به گزارش گروه اجتماعی مشرق، داده هاي آماري بنيادي ترين اصل براي برنامه ريزي به شمار مي رود و برنامه ريزي اساسي ترين شاخص براي مديريت کلان قلمداد مي شود. ۳ حلقه آمار و اطلاعات، برنامه ريزي و مديريت از حلقه هاي توسعه است و از اين روست که توسعه بدون برنامه ريزي و برنامه ريزي بدون آمار و اطلاعات قابل تحقق نيست و سرانجام برنامه ريزي کلان مستلزم نگاه جامع به آمار و تهيه و پردازش علمي داده هاست که به آن مهندسي آمار گفته مي شود.
اين که آمار واطلاعات مجموعه اعداد و ارقام بي شماري است که فقط براي پر کردن صفحات آماري و جداول گردآوري مي شود، تصور غلطي است که در نگاه بخش کوچکي از مديران ما به شدت مشهود است.
مهندسي آمار
تفسير، پردازش و تحليل داده ها به عنوان پايه هاي آمار و اطلاعات از طريق تکنيک هاي آماري صورت مي گيرد.
دکتر اختياري مدرس آمار و احتمالات دانشگاه آزاد اسلامي مشهد برنامه ريزي بدون اتکا به آمار را محکوم به شکست مي داند و مي گويد: علت تامه شکست برنامه هاي توسعه کوتاه مدت و بلندمدت پشتوانه آماري نداشتن برنامه هاست بنابراين تاکيد شده که اولين مرحله هر برنامه اقتصادي، اجتماعي، دفاعي و سياسي، الزاماً تحليل داده هاي آماري و ارقام آن باشد و هرچه ارقام و آمار صحيح تر باشد ضمانت اجراي موفق آن برنامه بيشتر است.
وي با يادآوري نام گذاري سال ۲۰۱۳ به عنوان سال علم آمار از سوي صندوق جمعيت سازمان ملل متحد(UNFPA) مي افزايد: واقعيت تلخي است که از ۱۲۴ کشور مشارکت کننده در برنامه بزرگداشت علم آمار، ايران نتوانست جايگاه در خوري داشته باشد و همانند برخي کشورهاي در حال توسعه موفق به ارائه برنامه جامع آماري و پايگاه ملي داده پردازي نشد پس مي توان پيش بيني کرد که برنامه ها هرچند خيلي دقيق و کارشناسانه بر روي کاغذ طراحي شده باشد، اما به دليل نبود داده هاي آماري تحليل شده، در ميانه اجرا منحرف شود و در نهايت شکست خواهد خورد، اتفاقي که براي بسياري از برنامه هاي توسعه مي افتد و مجريان را دچار سردرگمي مي کند.
«اختياري» شعار سال ۲۰۱۳ صندوق جمعيت سازمان ملل متحد را «آمار زندگي است» (Statistics life) خوانده و در ادامه مي افزايد: از مفهوم اين شعار کاملاً پيداست که زيربناي ادامه حيات آمار و اعداد و تحليل داده هاست و بدون آمار، حيات سير طبيعي خود را نخواهد داشت.
آمار واقعي را مشخص کنيد
رهبر معظم انقلاب اسلامي در اسفند ماه ۱۳۷۵ در ديدار با هيئت امناي کميته امداد امام خميني(ره) فرمودند: الان مسئله فقرزدايي در کشور مطرح است.
من از اين که اين قضيه مطرح است خوشحالم، فقرزدايي اساس مستحکم تري لازم دارد، در اين قضيه فقرزدايي، يک کار علمي و آماري بکنيد، البته آمار تصادفي و تقريبي است، آمار واقعي نيست، شما آمار واقعي را مشخص کنيد، مشخص کنيد که واقعاً چه کسي فقير است، چه کسي زير خط فقر است و شاخص فقر در کشور ما واقعاً چقدر است؟ در شهر چقدر است؟ در شهرهاي کوچک، درتهران، در روستاها و در داخل بيابان ها چقدر است؟ ما در بيابان هم آدم داريم بخشي از ملت ما در بيابان ها مي خوابند و در بيابان ها از خواب بيدار مي شوند و هرگز ساختمان شهر را نمي بينند اين ها چيزهايي است که آمار لازم دارد اگر از شيوه هاي علمي استفاده کنيد، مي توانيد پاسخ هاي خيلي مناسب، درست و دقيقي را در اختيار کشور بگذاريد.
