به گزارش مشرق، موضوع دانشگاه آزاد و وقف اموال 250 هزار ميلياردي آن از حدود سه سال قبل به يکي از مهمترين سوژه‌هاي خبري کشور تبديل شده بود. اين موضوع در کش و قوس حرکت اصلاحي شوراي عالي انقلاب فرهنگي از يک سو و تلاش هيأت امناي دانشگاه آزاد براي حفظ وضعيت موجودش از سوي ديگر در حالي به يکي از مهمترين موضوعات کشور تبديل شد که روز تصويب طرح جنجالي آن در مجلس، يکشنبه سياه نام گرفت.
براساس مصوبه مجلس که هيئت رئيسه مجلس از طرف کميسيون اصل 90 در تصويب آن مقصر شناخته شد، اموال عمومي دانشگاه آزاد به بهانه وقف، تبديل به اموال خصوصي مي‌شد و رنگ قانوني مي‌گرفت. اين مصوبه البته با مقاومت اکثريت نمايندگان انقلابي پس از دو روز، خنثي و همين موضوع باعث شد تا هيئت امناي دانشگاه آزاد به يکباره اعلام کند اموال دانشگاه را وقف کرده و صيغه آن را هم جاري کرده است!
در برابر اين اقدام، شوراي عالي انقلاب فرهنگي بر مصوبه قانوني خود اصرار ورزيد و تا يک قدمي تغيير رئيس دانشگاه آزاد پيش رفت. بحث ناتمام ميان هيأت امنا و شوراي عالي انقلاب فرهنگي کار را به آنجا رساند که رهبري انقلاب مجبور به مداخله و تعيين يک هيأت کارشناسي فقهي توسط قوه قضائيه براي بررسي موضوع شد. هيئت کارشناسي مربوطه نيز پس از بررسي موضوع به اين نتيجه رسيد وقف دانشگاه آزاد، غيرشرعي و غيرقانوني است و از طرف ديگر هم اعلام کرد اصلاحيه شوراي عالي انقلاب فرهنگي در ماده 5 و 10 اشکالاتي دارد که بايد تغيير کند. هفته گذشته، دبير شوراي عالي انقلاب فرهنگي موارد اصلاحي را اعلام کرد و اکنون هيئت مؤسس اين دانشگاه دو هفته فرصت دارد تا افراد پيشنهادي خود را براي عضويت در هيئت امناء معرفي کند.
در اين بين، هفته‌نامه 9 دي که پيگير اين موضوع بود و قصد داشت در مصاحبه با برخي از اعضاي مؤثر در هيأت امنا، اين موضوع را پيگيري کند به سندي دست يافت که مشروح مذاکرات يکي از جلسات هيئت امناي دانشگاه آزاد را نشان مي‌دهد. اهميت اين سند از آن روست که با مرور آن مي‌توان به ريشه بسياري از مواضع اتخاذ شده و يا سکوت برخي از خواص در حوادث اخير رسيد.
در ادامه، ابتدا خلاصه‌اي از اين جلسه و سپس به دليل اهميت مطالب طرح شده، عين مذاکرات طرح شده آورده مي‌شود:
هيئت امناي سابق دانشگاه آزاد در جلسه تاريخ 7 اسفند 87 در خصوص موضوع وقف اموال دانشگاه آزاد و تغيير اساسنامه آن تشکيل جلسه مي‌دهد. در اين جلسه، هاشمي رفسنجاني ابتدا در خصوص ارسال اساسنامه پيشنهادي در دست بررسي خودشان به شوراي عالي انقلاب فرهنگي و همچنين ارسال کامل يا ناقص آن براي مقام معظم رهبري، از اعضاء نظرخواهي مي‌کند و هريک از اعضاء نظر خود را عنوان مي‌کنند. ميرحسين موسوي در بين حاضرين بيش از ديگران نگران موضوع وقف دانشگاه آزاد است، براي همين پيشنهاد مي‌کند وقف اموال، در اساسنامه نيايد؛ بلکه اول وقف شود و بعداً اساسنامه پيشنهادي براي رهبري ارسال شود تا وي در برابر عمل انجام شده قرار گيرد. برخي از اعضا در مذاکرات خود از اين که سازمان اوقاف بتواند نسبت به اين وقف، اشرافي پيدا کند احساس نگراني مي‌کنند و حتي يکي از اعضا خطاب به هاشمي مي‌گويد: «شما بايد با آقا صحبت کنيد حتماً توليت دانشگاه آزاد مثل خيلي چيزهاي کوچکتر از اين، زير نظر ولي فقيه باشد و نفرات آن را هم مجمع تشخيص مصلحت و شوراي نگهبان و... يعني افراد هيئت مؤسس را هم ولي فقيه زمان مشخص کنند، در اين صورت از شمول کار هم بيرون مياد.» به مذاکرات توجه فرمائيد:
هاشمي: «نه من با اين موافق نيستم، اگر بدهيم به اختيار ولايت فقيه، خيلي آسان مثل بقيه جاها در مسيرهايي ميافتد که نمي‌خواهيم. مثل بنياد مستضعفان و تبصره 82 مي‌شود؛ آنها هم اموالشان کمتر از دانشگاه آزاد نيست. آن وقت آدم نمي‌داند چه اتفاقي ممکن است بيفتد.»
