردارند و نه قرارداد با مدت معین با شرکت‌ها دارند، چگونه ممکن است از بیمه مسئولیت برخوردار شوند و آیا در صورت بروز حادثه، شرکت جوابگو خواهد بود؟
محمد دیلمی، مدیر یکی دیگر از شرکت‌های خدماتی نظافتی در این مورد می‌گوید: «اگر حین کار حادثه‌ای برای کارگر اتفاق بیفتد مسئولیت آن با مشتری است و باید نسبت به پرداخت هزینه‌های درمان او اقدام کند، البته تا به حال پیش نیامده که موردی مثل شکستگی و غیره داشته باشیم.»
بله؛ به نظر یک خانه تکانی ساده می‌آید، اما چه مسائل و نکته‌هایی دارد که شاید اصلاً به چشم ما نیاید و به آن توجه نکنیم و آنچه بیشتر برایمان اهمیت دارد، خانه‌ای تمیز است که برق می‌زند از پاکی و چیزی برای آمدن عید کم ندارد؛ عیدی که خستگی آمدنش به تن خیلی‌ها می‌ماند.
منبع: ایران