در غياب آمار
اينک يک سوال مهم، ساده و اساسي مطرح است و آن اين که اگر آمار نداشته باشيم چه مي شود؟ نقيبي عضو گروه «امور مشاوران آماري» مرکز آمار ايران پاسخ مي دهد: آمار عبارت است از جمع آوري داده ها، طبقه بندي و پردازش ارقام و مجموعه اين مولفه ها مفهوم آمار را ارائه مي دهد. جامعه علمي کشور و ستادهاي اجرايي توان جمع آوري داده ها و طبقه بندي آن را دارند و هر سال در پروژه هاي مختلف اعداد و داده هاي حياتي، اقتصادي و... را جمع آوري مي کنند و به مرحله طبقه بندي هم مي رسانند اما نقطه ضعف اساسي پردازش و استخراج نشدن داده هاي آماري در ايران است که نتيجه آن در جامعه واقتصاد کاملاً مشهود است.
وي در ادامه مي افزايد: به شکل مصداقي، آمار مصرف و توليد سيب زميني و پياز را داريم و ميزان صادرات آن نيز مشخص است اما هر سال داستان سيب زميني و پياز و نوسانات قيمت اين محصول در کشور تکرار مي شود در حالي که بايد با پردازش اطلاعات برنامه ريزي آماري و اجرايي براي سطح زير کشت اين محصول را در کشور اجرا کنيم تا توليدکننده و مصرف کننده زيان نبينند، در مورد آمار حياتي نيز اعداد مرگ و مير، تولد ، مهاجرت، صدور شناسنامه، صدور کارت ملي، تعداد دانش آموزان و دانشجويان، تعداد مراکز آموزشي و ترکيب آن و... را داريم اما هيچ گاه براي تحليل و استخراج آماري اين ارقام اقدامي نکرده ايم و نتيجه آن به طور مثال در مورد هدفمندي يارانه ها، اختلاف ۸ ميليوني جمعيت کشور و تعداد يارانه بگيران، صدور ۱۲۰ ميليون کارت ملي و ابطال و جمع آوري نشدن کارت هاي ملي فوت شدگان است و نتيجه آن آشفتگي آمار حياتي در کشور است، در مثالي ديگر ميزان نقدينگي و ميزان سرمايه گذاري در بخش توليد کاملاً مشخص است اما ميزان ارزش افزوده سرمايه گذاري و ميزان سود مالي بانکي به هيچ وجه همخواني ندارد در نتيجه همواره شاهد انتقال سرمايه از توليد به سود بانکي هستيم و نتيجه اين وضعيت افت هميشگي شاخص توليد و نابه ساماني در بازار سرمايه است حادثه اي که به تازگي در بورس اتفاق افتاد و تنها با تزريق پول(۴ هزار ميليارد تومان) از سقوط بورس جلوگيري شد.
نقيبي در ادامه مي گويد: وقتي آمار حياتي تحليل نشود نمي توان براي آموزش، مسافرت، شهرسازي و مهندسي سکونت و تجارت، جانمايي مراکز بهداشت و درمان، ارتباطات و اطلاعات شهري و روستايي و... برنامه ريزي کرد و نتيجه آن ظهور وسيع حاشيه نشيني، افت سطح آموزش و بهداشت و... است، وقتي آمار صنعتي تحليل و تجزيه نشود شاهد افت و خيز در سرمايه گذاري صنعتي و در نتيجه نوسانات شديد و بي ضابطه قيمت ها خواهيم بود، در حوزه تجارت داخلي و بازرگاني خارجي، اعداد گمرکات و مبادي ورودي و خروجي مرزهاي زميني، دريايي و هوايي هيچ گاه پردازش نمي شود لذا تصميم گيري درباره واردات، لحظه اي و بي ضابطه است و صادرات نيز هيچ نظم و آهنگي ندارد.
محمدباقر نوبخت معاون برنامه ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور نيز با بيان اين که آمار شرط کافي و لازم براي توسعه و تصميم گيري است تصريح مي کند: فقدان آمار صحيح و دقيق سرعت تصميم گيري در مورد نحوه ادامه هدفمندي يارانه ها و شناسايي دهک هاي درآمدي را با کندي مواجه کرده است.
