برای این منظور از حجت‌الاسلام محمدرضا زائری مسئول مجموعه فرهنگی شهدای انقلاب اسلامی(سرچشمه) و از اعضای کاروان و حسین همازاده و مجتبی احمدی از مسئولان اتحادیه بین‌المللی امت واحده، مجری این حرکت و هماهنگ‌کننده تیم ایرانی کاروان دعوت کردیم تا بخشی از تحربیات آنها در این عرصه را به رشته تحریر در آوریم.
* همازاده: با گفتمان موجود در فضای سیاسی داخلی نمی‌توان در حوزه بین‌الملل کار کرد
نخستین سوال این بود که چگونه اتحادیه بین‌المللی امت واحده به چنین تجربه‌ای رسید و چه مسیری را برای رسیدن به آن طی کرد؛ حسین همازاده مسئول بخش فرهنگی این اتحادیه در این باره گفت: مجموعه امت واحده بر اساس یک آسیب‌شناسی نسبت به کارهای سابق مردمی در عرصه بین‌الملل - که البته اندک است - شکل گرفت.
وی با بیان اینکه امت واحده عجله‌ای برای ورود به کار میدانی نداشت، افزود: معتقدیم فعالیت‌های مربوط به ارتباطات بین فرهنگی نیازمند ظرافت‌هایی است که تا به درک عمیق از آنها نرسیم نباید وارد کار میدانی شد و معتقدم اگر کار نشود بهتر از آن است که کار بد صورت بگیرد.
همازاده ادامه داد: مثلا اگر کسی بخواهد با گفتمانی که در فضای سیاسی داخلی بین مذهبیون در جریان است وارد حوزه بین‌الملل شود اساسا نمی‌تواند کار کند؛ با گفتمان فتنه و انحراف و ... تنها به جمع محدودی در عرصه بین‌الملل می رسیم که توانایی کارکردن با آنها را داریم و نمونه اش همین جمع های تکراری است که در برخی همایش‌های رسمی دیده می‌شوند.
وی با انتقاد از کسانی که به نظریه بالون برای انقلاب اسلامی معتقدند تاکید کرد: این افراد می‌گویند انقلاب به مثابه بالون است که هر چه ناخالصی‌ها را پایین بریزی بیشتر اوج می‌گیرد در صورتی که با این ذهنیت ها نمی شود در حوزه بین الملل ورود کرد.
همازاده یکی از اصول کار بین‌الملل را این سخن امیرالمومنین(ع) دانست که «الناس صنفان اما اخ لک فی‌الدین اما نظیر لک فلی‌الخلق» و افزود: بر این اساس ما با همه ملت‌ها و - مطابق فرمایش رهبری- حتی ملت آمریکا مشکل نداریم و با مردم نه تنها مشکل نداریم که هیچ، بلکه مامور به ارتباط گیری و تعامل و اصلاح ذهنیت ها هستیم الا کسانی که خوی استکباری دارند که حسابشان جدا و مشخص است و این جزو اولین مقدماتی است که بر آن تاکید کردیم.
وی ادامه داد: بر این اساس داریم یاد می‌گیریم که با کسانی که متفاوتند تعامل و گفت‌وگو کنیم و به زمینه‌های فکری ـ فرهنگی‌ئی که مخاطب ما دارد توجه کنیم و فرضا اگر ما مهمان سلفی داریم باید بدانیم که طرف با چه پیش‌زمینه‌ای وارد می‌شود، شبهات ذهنی او چیست و انتظار چه پاسخی دارد و از آن طرف یک مهمان اروپایی چه سوالات و شبهاتی دارد؛ چه تصویر ذهنی‌ئی از جمهوری اسلامی و شیعیان ایران دارد و چه چیزی از ما شنیده است و چطور با او گفت‌وگو کنیم؛ حال بخشی از آن برطرف می‌شود بخشی از آن برطرف نمی‌شود و حتی ممکن است او از بیرون چیزی را ببیند که ما متوجه آن نبوده باشیم و مقدمه همه اینها همدلی است و بر این مبنا شروع به فعالیت میدانی کردیم.
همازاده با اشاره به تجربه‌های اتحادیه امت واحده در کاروان آسیایی شکست حصر غزه و کاروان الی بیت‌المقدس و کاروان زائران صلح سوریه، اظهار داشت: مثلا در کاروان آسیایی از هندو و مسیحی گرفته تا مسلمان شیعه و سنی همه حضور داشتند و ما احساس کردیم با موضوعات ضدظلم و نژادپرستی می شود گرایشات مختلف را گرد هم جمع و کار مشترک تعریف کرد.