ميرحسين موسوي: «بله مي‌توانيم با اين قيد بياوريم که وقف با هيأت مؤسسان خواهد بود و هرکدام از ما هم هرزمان فوت کرديم، چه کسي جايگزين شود و حتي نفرات بعد از آن را هم مي‌توانيم مشخص کنيم.»
هاشمي: «بله من هم مي‌گويم همين طور تغيير کند. چون وقتي برود زير نظر رهبري، رهبري يک سري ملاحظاتي دارند که معلوم نيست در دانشگاه‌ها بتوانيم آن را اعمال کنيم. مثل اينکه چه کسي را نصب بکنيم و چه کسي را نصب نکنيم. اصلاً مسئوليت لوث مي‌شود.»
جاسبي: «من هم موافق آقاي هاشمي هستم... ما قبل از اينکه وقف کنيم، بدهيم آقاي خامنه‌اي نگاه کنند، نظر بدهند و آنجاهايي که ما نظر داريم، ايشان تأييد بکنند که مثلاً بعداً شوراي عالي دبّه در نياورند و دست‌کاري نکنند. بعد اينجا بياوريدش و صيغه را بخوانيم و صلوات بفرستيم تا ديگر آنها نتوانند آن قسمت را دست بزنند؛ چون با آن نيتي که واقف، وقف مي‌کند، هيچکس نمي‌تواند دست‌کاري کند.»
هاشمي: «من هنوز نگران اين هستم که حتي با اين فرض، اينها در اساسنامه‌اي که اصلاح مي‌کنند، بندي را بگنجانند که به نحوي دست اوقاف را به يک جاي آن بند کنند تا يک شرّي درست کنند.»
هاشمي سپس ادامه مي‌دهد: «در اساسنامه و وقف‌نامه بياوريم اين اعضاي هيأت مؤسس که موجودند تا زماني که هستند، خوب است و کسي نمي‌تواند عزلشان کند و براي جايگزيني اينها هيئت مؤسس، خودش بايد افرادي را انتخاب کند و بعد از ما هم همين‌طور باشد. چون ما افرادي را معرفي مي‌کنيم که قبولشان داريم. يعني هميشه، هيأت مؤسس براي جايگزيني افراد، خودش تصميم مي‌گيرد که بنابراين توليت آن يک توليت ممتد و براساس تفکر همين جمع خواهد بود... يعني بايد راه ورود را ببنديم.»
موسوي: «بايد به جاي اعضاي هيأت مؤسس در اساسنامه، نام اين 9 نفر را با عنوان بياوريم که اينها وقف کنندگان هستند تا اگر مؤسس تغيير کرد، وقف برنگردد.»
در اين بين هاشمي پيشنهاد يکي از اعضا را که گفته بود (در صورت فوت کليه يا اکثريت اعضاي مؤسس در يک زمان، ولي فقيه تصميم‌گيري کند و اين مسأله در اساسنامه گنجانده شود) رد کرده و مي‌گويد: «ولي فقيه خوب است؛ ولي اشکالش اين است که بعداً اگر نظام ما ولي فقيه نداشته باشد، اگر ما بخواهيم وقف ابدي باشد که نمي‌شود بگوئيم ولي فقيه؛ ممکن است نظام ما ولي فقيه نداشته باشد... تعدادي علي البدل داشته باشد که در صورت حادثه جايگزين شود.»
يکي از اعضاء مي‌گويد: «پس مرجعيت شيعه را جايگزين کنيم.»
هاشمي: «نخير! همان که گفتم... براي اينکه دستمان بسته نباشد، عناوين کلي مثل آموزش، تحقيق، توسعه کشور، توسعه علم را در وقف نامه بياوريد که بعداً متولي وقف، مصاديق آن را تشخيص مي‌دهد. عناويني بگوئيد که همه چيز را شامل بشود.»
