گروه فرهنگی مشرق - جذاب ترین و پر طرفدارترین بازیگر سینما چه کسی است؟ بهترین فیلم سینما کدام است؟ محبوب ترین کارگردان سینما چه کسی است؟ و ... این ها از جمله سئوالات و دانستنی هایی است که تماشاگران سینما و مردم هر کشوری می خواهند بدانند از همین رو در جهان و کشور خودمان نشریات و رسانه ها و برخی انجمن ها به صورت سالانه و دوره ای مبادرت به انتخاب و اعلام بهترین های سینما می کنند .(در دهه اخیر که این بازار در فضای مجازی از همه جا داغ تر است) اما این نظرسنجی ها و گزینش ها همواره نیز با اما و اگرهایی روبرو بوده است.
مرسوم است که درجهان به صورت دوره ای یا سالانه و بعضا هر 10 سال یکبار از سوی نشریات یا انجمن های تحت عنوان منتقدین و غیره و یا نظرسنجی های مختلف از سوی موسسه های معروفی مانند گاالوپ و امثالهم، بهترین هایی و از جمله در عرصه سینما برگزار و نمونه هایی معرفی می شوند تا هم نظر مخاطبان جلب و هم مورد استفاده نیازمندان پژوهش قرار گیرد.
برخی از این نظرسنجی ها و معرفی بهترین ها که در دنیا ، حتی توسط نشریات معروفی مانند گاردین و تایم و یا انجمن فیلم آمریکا و انجمن منتقدین تورنتو اجرا شده است نیز از سوی جملگی محققان مورد اعتبار نبوده است حال آنکه خروجی موسسه های دارای کارشناسان و متخصصان مربوطه که در آن غل و غش و نفوذ کمپانی ها و بیزنس کاران سود جو دخالت نداشته اند همواره مورد اعتمادتر بوده است. چنین نظرسنجی ها و انتخاب هایی همواره از سوی محفل ها و گروه های کوچک مطبوعاتی که بیش از منافع کلی کشور و صحت و سقم موضوع ، گروهک و دیدگاه های شخصی صاحبان چنین تشکیلاتی برایشان اولویت داشته است ، (یا در خوش بینانه ترین حالت باید آن را سلیقه ای ارزیابی کرد) ، فعالانه تر در این زمینه اعلام وجود می کنند ، همچنان که در کشور ما تا کنون اهم چنین اتفاقاتی در دایره فعالیت نشریات معروف به تخصصی و بعضا انجمن منتقدان رخ داده است.
نظرسنجی اخیر وزارت ارشاد پیرامون بهترین های سینمایی و خروجی آن بازتاب های مختلفی در حاشیه سینما و بین سینماگران داشت . واقعیت امر این است که تا کنون مراجع معتبری مانند ارشاد یا دیگر نهاد ها و دستگاه های مرتبط و قابل اعتماد در زمینه معرفی بهترین ها ی هنر یا ورود نمی کردند یا اساسا به این مهم بها نمی دادند و آن را قبول نداشتند لذا این فرایند تاثیر گذار به صورت عرفی در اختیار رسانه ها قرار گرفته بود تا آنجا که برخی این وظیفه را ملک طلق خود می پنداشتند و از همین رویه ، بهره برداری های بعضا غیر ثواب می کردند درحالی که در دنیا معتبرترین ها همواره در حیطه مجموعه هایی است که درکار تبلیغات سینمایی و رسانه نیستند (اگرچه رسانه های با سابقه و معتبر هم به صورت دوره ای نظرسنجی و انتخاب بهترین ها را در دستور کار خود دارند و می تواند محل باور درچارچوب نفوذ آن نشریه باشد).
درکشور ما متاسفانه دستگاه های مختلفی که قانونی هستند و یا وجهه فرهنگی دارند و درکار سینما نیز دستی دارند از تا کنون از ورود به انجام چنین نظرسنجی هایی ابا داشتند. نگارنده سالها پیش درمطلبی پیشنهاد داد که نهادهایی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و امثالهم چه بهتر که هرساله مبادرت به انتخاب بهترین های سینمایی از طریق نظرسنجی از مردم و منتقدان کند . اکنون که وزارت ارشاد به این مهم ورود کرده است به نظر نافی همت دیگر مراکز نیست چرا که تجربه نشان داده که نظرسنجی و انتخاب بهترین ها توسط برخی جریانات شبه روشنفکری و بعضی از نشریات همواره با امیال فردی و تشکیلاتی آنها همراه و از حقیقت و اصل وجودی بهترین ها دور است.
