به گزارش مشرق، وطن امروز نوشت: دور نهایی مذاکرات ایران و 1+5 برای توافق جامع، امروز در وین آغاز می‌شود. مذاکرات وین6 برخلاف مذاکرات گذشته، قرار است در صورت لزوم تا پایان تیرماه یعنی زمان پایان گام نخست توافق‌ژنو ادامه یابد. اما آنچه در آستانه مذاکرات باعث نگرانی شده است، سرنوشت غنی‌سازی ایران و رفتار تیم مذاکره‌کننده دولت در قبال این حق هسته‌ای مردم است. ظرفیت غنی‌سازی ایران یکی از 2 موضوع محل اختلاف ایران و آمریکا در مذاکرات هسته‌ای است و آنچه تاکنون مانع رسیدن طرفین به توافق‌جامع شده، نبود یک فرمول مشخص برای حل این اختلاف است.
به‌رغم اظهارنظر صریح علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی درباره نیاز کشور به 50 هزار سانتریفیوژ برای تامین سوخت رآکتورهای آتی ایران اما طرف آمریکایی به بهانه break out تلاش می‌کند ظرفیت غنی‌سازی ایران را تا حد ممکن کاهش دهد. اکنون موضوع 4 هزار سانتریفیوژ به عنوان مطالبه آمریکایی‌ها درباره تعداد سانتریفیوژهای فعال در ایران مطرح است. در این سو فرآیند لغو تحریم‌ها نیز مورد اختلاف ایران است. این 2 موضوع اختلاف اصلی میان ایران و آمریکاست که اصطلاحا تحت عنوان پرانتزهای باز مذاکرات مطرحند.
اما در آستانه مذاکرات وین6 اظهارنظرهایی از سوی مقامات ایرانی و آمریکایی مطرح شده که گمانه‌زنی‌هایی را درباره سرنوشت پرانتزها ایجاد کرده است. جان کری دوشنبه در یادداشتی در واشنگتن‌پست بازهم از ایران خواست اقدامات «اعتمادساز» انجام دهد و ضمن تاکید بر پابرجا‌بودن ساختمان تحریم‌ها، یک بار دیگر ایران را تهدید کرد در صورت عدم حصول توافق‌جامع باید در انتظار دور جدیدی از تحریم‌ها باشد. وزیر خارجه آمریکا در این یادداشت صراحتا نوشت از نظر آمریکایی‌ها زمان زیادی برای این توافق وجود ندارد. کارشناسان این اظهارنظر جان‌کری را نوعی فشار برای تحمیل خواسته‌های آمریکا به طرف ایرانی ارزیابی می‌کنند. به عبارتی آنها سعی می‌کنند این پیام را به طرف ایرانی بدهند که عدم حصول توافق‌جامع، لزوما به معنای تمدید یک دوره زمانی موقت برای ادامه شرایط موجود نیست. «وطن امروز» 18 خردادماه در گزارشی تحت عنوان «بده‌بستان 6ماهه دوم» نوشت اگر قرار باشد گام نخست توافق ژنو تمدید شود باید مذاکرات جدیدی برای داده‌ها و ستانده‌های دور دوم انجام شود چراکه تعهدات طرفین در گام نخست اساسا در دور دوم موضوعیت نخواهد داشت. در واقع یادداشت اخیر جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیز در همین مورد قابل ارزیابی است. در این سو نیز برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نسبت به این رفتار آمریکایی‌ها واکنش نشان داده‌اند. عباس عراقچی هم در پایان مذاکرات وین4 و هم طی روزهای اخیر بر این موضوع تاکید کرده است که شکست مذاکرات لزوما به معنای تمدید توافق نیست. به اعتقاد کارشناسان این موضع عراقچی برای آن است تا این واقعیت را به آمریکایی‌ها یادآوری کند که شکست مذاکرات می‌تواند عزم ایران را برای بازگشت به شرایط قبل جزم کند. این موضوع البته درحالی است که باید برخی واقعیات را نیز لحاظ کرد از جمله اینکه مدت زمان زیادی طول خواهد کشید که ایران به شرایط قبل از توافق ژنو بازگردد و داشته‌های هسته‌ای خود را بازیابی کند. با این حال باید پذیرفت تیم آمریکایی بیشتر از تیم ایرانی می‌تواند از موضوع عدم‌تمدید توافق استفاده ببرد. چراکه بازگشت ایران به شرایط سابق با تهدید آمریکا برای افزایش تحریم‌ها مواجه شده و این موضعی است که در یادداشت اخیر وزارت خارجه آمریکا به صراحت آمده است.
