گروه فرهنگی مشرق - مرکز سیمافیلم رسانه ملی به‌طور مشترک فعالیت خود را هم در سریال سازی و تله‌فیلم سازی و نیز ساخت آثار سینمایی انجام می‌دهد و عمدتاً هم سریال‌هایی با عنوان «الف ویژه» را که آثار فاخری هستند تولید می‌کند که برحسب کیفیت از چندین کار سینمایی هم بالاتر است که این مهم به‌راحتی قابل استناد است.
در این درباره گفت‌وگویی با محمدرضا معصوم‌زادگان رئیس مرکز سیمافیلم انجام دادیم تا بدین وسیله از آخرین اخبار و جزییات تولیدات مرکز سیمافیلم برای سال جاری و آینده این مرکز آگاهی داشته باشیم.
لطفاً به‌عنوان اولین سؤال بفرمایید مهم‌ترین سریال‌های فاخر سیمافیلم که در دست تولید است چیست؟
معصوم‌زادگان: مأموریت اصلی مرکز سیمافیلم تولید سریال‌های فاخر و ماندگاری است که فرا‌تر از تأمین سرگرمی صرف؛ به تبیین و تحکیم ارزش‌های انقلاب و باورهای اصیل و معرفی مفاخر ایرانی و اسلامی نظر دارد.
براساس سیاست گذاری‌های فرهنگی و رسانه‌ای که در معاونت سیما اتخاذ شده مأموریت جدید سیمافیلم تولید آثار فاخر با محوریت سه موضوع مهم انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و بیداری اسلامی است و ما در جهت تحقق این اهداف و مأموریت‌ها، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کردیم. این سیاست گذاری‌های دقیق با توجه به نیاز جامعه و شناسایی خلأهای فرهنگی موجود و مطالبات و چهار اصل مورد تأکید مقام معظم رهبری طراحی شده است.
در طول سالهای پس از جنگ در معرفی گنجینه پرارزش خاطرات دفاع مقدس و دوران پرشکوه انقلاب به نسل جدید بهتر می‌توانستیم عمل کنیم و در انتقال این مفاهیم ناب باید بیشتر تلاش کنیم.
این سیاست گذاری‌ها با شعار سال هم که به موضوع فرهنگ گره خورده است همخوانی دارد. امسال معرفی و بازتولید فرهنگ در حوزه دفاع مقدس را در اولویت کار خود داریم. طرح‌هایی هم در حوزه انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و بیداری اسلامی در ساختارهای مستند، داستانی و محتوایی پیگیری می‌شود. فرهنگ شهادت، ایثار، مقاومت و دفاع مقدس هم در محتوای برنامه‌هایی که برای تولیدات سال جدید طراحی کردیم دارد.
پرداختن به موضوعات جمعیت و حفظ محیط زیست از دغدغه‌های ویژه و اصلی و مورد تأکید سیماست.
با توجه به تولید آثار در سیمافیلم به‌طور مشخص درباره پروژه‌هایی که در جریان است اشاره می‌کنید.
معصوم‌زادگان: تولید مجموعه «جاده قدیم» با جدیت گروه تولید در حال پیشرفت است. ان‌شاءالله کار خوبی خواهد شد و امیدوارم مخاطبان هم بپسندند.
از طرف دیگر سایر پروژه‌ها واقعاً با نظم و طبق برنامه‌ریزی در حال پیشرفت است. هم‌اکنون طرح‌هایی مثل مجموعه «شهید باکری»، مجموعه جاوید الاثر «حاج احمد متوسلیان» در مراحل تحقیق و نگارش هستند. پروژه «شهید چمران» از دیگر طرح‌های بزرگ در حوزه دفاع مقدس هستند که بعد از گذشت یک سال بخش عمده تحقیق و نگارش انجام یافته و تیم تولید آماده پیش‌تولید است.
در حوزه سریال‌های الف ویژه درباره مشاهیر و شخصیت‌های تاریخ معاصر اثر «سلمان» به‌نویسندگی و کارگردانی هنرمند ارزشمند داود میرباقری و «خواجه نصیرالدین طوسی» به‌کارگردانی هنرمند گرامی محمدحسین لطیفی در حوزه تحقیق و نگارش هستند که ان‌شاءالله به تولید برسند.
آیا تمام پروژه‌های جدید در حوزه‌های تاریخی و دفاع مقدسی طراحی شده‌اند؟ فکر نمی‌کنید پرداختن به موضوعات روز و مسایل اجتماعی هم از نیازهای مخاطبان باشد؟
معصوم‌زادگان: بله، درست می‌گویید. باید سبد کالای فرهنگی رسانه ملی کامل باشد. رسانه برای اینکه در این رقابت نفس‌گیر و ناجوانمردانه موفق باشد باید به همه نیازهای مخاطبان توجه کند، تعارف نداریم، ما درگیر یک جنگ تمام‌عیار فرهنگی و رسانه‌ای هستیم. از آن جهت گفتم ناجوانمردانه که شما حجم برنامه‌ها و شبکه‌هایی را که با برنامه‌ریزی و با تکنولوژی روز دارند مردم ما را بمباران فرهنگی می‌کنند رصد کنید، قطع پخش برنامه‌های رسانه ملی از ماهواره‌ها را دنبال کنید، ببینید چه اتفاقی دارد می‌افتد و رسانه با این حجم مشکلات مختلف و تعدد سلیقه‌ها و کمبود بودجه، کمبود زیرساخت‌ها و امکانات فنی به‌خوبی در این جبهه در حال مبارزه هست، در سیمافیلم هم برای این موضوعات برنامه‌ریزی شده است.