نظرسنجی های دوره ای برخی از مطبوعات حتی کم مشتری (وبا وجود غیرقابل اعتماد بودن) به دلیل نیاز پژوهش گران همواره مورد رجوع و مرجع قرار گرفته است. درحالی که خروجی نظرسنجی وزارت خانه ای مانند ارشاد به دلیل ارتباط بیشتر با هنرمندان، سینماگران و مردم و داشتن متخصصان و تحصیل کردگانی که بی دخالت سلیقه ادای وظیفه می کنند از وجاهت و یقین لازمه برخوردار است و قاعدتا مرجع معتبری برای تحلیل و تحقیقات سینمایی خواهد بود . شاید برای همین است که نتیجه اعلام شده اخیر باعث عکس العمل های منفی برخی ها قرار گرفت . مثلا برای نمونه پریشب یکی از شبکه های تلویزیونی انگلیس که معمولا اخبارش همراه با اعمال نظر است و خبر را با تحلیل های منتج به استراتژی رسانه خود به پایان می برد، این نظر سنجی را زیر سوال برد ، چراکه دراین نتیجه جای آقای فرهادی پایین تر از حاتمی کیا و ده نمکی قرار گرفته است ، اما همین شبکه نتیجه انتخاب های نشریه ای با کمتر از 7000 تیراژ (و بخشی از همان هم به انبار برمی گردد) را در مقطع اجرای آن با آب و تاب اعلام و با اعمال نظر حمایتی خود ، چنین وانمود میکند که انگار نتیجه حاصل براساس رای همه مخاطبان سینما است.
همه شواهد نشان می دهد که اتفاقا خروجی نظرسنجی وزارت ارشاد مبتنی بر واقعیت و حقیقت موجود دراین زمینه است . گیشه و کمیت تماشاگران فیلم های سینماگران معرفی شده به عنوان بهترین ها دال بر پذیرش درست بودن این نتیجه است. رسانه ای که اکنون این نتیجه را زیر سوال می برد یا مغرض است (مانند همین شبکه انگلیسی) یا براساس تفکر شخصی و نه منافع سینمای ایران ابراز نظر می کند . واقعیت این است که البته اصغرفرهادی از جمله سینماگرانی است که پس از انقلاب دارای طرفدار است ولی اکران «گذشته» نشان داد که این کمیت آن چیزی نیست که پروپاگاندا شده است. فیلم گذشته با زبان اصلی که تماشاگر چندانی نداشت به طوری که ناچار به دوبله آن شدند با این حال درگیشه شکست خورد (یعنی تکنوکرات های مورد ادعای طرفداری از فرهادی کمیت قابل توجهی ندارند)
درحالی که افرادی مانند حاتمی کیا در پروسه حضور سینمایی اش و ده نمکی در طول چند سال گذشته و اکران چند فیلم اش ثابت شده که علاوه برتماشاگران فصلی مخاطبان ثابتی نیز برای خود پیدا کرده است. در گرایش معرفی بهترین بازیگر نیز پرستویی دقیقا درجایی نشسته که در سال های گذشته در اغلب انتخاب های رسانه ها و نشریات و غیره دارای رای بالا بوده است و... بنابراین نتیجه نظرسنجی وزارت ارشاد درصورت تحلیلی بی طرفانه کاملا مبنی بر واقعیت موجود سینمای کشورمان است ، حال آنکه فلان نشریه انتخاب هایش براساس تعدادی از نویسندگانش صورت می گیرد (که البته چنین انتخاب هایی از منظر آن نشریه می تواند درجای خودش پذیرفتنی باشد) ولی از آنجا که نظر جمع معدودی است مرجع کردن آن توسط علاقه مندان و محققان ، نشان از نبود مراجع معتبرتری دارد.
