وی با بیان اینکه در اینجا کتابی معرفی نشد از این رو بنده این کتاب را معرفی می‌کنم، اظهار داشت: عنوان این کتاب روشنفکری دینی و آزاداندیشی دینی است و خودم آن را نوشته‌ام و این کتاب بیانگر افکارم است.
رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام اضافه کرد: نکات مهمی در اظهارات پیرامون مسائل فرهنگی و اخلاقی مطرح شد. جناب آقای آزاد برمکی مطالب مفیدی را گفتند و آقای ناصر مهدوی هم شجاعانه به مسائل حساس کشور که مورد نیاز جامعه است اشاره کردند.
هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه جامعه از حالت سنتی عبور کرده است، اظهار داشت: به فضل وجود افراد تحصیلکرده در حوزه و دانشگاه ما الان جامعه فرهیخته‌ای داریم و بنیان این جامعه فرهیخته را باید جدی‌تر گرفت.
وی با اشاره به اینکه کتابی که از آن نام بردم الان در بین شما نیست، گفت: مبنای آن کتاب تعقل است و گفته ایشان (ناصر مهدوی) هم تعقل بود.
رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام با بیان اینکه در تعقل نباید سنت‌ها را فراموش کنیم، اظهار داشت: باید شرایط زمان و مکان را مراعات کنیم. از این رو مهمترین کار در این زمینه عقلانی کردن مدیریت جامعه در امور اساسی همچون خانواده و مدرسه است. جای این نوع مدیریت در خیلی از جاها خالی است.
هاشمی رفسنجانی ادامه داد: در اسناد ما دو پیامبر داریم؛ پیامبر ظاهر و پیامبر باطن که پیامبر باطن همان عقل است. پیامبر اسلام آمدند و بنا نیست دین جدیدی بیاید، از این رو باید عقل را و عقلانیت را مورد توجه قرار داد.
وی با بیان اینکه جناب آقای دعایی در این برنامه خاطره‌ای را از حضور در منزل من در زمان نهضت مطرح کردند، خاطرنشان کرد: بنده هم باید در مورد ایشان خاطره‌ای را نقل کنم. وی در زمان نهضت و مبارزات به عراق فرار کرد و یکی از غصه‌های وی مادرش بود که در ایران حضور داشت. ضمن اینکه مادر هم ناراحت فرزند فراری‌اش بود و ما باید مادر را به فرزند می‌رساندیم.
رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام یادآور شد: برخی از اقوام ما هویه عراقی داشتند از این رو این هویه را از اقوام خود گرفتیم و به مادر آقای دعایی دادیم.
هاشمی رفسنجانی اضافه کرد: بنده مادر ایشان را سوار ماشین خود کردم و با قالیچه‌ای ایرانی که پر از کتاب و اعلامیه و اطلاعیه بود ایشان را راهی عراق کردم ضمن اینکه خود وی (مادر دعایی) از این اطلاعیه‌ها خبر نداشت و خوشبختانه به فرزندش رسید و الان قبر ایشان نزدیک قبر حاج‌آقا مصطفی است.
وی با اشاره به نامگذاری سال‌جاری به عنوان اقتصاد و فرهنگ افزود: یکی از آرزوهای من این است که برای نجات فرهنگ کاری را انجام دهم برای اینکه در بحث فرهنگی وقتی در قشر سنتی پیرامون زن، آرایش زن، موسیقی و یا فیلم صحبت می‌شود جلسه را به هم می‌زنند و خیال می‌کنند که فرهنگ این است در حالی که این از هزارمین مسائل فرهنگ است.
رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام اظهار داشت: ما باید مکارم اخلاقی را در جامعه شکل دهیم در این صورت در راستای جامعه موعود و مدینه فاضله حرکت کردیم.
هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه همه ما باید برای فرهنگ خدمت کنیم ادامه داد: البته باید فرهنگ اسلامی را هم تعریف کنیم و بدانیم کار ضداخلاقی خیانت است. به همین جهت باید اخلاق را مراعات کنیم. اگر دست‌درازی به اموال مردم نکنیم، فساد صورت نمی‌گیرد.
وی تصریح کرد: چه کسی منکر امانت، دو به هم زدن و تهمت است؟ البته تهمت جامعه را به فساد می‌کشاند و سوءظن هم مثل خوره جامعه را می‌خورد.
رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام تاکید کرد: رهبری هم راضی نیستند که در سال فرهنگ ما دنبال این باشیم که کسانی که خوب می‌خوانند را از میدان به در کنیم و یا خانم‌هایی که قیافه زیبایی دارند را نگذاریم ظاهر شوند.
