در ۱۹۶۵، سرهنگ "کول يوسف موبوتو" (1997ـ1930) پس از کودتا عليه رئيس جمهور قانوني "جمهوري دموکراتيک کنگو"، نام کشور را به "زئير" و نام خود را به "موبوتو سسه سکو موبوتو" تغيير داد. اين کشور تا ۱۹۹۷ "زئير" نام داشت.
در حالي که طي سي و سه سال ديکتاتوري حکومت وي، روز به روز شمار فقيران و گرسنگان کنگو افزايش مييافت، "موبوتو" بر جلال و شکوه زندگي شاهانه خود ميافزود و در اين مدت، بيش از سه ميليارد دلار ثروت ملي را بهنام خود در بانک‌هاي خارجي سپرد و در مجموع با تاراج پنج ميليارد دلار از ثروت عمومي کشور "زئير"، مقام سومين رهبر فاسد جهان را به دست آورد. مجموعه اسناد پيوست، در عين حال که گوشه‌اي از زندگي پر تجمل وي را نمايان مي سازد، ضعف بينش و آگاهي تجار ايراني را در معاملات بين المللي آشکار مي‌کند. بسيار محتمل است که در همه کشورها، غربت و ناآگاهي خريداري بيگانه سبب مازاد پرداخت نسبت به بهاي متعارف کالاي خريداري شده گردد. اما وقوع چنين امري در سفرهاي سياسي، خاصه با کشورهايي که روابط في مابين قدمت چنداني ندارد، آن هم در مورد کالاهاي غير انحصاري که به سهولت قابل استعلام است، مي تواند روابط دولتها را خدشه دار کند.
ايران در 22بهمن 1351 (11 فوريه 1973) با زئير روابط سياسي در سطح سفارت برقرار کرده، در اول آذر 1352 (22 نوامبر 1973) اقدام به تأسيس سفارت در "کينشازا" نمود. سفارت زئير نيز در اسفند ماه همان سال در تهران تأسيس گرديد.
به استناد اسناد زير، "موبوتو سسه سکو"، روابط صميمانه اي با رژيم شاه داشت و به دعوت مقامات حکومت، از تاريخ چهارم تا سيزدهم اسفند 1352، از ايران ديدار رسمي به عمل آورد. به گواهي اين اسناد، "موبوتو سسه سکو" در مدت اقامت در تهران، از "جواهرفروشي مظفريان" خريد کرده بود. متعاقب اين خريد، بهاي يک سرويس چايخوري طلا به مبلغ 60000 دلار (شصت هزار دلار امريکا) از اقلام خريداري شده، سبب سوء ظن ميهمانداران رئيس جمهور و استعلام آنها از "جواهرفروشي لئون" مي گردد. نظر به اينکه اختلاف بين دو رقم بسيار زياد و غيرعادي بوده است، موضوع به محمدرضا شاه گزارش مي شود. شاه چون اين امر را سبب هتک حيثيت و عدم اعتماد خارجيان نسبت به تجار ايراني مي‌داند، دستور رسيدگي فوري مي‌دهد تا مابه التفاوت وجه، به عنوان اشتباه رخ داده، مسترد گردد. نخست دو روز پس از عزيمت رئيس جمهوري زئير، "هرمز قريب"، رئيس کل تشريفات شاهنشاهي، طي مرقومهاي (با چک پرداختي و وجوه نقد و دو صورتحساب به پيوست) به ارتشبد "نصيري"، معاون نخست وزير و رئيس سازمان اطلاعات و امنيت، خواهان رسيدگي به اين امر مي‌شود. سند سوم مجموعه، يکي از دو صورتحساب ضميه مرقومه مزبور است.
در سند دوم مجموعه، به تاريخ يک هفته بعد نيز، "هرمز قريب"، مبلغ يک هزار دلار وجه نقد ــ تسليم شده توسط آجودان نظامي "موتوبو" بابت بهاي جعبه خريداري شده از " جواهرفروشي مظفريان" ــ را جهت رسيدگي براي ارتشبد " نصيري" ارسال مي نمايد.