ژانر پلیسی و امنیتی از ژانرهای پرطرفدار در کشور ما هستند. حتی برخی از سریال‌های خارجی با استقبال گسترده‌ای از این نوع ژانر روبه‌رو شده است و در سیمافیلم تجربه خوبی در زمینه تولید سریال‌های پلیسی ــ امنیتی وجود دارد که با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده است. «هوش سیاه 1و2» و «پیدا و پنهان» جدید‌ترین آن‌ها بوده، یا تله‌فیلم‌هایی مانند «مانگرو».
در حال حاضر چند پروژه بسیار جذاب و مجموعه‌های بلند مانند «نفوذ»، «چشم سوم» به‌کارگردانی سعید سلطانی آماده تولید است. سریال «آمین» به‌کارگردانی منوچهر هادی در جریان پیش‌تولید است. پروژه «رنگ شک» به‌کارگردانی فریبرز عرب‌نیا مراحل پایانی تولید را طی کرده و در مرحله تدوین قرار دارد.
شما در ابتدای ورودتان به مرکز سیمافیلم به اهتمام به آثار طنز اشاره کردید. سیمافیلم با توجه به اینکه ساخت آثار فاخر را در اولویت کاری خود قرار داده در حوزه طنز و کمدی چه برنامه‌هایی در دست اقدام دارد؟
معصوم‌زادگان: سیمافیلم قبلاً هم حمایت از سریال‌های کمدی را در مأموریت‌های خود داشته و اقدام به تولید چنین آثاری کرده است. در معاونت سیما استراتژی ساخت آثار نمایشی با محتوای طنز از استراتژی‌های اصلی بوده است.
در نشست اخیر معاون محترم سیما هم بر تقویت روحیه نشاط و شادابی در برنامه‌ها تأکید ویژه شده است و طرح‌های متعددی هم ارایه می‌شود، ولی امکان انتخاب بسیار محدود است. طرح‌هایی ارایه می‌شود و پس از بررسی‌ها و توجه به محتوا و همین‌طور توجه به توان اجرایی و تولیدی یعنی صرفه‌جویی و شناخت منابع حیاتی و با در نظر گرفتن ظرفیت محتوایی درباره آن‌ها تصمیم می‌گیریم. در این راستا هم در حوزه سریال و هم در حوزه تله‌فیلم این تولیدات از دغدغه‌های ما محسوب می‌شود، به‌عنوان نمونه سریال «جاده قدیم» با موضوع اجتماعی و در ژانر کمدی طراحی شده و در مرحله تولید قرار دارد و قطعاً هدف ما در حوزه طنز نیز تولید آثار فاخر و ارزشمند است نه هرگونه طنز‌پردازی.
به‌نظر شما فرایند تولید در سیمافیلم به‌کندی پیش نمی‌رود؟ آیا نباید کنار تولید حجم انبوه آثار در شبکه‌های مختلف مقداری روند تولید پروژه‌ها تندتر باشد. این موضوعی است که در مخاطبان و رسانه‌ها هم سؤال ایجاد کرده است؟
معصوم‌زادگان: نکته مهم این است که در سیمافیلم با توجه به حساسیت‌هایی که به‌لحاظ تولیدی وجود دارد؛ کاری را قبل از اینکه فیلمنامه تمام شود به تولید نمی‌رسانیم، یعنی کاری وجود ندارد که قبل از اینکه فیلم‌نامه‌اش تمام شود ما تولید آن را شروع کنیم.
در فرایند تولید «الف» و «الف ویژه» اگر اشکالی به‌لحاظ محتوایی و یا به‌لحاظ تولیدی پیش بیاید به‌سادگی قابل جبران نیست. تولیداتی که در دستور قرار دارند همگی به‌نوعی جریان‌ساز هستند. پشتوانه فکری و فرهنگی قوی و غنی دارند. موضوعاتی هستند که به‌لحاظ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ممکن است چالش برانگیز باشد، لذا باید کار را با نوعی دقت وسواس‌گونه پیش ببریم.
از طرفی هزینه‌های تولید بسیار سنگین است. لذا کار با ظرافت پیش می‌رود. باید برای مخاطبان توضیح داد که تا حدی این کندی کار طبیعی و به‌حق است. اخیراً دیدم در برخی از نقد‌ها به این موضوعات اشاره شده. خوب است اما باید واقعیت‌ها و حساسیت‌ها را هم در نظر داشت.کاری با این ابعاد نباید با عجله و شتاب‌زده تولید شود.
از چندی قبل به تولید پروژه «پوریای ولی» اشاره کردید و دیگر از آن خبری نشد، سرنوشت این پروژه به کجا رسیده است؟
معصوم‌زادگان: در حال حاضر «پوریای ولی» آماده‌ترین سریال ما است که مراحل نگارش آن تمام شده وسریال آماده تولید است. اما با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد، کار با حساسیت و برگزاری جلساتی برای بررسی نکات ریزتری با آقای جعفری جوزانی کارگردان سریال داریم. خوب است بدانید این کار به‌لحاظ مسایل فنی تولید و زیرساخت‌ها تجربه جدیدی برای صنعت فیلم‌سازی در کشور خواهد بود.
این کار به یک سری زیرساخت‌هایی نیاز دارد که آن‌ها برای سینمای کل کشور هم می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. بنای ما بر این است که دکورهایی که در این سریال استفاده می‌شود به‌نوعی استودیوی مجازی باشد.