هاشمی رفسنجانی تجسس را از بدترین رویه‌های ضد اخلاقی عنوان کرد و گفت: ما حق نداریم وارد زندگی شخصی مردم شویم و حق نداریم اصرار مردم را بفهمیم، چه برسد به آنکه آن را افشا کنیم و به اسم امنیت مرتکب چنین خطایی شویم. ما حق شنود در منازل و ماشین‌های مردم را نداریم و همه اینها ضداخلاقی است ضمن اینکه غیبت کردن و بدنام کردن هم گناه دارد.
وی با بیان اینکه باید مصداق فرهنگی را که رهبری در نظر دارند پیدا و انجام دهیم، خطاب به اصحاب فرهنگ و هنر گفت: من کمک می‌کنم و شما هم این کار را شروع کنید.
رئیس مجمع تشخیص مصحلت نظام در ادامه به نحوه تاسیس و فعالیت کتابخانه ملی ایران پرداخت و با بیان اینکه "این مرکز یک سال قبل از تولد من یعنی سال 1312 کلنگ زده شد و 3 سال بعد از تولد شروع به کار کرد"، گفت: در آن زمان پیشرفت خوبی نداشت تا اینکه انقلاب پیروز شد و ما برای کتابخانه قانونی را در مجلس گذراندیم و اولین رئیس این مرکز آقای رجبی بود و پس از او جناب آقای خاتمی که از وزارت ارشاد دولت من استعفا داده بود، این مسئولیت را برعهده گرفت. البته خاتمی را اذیت کردند و او مجبور به استعفا شد.
هاشمی رفسنجانی با اشاره به اینکه رئیس اول این کتابخانه از ریاست خاتمی حمایت کرده بود، افزود: او اولویت را به خاتمی داد و گفت که من به اندازه خاتمی صلاحیت ندارم.
وی اضافه کرد: وقتی آقای خاتمی اینجا آمدند دست ما خالی بود، اما طرحی را برای این مرکز طراحی کردیم و آقای حبیبی هم که هویت فرهنگی داشت پیشتاز این قضیه شد.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با اشاره به اینکه ما اسناد بسیار با ارزشی داریم گفت: ما خیلی سند داریم و کشور تازه رسیده‌ای هم نیستیم. هزار سال سابقه تمدن داریم. به همین جهت اسناد زیادی پیدا می‌شود به طوری که اسناد باستانی ما در برخی از کشورها دیده می‌شود ضمن اینکه در دوره‌ای آقای حبیبی ماموریت پیدا کرد اسناد مربوط به دوره شاه طهماسب را از وین به اینجا بیاورد و در این زمینه هم تلاش‌هایی را انجام داد.
هاشمی رفسنجانی خاطرنشان کرد: یهودی‌ها کارشان این بود که در ایران اسناد و کتب را پیدا می‌کردند و در موزه‌های دنیا می‌فروختند به همین جهت ما وظیفه داریم که این اسناد و کتب را شناسایی و به مردم معرفی کنیم.
وی با اشاره به اینکه در روز 2 هزار نفر به کتابخانه ملی مراجعه می‌کنند، افزود: باید محقق بتواند با اینترنت به کنگره آمریکا وصل شود یعنی باید امکانات خوب را در اختیار او گذاشت.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام یادآور شد: بنا بود در دوره ریاست جمهوری من میدانی در همین جا درست شود؛ 20 سال از دولت من گذشته و هنوز این میدان آماده نشده است. اگر آماده شود توریست‌ها می‌توانند از اینجا بازدید کنند و حقیقتا هم جای دیدنی می‌شود.
هاشمی رفسنجانی ادامه داد: امیدواریم این مرکز را به جایی برای نشان دادن سند واقعی تمدن ایران تبدیل کنیم.
وی همچنین با اشاره به اینکه نباید اینگونه فکر کنیم که اسلام را ترجمه کرده‌ایم، گفت: اروپایی‌ها وقتی که اسلام در حال رشد بود در جاهلیت مطلق بودند.
رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام با بیان اینکه ما باید فرهنگ را درست تعریف کنیم، خاطرنشان کرد: در زمان ریاست جمهوری من آقا موضوع تهاجم فرهنگی را مطرح کرده بودند و در نماز جمعه و جاهای دیگر جور دیگر گفتند. آقا گفتند من چی گفتم و اینها چی می‌گویند.
هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه ما باید صداقت، راستگویی، انفاق و مال مردم نخوردن را جزو فرهنگ بدانیم گفت: امیدوارم این اجلاس منجر به حرکت خوبی برای فرهنگ‌شناسی عمیق شود و بنده هم در خدمت شما هستم.