وي در گفت وگو با ايسنا اظهار داشت: هر دستگاهي بدون تکيه بر آمار و اطلاعات امکان پيشرفت نخواهد داشت چرا که آمار نه تنها آغاز هر کار را شکل مي دهد بلکه حالت اصلاح و بهبود گونه نيز در توسعه ايجاد خواهد کرد.
معاون برنامه ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور با تاکيد بر اين که دقت و صحت در آمار از چالش هاي دستگاه ها به ويژه معاونت برنامه ريزي است مي گويد: در زمان گذشته با توجه به فضا و بحث هايي که در مورد تصميم گيري براي نحوه ادامه قانون هدفمندي يارانه ها وجود داشت هرچه تلاش کرديم که با آرامش اين طرح پيش برود و در کمترين فرصت تصميم گيري شود، نشد چرا که نبودآمار صحيح و دقيق براي اتخاذ هرگونه تصميم در اين مورد ما را با چالش مواجه کرد و از سرعت در اين زمينه کاست.
وي با بيان اين که هيچ ايرادي وجود ندارد که دستگاه ها در توليد آمار فعال باشند اما مرکز آمار بايد به عنوان متولي هماهنگي و نظارت بر اين سازمان ها کاملاً دقت کند، افزود: براي اين که مرکز آمار بتواند اطلاعات دقيق و صحيح براي برنامه ريزي کشور ارائه کند جايگاه آن در حوزه رياست جمهوري قرار گرفته که اين نشان دهنده اهميت عملکرد اين سازمان است.
محمد خوش چهره استاد دانشگاه تهران و عضو سابق کميسيون اقتصادي مجلس شورا فقدان نظام جامع آماري کشور را خلاء علمي نظام برنامه ريزي مي داند و به خراسان مي گويد: يکي از اختلافات مهم که منشاء انحرافات در نظام تصميم گيري، سياست گذاري و برنامه ريزي و حتي قانون گذاري شده است، اختلافات و انحرافاتي است که در نظام آماري کشور وجود دارد.
وي در ادامه مي گويد: فقدان يک نظام مناسب اطلاعات آماري مي تواند به خطاي نظام تصميم گيري و سياست ها منجر شود زيرا اين آمار به نحوي است که ميزان تورم يا بيکاري يا ميزان خط فقر معمولاً با انحرافاتي جدي از واقعيت ها تدوين و ارائه مي شود.
نسخه اي از يک تجربه موفق
کشور کوچک دانمارک با سابقه ترين کشور در طراحي نظام هاي آماري است اين کشور از سال ۱۸۶۸ با تعريف ۱۵ هزار شاخص اطلاعاتي از فعاليت هاي کشاورزي و پرورش دام، بازرگاني و گمرک، آموزش متوسطه و عالي و منابع آب شيرين بزرگ ترين پايگاه جمع آوري اطلاعات و ارقام را پايه ريزي کرد پس از آن حوزه جمع آوري اعداد را به اسکانديناوي گسترش داد و کپنهاگن را مرکز پردازش اعداد قرار داد اين مرکز پس از آن به کل اروپاي شمالي و غربي توسعه پيدا کرد و شبکه اطلاع رساني آماري اروپا در سال هاي اوليه قرن ۲۰ در حدود سال هاي ۱۰۳۱ تشکيل شد و از آن سال کليه سيستم هاي جمع آوري داده هاي آماري اروپا در مرکز واحدي در دانمارک پردازش و به مراکز تصميم گيري به سراسر اروپا ارسال مي شود.
کارشناسان بر اين باورند که مي توان ارقام به دست آمده از آمارگيري هاي متعدد دستگاه هاي اجرايي را به مرکز آمار ايران منتقل و با روش هاي علمي راستي آزمايي متمرکز شاخص هاي آماري را پردازش و پس از پردازش براي بهره برداري به مراکز تصميم گيري ارسال کرد.
هنوز هم دير نشده
سيد احمد نقيبي عضو گروه «امور مشاوران آماري» مرکز آمار ايران با بيان اين که ايران نيازمند شبکه جامع آماري است، گفت: اين که مرکز آمار ايران وابسته به معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي نهاد رياست جمهوري است، بيانگر اين است که نگاه به آمار نگاه ملي است اما صرفاً اين نگاه کافي نيست و ايران بايد شبکه آماري توسعه يافته تا دورترين نقاط جغرافيايي کشور و تمامي واحدهاي توليدکننده آمار و مصرف کننده آن را داشته باشد تا دستگاه هاي اجرايي با ثبت لحظه اي و به هنگام آمار و انتقال آن به مرکز شبکه پردازش داده ها، آخرين داده ها را در اختيار تصميم گيران قرار دهند.