جالب است بدانید که آقای میرفخرایی طراح صحنه سریال «پوریای ولی» سفرهایی هم به خارج از کشور داشته و همان‌طور که گفتم این کار هزینه‌های زیرساختی دارد که باید انجام شود و در حال حاضر کار‌ها به‌صورت موازی پیش می‌رود و امیدواریم در حوزه سریال‌های الف ویژه «پوریای ولی» را به پیش‌تولید و تولید برسانیم.
به‌صورت دقیق به چه زیرساخت‌هایی نیاز هست؟ چرا روی اثرگذاری این سریال و اینکه تجربه جدیدی برای صنعت سینمای کشور هست تأکید می‌کنید؟ درواقع این سریال چه اثری بر سریال سازی دارد؟ مگر در این سریال چه طراحی خاصی داشتید و چه اتفاق ویژه‌ای بناست شاهد باشیم؟
معصوم‌زادگان: در مورد سریال «پوریای ولی» دو ویژگی بسیار مهم مطرح است. ویژگی اول حجم تولید و دکور سازی و هزینه‌های خاص سریال هست با توجه به اینکه فضای قابل استفاده‌ای از دکورهای آن در دوره تاریخی نیز وجود ندارد. موضوع بعدی توجه ویژه به زیر ساخت‌های فنی و تجهیزات کامپیوتری و استودیوهای مجازی است که راه‌اندازی خواهد شد. پوریای ولی در دوره‌ای که مغول‌ها در ایران حکومت می‌کردند شیعه بوده است.
بنابراین راه‌اندازی استودیوهای مجازی و استفاده از تکنیک‌های جلوه‌های ویژه باید با گستردگی‌ای که از یک سریال الف ویژه انتظار می‌رود مورد استفاده قرار بگیرد، تمرکز دکور‌ها و برنامه‌ریزی بلندمدت برای حفظ و بهره برداری از دکور‌ها از حساسیت‌های ویژه ما در این سریال است. در نهایت ممکن است خرید این تجهیزات چند میلیارد هزینه در بر بگیرد چون برای اولین بار است که تهیه می‌شود. سیمافیلم به‌دنبال استفاده حداکثری از ظرفیت‌های سرمایه گذاری در این سریال است.
یک بُعد دیگر قضیه توجه ویژه به کادرسازی است. در این سریال به استعدادهای جوان و خوش‌قریحه توجه خواهد شد. این سریال بستری برای تجربه و آموزش نسل جوان و جدید بازیگران خواهد بود. برنامه ریزی دقیقی برای کشف استعدادهای تازه صورت گرفته و به‌نوعی می‌شود گفت با همت آقای جوزانی یک آکادمی انتخاب بازیگر شکل گرفته است.
برای شخص من مهم است زمینه‌ای ایجاد شود تا نسل بازیگران بزرگ و باتجربه این کشور، داشته‌ها و آموخته‌های خود را به نسل جدید منتقل کنند. این موضوع خودش از حساسیت‌های کار است. از همه مهم‌تر جنبه‌های محتوایی کار است. متأسفانه مردم ما فقط یک قصه از پوریای ولی می‌شناسند، در حالی که این بزرگ‌مرد اگر نامش در تاریخ ماندگار شد به‌خاطر ابعاد مختلف زندگی و باورهای اعتقادی شیعی‌اش بود.
پوریای ولی یک شخص معمولی که فقط در امام‌زاده‌ای مادری را در حال گریه ببیند و بعد بخواهد به او کمک کند نیست.
این پهلوان در دوره خود در جامعه زمان خود نقش مهمی ایفا می‌کرده است. ساختار جامعه و نحوه تعامل جامعه توجه به امر رهبر جامعه بوده. پوریای ولی به‌نوعی اخلاق و عدالت را برای جامعه خودش ترویج می‌کرده. نگاه مردم به او صرفاً یک ورزشکار یا پهلوان نبوده و جنبه‌های اعتقادی شیعی و توجه به مهر ائمه و ترویج معارف اهل‌بیت(ع) مطرح بوده که ما باید با حسیاست و ظرافت این‌ها را تصویر کنیم. «پوریای ولی» کاری تأثیرگذار، نو و فاخر است و با استقبال مخاطبان همراه خواهد شد.
غیر از این سریال که مشخص است اهمیت ویژه‌ای دارد چه موضوعات دیگری را در دستورکار خود قرار دادید؟
معصوم‌زادگان: به‌طور کلی ما 8 کار الف ویژه داریم که «پوریای ولی»، «سلمان فارسی»، «خواجه نصیر»، «شهید چمران»، «شهید باکری»، «جاوید الاثر متوسلیان» و تحقیق در مورد «شهید جهان‌آرا» و شهید «احمد کاظمی» را هم شروع کرده‌ایم که این‌ها همه جزیی از کارهای الف ویژه ما است.
تفاوت سیاست‌گذاری سیمافیلم در سال جدید نسبت به دوران گذشته چیست و مشکلات بودجه‌ای که همه شاهد آن هستیم و سازمان صدا و سیما را در برگرفته است به چه میزان در تولیدات سیمافیلم تأثیرگذار بوده است؟
معصوم‌زادگان: به‌طور کلی مأموریت‌های کلان و راهبرد‌ها تغییر اساسی نداشته است. مأموریت سیمافیلم مشخص است. می‌توان گفت فقط به‌نوعی با توجه مطالبات مسئولین ارشد نظام و نیازهای جدیدی که در جامعه شناسایی شده، فقط میزان وزن‌دهی به برخی موضوعات تغییر کرده است.