وی افزود: این چیزی بود که نظام تجربه آن را دارد ولی آن را تسری نمی‌دهد؛ مثلا ما وقتی با جنبش‌های سلفی می‌توانیم علیه اسرائیل وارد کار مشترک شویم طبیعتا می‌توانیم دایره را گسترده تر کنیم. چراکه معتقدیم اگر درباره کسی که به آنها فحش می‌دهیم بیشتر تحقیق کنیم و وارد بطن ماجرا شویم حتی با آنها نیز در عین وجود اختلافات و کوتاه نیامدن از ممیزات خودمان، زمینه گفت‌وگو و دیالوگ و تعریف کار مشترک داریم و بر این اساس بود که کارهای میدانی چون کاروان آسیایی شکست حصر غزه، الی بیت‌المقدس و زائران صلح سوریه شکل گرفت.
* حجت‌الاسلام زائری: کاروان زائران صلح سوریه می‌تواند الگوی کارهای بعدی و بزرگتر شود
حجت‌الاسلام محمدرضا زائری که نقش موثری در کاروان زائران صلح سوریه داشت در ادامه این نشست به تنوع حضور چهره‌های حاضر در این کاروان اشاره کرد و گفت: یکی از امتیازات حرکت امت واحده همین بخش از کار است که یک موضوع و محوری که جمع شدن دور آن راحت‌تر است انتخاب شد.
وی به نکات مهم این حرکت اشاره کرد و افزود: حوزه کار بین‌الملل جایی است که چون افق‌ها و فضاها بازتر می‌شود ظرفیت برای تماس و ارتباط بیشتر به وجود می‌آید و آن وقت یک تجربه‌ای اتفاق می‌افتد که مثل این تجربه، موفق و قابل توجه است چراکه قابل تکرار و قابل الگوبرداری است.
زائری نخستین ثمره چنین تجربیاتی را چنین بیان کرد: چنین تجربیاتی کمک می‌کند که اولا حرکت‌های غیردولتی و غیررسمی اتفاق بیفتد که متاسفانه در فضای داخلی هم تجربه چندانی نداریم و حتی شاهد NGOهای برساخته هستیم که موجب آسیب‌هایی می‌شوند چراکه در واقع استحکام و انسجام اجتماعی و زیرساختی را پیدا نمی‌کنند و با جابجایی یک مسئول به هم می‌ریزند.
وی افزود: به نظرم ورود به فضای بین‌الملل خیلی با تاخیر اتفاق می‌افتد هرچندما از آغاز انقلاب و حتی قبل از انقلاب تجربه‌های پراکنده‌ای داریم که گاهی شخصی و گاهی در حد مجموعه‌های شبه شخصی اتفاق افتاده اما کار منسجمی که در واقع دولتی نباشد و غیردولتی و منسجم در حوزه بین‌الملل فعالیت کند، نداشتیم و این امر به نظرم به صورت جدی مورد نیاز است.
زائری دومین ثمره این سفر را نیز اینگونه بیان کرد: این سفر تجربه‌ای بود که می‌تواند الگوی کارهای بعدی و بزرگتر شود و فضایی برای برقراری دیالوگ با مخاطب گسترده بین‌الملل به وجود بیاوریم و در واقع بسیاری از شبهات و سوالات و ابهامات برطرف و زمینه شناخت مهیا شود چراکه خیلی‌ها در آن صورت با ما همراهی خواهند کرد و خیلی موضوعات کلان ما چون انرژی هسته‌ای و ... زمانی به نتیجه می‌رسد که تصویر موجود از جمهوری اسلامی در خارج از کشور اصلاح شود.
وی ضمن مستثنی کردن مخاطب هدایت شده نظام‌مندتوسط صهیونیست‌ها، افزود: طبیعتا اگر تصویر مخاطبان ما حتی مخاطبانی که در غرب و در فضای بین‌الملل عمومی هستند تفنگ و گلوله و فریاد و بزن بُکُش باشد خروجی او برای تصمیم‌گیری درباره حقوق بشر و انرژی هسته‌ای یک چیز است و اگر تصویر او تمدن و پیشینه تاریخی و فرهنگی و چهره‌های هنری و فضای متفاوت اجتماعی باشد خروجی او چیز دیگری می‌شود لذا بارها تجربه کرده‌ایم که کسانی که به ایران سفر کرده‌اندو از نزدیک فضای اجتماعی ایران را دیده‌اند به راحتی دیدگاه‌شان تغییر کرده است.
* زائری: جمع شدن نخبگان متفاوت داخلی بر سر یک سوژه خارجی می‌تواند شروعی برای یک انسجام در داخل باشد
مسئول مرکز فرهنگی انقلاب علاوه بر این دو نکته که به متن ماجرای کاروان صلح سوریه مربوط می‌شود، به نکته سومی اشاره کرد و گفت:نکته‌ای که شاید در حاشیه کاروان برای آن برنامه‌ریزی نکرده بودیم اما بسیار بسیار مهم است این است که وقتی یک سوژه و فضایی برای گردهم‌آیی این نخبگان در خارج از کشور پیش می‌آید، آغاز و شروعی برای یک انسجام در داخل کشور می‌شود.