وي آمار حياتي را مهم ترين داده هاي توسعه اي دانست و افزود: افزايش و کاهش جمعيت، نرخ مهاجرت، شيب بازگشت، نرخ اشتغال، سطح آموزش، بررسي ترکيب جمعيتي و سطح رفاه زيربناي آمار اقتصادي و بهداشتي است و به دليل اين که اين آمار هر لحظه در حال تغيير و تحول است بايد قبل از برنامه آمار، شبکه آنلاين آمار حياتي طراحي شود و اگرچه مسئولان دير به فکر افتاده اند اما هنوز دير نيست زيرا همه ساختارهاي آن در کشور موجود است.
اين استاد دانشگاه پيشنهاد داد: زيرساخت درگاه ملي آمار در ايران وجود دارد و همه وزارت خانه ها، سازمان هاي زيرمجموعه وزارت خانه ها، ادارات زيرمجموعه سازمان ها، واحدهاي زيرمجموعه ادارات در بخش دولتي و تمامي واحدهاي توليدي غيردولتي و تشکل هاي اجتماعي مي توانند با اتصال به اين درگاه داده هاي اطلاعاتي(ارقام و اعداد) را به درگاه ملي آمار ارسال و ارقام پردازش شده را دريافت کنند و بر اساس تحليل آماري براي توليد و تحولات اجتماعي( تولد، مرگ و مير، مهاجرت، سرمايه گذاري، سود سرمايه، صادرات و واردات و...) برنامه ريزي کنند.
به هر حال بايد اعتراف کرد که فقدان نظام جامع آماري و نبود راستي آزمايي علمي اعداد و ارقام گردآوري شده در آمارگيري هاي متعدد منطقه اي و ملي، موجب شده که دورنمايي از اجراي برنامه هاي بلندمدت در اختيار سياست گذاران و برنامه ريزان وجود نداشته باشد و بسياري از برنامه هاي کلان اقتصادي به دليل آمار راستي آزمايي نشده دچار چالش در اجرا شود که کليت اقتصاد کشور را متاثر خواهد کرد. اتفاقي که براي عظيم ترين طرح اقتصادي کشور يعني هدفمندي يارانه ها رخ داد!
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.irارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: خراسان
اين که آمار واطلاعات مجموعه اعداد و ارقام بي شماري است که فقط براي پر کردن صفحات آماري و جداول گردآوري مي شود، تصور غلطي است که در نگاه بخش کوچکي از مديران ما به شدت مشهود است.
مهندسي آمار
تفسير، پردازش و تحليل داده ها به عنوان پايه هاي آمار و اطلاعات از طريق تکنيک هاي آماري صورت مي گيرد.
دکتر اختياري مدرس آمار و احتمالات دانشگاه آزاد اسلامي مشهد برنامه ريزي بدون اتکا به آمار را محکوم به شکست مي داند و مي گويد: علت تامه شکست برنامه هاي توسعه کوتاه مدت و بلندمدت پشتوانه آماري نداشتن برنامه هاست بنابراين تاکيد شده که اولين مرحله هر برنامه اقتصادي، اجتماعي، دفاعي و سياسي، الزاماً تحليل داده هاي آماري و ارقام آن باشد و هرچه ارقام و آمار صحيح تر باشد ضمانت اجراي موفق آن برنامه بيشتر است.
وي با يادآوري نام گذاري سال ۲۰۱۳ به عنوان سال علم آمار از سوي صندوق جمعيت سازمان ملل متحد(UNFPA) مي افزايد: واقعيت تلخي است که از ۱۲۴ کشور مشارکت کننده در برنامه بزرگداشت علم آمار، ايران نتوانست جايگاه در خوري داشته باشد و همانند برخي کشورهاي در حال توسعه موفق به ارائه برنامه جامع آماري و پايگاه ملي داده پردازي نشد پس مي توان پيش بيني کرد که برنامه ها هرچند خيلي دقيق و کارشناسانه بر روي کاغذ طراحي شده باشد، اما به دليل نبود داده هاي آماري تحليل شده، در ميانه اجرا منحرف شود و در نهايت شکست خواهد خورد، اتفاقي که براي بسياري از برنامه هاي توسعه مي افتد و مجريان را دچار سردرگمي مي کند.