اين سفر اولين و آخرين ديدار رسمي ديکتاتور زئير از ايران بود. نزاع نژادي و جنگ داخلي منجر به سرنگوني رژيم "موتوبو" در ۱۶ مه ١٩٩٧ شد. وي پس از سي و هفت سال زمامداري و سي و دو سال ديکتاتوري، به مراکش گريخت. نامبرده در ۷ سپتامبر ۱۹۹۷ به سن شصت و هفت سالگي درگذشت.
[1]
شماره 1384/2ت
تاريخ 21/12/52
مبلغ يک هزار دلار وجه نقد تشريفات کل شاهنشاهي
مستقيم
تيمسار ارتشبد نصيري معاون نخست وزير
و رئيس سازمان اطلاعات و امنيت کشور
پيرو نامه شماره 1378/م ت مورخ 15/12/1352 اشعار مي‌دارد: قبل از عزيمت حضرت رئيس جمهوري زئير از تهران آجودان نظامي معظم له مبلغ يک هزار دلار وجه نقد بابت بهاي جعبه خريداري شده از جواهري فروشي مظفريان به ميهماندار تسليم نموده است که عينا به پيوست ايفاد مي‌گردد.
رئيس کل تشريفات شاهنشاهي ـ هرمز قريب
اقدام کننده : جناب آقاي اکمل
م.ر سري
[2]
شماره 1378/2ت
تاريخ 15/12/52
پيوست عين يک قطعه چک به مبلغ سه هزار دلار نقد
مستقيم تشريفات کل شاهنشاهي
تيمسار ارتشبد نصيري معاون نخست وزير و رئيس سازمان
اطلاعات و امنيت کشور
حضرت ژنرال موبوتو سسه سکو هنگام اقامت در تهران به مغازه مظفريان واقع در چهارراه لاله زار و اسلامبول مراجعه و مقداري جواهرات خريداري نموده‌‌اند. از جمله خريدهايي که از مغازه مزبور کرده‌اند يک سرويس چايخوري طلا به مبلغ 60000 دلار (شصت هزار دلار امريکا) بوده است. نظر به اينکه قيمت پرداخت شده به نظر ميهمانداراني که همراه حضرت ژنرال موبوتو بوده‌اند غيرعادي رسيده است بطور محرمانه صاحب مغازه جواهرفروشي لئون را احضار و از مشاراليه خواسته شده تا قيمت سرويس مزبور را تخمين بزند. به قرار اطلاع جواهرفروشي لئون با توجه به مقدار طلاي مصرفي و هزينه ساخت و غيره قيمت سرويس مزبور را 650000ريال تخمين زده است نظر به اينکه اختلاف بين دو رقم مزبور خيلي زياد و غيرعادي بود موضوع از شرف عرض خاکپاي مبارک ملوکانه گذشت امر و مقرر فرمودند چنانچه اين مطلب صحيح باشد باعث هتک حيثيت و عدم اعتماد خارجيان نسبت به تجار ايراني مي‌گردد فوراً موضوع رسيدگي شود و در صورت صحت موضوع ما به التفاوت از فروشنده اخذ و باين عنوان که اشتباهي روي داده است جهت حضرت ژنرال موبوتو سسه سکو اعاده گردد . يک قطعه چک شماره 1098640 بانک BANOUE LAMBERT به مبلغ –/65000 دلار و مبلغ 3000 دلار نقد (جمعا - /68000 دلار امريکا) که بابت دو صورتحساب ضميمه جهت پرداخت به جواهرفروشي مظفريان به ميماندار تسليم شده به پيوست ايفاد مي‌گردد.
رئيس کل تشريفات شاهنشاهي ـ هرمز قريب
م . ر سري
[3]
شماره ............
تاريخ ..........
پيوست .......... دربار شاهنشاهي
خريداري شده در مغازه
سري نقره2100 دلار
1 عدد انگشتر 1500 دلار
يک گوشواره 500 دلار
يک عدد انگشتر 800 دلار
4900 دلار
نقد وصول شد جنس تحويل گرديد
در مغازه لاله‌زار
منوچهر مظفريان
[357 تا 354- 244- 145د]