گروه گزارش ویژه مشرق - همزمان با تحولات سیاسی در عراق و ارائه لیست حیدرالعبادی به پارلمان این کشور جهت انجام اصلاحات در کابینه، بسیاری از ناظران همچنان  در انتظار تحولات بیشتر در روزهای آتی بویژه درباره دو وزارتخانه اصلی کابینه و رای اعتماد پارلمان هستند. در همین حال، درگیری ارتش و گروه‌های مردمی عراق با تروریست‌های تکفیری در جبهه‌های مختلف در استان الانبار ادامه دارد.

در این گزارش نگاهی گذرا به شخصیت اجتماعی - سیاسی رئیس جوان حزب مجلس اعلای اسلامی عراق سید عمار حکیم که روز گذشته در نشست خواهیم داشت.

به‌دنبال دستگیری و شهادت محمد‌باقر صدر و خواهرش توسط رژیم بعث، سیدمحمدباقر حکیم به همراه دیگر برادر سیاسی‌اش سید‌عبدالعزیز حکیم به ایران مهاجرت کرد. وی در ایران زیر نظر امام خمینی (ره) جامعه علمای عراق را تشکیل داد. پس از آن به همراه افرادی همچون سید‌عبدالعزیز حکیم، سیدمحمود ‌هاشمي‌شاهرودی، سیدمحمدمهدی آصفی، سیدکاظم حائری، سیدعلی حائری (مدرس حوزه علمیه قم)، سیدصدرالدین قبانچی (امام جمعه حال حاضر نجف) و سیدمحمد حیدری (امام جمعه مسجد خلالی در مرکز بغداد) دفتر انقلاب اسلامي ‌عراق را تشکیل داد.  این دفتر بعدها توسعه پیدا کرد و با الحاق برخی دیگر از گروه‌های عراقی واقع در ایران، مجلس اعلای انقلاب اسلامي‌ عراق نام گرفت.

اعتماد امام به آیت‌الله حکیم باعث شد که آیت‌الله‌ در راس مجلس اعلا قرار بگیرند. مجلس اعلا، در بدو تشکیل شاخه‌ای نظامي تأسیس کرد که سازمان مجاهدین عراقی نام گرفت. ریاست این شاخه نظامي ‌بر‌عهده مرحوم سیدعبدالعزیز حکیم بود.

مرحوم سید عبدالعزیز حکیم

 این شاخه نظامي ‌بعدها در قالب گردان‌های نظامي ‌مانند گردان شهید مهدی حکیم و گردان شهید صدر در جنگ تحمیلی شرکت کرد و با وسعت فعالیت‌ها به لشكر 9 بدر تبدیل شد. گسترش فعالیت‌های برادران حکیم در ایران باعث شد صدام در دو دوره شش و 10 نفر از نزدیکان ایشان را دستگیر کند. به‌دنبال این دستگیری‌ها سه‌تن از برادران ایشان و چندین برادرزاده توسط رژیم بعث شهید شدند. سيد‌عبدالعزيز حکيم با دختر آيت‌الله محمد‌هادي صدر ازدواج کرد و داراي دو دختر و دو پسر به نام‌هاي محسن و عمار حکيم شد . پسر بزرگ سید‌عمار حکیم است که پس از شهادت سید‌محمد باقر، موسسه‌ای فرهنگی به‌نام "شهید محراب" در نجف تاسیس کرد و در تمام این سال‌ها به فعالیت فرهنگی پرداخت.

زندگی شخصی: 

عمار حکیم در سال 1971 در شهر نجف واقع در 150 کیلومتری جنوب بغداد متولد شد. 

 

پدر بزرگ وی آیت‌الله العظمی سید محسن حکیم مرجع و رهبر برجسته شیعیان در قرن بیستم و عموی او آیت‌الله العظمی سید محمد باقر حکیم است که عراقی‌ها به او لقب شهید محراب داده‌اند، زیرا پس از انجام فریضه نماز جمعه در حرم امام علی(ع) در سال 2003 ترور شد. پدر وی عبدالعزیز حکیم و مادرش دختر سید حبیب صدر است. عمار با دختر عمویش ازدواج کرده و پنج فرزند دارد.

 

آرامگاه شهید آیت‌الله سید محمدباقر حکیم

تحصیلات : 

وی دروس حوزوی را تا سطوح خارج فقه و اصول به پایان رسانده و تحصیلات دانشگاهی خود را تمام کرد است. سید عمار معارف اسلامی شامل فقه، اصول، علم رجال، فلسفه، منطق و زبان فارسی را فرا گرفته است. او بیشتر این دروس را از عمویش شهید محمد باقر حکیم فرا گرفته است. 