وی افزود: شاید اگر ما از اینجا می‌خواستیم شروع کنیم اتفاقی رخنمی‌افتاد، شاید اگر به همین ترکیب می‌گفتید که برای یک موضوع داخلی دور هم جمع شوید ممکن بود همه اینها دور هم جمع نشوند اما وقتی فضا می‌رود به سمت خارج از کشور و سوژه‌ای که کمابیش روی آن اتفاق‌نظر وجود دارد یعنی مظلومیت مردم و یا تعهد به کمک، شاید بتوان این نخبگان را دور هم جمع کرد اما شاید این سفر که اتفاق می‌افتد برمی‌گردند ارتباط‌ها دیگر متفاوت است.
زائری ادامه داد: یعنی آقای فلانی که تا دیروز مثلا فکر می‌کرد با فلانی نمی‌تواند ارتباط برقرار کند حالا به هم وصل می‌شوند و این آثار و برکاتی دارد که ممکن است در تولید یک فیلم سینمایی، تالیف یک کتاب و یا کار جمعی دیگری تبلور یابد و آرام آرام از آنجا برای کار در داخل کشور به هم ملحق می‌شویم و معلوم می‌شود انسانها چقدر به هم نزدیک هستند و ما آن را نمی‌دانیم و حجاب رسانه‌ای بعضا بر روی آن قرار گرفته است.
وی به حضور خود و مولوی یعقوب حسین‌بر امام جمعه اهل‌سنت خاش در کاروان زائران صلح اشاره کرد و گفت: ما وقتی همدیگر را می‌بینیم با اینکه بنده در تهران هستم و ایشان در خاش؛ شاهد هستیمکه چقدر نقاط افتراق ما کم و چقدر نقاط اشتراک ما زیاد است چون ما با یک دشمن مشترک و تهدید مشترک روبرو شده‌ایم لذا این فرصت همکاری مشترک و برابر با هم خود را بیشتر نشان می‌دهد.
* احمدی: گفتمان‌های خاص، قشر‌گرا، طائفه‌ای، فرقه ناجیه و ... هیچگاه گفتمان ناب نبوده است
مجتبی احمدی از مسئولان اتحادیه بین‌المللی امت واحده نیز در این نشست با اشاره به بحث‌های فکری شکل گرفته پیرو چنین حرکت‌هایی گفت: این طرح بحث، مسئله‌ای است که ما 3-4 سال به فکر آن بودیم که چگونه می‌شود فاصله‌ها را کم کرد.
وی ضرورت این امر را بازگشت به خویشتن دانست و افزود: در این مدت چون نیازمند مبانی جدید هستیم و با گفتمان رایج و مشهورات زمانه نمی‌توان پیش رفت تاملی در قرآن کردم که به 3-4 آیه رسیدیم.
احمدی با قرائت آیه «لَقَدْ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا بِالْبَیِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْکِتَابَ وَالْمِیزَانَ لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» گفت: به نظرم اگر جز این یک آیه، در قرآن آیه دیگری نبود می‌توانستیم تمام استراتژی فرهنگی‌مان رابر آن بنا نهیم.
وی افزود: این امر «قیام مردم به قسط» به عنوان هدف غایی انبیا خیلی معنا‌دار است چراکه اولا هدف انبیاء عموم گراست یعنی ناس چیزی دارند که می‌توانند به قسط قیام کنند و گوهری دارند که می‌گوییم فطرت لذا انبیا به دنبال ناس و عموم بودند؛ گفتمان‌های خاص، قشر‌گرا، طائفه‌ای، فرقه ناجیه و ... هیچگاه گفتمان ناب و اولیه و اصیل نبوده است این یعنی یک هویت انسانی وجود دارد که می‌توانیم از همین هویت انسانی دین را شروع کنیم و انبیا را بفرستیم و هدایت کنند.
احمدی ادامه داد: بحث دوم، «قسط» است که آن ارزشی کاملا فطری است و قبل از اینکه یک ارزش دینی و آورده انبیاء باشد یک ارزش انسانی است و بحث سوم عنوان «قیام» است یعنی بحث بر سر عمل است نه نظر لذا انبیا هیچ وقت یک حرکت انتزاعی انجام ندادند بلکه آمدند یک قیام و بستری برای قیام فراهم کردند چرا که ما معتقدیم یک معرفت عملی است که انسان را نجات می‌دهد.
وی با قرائت آیه «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بِوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا مَا بِصَاحِبِکُم مِّن جِنَّةٍ» تصریح کرد: در اینجا خدا می‌گوید بعد از قیام و معرفت عملی درک می‌کنید که پیغمبرتان درست گفته است و این معرفت عملی مبنای حرکت می‌شود لذا بر اساس این چیزها آمدیم این قالب‌سازی‌ها را بر اساس مبانی جدید راه انداختیم که عبارتند از عموم گرایی، فطرت گرایی، انسان‌گرایی، قیام‌گرایی، قسط‌گرایی و ... یعنی سراغ یک فضای جدید با تبیین جدید باید برویم که می‌تواند حتی در فضای داخل کشور هم همدلی ایجاد کند.