بالاخره جامعه از برنامه سازان و مدیران فرهنگی مطالبات جدی دارد. شما اگر به برنامه‌ریزی‌های کلان سیما توجه کنید می‌بینید پرداختن به قهرمانان ملی و توجه به روحیه ایثار و روح آزادگی و مبارزه از آن منتج می‌شود. عزت‌طلبی، استقلال طلبی برای این جامعه مؤمن و انقلابی از ارزش‌های مهم بوده است. می‌بینید توجه ویژه‌ای به آشنایی نسل جوان با گذشته پرافتخار این کشور شده است. خوب، این‌ها ما را به‌سمت تولید آثار متناسب سوق می‌دهد.
نگاه ویژه ما به گفتمان انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و بیداری اسلامی است. در سیمافیلم هدف‌گیری تنها ایجاد سرگرمی و برطرف کردن نیازهای روزمره و عادی مخاطب نیست. بخش عمده‌ای از هدف‌گیری تولیدات ما، نیازسازی برای مخاطب است و نه‌فقط پاسخ‌گویی به نیازهای بعضاً کاذب مخاطبان. به‌عبارت دیگر کنار ترویج و نشر ارزش‌های دینی و اجتماعی، پرداخت به مفاخر دینی و ملی، معرفی بزرگان و قهرمانانی که بخشی از تاریخ، فرهنگ و هنر این مملکت را رقم زدند از اولویت‌های سیمافیلم است. شما نگاه کنید، بیراه نگفته کسی که گفته: «اگر افلاطون امروز زنده بود، کتاب نمی‌نوشت، فیلم می‌ساخت» یعنی نسل جوان ما در معرض بمباران تبلیغاتی آثار نمایشی مخرب قرار داد، در معرض شُبهه است، در معرض تحریف تاریخ قرار دارد. دشمن با صرف بودجه‌های کلان تلاش می‌کند تاریخ ما را تحریف کند، با ساخت آثار نمایشی گذشته را طوری دیگر جلوه می‌دهند، مجرمین و خائنین به کشور را تبرئه می‌کنند. از طرفی تلاش می‌کنند با ساخت آثار تلخ امید را از جوانان بگیرند.
ما باید بیشتر کار کنیم. ما در زمینه معرفی قهرمانان مبارزه، انقلاب و دفاع مقدس خوب عمل نکردیم. تاریخ انقلاب و دوران ستم‌شاهی را درست معرفی نکردیم. مبارزین مؤمن و انقلابی که خون دادند قهرمان تاریخ این کشور هستند و ما وظیفه داریم به آن‌ها بپردازیم.
با توجه به تأکید شما بر اولویت و مأموریت سیمافیلم در تولید آثار الف ویژه، آیا تولید تله‌فیلم متوقف می‌شود؟
معصوم‌زادگان: نه، اصلاً این‌طور نیست، ساخت تله‌فیلم، مینی‌سریال و سریال‌های روتین با محوریت خانواده و مسائل اجتماعی به‌موازات تولید آثار فاخر در سیمافیلم جریان دارد. بخش زیادی از نیازهای رسانه ملی و مخاطبان آن در قالب تله‌فیلم تولید می‌شود، نمی‌شود این قالب را نادیده گرفت، اما شاید تمرکز سیمافیلم و بازگشت به مأموریت‌های اولیه یعنی سریال سازی این شائبه را ایجاد کرده باشد، اما این‌طور نیست.
اصولاً تله‌فیلم یا فیلم‌های تلویزیونی یکی از ساختارهای نمایشی مهم در دنیاست که دارای طیف مخاطب و تأثیرگذاری خاص خود می‌باشد و هیچ‌گاه رسانه ملی از این مهم بی‌نیاز نخواهد شد، این روند تولید تله‌فیلم ادامه خواهد داشت، همین روز‌ها تله‌فیلم‌های متعددی در جریان تولید است. روی کارهای طنز و کمدی سرمایه‌گذاری جدی انجام دادیم. در مورد کارهای معارفی و انقلاب اسلامی توجه و تمرکز ویژه خواهیم داشت، زندگی شهدای گران‌قدر جنگ تحمیلی در دستور خواهد بود، به حوزه کودک هم توجه خواهیم کرد.
در ایام نوروز نیز تعدادی از آثار تله‌فیلم هم پخش شد که خوشبختانه بازخوردهای مثبتی در بر داشت. در مراسم تقدیر از تولیدات نوروزی سیمافیلم توانست چندین جایزه به خود اختصاص دهد. با اینکه شرایط مالی بسیار سخت بود اما با همت و کوشش جهادی همکارانم در ایام نوروز 14 تله‌فیلم از سیمافیلم پخش شد.
در ساختار جدید مرکز، گروه تله‌فیلم بسیار فعال است. نقشه راه آن به‌صورت دقیق و جزیی ترسیم شده. فیلم‌نامه‌های مناسب اولویت بندی شده و در نوبت تولید قرار دارد. مذاکره و گفت‌وگو با عوامل برای کلید خوردن منظم پروژه‌ها در جریان است.
جمله آخرم اینکه تله‌فیلم هم در سیمافیلم به یک پختگی و کمال رسیده و این روز‌ها کارهای خوبی تولید می‌شود و نهایتاً اینکه در پرتوی حمایت و سیاست‌های حوزه سیما و همکاری هنرمندان متعهد و ارزشمند ان‌شاءالله بتوانیم تولیدات فاخر، ماندگار و جریان سازی را تولید و به آنتن برسانیم.