هاشمي در پايان در حالي که در ابتداي جلسه اعلام کرد هبود در ديدار خصوصي با رهبر انقلاب، ايشان به هاشمي فرموده‌اند شوراي عالي انقلاب فرهنگي در جريان جلسه فوق قرار گيرد، بدون توجه به آن توصيه مي‌گويد: «ما خبر اين جلسه را نبايد منتشر کنيم چون من به آقاي خامنه‌اي گفته‌ام ما در اين جلسه مي‌خواهيم تصميماتي بگيريم و بعد آن را به شوراي عالي انقلاب فرهنگي بدهيم. اگر خبر اين جلسه را منتشر کنيم و مصوبات را به شورا ندهيم، خوب نيست، بنابراين خبر اين جلسه را ندهيد.»
اکنون چند سؤال جدي مطرح است که آقاي هاشمي به عنوان رئيس مجلس خبرگان بايد به آنها پاسخ دهد:
در قسمتي از اين جلسه هاشمي مي‌گويد براي اين که دستمان در وقف اموال دانشگاه، باز باشد، بايد از عناوين کلي مثل آموزش، تحقيق و توسعه کشور در وقف نامه استفاده کنيم. دقت کنيد اين دقيقاً همان کاري است که در طرح برخي از نمايندگان وابسته به دانشگاه آزاد در مجلس صورت گرفت و مشهور شد به مصوبه يکشنبه سياه. بنابراين بر خلاف آنچه طراحان مصوبه يکشنبه سياه ادعا مي‌کردند، اين طرح از ابتدا براي نجات دانشگاه آزاد بوده است.
اما مهمترين نکته در اين مذاکرات اين است که هاشمي رفسنجاني در حالي که در رأس مجلس خبرگان قرار دارد و بايد مدافع اصليِ اصل ولايت فقيه باشد، چگونه احتمال مي‌دهد شايد روزي نظام ما ولي فقيه نداشته باشد؟ آيا اساساً نظام، بدون ولايت فقيه، اسلامي و مشروع خواهد بود؟ چگونه است هاشمي رفسنجاني دانشگاه آزاد را هميشگي مي‌داند ولي ولايت فقيه را نه؟ کدام نظام مدّنظر هاشمي است که ولي فقيه ندارد؟
شايد گفته شود اين ادبيات هاشمي سهولسان بوده و نه اعتقاد قلبي هاشمي؛ اين احتمال، هرچند ممکن است اما با بررسي مواضع هاشمي قبل از فتنه سبز تا امروز به همگان ثابت مي‌کند که اين، سهولسان نيست بلکه نشان از تغيير نگاه هاشمي به اين مقوله دارد. با اين حساب بايد پرسيد در اين صورت آيا واقعاً هاشمي رفسنجاني باز هم بايد بر صندلي رياست خبرگان تکيه بزند؟ سستي در اعتقاد به ولايت فقيه چگونه با چنين جايگاهي تطابق دارد؟
در قسمتي از جلسه، هاشمي دليل مخالفت خود با پررنگ شدن نقش رهبري در سرنوشت دانشگاه آزاد را اينگونه اعلام مي‌کند که در اين صورت، دانشگاه مي‌آفتد در مسيري که ما نمي‌خواهيم! ايشان بايد توضيح دهد اين چه مسيري است که رهبر انقلاب مي‌خواهد و هاشمي نمي‌خواهد؟ هاشمي در بخش ديگري مي‌گويد رهبري ملاحظاتي دارند که معلوم نيست ما بتوانيم اعمال کنيم، مانند عزل و نصب رؤساي دانشگاه‌ها! مگر رؤساي دانشگاه آزاد قرار است چه کساني باشد که تغيير آنها غيرممکن نشان داده مي‌شود؟ به دنبال چه افرادي هستند که مخالفت ولي فقيه را در پي خواهد داشت؟
چرا هاشمي رفسنجاني از اعضاي جلسه مي‌خواهد مشروح مذاکرات اين جلسه منتشر نشود؟ خود او در ابتدا نظر رهبري را مبني بر لزوم اطلاع اعضاي شوراي عالي انقلاب فرهنگي بيان مي‌دارد و در پايان، بر خلاف آن دستور مي‌دهد. چرا طراحي مشترک ايشان با آقاي جاسبي و موسوي منجر به تحت فشار قرار دادن رهبري مي‌شود؟