* احمدی: قیام موجب معرفت عملی می‌شود که می‌تواند از قیام انبیاء به عنوان الگوی حرکتفرهنگی استفاده کنیم
احمدی نمونه دیگری از آیات قرآن بر ضرورت حرکت برای کسب معرفت را آیات 13 و 14 سوره کهف دانست و افزود: در این آیات خدا برای اصحاب کهف می‌گوید «نَحْنُ نَقُصُّ عَلَیْکَ نَبَأَهُم بِالْحَقِّ إِنَّهُمْ فِتْیَةٌ آمَنُوا بِرَبِّهِمْ وَزِدْنَاهُمْ هُدًى* وَرَبَطْنَا عَلَى قُلُوبِهِمْ إِذْ قَامُوا ....»؛ یعنی «اذقاموا» شرطی است که همه هدایت و ایمان اصحاب کهف پشت آن می‌آید لذا اگر بخواهیم از الگوی قیام به عنوان الگوی فرهنگی انبیا استفاده کنیم بسیار است و تک تک آنها قابل تئوریزه شدن است.
مجتبی احمدی نکته بعدی را کار انبیا با مردم دانست و گفت: انبیاء اینقدر در دل مردم هستند که اعتراض می‌کنند این چه پیامبری است که غذا می‌خورد و در بازار قدم می‌زند و فکر می‌کنند او باید در یک دیری باشد و دین خراباتی داشته باشد و عده‌ای بگویند این شد پیغمبر و پیغمبری که در بین مردم است و در بازار قدم می‌زند گویا پیغمبر نیست اینها مولفه‌هایی است که پیامبر می‌تواند یک انقلاب فرهنگی در جاهلیت ایجاد کند.
وی با قرائت آیه «کَانَ النَّاسُ أُمَّةً وَاحِدَةً» افزود: این یعنی ارزش‌های انسانی می‌تواند ما را به امت واحده برساند چرا که ما امت واحده بوده‌ایم و علامه طباطبایی ذیل این آیه می‌فرمایند که انبیاء آمده‌اند که این اختلافات را حل کنند که این اختلاف به خاطر نبود اخلاق پیش آمده و اینجاست که پیغمبر می‌گوید «انما بعثت لاتمم مکارم الاخلاق».
احمدی ادامه داد: سخن من این است که ما از مبانی دور شده‌ایم و مشهورات زمانه راه ما را بسته است و نمی‌توانیم با این مشهورات که اصل را بر تکفیر گذاشته است حرکت کنیم در صورتی که از خصائص رسول ا...(ص) است که «لَقَدْ جَاءکُمْ رَسُولٌ مِّنْ أَنفُسِکُمْ عَزِیزٌ عَلَیْهِ مَا عَنِتُّمْ حَرِیصٌ عَلَیْکُم» پیغمبر حریص بر هدایت است نه تکفیر لذا وقتی بحث از سلفی‌ها می‌شود اینکه سفی‌های جهادی حریص بر تکفیر هستند حتی مبنای قرآنی ندارد چرا که پیغمبر اینگونه بوده تا جایی که خدا می‌گوید «فَلَعَلَّکَ بَاخِعٌ نَّفْسَکَ»(خودت را به کشتن می‌دهی).
این مسئول در اتحادیه بین‌المللی امت واحده تصریح کرد: به نظرم ما در منظومه جهان اسلام که ما ایرانی‌ها بخشی از آن هستیم یک خلا گفتمانی جدی داریم که ما را به مشهورات زمانه می‌رساند که همه به دلیل ساخت تاریخی مبتنی بر اختلافات و تکفیر و تضاد و شقاق است؛ یعنی هویت انسانی وجود ندارد یک هویت دینی داریم که با این قرائت تفسیر شده و بعد هویت مذهبی داریم که به شدت با قرائت تکفیر و تضاد و تئوریزه شده است.
وی افزود: این امام خمینی(ره) بود که ما را به عقب برگرداند و از مستضعفین و مستکبرین سخن گفت و ما را سر هویت انسانی خودمان آورد چراکه اگر دین با یک هویت انسانی همراه نشود مستعد آن است که ابزار خشونت شود چراکه جامع اضداد است؛ هم مبارزه با ظلم دارد هم صلح‌طلبی دارد اما اگرهویت انسانی و قوه عاقله ما که ریشه در فطرت و وجدان اخلاق گرا دارد آماده نباشد، شهوت خشونت طلب می‌رود سراغ دین و مصداق نومن ببعض و نکفر ببعض می شود و جهاد و مبارزه با ظلم را تبدیل می کند به ابزاری برای جنایت و خونریزی و از دین ابزاری برای تکفیر می سازد نه هدایت.
* همازاده: مجموعه رسمی رسانه‌ای خیلی اعتقادی به این تیپ حرکت‌های همراه با روایت نظام ندارد!