در این درباره گفت‌وگویی با محمدرضا معصوم‌زادگان رئیس مرکز سیمافیلم انجام دادیم تا بدین وسیله از آخرین اخبار و جزییات تولیدات مرکز سیمافیلم برای سال جاری و آینده این مرکز آگاهی داشته باشیم.
لطفاً به‌عنوان اولین سؤال بفرمایید مهم‌ترین سریال‌های فاخر سیمافیلم که در دست تولید است چیست؟
معصوم‌زادگان: مأموریت اصلی مرکز سیمافیلم تولید سریال‌های فاخر و ماندگاری است که فرا‌تر از تأمین سرگرمی صرف؛ به تبیین و تحکیم ارزش‌های انقلاب و باورهای اصیل و معرفی مفاخر ایرانی و اسلامی نظر دارد.
براساس سیاست گذاری‌های فرهنگی و رسانه‌ای که در معاونت سیما اتخاذ شده مأموریت جدید سیمافیلم تولید آثار فاخر با محوریت سه موضوع مهم انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و بیداری اسلامی است و ما در جهت تحقق این اهداف و مأموریت‌ها، برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری کردیم. این سیاست گذاری‌های دقیق با توجه به نیاز جامعه و شناسایی خلأهای فرهنگی موجود و مطالبات و چهار اصل مورد تأکید مقام معظم رهبری طراحی شده است.
در طول سالهای پس از جنگ در معرفی گنجینه پرارزش خاطرات دفاع مقدس و دوران پرشکوه انقلاب به نسل جدید بهتر می‌توانستیم عمل کنیم و در انتقال این مفاهیم ناب باید بیشتر تلاش کنیم.
این سیاست گذاری‌ها با شعار سال هم که به موضوع فرهنگ گره خورده است همخوانی دارد. امسال معرفی و بازتولید فرهنگ در حوزه دفاع مقدس را در اولویت کار خود داریم. طرح‌هایی هم در حوزه انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و بیداری اسلامی در ساختارهای مستند، داستانی و محتوایی پیگیری می‌شود. فرهنگ شهادت، ایثار، مقاومت و دفاع مقدس هم در محتوای برنامه‌هایی که برای تولیدات سال جدید طراحی کردیم دارد.
پرداختن به موضوعات جمعیت و حفظ محیط زیست از دغدغه‌های ویژه و اصلی و مورد تأکید سیماست.
با توجه به تولید آثار در سیمافیلم به‌طور مشخص درباره پروژه‌هایی که در جریان است اشاره می‌کنید.
معصوم‌زادگان: تولید مجموعه «جاده قدیم» با جدیت گروه تولید در حال پیشرفت است. ان‌شاءالله کار خوبی خواهد شد و امیدوارم مخاطبان هم بپسندند.
از طرف دیگر سایر پروژه‌ها واقعاً با نظم و طبق برنامه‌ریزی در حال پیشرفت است. هم‌اکنون طرح‌هایی مثل مجموعه «شهید باکری»، مجموعه جاوید الاثر «حاج احمد متوسلیان» در مراحل تحقیق و نگارش هستند. پروژه «شهید چمران» از دیگر طرح‌های بزرگ در حوزه دفاع مقدس هستند که بعد از گذشت یک سال بخش عمده تحقیق و نگارش انجام یافته و تیم تولید آماده پیش‌تولید است.
در حوزه سریال‌های الف ویژه درباره مشاهیر و شخصیت‌های تاریخ معاصر اثر «سلمان» به‌نویسندگی و کارگردانی هنرمند ارزشمند داود میرباقری و «خواجه نصیرالدین طوسی» به‌کارگردانی هنرمند گرامی محمدحسین لطیفی در حوزه تحقیق و نگارش هستند که ان‌شاءالله به تولید برسند.
آیا تمام پروژه‌های جدید در حوزه‌های تاریخی و دفاع مقدسی طراحی شده‌اند؟ فکر نمی‌کنید پرداختن به موضوعات روز و مسایل اجتماعی هم از نیازهای مخاطبان باشد؟
معصوم‌زادگان: بله، درست می‌گویید. باید سبد کالای فرهنگی رسانه ملی کامل باشد. رسانه برای اینکه در این رقابت نفس‌گیر و ناجوانمردانه موفق باشد باید به همه نیازهای مخاطبان توجه کند، تعارف نداریم، ما درگیر یک جنگ تمام‌عیار فرهنگی و رسانه‌ای هستیم. از آن جهت گفتم ناجوانمردانه که شما حجم برنامه‌ها و شبکه‌هایی را که با برنامه‌ریزی و با تکنولوژی روز دارند مردم ما را بمباران فرهنگی می‌کنند رصد کنید، قطع پخش برنامه‌های رسانه ملی از ماهواره‌ها را دنبال کنید، ببینید چه اتفاقی دارد می‌افتد و رسانه با این حجم مشکلات مختلف و تعدد سلیقه‌ها و کمبود بودجه، کمبود زیرساخت‌ها و امکانات فنی به‌خوبی در این جبهه در حال مبارزه هست، در سیمافیلم هم برای این موضوعات برنامه‌ریزی شده است.