فرمول جدید برای سانتریفیوژها
ایران بارها اعلام کرده درخواست آمریکا برای محدود‌شدن سانتریفیوژهای فعال ایران به 4 هزار سانتریفیوژ را نخواهد پذیرفت. در واقع پرانتز مهم ظرفیت غنی‌سازی یکی از خطوط‌قرمز از سوی ایران اعلام شده است. دغدغه اصلی در ایران آن است که با تحدید ظرفیت غنی‌سازی ایران که خلاف حقوق هسته‌ای ایران در ان‌پی‌تی است، این حقوق به حاشیه رفته و از این به بعد مفاد توافق هسته‌ای با آمریکا باشد که جایگزین حقوق هسته‌ای ایران در ان‌پی‌تی می شود.
طرف مقابل اما این محدودیت را در قالب break out شرط لازم برای اطمینان‌یافتن آمریکا از عدم‌انحراف برنامه هسته‌ای ایران می‌داند. محدود شدن سانتریفیوژهای ایران به 4 هزار عدد یک عقب‌نشینی بزرگ است که صاحبنظران نسبت به عدم‌پذیرش آن از سوی تیم مذاکره‌کننده بارها توصیه‌هایی داشته‌اند. اما همزمان با دور جدید مذاکرات در وین، برخی منابع از مطرح شدن یک فرمول جدید برای این پرانتز خبر داده‌اند. بر اساس این خبر، ایران به 4 هزار سانتریفیوژ عقب‌نشینی خواهد کرد اما قدرت‌های بزرگ این اجازه را به ایران خواهند داد که ظرفیت غنی‌سازی ایران منوط و مشروط به در اختیار داشتن نیروگاه‌های هسته‌ای باشد. به عبارتی ایران در شرایط فعلی 4 هزار سانتریفیوژ را خواهد پذیرفت و پس از راه اندازی رآکتورهای دیگر می‌تواند با هماهنگی‌های لازم، به نسبت تهیه سوخت این رآکتورها، ظرفیت غنی‌سازی خود را افزایش دهد. کارشناسان در ایران این موضوع را یک تله بزرگ می‌دانند. چراکه در این حالت ساخت رآکتورهای هسته‌ای در ایران که قاعدتا توسط همین کشورهای 1+5 ساخته می‌شود، سال‌ها به طول خواهد انجامید و در این شرایط محدودیت قانونی غنی‌سازی در ایران برای سال‌های متمادی به طول خواهد انجامید. تجربه رآکتور بوشهر این واقعیت را به خوبی برای ایرانیان ملموس کرده که طرف‌های خارجی بویژه کشورهای 1+5 در اجرای تعهدات خود به هیچ وجه صادق نبوده و نیستند. البته اگر این اخبار صحت داشته باشد، یک بار دیگر همان ماجرای «نیازهای عملی» را برجسته می‌کند.
در ژنو توافق شد غنی‌سازی ایران منوط و مشروط به نیازهای عملی باشد. این موضوع بارها مورد انتقاد جامعه منتقدان این توافق قرار گرفت و اکنون در مذاکرات جامع، این انتقادات دقیقا در حال آشکارشدن است. البته آنچه مورد نگرانی است، اظهارات آقای عراقچی است. سیدعباس عراقچی دیروز چهارشنبه به ایسنا گفت: «توافق نهایی یک دوره زمانی خواهد داشت و این چیزی است که در توافق ژنو به آن اشاره شده است. هر تصمیمی که گرفته شود برای یک دوره زمانی مشخص خواهد بود و البته این دوره زمانی نیز یکی از موضوعات مورد مذاکره است که باید درباره آن تصمیم‌گیری شود، اگر به خاطر اعتماد‌سازی محدودیت‌هایی را قبول کنیم برای یک دوره زمانی مشخص و موقت خواهد بود.» این اظهارنظر آقای عراقچی در واقع پذیرش «محدودیت‌های فراقانونی» از سوی تیم مذاکره‌کننده دولت ایران را امکانپذیر نشان داده است.
به‌رغم اظهارنظر صریح علی‌اکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی درباره نیاز کشور به 50 هزار سانتریفیوژ برای تامین سوخت رآکتورهای آتی ایران اما طرف آمریکایی به بهانه break out تلاش می‌کند ظرفیت غنی‌سازی ایران را تا حد ممکن کاهش دهد. اکنون موضوع 4 هزار سانتریفیوژ به عنوان مطالبه آمریکایی‌ها درباره تعداد سانتریفیوژهای فعال در ایران مطرح است. در این سو فرآیند لغو تحریم‌ها نیز مورد اختلاف ایران است. این 2 موضوع اختلاف اصلی میان ایران و آمریکاست که اصطلاحا تحت عنوان پرانتزهای باز مذاکرات مطرحند.