به گزارش فارس یکی از ضروریت‌های موفقیت چنین کارهایی و رسیدن آن به اهدافش کار رسانه‌ای است؛ ضرورت‌های رسانه‌ای نقطه بعدی سخن در این نشست بود که حسین همازاده گفت: این تیپ حرکت‌ها حقش هست و جا دارد که بیشتر نمایش داده شود و متاسفانه این یکی از موانع جدی است که مجموعه رسمی خیلی اعتقادی به آن ندارد و ما در فرهنگی بزرگ شده‌ایم که بسیاری از امور در آن انحصاری است.
وی با بیان اینکه هندسه رسانه‌ای ما بیمار است، افزود: شما می‌بینید که مثلا اخبار را که باز می‌کنید یک مسئول درجه دو در همایشی که نه ارتباطی به او دارد و نه صحبت ویژه‌ای داشته سخنرانی کرده و خبرش در سرفصل اخبار قرار می‌گیرد یا آقای ایکس از مجموعه صداوسیما می رود یک جا بازدید و این مساله ضریب می‌گیرد اما یک حرکت از مجموعه‌ای انقلابی که جا دارد دیده شود نه بیشتر از حد خودش بلکه در حد خودش هم ضریب نمی‌گیرد و همین قدر هم که کاروان زائران صلح سوریه دیده شد در ساختار رسمی صدا و سیما نبوده بلکه بر اساس ارتباطات موجود در کف بوده و با یک بخش خبری هماهنگ می‌شود که آنها به کار ضریب می‌دهند.
وی ادامه داد: ما بارها گفته‌ایم که این کارها در راستای اهداف نظام است؛ مثلا شما اگر می‌خواهید پیام ثبات را از دمشق مخابره کنید بالاترین کاری که فعلا دارید انجام می دهید برگزاری دعای کمیل در حرم حضرت زینب(س) است که از چند نفر مداحان اهل بیت دعوت می‌کنید و با تاخیر یک ساعته از شبکه قرآن پخش می‌کنید که مثلا امنیت به دمشق برگشته است. حال چی بهتر از این که یک هیئت 13-14 نفری از شخصیت‌های علمی ـ هنری و برجسته دارند می‌روند سوریه و نه فقط دمشق بلکه مسیر حمص و لاذقیه را هم به صورت زمینی طی می کنند و اتفاقا روایتشان هم همانی است که نظام می‌خواهد؟
* زائری: اگر دستگاه رسمی بخواهد ظرفیت‌های کاروان صلح سوریه را ایجاد کند هزینه زیادی باید انجام دهد
حجت‌الاسلام زائری نیز در این باره گفت: اتفاقا ظرفیت‌هایی در این فرصت‌ها به وجود می‌آید که همان نظام حاکم رسمی برای ایجاد آنها مدت‌ها باید تلاش و هزینه کند؛ حال چه فرصتی از این بهتر؟ چراکه جمع کردن این افراد خودش موضوعیت داشت.
وی افزود: بنده روز یکشنبه‌ی اول هفته آلام مسیح در مهمترین کلیسای دمشق و سوریه ایستاده‌ام میکروفون را دست من داده‌اند؛ سوره مریم خوانده‌ام و دعا کرده‌امبعد از آن اسقف لحام میکروفون را گرفته و رو به مسیحی‌ها و جمعیت انبوه آنجا گفته است که حرفهایی که فلانی زد حرفهایی بود که ما می‌زنیم؛ حرف‌های خودمان است؛ حال چه چیز از این بالاترکه من به عنوان یک مسلمان از موضع خودم تنزل نکردم، سوره مریم را تلاوت کردم دعا هم کرده‌ام مسیحی‌ها آمین گفته‌اند اسقف نیز آن طور سخن می‌گوید آن هم در برابر مریدانش نه یک جلسه حاشیه‌ای.
زائری ادامه داد: خب ما در جمهوری اسلامی چه می‌خواهیم برای حقوق بشر، حقوق اقلیت‌ها و ... به دنیا بگوییم؛ برای اینکه ما خودمان را از این جماعتی که به اسم اسلام جنایت می‌کنند جدا کنیم اما متاسفانه اینها دیده نمی‌شود.
وی به نمونه‌های دیگر از حوادث رخ داده و قابلیت ارائه رسانه‌ای داشته اشاره کرد و گفت: این همه هزینه و این هم افراد رفته‌اند تا دیده بشود تا حرف آخر زده شود؛ اینکه مادر اگنس و خانم ماگوایر برنده جایزه صلح نوبل چادر سرش کند در حرم حضرت زینب(س) یا پدر جولیان آسانژ آن گونه دو زانو جلوی ضریح حضرت زینب(س) نشسته بود این فضایی است که معلوم نیست چقدر باید هزینه کنیمو کار کنیم که به جایی برسیم که این اتفاق بیفتد آن هم نه بالاجبار.