ژانر پلیسی و امنیتی از ژانرهای پرطرفدار در کشور ما هستند. حتی برخی از سریال‌های خارجی با استقبال گسترده‌ای از این نوع ژانر روبه‌رو شده است و در سیمافیلم تجربه خوبی در زمینه تولید سریال‌های پلیسی ــ امنیتی وجود دارد که با استقبال مخاطبان روبه‌رو شده است. «هوش سیاه 1و2» و «پیدا و پنهان» جدید‌ترین آن‌ها بوده، یا تله‌فیلم‌هایی مانند «مانگرو».
در حال حاضر چند پروژه بسیار جذاب و مجموعه‌های بلند مانند «نفوذ»، «چشم سوم» به‌کارگردانی سعید سلطانی آماده تولید است. سریال «آمین» به‌کارگردانی منوچهر هادی در جریان پیش‌تولید است. پروژه «رنگ شک» به‌کارگردانی فریبرز عرب‌نیا مراحل پایانی تولید را طی کرده و در مرحله تدوین قرار دارد.
شما در ابتدای ورودتان به مرکز سیمافیلم به اهتمام به آثار طنز اشاره کردید. سیمافیلم با توجه به اینکه ساخت آثار فاخر را در اولویت کاری خود قرار داده در حوزه طنز و کمدی چه برنامه‌هایی در دست اقدام دارد؟
معصوم‌زادگان: سیمافیلم قبلاً هم حمایت از سریال‌های کمدی را در مأموریت‌های خود داشته و اقدام به تولید چنین آثاری کرده است. در معاونت سیما استراتژی ساخت آثار نمایشی با محتوای طنز از استراتژی‌های اصلی بوده است.
در نشست اخیر معاون محترم سیما هم بر تقویت روحیه نشاط و شادابی در برنامه‌ها تأکید ویژه شده است و طرح‌های متعددی هم ارایه می‌شود، ولی امکان انتخاب بسیار محدود است. طرح‌هایی ارایه می‌شود و پس از بررسی‌ها و توجه به محتوا و همین‌طور توجه به توان اجرایی و تولیدی یعنی صرفه‌جویی و شناخت منابع حیاتی و با در نظر گرفتن ظرفیت محتوایی درباره آن‌ها تصمیم می‌گیریم. در این راستا هم در حوزه سریال و هم در حوزه تله‌فیلم این تولیدات از دغدغه‌های ما محسوب می‌شود، به‌عنوان نمونه سریال «جاده قدیم» با موضوع اجتماعی و در ژانر کمدی طراحی شده و در مرحله تولید قرار دارد و قطعاً هدف ما در حوزه طنز نیز تولید آثار فاخر و ارزشمند است نه هرگونه طنز‌پردازی.
به‌نظر شما فرایند تولید در سیمافیلم به‌کندی پیش نمی‌رود؟ آیا نباید کنار تولید حجم انبوه آثار در شبکه‌های مختلف مقداری روند تولید پروژه‌ها تندتر باشد. این موضوعی است که در مخاطبان و رسانه‌ها هم سؤال ایجاد کرده است؟
معصوم‌زادگان: نکته مهم این است که در سیمافیلم با توجه به حساسیت‌هایی که به‌لحاظ تولیدی وجود دارد؛ کاری را قبل از اینکه فیلمنامه تمام شود به تولید نمی‌رسانیم، یعنی کاری وجود ندارد که قبل از اینکه فیلم‌نامه‌اش تمام شود ما تولید آن را شروع کنیم.
در فرایند تولید «الف» و «الف ویژه» اگر اشکالی به‌لحاظ محتوایی و یا به‌لحاظ تولیدی پیش بیاید به‌سادگی قابل جبران نیست. تولیداتی که در دستور قرار دارند همگی به‌نوعی جریان‌ساز هستند. پشتوانه فکری و فرهنگی قوی و غنی دارند. موضوعاتی هستند که به‌لحاظ منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ممکن است چالش برانگیز باشد، لذا باید کار را با نوعی دقت وسواس‌گونه پیش ببریم.
از طرفی هزینه‌های تولید بسیار سنگین است. لذا کار با ظرافت پیش می‌رود. باید برای مخاطبان توضیح داد که تا حدی این کندی کار طبیعی و به‌حق است. اخیراً دیدم در برخی از نقد‌ها به این موضوعات اشاره شده. خوب است اما باید واقعیت‌ها و حساسیت‌ها را هم در نظر داشت.کاری با این ابعاد نباید با عجله و شتاب‌زده تولید شود.
از چندی قبل به تولید پروژه «پوریای ولی» اشاره کردید و دیگر از آن خبری نشد، سرنوشت این پروژه به کجا رسیده است؟
معصوم‌زادگان: در حال حاضر «پوریای ولی» آماده‌ترین سریال ما است که مراحل نگارش آن تمام شده وسریال آماده تولید است. اما با توجه به ویژگی‌های منحصر به فرد، کار با حساسیت و برگزاری جلساتی برای بررسی نکات ریزتری با آقای جعفری جوزانی کارگردان سریال داریم. خوب است بدانید این کار به‌لحاظ مسایل فنی تولید و زیرساخت‌ها تجربه جدیدی برای صنعت فیلم‌سازی در کشور خواهد بود.
این کار به یک سری زیرساخت‌هایی نیاز دارد که آن‌ها برای سینمای کل کشور هم می‌توانند مورد استفاده قرار بگیرند. بنای ما بر این است که دکورهایی که در این سریال استفاده می‌شود به‌نوعی استودیوی مجازی باشد.
