به گزارش مشرق، اگر چه جام جهانی فوتبال یک کارزار ورزشی است که همه دنیا را به خود مشغول می‌سازد اما نمی‌توان از بار فرهنگی این کارزار ورزشی غافل بود.
دعوای بین هنرمندان انگلیسی زبان و پرتغالی زبان در اجرای سرود اصلی جام بیستم جهانی فوتبال و ناراحتی جریان‌های فرهنگی ملی‌گرای برزیل از عدم توجه به شعر و زبان پرتغالی در برزیل یکی از این موارد است.
* اقدامات کویت و عربستان در حاشیه جام جهانی با وجود عدم حضور در مسابقات
هر کشوری در این کارزار نیز می‌تواند نماینده فرهنگ خود باشد و هر کسی که در این جریان حضور می‌یابد می‌تواند و چه بسا باید نماینده فرهنگی کشورش باشد.
یک نمونه از این اقدامات، اقدام دولت کویت در چاپ و نشر 2.5 میلیون نسخه از قرآن مجید و توزیع آن در جریان مسابقات جام جهانی 2014 برزیل است.
مراکز اسلامی کویت، عربستان و انگلستان نیز با کمک موسسات اسلامی برزیل از یک سال پیش طرح‌های متعددی را برای تبلیغ اسلام در حاشیه جام جهانی طراحی کردند و این در حالی است که نه کویت و نه عربستان هیچکدام در جام جهانی حضور ندارند.
* اقدام پرحاشیه جریان‌های فرهنگی ایران در برزیل
اما ایران برای حضور در این مسابقات دو اقدام فرهنگی انجام داده است؛ نخستین اقدام قرار دادن تصویر یوزپلنگ ایرانی بر روی پیراهن تیم ملی ایران و در راستای تقویت گردشگری بود.
دومین اقدام که البته اقدامی از سوی جریانی خصوصی در ایران است حضور تعدادی از بازیگران سینما و تلویزیون ایران برای حضور در این مسابقات است.
این اقدام که دارای هزینه میلیاردی و خروج ارز از کشور بوده است به گفته جواد هاشمی در نشست خبری‌اش تنها دو هدف داشته و دارد «انتقال انرژی به تیم ملی» و «تولید مجموعه‌ای 22 قسمتی با عنوان یار دوازدهم که در قالب مسابقه ساخته خواهد شد».
اما حضور چهره‌های سینما و تلویزیون کشور در برزیل حاشیه‌های بسیاری داشته است که مورد انتقاد فرهنگ‌دوستان ایرانی قرار گرفته است.
جدا از این حاشیه‌ها سوال در این باره اما متوجه دستگاه‌های مدعی فعالیت در دیپلماسی فرهنگی کشورمان است که یکی از مهمترین آنها سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی است.
این سازمان اگرچه دارای رایزنی در برزیل نیست اما بر اساس سیاست‌های اعلامی این سازمان باید این سوال را بپرسیم که دستگاه دیپلماسی فرهنگی کشورمان چه اقداماتی برای فعال شدن سازمان‌های مردم نهاد فعال در حوزه آمریکای لاتین با هدف کار فرهنگی در حاشیه جام جهانی کرده است؟
* عسگری: اعزام مستندساز یکی از بهترین کارهایی بود که می‌شد انجام داد
یاسر عسگری کارشناس آمریکای لاتین در این باره به خبرنگار فارس می‌گوید: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی متولی اصلی فعالیت فرهنگی در خارج از کشور است و حتی اگر رایزنی در این کشور ندارد از طریق سفارت‌خانه ایران در برازیلیا و یا مراکز اسلامی در این کشور می‌توانست کار خود را به پیش ببرد.
وی یکی از کارهایی که می‌شد در حاشیه جام جهانی دنبال کرد را ارسال کتب قرآنی و روایی دانست و افزود: معرفی ایران، نمایشگاه عکس، فیلم، پوستر که هزینه‌های اندکی داشته می‌توانند داشته باشند و در شهرهایی که ایران بازی داشته می‌توانسته محمل خوبی برای ارائه این آثار باشد.
این کارشناس آمریکای لاتین اقدام به اعزام بازیگران را غیرموثر دانست و تصریح کرد: یکی از مهمترین کارهایی که می‌شد انجام داد اعزام مستندساز بود که بتواند اتفاقاتی که آنجا رخ می‌دهد را ثبت و ضبط کند.
* مسئول خانه آمریکای لاتین: تمام نهادهای فرهنگی در فرصت‌های این چنینی باید رسالت‌شان را انجام دهند
حمید شهرابی مسئول تحقیقات و بررسی خانه آمریکای لاتین نیز در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی فارس در پاسخ به اینکه چه کسی باید درباره فعالیت فرهنگی در جام جهانی اقدام می‌کرد، گفت: ابهام در اینکه چه کسی باید کار کند وجود ندارد؛ تمام نهادهای فرهنگی در فرصت‌های این چنینی موقعیتی برای آنها ایجاد می‌شود که رسالت‌شان را انجام دهند که این کار صورت نگرفته است.
وی با اشاره به جلب توجه گسترده افکار عمومی جهان به جام جهانی افزود: هر کس در موقعیت خودش می‌تواند از آرمان‌ها، توانمندی‌ها و قابلیت‌های ایران دفاع کند و ورزشکاران ما مهمترین نقش را ایفا می‌کنند و کاری که می‌توانند انجام دهند این است که توانمندی لایزال ایران را نشان دهند که اگر بخواهیم انصاف را رعایت کنیم بازیکنان ما در بازی آرژانتین روحیه رزمندگی و مقاومت ملت ایران را نشان دادند.