حالا که وزارت ارشاد مبادرت به نظرسنجی انتخاب بهترین سینماگران کرده است باید آن را به فال نیک گرفت. جای چنین خروجی هایی خالی بود. وقتی سینمای ما در رتبه های خوب بین المللی قراردارد برحق است تا تحلیل های سینمایی و تحقیقات مورد نیاز پژوهش گران براساس مرجع های قابل اعتمادی باشد که نظرسنجی اخیر وزارت ارشاد این خلا را جبران کرد، چه بهتر که به صورت دوره ای و سالانه ادامه یابد.
مرسوم است که درجهان به صورت دوره ای یا سالانه و بعضا هر 10 سال یکبار از سوی نشریات یا انجمن های تحت عنوان منتقدین و غیره و یا نظرسنجی های مختلف از سوی موسسه های معروفی مانند گاالوپ و امثالهم، بهترین هایی و از جمله در عرصه سینما برگزار و نمونه هایی معرفی می شوند تا هم نظر مخاطبان جلب و هم مورد استفاده نیازمندان پژوهش قرار گیرد.
برخی از این نظرسنجی ها و معرفی بهترین ها که در دنیا ، حتی توسط نشریات معروفی مانند گاردین و تایم و یا انجمن فیلم آمریکا و انجمن منتقدین تورنتو اجرا شده است نیز از سوی جملگی محققان مورد اعتبار نبوده است حال آنکه خروجی موسسه های دارای کارشناسان و متخصصان مربوطه که در آن غل و غش و نفوذ کمپانی ها و بیزنس کاران سود جو دخالت نداشته اند همواره مورد اعتمادتر بوده است. چنین نظرسنجی ها و انتخاب هایی همواره از سوی محفل ها و گروه های کوچک مطبوعاتی که بیش از منافع کلی کشور و صحت و سقم موضوع ، گروهک و دیدگاه های شخصی صاحبان چنین تشکیلاتی برایشان اولویت داشته است ، (یا در خوش بینانه ترین حالت باید آن را سلیقه ای ارزیابی کرد) ، فعالانه تر در این زمینه اعلام وجود می کنند ، همچنان که در کشور ما تا کنون اهم چنین اتفاقاتی در دایره فعالیت نشریات معروف به تخصصی و بعضا انجمن منتقدان رخ داده است.
نظرسنجی اخیر وزارت ارشاد پیرامون بهترین های سینمایی و خروجی آن بازتاب های مختلفی در حاشیه سینما و بین سینماگران داشت . واقعیت امر این است که تا کنون مراجع معتبری مانند ارشاد یا دیگر نهاد ها و دستگاه های مرتبط و قابل اعتماد در زمینه معرفی بهترین ها ی هنر یا ورود نمی کردند یا اساسا به این مهم بها نمی دادند و آن را قبول نداشتند لذا این فرایند تاثیر گذار به صورت عرفی در اختیار رسانه ها قرار گرفته بود تا آنجا که برخی این وظیفه را ملک طلق خود می پنداشتند و از همین رویه ، بهره برداری های بعضا غیر ثواب می کردند درحالی که در دنیا معتبرترین ها همواره در حیطه مجموعه هایی است که درکار تبلیغات سینمایی و رسانه نیستند (اگرچه رسانه های با سابقه و معتبر هم به صورت دوره ای نظرسنجی و انتخاب بهترین ها را در دستور کار خود دارند و می تواند محل باور درچارچوب نفوذ آن نشریه باشد).
درکشور ما متاسفانه دستگاه های مختلفی که قانونی هستند و یا وجهه فرهنگی دارند و درکار سینما نیز دستی دارند از تا کنون از ورود به انجام چنین نظرسنجی هایی ابا داشتند. نگارنده سالها پیش درمطلبی پیشنهاد داد که نهادهایی مانند سازمان تبلیغات اسلامی و امثالهم چه بهتر که هرساله مبادرت به انتخاب بهترین های سینمایی از طریق نظرسنجی از مردم و منتقدان کند . اکنون که وزارت ارشاد به این مهم ورود کرده است به نظر نافی همت دیگر مراکز نیست چرا که تجربه نشان داده که نظرسنجی و انتخاب بهترین ها توسط برخی جریانات شبه روشنفکری و بعضی از نشریات همواره با امیال فردی و تشکیلاتی آنها همراه و از حقیقت و اصل وجودی بهترین ها دور است.