«اختياري» شعار سال ۲۰۱۳ صندوق جمعيت سازمان ملل متحد را «آمار زندگي است» (Statistics life) خوانده و در ادامه مي افزايد: از مفهوم اين شعار کاملاً پيداست که زيربناي ادامه حيات آمار و اعداد و تحليل داده هاست و بدون آمار، حيات سير طبيعي خود را نخواهد داشت.
آمار واقعي را مشخص کنيد
رهبر معظم انقلاب اسلامي در اسفند ماه ۱۳۷۵ در ديدار با هيئت امناي کميته امداد امام خميني(ره) فرمودند: الان مسئله فقرزدايي در کشور مطرح است.
من از اين که اين قضيه مطرح است خوشحالم، فقرزدايي اساس مستحکم تري لازم دارد، در اين قضيه فقرزدايي، يک کار علمي و آماري بکنيد، البته آمار تصادفي و تقريبي است، آمار واقعي نيست، شما آمار واقعي را مشخص کنيد، مشخص کنيد که واقعاً چه کسي فقير است، چه کسي زير خط فقر است و شاخص فقر در کشور ما واقعاً چقدر است؟ در شهر چقدر است؟ در شهرهاي کوچک، درتهران، در روستاها و در داخل بيابان ها چقدر است؟ ما در بيابان هم آدم داريم بخشي از ملت ما در بيابان ها مي خوابند و در بيابان ها از خواب بيدار مي شوند و هرگز ساختمان شهر را نمي بينند اين ها چيزهايي است که آمار لازم دارد اگر از شيوه هاي علمي استفاده کنيد، مي توانيد پاسخ هاي خيلي مناسب، درست و دقيقي را در اختيار کشور بگذاريد.
در غياب آمار
اينک يک سوال مهم، ساده و اساسي مطرح است و آن اين که اگر آمار نداشته باشيم چه مي شود؟ نقيبي عضو گروه «امور مشاوران آماري» مرکز آمار ايران پاسخ مي دهد: آمار عبارت است از جمع آوري داده ها، طبقه بندي و پردازش ارقام و مجموعه اين مولفه ها مفهوم آمار را ارائه مي دهد. جامعه علمي کشور و ستادهاي اجرايي توان جمع آوري داده ها و طبقه بندي آن را دارند و هر سال در پروژه هاي مختلف اعداد و داده هاي حياتي، اقتصادي و... را جمع آوري مي کنند و به مرحله طبقه بندي هم مي رسانند اما نقطه ضعف اساسي پردازش و استخراج نشدن داده هاي آماري در ايران است که نتيجه آن در جامعه واقتصاد کاملاً مشهود است.
وي در ادامه مي افزايد: به شکل مصداقي، آمار مصرف و توليد سيب زميني و پياز را داريم و ميزان صادرات آن نيز مشخص است اما هر سال داستان سيب زميني و پياز و نوسانات قيمت اين محصول در کشور تکرار مي شود در حالي که بايد با پردازش اطلاعات برنامه ريزي آماري و اجرايي براي سطح زير کشت اين محصول را در کشور اجرا کنيم تا توليدکننده و مصرف کننده زيان نبينند، در مورد آمار حياتي نيز اعداد مرگ و مير، تولد ، مهاجرت، صدور شناسنامه، صدور کارت ملي، تعداد دانش آموزان و دانشجويان، تعداد مراکز آموزشي و ترکيب آن و... را داريم اما هيچ گاه براي تحليل و استخراج آماري اين ارقام اقدامي نکرده ايم و نتيجه آن به طور مثال در مورد هدفمندي يارانه ها، اختلاف ۸ ميليوني جمعيت کشور و تعداد يارانه بگيران، صدور ۱۲۰ ميليون کارت ملي و ابطال و جمع آوري نشدن کارت هاي ملي فوت شدگان است و نتيجه آن آشفتگي آمار حياتي در کشور است، در مثالي ديگر ميزان نقدينگي و ميزان سرمايه گذاري در بخش توليد کاملاً مشخص است اما ميزان ارزش افزوده سرمايه گذاري و ميزان سود مالي بانکي به هيچ وجه همخواني ندارد در نتيجه همواره شاهد انتقال سرمايه از توليد به سود بانکي هستيم و نتيجه اين وضعيت افت هميشگي شاخص توليد و نابه ساماني در بازار سرمايه است حادثه اي که به تازگي در بورس اتفاق افتاد و تنها با تزريق پول(۴ هزار ميليارد تومان) از سقوط بورس جلوگيري شد.