زائری افزود: پس از مهمانی سفارت خانم ماگوایر و آن دوستش التماس می‌کردند که می‌خواهیم بیاییم زیارت چراکه برای او سوال است که اینجا کجاست که اینقدر تکفیری‌ها می‌خواهند آن را بزنند؟ این جا کجاست؟ این شخصیت کیست و داستانش چیست؟؛ حال ما باید چقدر هزینه کنیم که مخاطب بین‌المللی و مخاطب داخلی‌مان را به جایی برسانیم که این بخش از روایت را بشنود اما متاسفانه نگاه رسمی موجود یک نگاه متفاوتی است.
* همازاده: لیست کاروان را جوری بستیم تا نشان دهیم آنچه در مورد این شخصیت‌ها شنیده می‌شود حقیقت ندارد یا با وجود اختلافات می‌توان کار مشترک تعریف کرد
*کاروان زائران صلح سوریه شخصیت‌های ایرانی متفاوتی داشت؛ از دو کارگردان تا دو چهره دینی شیعه و سنی، دو چهره دانشگاهی و چند چهره ادبی متفاوت؛ رسیدن به این اسامی سوالی بود که از مسئولان اتحادیه امت واحده پرسیدیم آنها از وجود اسامی افرادی چون خانم «حورا صدر» حاتمی‌کیا یا خانم شریعتی در لیست دعوت و مقدور نشدن حضور برخی چون آقای طالقانی گفتند.
همازاده در این باره گفت: ما یک لیست اولیه‌ای داشتیم که در واقع دسته‌بندی شخصیت‌های هنری علمی دانشگاهی حتی سیاسی و ... را دیده بودیم اما جمع‌بندی بچه ها به دلیل فضای مریض رسانه‌ای این بود که چهره‌های سیاسی نباشد چون قصد داشتیم همانطور که جناب حسین‌بر در کنار حجت‌الاسلام زائری یا آقای افخمی در کنار طالبی بودند در حوزه سیاسی نیز چنین کاری را بکنیم اما ممکن بود حاشیه کار آنقدر زیاد شود که اصل کار را تحت الشعاع قرار بدهد.
وی افزود: تلاش ما این بود که حداقل نشان دهیم آنچه که در رسانه‌ها در مورد فاصله این شخصیت‌ها دیده و شنیده می‌شود حقیقت ندارد یا حداقل می‌شود با وجود اختلافات کار مشترک تعریف کرد و البته سراغ عده دیگری هم رفتیم که یا مشکل سفر داشتند یا برنامه کاری آنها نمی‌خورد مثلا ما علاوه بر جناب حسین‌بر که به نمایندگی از برادران اهل‌سنت تشریف داشتند دنبال حضور نماینده‌ای از ارامنه ایران نیز بودیم که در آخرین لحظات به مشکل برخوردند و می‌خواستیم نشان دهیم که ما در ایران با اقلیت‌های دینی و مذهبی هم کار مشترک تعریف می کنیم و با همه آنچه رخ داد فکر می‌کنم در مجموع تیم خیلی خوبی را شاهد بودیم.
* زائری: کمبودهای کاروان طبیعی بود/ نیازمند تجربه بیشتر در عرصه دیپلماسی فرهنگی هستیم
کمبودهای موجود در کاروان سوالی بود که از حجت‌السلام زائری پرسیدیم؛ وی با بیان اینکه تجربه‌های ما در این حوزه‌ها تجربه‌های اندکی است، گفت: یک نقصی که همه ما حتی نهادهای رسمی ما دارند ارتباط داشتن با فضاهای فرهنگی و فعالان فرهنگی اجتماعی خارج از کشور است که یکی از دلایلش زبان است و علاوه بر آن تجربه‌های مکرری نداریم؛ یادم هست که نمایشگاه کتاب بولونیا که تمام شد با یکی از آنها که در آنجا آشنا شده بودیم صحبت می‌کردم در روزهای پایانی به من گفت خب در نمایشگاه فرانکفورت هم را می‌بینم من کمی تامل کردم و گفتم که نمی‌دانم گفت برنامه ندارید بیایید باز کمی فکر کردم گفتم کجا، چی؟ و دیدم که تقویم جیبی‌اش را در آورد و در آن ماهی یکی دو نمایشگاه از قبل با برنامه‌ریزی دقیق و مشخص و ... جزو برنامه کاری‌اش بود و از قبل پیش‌بینی کرده بود که غرفه‌ای که خواهد داشت چند متر است چقدر دکوراسیون می‌خواهد نورش چگونه است و ... اما ما طبیعتا چون تجربه‌های زیادی در این زمینه نداریم خیلی تصویر روشنی هم برایمان وجود ندارد که چه اتفاقاتی آنجا برای ما می‌افتد.
وی افزود: اگر این تجربه‌ها افزایش یابد، می‌توانیم از فرصت‌ها بهتر بهره‌برداری کنیم و این نقصی در کاروان بود که به نظر من طبیعی است و فکر می‌کنم با تکرار این تجربه‌ها دستمان می‌آید که آنجا پیش‌بینی کنیم که چه کارهایی می‌شود کرد؛ چه ظرفیت‌هایی را می‌شود فعال کرد و چه ارتباطات تازه‌ای را می‌شود به وجود آورد که همه اینها نیازمند زمان است.