شهرابی ادامه داد: البته این امر از وظیفه سازمان‌های ورزشی و فرهنگی چون سازمان تبلیغات اسلامی، وزارت ارشاد و دیگر سازمان‌ها نمی‌کاهد چرا که در چنین بحث‌هایی رویکرد پاس‌کاری و سلب مسئولیت وجود دارد در حالی که باید می‌دیدند هر کدام در جایگاه خود چه نقشی را می‌توانستند ایفا کنند.
این کارشناس حوزه فعالیت‌های آمریکای لاتین درباره نمونه کارهایی که می‌شد در برزیل صورت بگیرد، تصریح کرد: به عنوان مثال کوچکی از فعالیت‌های فرهنگی، شما در بازی ایران و آرژانتین دیدید که تماشاچیان پرچم بولیوار را بلند کرده بودند که پرچمی نمادین برای استقلال طلبی در آمریکای لاتین است و آنها قهرمانان ملی و مظاهر فرهنگی خودشان را مورد توجه افکار عمومی قرار می‌دادند و ما نیز حرف‌های بسیاری در این زمینه داشته و داریم.
* شهرابی: باید صلح‌دوستی مردم ایران را در میانه تحریم‌ها و ایران‌هراسی به جهانیان نشان می‌دادیم
وی افزود: این مسابقات ورزشی همانگونه که در شعار برگزار‌کنندگان‌شان مطرح می‌شود، منتقل کننده پیام صلح و دوستی است؛ وقتی که به حق تشخیص می‌دهیم یک تلاش گسترده‌ای از طرف نظام سلطه برای ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی وجود دارد این جام جهانی فرصت خوبی است که این تبلیغات را خنثی کنیم مثلا خوب بود پرچمی با شعار صلح دوستی ملت ایران که دولت دکتر روحانی هم آن را مطرح می‌کنند تا تبلیغات ایران‌هراسی دفع شود طراحی می‌شد و اینگونه مباحث از طریق بردن بروشور پوستر پرچم ممکن بود.
شهرابی ادامه داد: یکی دیگر از اقداماتی که می‌شد انجام شود اعزام هنرمندان و ورزشکارانی بود که حاوی پیام‌های اصیل انقلاب هستند نه اینکه فرصتی بشود که عده‌ای بخواهند به آنجا بروند و گردشگری کنند و زیبایی‌های برزیل راببینند.
این مسئول در خانه آمریکای لاتین تصریح کرد: باید از این فرصت استفاده می‌شد چرا که ما به عنوان نماینده ملتی آنجا هستیم که نوعی از جنگ به ما تحمیل شده و همه اذعان دارند که تحریم در این ابعاد، سیاست نسل‌کشی و سیاست جنگی است و اعمال فشار علیه ملتی است که برای حقوق خود تلاش می‌کند و آیا در این شرایط جای کار فرهنگی و انعکاس حقیقی این مسئله نیست.
* شهرابی: خانه آمریکای لاتین از کمک‌های دستگاه دیپلماسی فرهنگی به ان‌جی‌اوها بهره‌مند نشده
وی در پاسخ به این سوال که آیا «خانه آمریکای لاتین» اقدامی درباره جام جهانی کرده و اگر اقدام کرده از کمک‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بهره‌مند شده است، گفت: «خانه آمریکای لاتین» به طور مشخص درباره برزیل قدم خاصی را برنداشته چون با امکانات محدودی که داریم ناگزیر هستیم اولویت‌بندی کنیم چرا که خانه آمریکای لاتین موسسه‌ای به واقع مردم‌نهاد هست.
شهرابی افزود: ما تا به حال و پیش از این از کمک‌های سازمان فرهنگ و ارتباطات به سازمان‌های مردم نهاد بهره‌مند نبوده‌ایم و بوده موارد و پیشنهاداتی که برای همکاری به سازمان فرهنگ و ارتباطات داده‌ایم اما تاکنون اقبالی صورت نگرفته است.
* کاهش بودجه شدید سازمان فرهنگ و ارتباطات و به اغما رفتن تلاش‌های سازمان و فدراسیون فوتبال
بنابر این گزارش، فارس اما مطلع شده است که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی تلاش‌های بسیاری برای اقدامات فرهنگی در حاشیه جام جهانی در برزیل انجام داده بود.
در پی دیدار پایان فروردین علی کفاشیان مدیر فدراسیون فوتبال با رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مقدمات همکاری بین این دو مرکز و سازمان‌های اسلامی برزیل برای برگزاری یک هفته فرهنگی و یا اعزام گروه موسیقی فراهم می‌شود اما به دلیل کاهش بودجه شدید سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی هیچکدام به نتیجه نمی‌رسد.
به نتیجه نرسیدن این تلاش‌ها در حالی بود که کفاشیان در دیدار خود با ترکمان مدیریت خوب تماشاچیان ایرانی توسط رایزنی فرهنگی ایران در جریان بازی‌های جام ملت‌های آسیا در قطر را الگوی خوبی از این بابت عنوان کرده بود؛ چیزی که این روزها در برزیل با فقدان آن مواجه هستیم.
همچنین خبرها حاکی از آن است در پی تلاش‌های فدراسیون فوتبال و سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای اعزام یک نویسنده جهت نوشتن سفرنامه برزیل این تلاش نیز با عدم تامین بودجه به محاق رفت.