نقيبي در ادامه مي گويد: وقتي آمار حياتي تحليل نشود نمي توان براي آموزش، مسافرت، شهرسازي و مهندسي سکونت و تجارت، جانمايي مراکز بهداشت و درمان، ارتباطات و اطلاعات شهري و روستايي و... برنامه ريزي کرد و نتيجه آن ظهور وسيع حاشيه نشيني، افت سطح آموزش و بهداشت و... است، وقتي آمار صنعتي تحليل و تجزيه نشود شاهد افت و خيز در سرمايه گذاري صنعتي و در نتيجه نوسانات شديد و بي ضابطه قيمت ها خواهيم بود، در حوزه تجارت داخلي و بازرگاني خارجي، اعداد گمرکات و مبادي ورودي و خروجي مرزهاي زميني، دريايي و هوايي هيچ گاه پردازش نمي شود لذا تصميم گيري درباره واردات، لحظه اي و بي ضابطه است و صادرات نيز هيچ نظم و آهنگي ندارد.
محمدباقر نوبخت معاون برنامه ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور نيز با بيان اين که آمار شرط کافي و لازم براي توسعه و تصميم گيري است تصريح مي کند: فقدان آمار صحيح و دقيق سرعت تصميم گيري در مورد نحوه ادامه هدفمندي يارانه ها و شناسايي دهک هاي درآمدي را با کندي مواجه کرده است.
وي در گفت وگو با ايسنا اظهار داشت: هر دستگاهي بدون تکيه بر آمار و اطلاعات امکان پيشرفت نخواهد داشت چرا که آمار نه تنها آغاز هر کار را شکل مي دهد بلکه حالت اصلاح و بهبود گونه نيز در توسعه ايجاد خواهد کرد.
معاون برنامه ريزي و نظارت راهبردي رئيس جمهور با تاکيد بر اين که دقت و صحت در آمار از چالش هاي دستگاه ها به ويژه معاونت برنامه ريزي است مي گويد: در زمان گذشته با توجه به فضا و بحث هايي که در مورد تصميم گيري براي نحوه ادامه قانون هدفمندي يارانه ها وجود داشت هرچه تلاش کرديم که با آرامش اين طرح پيش برود و در کمترين فرصت تصميم گيري شود، نشد چرا که نبودآمار صحيح و دقيق براي اتخاذ هرگونه تصميم در اين مورد ما را با چالش مواجه کرد و از سرعت در اين زمينه کاست.
وي با بيان اين که هيچ ايرادي وجود ندارد که دستگاه ها در توليد آمار فعال باشند اما مرکز آمار بايد به عنوان متولي هماهنگي و نظارت بر اين سازمان ها کاملاً دقت کند، افزود: براي اين که مرکز آمار بتواند اطلاعات دقيق و صحيح براي برنامه ريزي کشور ارائه کند جايگاه آن در حوزه رياست جمهوري قرار گرفته که اين نشان دهنده اهميت عملکرد اين سازمان است.
محمد خوش چهره استاد دانشگاه تهران و عضو سابق کميسيون اقتصادي مجلس شورا فقدان نظام جامع آماري کشور را خلاء علمي نظام برنامه ريزي مي داند و به خراسان مي گويد: يکي از اختلافات مهم که منشاء انحرافات در نظام تصميم گيري، سياست گذاري و برنامه ريزي و حتي قانون گذاري شده است، اختلافات و انحرافاتي است که در نظام آماري کشور وجود دارد.
وي در ادامه مي گويد: فقدان يک نظام مناسب اطلاعات آماري مي تواند به خطاي نظام تصميم گيري و سياست ها منجر شود زيرا اين آمار به نحوي است که ميزان تورم يا بيکاري يا ميزان خط فقر معمولاً با انحرافاتي جدي از واقعيت ها تدوين و ارائه مي شود.