فعالیت‌های فرهنگی – اجتماعی : 

عمار حیکم پس از شهادت سید‌محمد باقر حکیم، موسسه‌ای فرهنگی به‌ نام شهید محراب در نجف تاسیس و ریاست آن را عهده‌دار شد که در حال حاضر بزرگترین موسسه فرهنگی در عراق به حساب می‌آید و بیش از 80 شعبه و دفتر در استان‌ها و شهرهای مختلف عراق دارد. این موسسه چندین مدرسه، نهاد، مرکز فرهنگی، علمی و دانشگاهی، دانشکده‌ها و دانشگاه‌‌ها و مراکز دولتی را زیر نظر دارد. همچنین نشست‌ها و کنفرانس‌هایی را برگزار و فعالیت‌های اجتماعی و فرهنگی را انجام می‌دهد. ضمن اینکه مجلات، روزنامه‌ها، کتاب‌های متعددی را منتشر می کند.

آغاز فعالیت‌های سیاسی : 

عمار حکیم در اواخر سال 1979 همراه با پدرش و در حالی که به علت فعالیت‌های سیاسی و دینی از سوی نیروهای امنیتی رژیم صدام دیکتاتور معدوم، تحت پیگرد بود عراق را به مقصد ایران ترک کرد. بعد از سقوط صدام، شهید سید محمدباقر حکیم عازم نجف شد و سید عبدالعزیزحکیم به بغداد رفت تا در جریان کارهای سیاسی- اجرایی تشکیل دولت ملی عراق قرار گیرد. در آن زمان شورای حکومتی عراق برای ایستادگی در برابر نظرات آمریکا و حاکمیت کامل آن بر عراق تشکیل شد. در تاریخ ۲۹ آگوست ۲۰۰۳ متاسفانه شهید سیدمحمدباقر حکیم، رئیس وقت مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در نجف اشرف به شهادت رسید. 

چند روز بعد از شهادت آیت‌الله حکیم، با اجماع نظر اعضای شورای مرکزی و با توجه به اساسنامه مجلس اعلا، سید عبدالعزیز حکیم به ریاست این مجلس انتخاب شد و از آنجا که دیگر مشی مسلحانه و انقلابی برای ادامه کار در عراق ضرورتی نداشت نام این مجلس به مجلس اعلای اسلامی عراق تغییر کرد و سرانجام سید عبدالعزیز حکیم در چهارم شهریور 1388 به علت بیماری در تهران درگذشت. 

سید عبدالعزیز حکیم بر اثر بیماری سرطان ریه درگذشت

 

پس از درگذشت سید عبدالعزیز حکیم رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق، بحث‌ها بر سر جانشینی او در مجلس اعلای اسلامی عراق بالا گرفت ، این در حالی بود که مرحوم حکیم هنگامی که دوران بیماری‌اش آغاز شد، در یک جلسه درون تشکلی در عراق، عمار پسر ارشدش را به عنوان جانشین خود انتخاب کرد. انتخاب عمار در ابتدای امر شایعاتی را مبنی بر بروز اختلاف بر سر انتخاب وی به وجود آورد.

منتقدان این انتخاب در مجلس اعلا بر این اعتقاد بودند که عمار حکیم یکی از جوان‌ترین اعضای کادر مرکزی مجلس اعلا است و چهره‌های دیگر مجلس چون همام حمودی، جلال‌الدین صغیر و عادل عبدالمهدی که هم از تجربه کافی برخوردار بوده و هم سابقه طولانی حضور در مجلس اعلا را دارند باید ریاست مجلس را بر عهده بگیرند همچنین برخی از منتقدان این ایراد را می‌گرفتند که مجلس اعلا یک تشکل خانوادگی نیست و نباید به صورت یک میراث خانوادگی با آن برخورد شود. اما در نهایت هوشیاری و زیرکی و فصاحت زبان و بداهه‌گویی از عمار حکیم باعث شد که وی ریاست مجلس اعلا عراق را بر عهده گیرد. 

مواضع و نظرات عمار حکیم نسبت به انقلاب اسلامی ایران : 

عمار حکیم درباره اهمیت انقلاب اسلامی ایران می‌گوید:‌ این انقلاب بزرگ که یکی از بزرگترین انقلاب‌های قرن اخیر محسوب می‌شود توانست از مرزهای جغرافیایی خود فراتر رفته و مرحله جدیدی از مقابله ملت‌ها با مستکبرین را به جهان عرضه کند. یکی از ویژگی‌های این انقلاب برتری ارزش‌ها بود چون انقلاب اسلامی انقلاب ارزش‌ها و آرمان‌های مقدس بود. اگر با دقت به انقلاب اسلامی نگاه کنیم می‌توان مهمترین عنصر پیروزی را در روش انقلاب یافت. انقلابیون اول به سوی ارزش‌های اجتماعی رفتند و آنها را تصحیح کردند بعد نظام را سرنگون کردند. 