* همازاده: فعالیت‌های دیپلماسی فرهنگی نیازمند الزاماتی است که مجموعه‌های رسمی نمی‌توانند آن را محقق کنند
همازاده در همین راستا یک گلایه داشت که گفت: گفتمان مربوط به مباحث بین‌الملل متاسفانه آنچنان در کشور ما سیاسی و امنیتی است که خیلی مجموعه حاکمیت علاقه ندارد که این اتفاق بین تشکل‌های مردمی بیفتد و ملاحظات دارند.
وی با اشاره به برخی از این ملاحظات امنیتی افزود: هر چند ممکن است برخی از این ملاحظات درست باشد اما وقتی برنده صلح نوبل حرف شما را بزند خیلی قشنگ‌تر از کسی است که همه می دانند چه می‌گوید و این البته الزاماتی دارد و آن الزامات به نظر من در مجموعه‌های رسمی نمی‌تواند محقق شود و حتی اگر مجموعه رسمی بخواهد ورود کند باید نهادهای مردمی‌ای را تقویت کند که از طریق آنها این اتفاق بیفتد به‌ویژه درباره کسانی که در برخورد با سیستم رسمی گارد می‌گیرند.
* احمدی: ملاحظات امنیتی در کارهای فرهنگی برون‌مرزی در جاهایی موجب افراط می‌شود/وقوع انقلاب مردمی بوده و صدورش هم باید مردمی باشد
احمدی دیگر مسئول در اتحادیه امت واحده گفت: دوستان بیشتر نگرانی و احتیاط شدید دارند و این نگرانی در یک جاهایی خوب است اما در یک جاهایی نه؛ و این موجب افراط می‌شود چراکه غلبه نگاه امنیتی بر نگاه فرهنگی خطرناک است.
وی افزود: واقعی اگر بخواهیم ببینیم انقلاب در یک دهه اول کاملا امنیتی است؛ از منافقین و ... تا جنگ و ترور و لانه جاسوسی را شاهد بوده است لذا باید حق داد که برخی ملاحظات در این کارهای بین‌المللی ایجاد شود اما آنجا که مردمی حرکت شده موفقیت به دست آمده است لذا باید گفت ما این نکته را باید تکرار کنیم که این مردم هستند که باید به قسط قیام کنند.
احمدی با بیان اینکه برخی قیام مردم را اصل نمی‌دانند بلکه می‌گویند خوب است که مردم همه باشند؛ تصریح کرد: آنها این امر را حاشیه‌ای می‌دانند لذا این باید نقد شود و دائما باید گفته شود که وقوع انقلاب مردمی بوده و صدورش هم باید مردمی باشد چرا که اصالت با قیام مردم به قسط است نه حتی قیام مومنین به قسط چراکه اگر اینگونه فکر کردیم آن وقت گفتمان ما خیلی خاص می‌شود و اصلا نمی‌توانیم با عموم حرف بزنیم و فقط بین خودمان می‌توانیم حرف بزنیم و بعضا از همین جا ضربه می‌خوریم و ما نقد صحیحی که داریم همین است.
وی با بیان اینکه باید حق داد که حوادث پس از انقلاب امنیتی بوده، افزود: البته به قول معروف اکل میته ما را به کباب‌خوری نمی‌اندازد لذا باید گفت اگر نتوانیم راه اصلی را ترویج کنیم که حضور مردمی از داخل تا فضای بین‌الملل هست که موجب موفقیت می‌شود آن وقت برخی حاشیه‌ها که ضمانت موفقیت کار است نه اصل کار، اصیل می‌شود.
زائری: کاروان صلح سوریه فضا برای عملیات کردن جریان‌های غیردولتی در عرصه دیپلماسی وحدت را باز می‌کند
*کاروان زائران صلح اگر چه یک حرکت بین‌المللی بود می‌تواند یک الگو برای «دیپلماسی وحدت اسلامی» مورد تاکید مقام معظم رهبری نیز باشد؛ چگونگی الگوبرداری از این کاروان در این راستا سوال بعدی از حجت‌الاسلام زائری بود که وی گفت: اولین اتفاقی که با این جور حرکت‌ها رخ می‌دهد این است که فضا برای عملیات کردن جریان‌های غیردولتی باز می‌شود.
وی با اشاره به فعالیت چهره‌های مسیحی چون مادر اگنس و پدر دیوید اسمیت، افزود: این فضاها در آنجا طبیعی است و چون حاکمیت اینقدر گسترده نیست طبیعتا یک کشیش به عنوان یک چهره صلح‌طلب مطرح می‌شود اما اینجا چون همه دستگاه‌ها را حاکمیتی دیده‌ایم این فضاها وجود نداشته لذا این یک شروع است برای اینکه جریان‌های غیردولتی وارد گود شوند.