نسخه اي از يک تجربه موفق
کشور کوچک دانمارک با سابقه ترين کشور در طراحي نظام هاي آماري است اين کشور از سال ۱۸۶۸ با تعريف ۱۵ هزار شاخص اطلاعاتي از فعاليت هاي کشاورزي و پرورش دام، بازرگاني و گمرک، آموزش متوسطه و عالي و منابع آب شيرين بزرگ ترين پايگاه جمع آوري اطلاعات و ارقام را پايه ريزي کرد پس از آن حوزه جمع آوري اعداد را به اسکانديناوي گسترش داد و کپنهاگن را مرکز پردازش اعداد قرار داد اين مرکز پس از آن به کل اروپاي شمالي و غربي توسعه پيدا کرد و شبکه اطلاع رساني آماري اروپا در سال هاي اوليه قرن ۲۰ در حدود سال هاي ۱۰۳۱ تشکيل شد و از آن سال کليه سيستم هاي جمع آوري داده هاي آماري اروپا در مرکز واحدي در دانمارک پردازش و به مراکز تصميم گيري به سراسر اروپا ارسال مي شود.
کارشناسان بر اين باورند که مي توان ارقام به دست آمده از آمارگيري هاي متعدد دستگاه هاي اجرايي را به مرکز آمار ايران منتقل و با روش هاي علمي راستي آزمايي متمرکز شاخص هاي آماري را پردازش و پس از پردازش براي بهره برداري به مراکز تصميم گيري ارسال کرد.
هنوز هم دير نشده
سيد احمد نقيبي عضو گروه «امور مشاوران آماري» مرکز آمار ايران با بيان اين که ايران نيازمند شبکه جامع آماري است، گفت: اين که مرکز آمار ايران وابسته به معاونت برنامه ريزي و نظارت راهبردي نهاد رياست جمهوري است، بيانگر اين است که نگاه به آمار نگاه ملي است اما صرفاً اين نگاه کافي نيست و ايران بايد شبکه آماري توسعه يافته تا دورترين نقاط جغرافيايي کشور و تمامي واحدهاي توليدکننده آمار و مصرف کننده آن را داشته باشد تا دستگاه هاي اجرايي با ثبت لحظه اي و به هنگام آمار و انتقال آن به مرکز شبکه پردازش داده ها، آخرين داده ها را در اختيار تصميم گيران قرار دهند.
وي آمار حياتي را مهم ترين داده هاي توسعه اي دانست و افزود: افزايش و کاهش جمعيت، نرخ مهاجرت، شيب بازگشت، نرخ اشتغال، سطح آموزش، بررسي ترکيب جمعيتي و سطح رفاه زيربناي آمار اقتصادي و بهداشتي است و به دليل اين که اين آمار هر لحظه در حال تغيير و تحول است بايد قبل از برنامه آمار، شبکه آنلاين آمار حياتي طراحي شود و اگرچه مسئولان دير به فکر افتاده اند اما هنوز دير نيست زيرا همه ساختارهاي آن در کشور موجود است.
اين استاد دانشگاه پيشنهاد داد: زيرساخت درگاه ملي آمار در ايران وجود دارد و همه وزارت خانه ها، سازمان هاي زيرمجموعه وزارت خانه ها، ادارات زيرمجموعه سازمان ها، واحدهاي زيرمجموعه ادارات در بخش دولتي و تمامي واحدهاي توليدي غيردولتي و تشکل هاي اجتماعي مي توانند با اتصال به اين درگاه داده هاي اطلاعاتي(ارقام و اعداد) را به درگاه ملي آمار ارسال و ارقام پردازش شده را دريافت کنند و بر اساس تحليل آماري براي توليد و تحولات اجتماعي( تولد، مرگ و مير، مهاجرت، سرمايه گذاري، سود سرمايه، صادرات و واردات و...) برنامه ريزي کنند.
به هر حال بايد اعتراف کرد که فقدان نظام جامع آماري و نبود راستي آزمايي علمي اعداد و ارقام گردآوري شده در آمارگيري هاي متعدد منطقه اي و ملي، موجب شده که دورنمايي از اجراي برنامه هاي بلندمدت در اختيار سياست گذاران و برنامه ريزان وجود نداشته باشد و بسياري از برنامه هاي کلان اقتصادي به دليل آمار راستي آزمايي نشده دچار چالش در اجرا شود که کليت اقتصاد کشور را متاثر خواهد کرد. اتفاقي که براي عظيم ترين طرح اقتصادي کشور يعني هدفمندي يارانه ها رخ داد!
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.irارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: خراسان