جالب است بدانید که آقای میرفخرایی طراح صحنه سریال «پوریای ولی» سفرهایی هم به خارج از کشور داشته و همان‌طور که گفتم این کار هزینه‌های زیرساختی دارد که باید انجام شود و در حال حاضر کار‌ها به‌صورت موازی پیش می‌رود و امیدواریم در حوزه سریال‌های الف ویژه «پوریای ولی» را به پیش‌تولید و تولید برسانیم.
به‌صورت دقیق به چه زیرساخت‌هایی نیاز هست؟ چرا روی اثرگذاری این سریال و اینکه تجربه جدیدی برای صنعت سینمای کشور هست تأکید می‌کنید؟ درواقع این سریال چه اثری بر سریال سازی دارد؟ مگر در این سریال چه طراحی خاصی داشتید و چه اتفاق ویژه‌ای بناست شاهد باشیم؟
معصوم‌زادگان: در مورد سریال «پوریای ولی» دو ویژگی بسیار مهم مطرح است. ویژگی اول حجم تولید و دکور سازی و هزینه‌های خاص سریال هست با توجه به اینکه فضای قابل استفاده‌ای از دکورهای آن در دوره تاریخی نیز وجود ندارد. موضوع بعدی توجه ویژه به زیر ساخت‌های فنی و تجهیزات کامپیوتری و استودیوهای مجازی است که راه‌اندازی خواهد شد. پوریای ولی در دوره‌ای که مغول‌ها در ایران حکومت می‌کردند شیعه بوده است.
بنابراین راه‌اندازی استودیوهای مجازی و استفاده از تکنیک‌های جلوه‌های ویژه باید با گستردگی‌ای که از یک سریال الف ویژه انتظار می‌رود مورد استفاده قرار بگیرد، تمرکز دکور‌ها و برنامه‌ریزی بلندمدت برای حفظ و بهره برداری از دکور‌ها از حساسیت‌های ویژه ما در این سریال است. در نهایت ممکن است خرید این تجهیزات چند میلیارد هزینه در بر بگیرد چون برای اولین بار است که تهیه می‌شود. سیمافیلم به‌دنبال استفاده حداکثری از ظرفیت‌های سرمایه گذاری در این سریال است.
یک بُعد دیگر قضیه توجه ویژه به کادرسازی است. در این سریال به استعدادهای جوان و خوش‌قریحه توجه خواهد شد. این سریال بستری برای تجربه و آموزش نسل جوان و جدید بازیگران خواهد بود. برنامه ریزی دقیقی برای کشف استعدادهای تازه صورت گرفته و به‌نوعی می‌شود گفت با همت آقای جوزانی یک آکادمی انتخاب بازیگر شکل گرفته است.
برای شخص من مهم است زمینه‌ای ایجاد شود تا نسل بازیگران بزرگ و باتجربه این کشور، داشته‌ها و آموخته‌های خود را به نسل جدید منتقل کنند. این موضوع خودش از حساسیت‌های کار است. از همه مهم‌تر جنبه‌های محتوایی کار است. متأسفانه مردم ما فقط یک قصه از پوریای ولی می‌شناسند، در حالی که این بزرگ‌مرد اگر نامش در تاریخ ماندگار شد به‌خاطر ابعاد مختلف زندگی و باورهای اعتقادی شیعی‌اش بود.
پوریای ولی یک شخص معمولی که فقط در امام‌زاده‌ای مادری را در حال گریه ببیند و بعد بخواهد به او کمک کند نیست.
این پهلوان در دوره خود در جامعه زمان خود نقش مهمی ایفا می‌کرده است. ساختار جامعه و نحوه تعامل جامعه توجه به امر رهبر جامعه بوده. پوریای ولی به‌نوعی اخلاق و عدالت را برای جامعه خودش ترویج می‌کرده. نگاه مردم به او صرفاً یک ورزشکار یا پهلوان نبوده و جنبه‌های اعتقادی شیعی و توجه به مهر ائمه و ترویج معارف اهل‌بیت(ع) مطرح بوده که ما باید با حسیاست و ظرافت این‌ها را تصویر کنیم. «پوریای ولی» کاری تأثیرگذار، نو و فاخر است و با استقبال مخاطبان همراه خواهد شد.
غیر از این سریال که مشخص است اهمیت ویژه‌ای دارد چه موضوعات دیگری را در دستورکار خود قرار دادید؟
معصوم‌زادگان: به‌طور کلی ما 8 کار الف ویژه داریم که «پوریای ولی»، «سلمان فارسی»، «خواجه نصیر»، «شهید چمران»، «شهید باکری»، «جاوید الاثر متوسلیان» و تحقیق در مورد «شهید جهان‌آرا» و شهید «احمد کاظمی» را هم شروع کرده‌ایم که این‌ها همه جزیی از کارهای الف ویژه ما است.
تفاوت سیاست‌گذاری سیمافیلم در سال جدید نسبت به دوران گذشته چیست و مشکلات بودجه‌ای که همه شاهد آن هستیم و سازمان صدا و سیما را در برگرفته است به چه میزان در تولیدات سیمافیلم تأثیرگذار بوده است؟
معصوم‌زادگان: به‌طور کلی مأموریت‌های کلان و راهبرد‌ها تغییر اساسی نداشته است. مأموریت سیمافیلم مشخص است. می‌توان گفت فقط به‌نوعی با توجه مطالبات مسئولین ارشد نظام و نیازهای جدیدی که در جامعه شناسایی شده، فقط میزان وزن‌دهی به برخی موضوعات تغییر کرده است.