زائری نکته دوم را اینچنین بیان کرد: اتفاق مهمتری که به نظرم می‌تواند با این نوع حرکت‌ها بیفتد این است که تهدید‌های مشترک و دشمن و خطر‌های مشترک را می‌تواند برجسته کند چراکه یکی از دلایلی که فضا برای تحقق آرمان وحدت اسلامی مقام معظم رهبری به وجود نمی‌آید این است که ما تهدید‌های مشترک را خیلی برجسته نکردیم چون مثلا در رسانه نخواستیم مردم را نگران کنیم و از چیزهای منفی صحبت کنیم یا به خطا فکر کردیم که بیان این موضوعات ممکن است امنیت ملی را مخدوش کند و ممکن است مخاطب را نگران کند و ... لذا از این تهدید‌ها سخن نگفتیم.
* زائری: همنشینی ما با یک مسلمان قائل به شهادتین به آرمان الهی نزدیک‌تر است یا سکوت و سپردن مخاطب به دست هزار و یک فرقه خطرناک
وی افزود: این در حالی است که اگر صراحتا و مردانه روی این مباحث مانور دهیم که جریان‌های انحرافی در بیخ گوش ما در تهران کلیسای خانگی دارند و فعال هستند و در این وضعیت که بچه‌های مردم در گروه‌های شیطان‌پرستی چنین و چنان می‌کنند آیا همنشینی ما با یک مسلمان قائل به شهادتین به آرمان الهی و توحیدی نزدیک‌تر است یا سکوت و سپردن مخاطب به دست هزار و یک فرقه خطرناک از بهایی و شیطان‌پرستی تا جریان‌های سیاسی و اجتماعی و مواد مخدر و فساد اخلاقی؟ لذا چون این تهدید‌ها برجسته نشده زمینه اتفاق‌نظر و وحدت رویه به وجود نیامده است و این حرکت‌ها مقدمه‌ای است تا این فضا ایجاد شود.
زائری ادامه داد: البته انتظار نباید داشت که با یک حرکت این اتفاق بیفتد؛ چند روز پیش خبرنگاری با کنایه از من پرسید سفر شما فقط تبلیغاتی بود یا اتفاقی هم افتاد گفتم نه فقط تبلیغاتی بود چون اتفاقا ما قرار بودکار تبلیغاتی بکنیم چون این کارها جنسش تبلیغاتی است مگر قرار بوده مثلا جاده بسازم؟!؛ خود این حرکت یک اتفاق است و جمع شدن این آدم‌ها و این سفر و حرکت قیام است و این متن است که در کنار هم قرار بگیریم و از یک موضوع حرف بزنیم و حتی آن سیاستمداران هم در این باره کنار هم قرار بگیرند و معلوم شود که علی‌رغم اختلافات یکجا کنار هم ایستاده‌ایم راجع به وطن‌مان، رهبری،آرمان انقلاب یا هر چیز دیگر مثل بیداری اسلامی یا مستضعفین؛ چرا که اینجا فرق نمی‌کند که ابوالقاسم طالبی باشد یا بهروز افخمی یا ... بلکه همه یک معیار و یک شاخص داریم و اینها در چنین فرصتهایی پیش می‌آید و مردم هم می‌پذیرند.
وی گفت: این همان «لیقوم‌الناس بالقسط» است؛ قسطی کهمبنای واحدی است که همه انسانها در برابر آن خاضع می‌شوند و می‌پذیرند و می‌بینیم آن اسقف در کلیسای دمشق برمی‌گردد می‌گوید حرف فلانی حرف ماست؛ اتفاقا من انجیل نخواندم قرآن خواندم چند کلیسای دیگر هم صحیفه سجادیه خواندیم اما طرف احساس می‌کند حرف خودش را می‌شنود و این چیزی است که سال‌ها اگر بخواهیم با ادبیات و چارچوب کار حاکمیتی دنبال کنیم نمی‌توانیم آن را محقق کنیم.
* زائری: سازمان‌های بین‌المللی در عرصه فرهنگ به جای دنبال کردن اهداف‌شان از روند اداری دنبال تحقق سریعتر آن از روند غیردولتی باشند
زائری در پایان سخنان خود توصیه‌اش به سازمان‌هایی چون سازمان فرهنگ و ارتباطات و مجمع تقریب اسلامی در این زمینه این بود که: این سازمان‌ها باید این ظرفیت‌ها را قدر بدانند؛ این ظرفیت‌هایی که با هزینه کمتر و تاثیر بیشتر می‌تواند اهداف آنها را محقق کند.
وی افزود: این سازمان‌ها بهتر است به جای دنبال کردن اهدافی که جزو بیانیه ماموریت آنهاست از ساز و کارهای اداری و حکومتی دنبال تحقق سریعتر و ارزانتر آن اهداف از غیر سازوکار دولتی باشند که به راحتی قابل تحقق یافتن است.