نظرسنجی های دوره ای برخی از مطبوعات حتی کم مشتری (وبا وجود غیرقابل اعتماد بودن) به دلیل نیاز پژوهش گران همواره مورد رجوع و مرجع قرار گرفته است. درحالی که خروجی نظرسنجی وزارت خانه ای مانند ارشاد به دلیل ارتباط بیشتر با هنرمندان، سینماگران و مردم و داشتن متخصصان و تحصیل کردگانی که بی دخالت سلیقه ادای وظیفه می کنند از وجاهت و یقین لازمه برخوردار است و قاعدتا مرجع معتبری برای تحلیل و تحقیقات سینمایی خواهد بود . شاید برای همین است که نتیجه اعلام شده اخیر باعث عکس العمل های منفی برخی ها قرار گرفت . مثلا برای نمونه پریشب یکی از شبکه های تلویزیونی انگلیس که معمولا اخبارش همراه با اعمال نظر است و خبر را با تحلیل های منتج به استراتژی رسانه خود به پایان می برد، این نظر سنجی را زیر سوال برد ، چراکه دراین نتیجه جای آقای فرهادی پایین تر از حاتمی کیا و ده نمکی قرار گرفته است ، اما همین شبکه نتیجه انتخاب های نشریه ای با کمتر از 7000 تیراژ (و بخشی از همان هم به انبار برمی گردد) را در مقطع اجرای آن با آب و تاب اعلام و با اعمال نظر حمایتی خود ، چنین وانمود میکند که انگار نتیجه حاصل براساس رای همه مخاطبان سینما است.
همه شواهد نشان می دهد که اتفاقا خروجی نظرسنجی وزارت ارشاد مبتنی بر واقعیت و حقیقت موجود دراین زمینه است . گیشه و کمیت تماشاگران فیلم های سینماگران معرفی شده به عنوان بهترین ها دال بر پذیرش درست بودن این نتیجه است. رسانه ای که اکنون این نتیجه را زیر سوال می برد یا مغرض است (مانند همین شبکه انگلیسی) یا براساس تفکر شخصی و نه منافع سینمای ایران ابراز نظر می کند . واقعیت این است که البته اصغرفرهادی از جمله سینماگرانی است که پس از انقلاب دارای طرفدار است ولی اکران «گذشته» نشان داد که این کمیت آن چیزی نیست که پروپاگاندا شده است. فیلم گذشته با زبان اصلی که تماشاگر چندانی نداشت به طوری که ناچار به دوبله آن شدند با این حال درگیشه شکست خورد (یعنی تکنوکرات های مورد ادعای طرفداری از فرهادی کمیت قابل توجهی ندارند)
درحالی که افرادی مانند حاتمی کیا در پروسه حضور سینمایی اش و ده نمکی در طول چند سال گذشته و اکران چند فیلم اش ثابت شده که علاوه برتماشاگران فصلی مخاطبان ثابتی نیز برای خود پیدا کرده است. در گرایش معرفی بهترین بازیگر نیز پرستویی دقیقا درجایی نشسته که در سال های گذشته در اغلب انتخاب های رسانه ها و نشریات و غیره دارای رای بالا بوده است و... بنابراین نتیجه نظرسنجی وزارت ارشاد درصورت تحلیلی بی طرفانه کاملا مبنی بر واقعیت موجود سینمای کشورمان است ، حال آنکه فلان نشریه انتخاب هایش براساس تعدادی از نویسندگانش صورت می گیرد (که البته چنین انتخاب هایی از منظر آن نشریه می تواند درجای خودش پذیرفتنی باشد) ولی از آنجا که نظر جمع معدودی است مرجع کردن آن توسط علاقه مندان و محققان ، نشان از نبود مراجع معتبرتری دارد.
حالا که وزارت ارشاد مبادرت به نظرسنجی انتخاب بهترین سینماگران کرده است باید آن را به فال نیک گرفت. جای چنین خروجی هایی خالی بود. وقتی سینمای ما در رتبه های خوب بین المللی قراردارد برحق است تا تحلیل های سینمایی و تحقیقات مورد نیاز پژوهش گران براساس مرجع های قابل اعتمادی باشد که نظرسنجی اخیر وزارت ارشاد این خلا را جبران کرد، چه بهتر که به صورت دوره ای و سالانه ادامه یابد.