بالاخره جامعه از برنامه سازان و مدیران فرهنگی مطالبات جدی دارد. شما اگر به برنامه‌ریزی‌های کلان سیما توجه کنید می‌بینید پرداختن به قهرمانان ملی و توجه به روحیه ایثار و روح آزادگی و مبارزه از آن منتج می‌شود. عزت‌طلبی، استقلال طلبی برای این جامعه مؤمن و انقلابی از ارزش‌های مهم بوده است. می‌بینید توجه ویژه‌ای به آشنایی نسل جوان با گذشته پرافتخار این کشور شده است. خوب، این‌ها ما را به‌سمت تولید آثار متناسب سوق می‌دهد.
نگاه ویژه ما به گفتمان انقلاب اسلامی، دفاع مقدس و بیداری اسلامی است. در سیمافیلم هدف‌گیری تنها ایجاد سرگرمی و برطرف کردن نیازهای روزمره و عادی مخاطب نیست. بخش عمده‌ای از هدف‌گیری تولیدات ما، نیازسازی برای مخاطب است و نه‌فقط پاسخ‌گویی به نیازهای بعضاً کاذب مخاطبان. به‌عبارت دیگر کنار ترویج و نشر ارزش‌های دینی و اجتماعی، پرداخت به مفاخر دینی و ملی، معرفی بزرگان و قهرمانانی که بخشی از تاریخ، فرهنگ و هنر این مملکت را رقم زدند از اولویت‌های سیمافیلم است. شما نگاه کنید، بیراه نگفته کسی که گفته: «اگر افلاطون امروز زنده بود، کتاب نمی‌نوشت، فیلم می‌ساخت» یعنی نسل جوان ما در معرض بمباران تبلیغاتی آثار نمایشی مخرب قرار داد، در معرض شُبهه است، در معرض تحریف تاریخ قرار دارد. دشمن با صرف بودجه‌های کلان تلاش می‌کند تاریخ ما را تحریف کند، با ساخت آثار نمایشی گذشته را طوری دیگر جلوه می‌دهند، مجرمین و خائنین به کشور را تبرئه می‌کنند. از طرفی تلاش می‌کنند با ساخت آثار تلخ امید را از جوانان بگیرند.
ما باید بیشتر کار کنیم. ما در زمینه معرفی قهرمانان مبارزه، انقلاب و دفاع مقدس خوب عمل نکردیم. تاریخ انقلاب و دوران ستم‌شاهی را درست معرفی نکردیم. مبارزین مؤمن و انقلابی که خون دادند قهرمان تاریخ این کشور هستند و ما وظیفه داریم به آن‌ها بپردازیم.
با توجه به تأکید شما بر اولویت و مأموریت سیمافیلم در تولید آثار الف ویژه، آیا تولید تله‌فیلم متوقف می‌شود؟
معصوم‌زادگان: نه، اصلاً این‌طور نیست، ساخت تله‌فیلم، مینی‌سریال و سریال‌های روتین با محوریت خانواده و مسائل اجتماعی به‌موازات تولید آثار فاخر در سیمافیلم جریان دارد. بخش زیادی از نیازهای رسانه ملی و مخاطبان آن در قالب تله‌فیلم تولید می‌شود، نمی‌شود این قالب را نادیده گرفت، اما شاید تمرکز سیمافیلم و بازگشت به مأموریت‌های اولیه یعنی سریال سازی این شائبه را ایجاد کرده باشد، اما این‌طور نیست.
اصولاً تله‌فیلم یا فیلم‌های تلویزیونی یکی از ساختارهای نمایشی مهم در دنیاست که دارای طیف مخاطب و تأثیرگذاری خاص خود می‌باشد و هیچ‌گاه رسانه ملی از این مهم بی‌نیاز نخواهد شد، این روند تولید تله‌فیلم ادامه خواهد داشت، همین روز‌ها تله‌فیلم‌های متعددی در جریان تولید است. روی کارهای طنز و کمدی سرمایه‌گذاری جدی انجام دادیم. در مورد کارهای معارفی و انقلاب اسلامی توجه و تمرکز ویژه خواهیم داشت، زندگی شهدای گران‌قدر جنگ تحمیلی در دستور خواهد بود، به حوزه کودک هم توجه خواهیم کرد.
در ایام نوروز نیز تعدادی از آثار تله‌فیلم هم پخش شد که خوشبختانه بازخوردهای مثبتی در بر داشت. در مراسم تقدیر از تولیدات نوروزی سیمافیلم توانست چندین جایزه به خود اختصاص دهد. با اینکه شرایط مالی بسیار سخت بود اما با همت و کوشش جهادی همکارانم در ایام نوروز 14 تله‌فیلم از سیمافیلم پخش شد.
در ساختار جدید مرکز، گروه تله‌فیلم بسیار فعال است. نقشه راه آن به‌صورت دقیق و جزیی ترسیم شده. فیلم‌نامه‌های مناسب اولویت بندی شده و در نوبت تولید قرار دارد. مذاکره و گفت‌وگو با عوامل برای کلید خوردن منظم پروژه‌ها در جریان است.
جمله آخرم اینکه تله‌فیلم هم در سیمافیلم به یک پختگی و کمال رسیده و این روز‌ها کارهای خوبی تولید می‌شود و نهایتاً اینکه در پرتوی حمایت و سیاست‌های حوزه سیما و همکاری هنرمندان متعهد و ارزشمند ان‌شاءالله بتوانیم تولیدات فاخر، ماندگار و جریان سازی را تولید و به آنتن برسانیم.