 

"شعار نه شرقی نه غربی جمهوری اسلامی به صورت ناگهانی از طرف مردم داده نشده بود بلکه انعکاس عمق ارزش‌ها و آرمان‌های جامعه اسلامی بوده که همین شعار در حرف و عمل پیاده شد. امام خمینی نیز با درک این تغییر ارزشی با استفاده از همه‌پرسی به تغییر نظام سلطه بعد از پیروزی انقلاب پرداخت و توده مردم را در انتخاب شکل نظام و دولت سهیم کرد و مثال بارز این امر در انتخاب نظام جمهوری اسلامی و نیز در همه‌پرسی قانون اساسی مشهود است."

دیدار عمار حکیم با آیت‌الله سبحانی

رئیس مجلس اعلای اسلامی معتقد است، انقلاب اسلامی از توده مردم و جامعه آغاز به کار کرد و بعد به سوی حکومت رفت و این امر موجب صمود و ایستادگی این انقلاب در مقابل تمامی مشکلات و سختی‌ها شد زیرا زیربنای این انقلاب توده مردم بودند. وقتی ملتی ارزش‌ها و آرمان‌های خود را به نحو صحیح تغییر دهد باید به مقابله با آرمان‌های رایج بپردازد، همان چیزی که در انقلاب ایران رخ داد و ارزش‌های اصیل به مقابله با ارزش‌های شاهنشاهی و پهلوی و سلطه‌گری رفت. وی ایران امروز را یک ابر قدرت منطقه‌ای با شاخصه‌های جهانی خواند که دولتی ارزشی با اهداف و آرمان‌های واضح و نیز موفق از لحاظ قانونی، اقتصادی و علمی خدماتی است و یادآور شد: هیچ کشوری با آرزوهای پوچ ساخته نمی‌شود و این موفقیت و تغییر درست مرهون اراده رهبر و ملت آن کشور است.

نگاه عمار حکیم به قضیه قدس و فلسطین : 

حکیم نحوه برخورد برخی از دولت‌ها با قضیه فلسطین را شرم‌آور می‌داند و از اینکه این دولت‌ها از تجاوز اسرائیل به نوار غزه جانبداری کرده‌اند و در مقابل ملت فلسطین را مسئول این تجاوز دانسته‌اند، ابراز تاسف کرد. حکیم از میزان توانمندی جامعه بین‌المللی که حامی اسرائیل است در دخالت برای تحقق صلح در منطقه پرسید و گفت: حق را باید با قدرت پس گرفت و این مصداق این فرموده خداوند است که « با تمام توان خود برای مقابله با آنها آماده شوید. »

 

مواضع و نظرات سیدعمار حکیم نسبت به مسائل عراق : 

عمار حکیم معنقد است سیستم حکومتی غیر متمرکز (فدرالیسم) بهترین گزینه برای حل بسیاری از مشکلات از جمله فساد اداری، عقب‌ماندگی سیستم مدیریتی و بیکاری شدید در عراق است. او معتقد است فدرالیسم گزینه‌ای نیست که آن را بپذیریم یا با آن مخالفت کنیم بلکه یک حقیقت در قانون اساسی کشور است. اما در عین حال باید اختیارات دولت مرکزی مورد احترام قرار گیرد تا یک دولت قدرتمند در کشور حاکم باشد سید عمار حکیم معتقد است سیاست تخریب دیگران که از سوی برخی از طرف‌های سیاسی در عراق پیگیری می‌شود به نفع هیچ‌کس نیست.

عمار حکیم در انتخابات 2010 پارلمان عراق که اولین تجربه سیاسی بزرگ وی به عنوان رئیس مجلس اعلای اسلامی عراق بود با شرکت در ائتلاف ملی عراق به همراه احزاب شیعی از جمله جریان صدر، حزب فضیلت و جنبش اصلاح ملی تحت رهبری ابراهیم جعفری توانستند در انتخابات 70 کرسی را از آن خود کنند که سهم مجلس 35 کرسی بود. بعد از آن در انتخابات پارلمانی 2014 مجلس با ائتلاف المواطن (شهروند) وارد انتخابات پارلمانی شد که خط مشی سه گانه‌ای را تعریف کردند. سید عمار حکیم، رهبر «ائتلاف شهروند» عراق می‌گوید که خط مشی اصلاحی ما بر سه پایه استوار است:

- اول آنکه عراق با اتحاد و یکپارچگی اداره شود، بدون فرصت حل بحران‌ها را از دست بدهیم.

- دوم آنکه نقشه قانونی شفاف و روشن برای بازنگری در ساختار حکومتی عراق ارائه شود.

- سوم آنکه انقلابی اداری و واقعی در موسسات و دستگاه‌های دولتی عراق ایجاد کنیم.