اما در آستانه مذاکرات وین6 اظهارنظرهایی از سوی مقامات ایرانی و آمریکایی مطرح شده که گمانه‌زنی‌هایی را درباره سرنوشت پرانتزها ایجاد کرده است. جان کری دوشنبه در یادداشتی در واشنگتن‌پست بازهم از ایران خواست اقدامات «اعتمادساز» انجام دهد و ضمن تاکید بر پابرجا‌بودن ساختمان تحریم‌ها، یک بار دیگر ایران را تهدید کرد در صورت عدم حصول توافق‌جامع باید در انتظار دور جدیدی از تحریم‌ها باشد. وزیر خارجه آمریکا در این یادداشت صراحتا نوشت از نظر آمریکایی‌ها زمان زیادی برای این توافق وجود ندارد. کارشناسان این اظهارنظر جان‌کری را نوعی فشار برای تحمیل خواسته‌های آمریکا به طرف ایرانی ارزیابی می‌کنند. به عبارتی آنها سعی می‌کنند این پیام را به طرف ایرانی بدهند که عدم حصول توافق‌جامع، لزوما به معنای تمدید یک دوره زمانی موقت برای ادامه شرایط موجود نیست. «وطن امروز» 18 خردادماه در گزارشی تحت عنوان «بده‌بستان 6ماهه دوم» نوشت اگر قرار باشد گام نخست توافق ژنو تمدید شود باید مذاکرات جدیدی برای داده‌ها و ستانده‌های دور دوم انجام شود چراکه تعهدات طرفین در گام نخست اساسا در دور دوم موضوعیت نخواهد داشت. در واقع یادداشت اخیر جان کری، وزیر خارجه آمریکا نیز در همین مورد قابل ارزیابی است. در این سو نیز برخی اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای نسبت به این رفتار آمریکایی‌ها واکنش نشان داده‌اند. عباس عراقچی هم در پایان مذاکرات وین4 و هم طی روزهای اخیر بر این موضوع تاکید کرده است که شکست مذاکرات لزوما به معنای تمدید توافق نیست. به اعتقاد کارشناسان این موضع عراقچی برای آن است تا این واقعیت را به آمریکایی‌ها یادآوری کند که شکست مذاکرات می‌تواند عزم ایران را برای بازگشت به شرایط قبل جزم کند. این موضوع البته درحالی است که باید برخی واقعیات را نیز لحاظ کرد از جمله اینکه مدت زمان زیادی طول خواهد کشید که ایران به شرایط قبل از توافق ژنو بازگردد و داشته‌های هسته‌ای خود را بازیابی کند. با این حال باید پذیرفت تیم آمریکایی بیشتر از تیم ایرانی می‌تواند از موضوع عدم‌تمدید توافق استفاده ببرد. چراکه بازگشت ایران به شرایط سابق با تهدید آمریکا برای افزایش تحریم‌ها مواجه شده و این موضعی است که در یادداشت اخیر وزارت خارجه آمریکا به صراحت آمده است.
فرمول جدید برای سانتریفیوژها
ایران بارها اعلام کرده درخواست آمریکا برای محدود‌شدن سانتریفیوژهای فعال ایران به 4 هزار سانتریفیوژ را نخواهد پذیرفت. در واقع پرانتز مهم ظرفیت غنی‌سازی یکی از خطوط‌قرمز از سوی ایران اعلام شده است. دغدغه اصلی در ایران آن است که با تحدید ظرفیت غنی‌سازی ایران که خلاف حقوق هسته‌ای ایران در ان‌پی‌تی است، این حقوق به حاشیه رفته و از این به بعد مفاد توافق هسته‌ای با آمریکا باشد که جایگزین حقوق هسته‌ای ایران در ان‌پی‌تی می شود.
طرف مقابل اما این محدودیت را در قالب break out شرط لازم برای اطمینان‌یافتن آمریکا از عدم‌انحراف برنامه هسته‌ای ایران می‌داند. محدود شدن سانتریفیوژهای ایران به 4 هزار عدد یک عقب‌نشینی بزرگ است که صاحبنظران نسبت به عدم‌پذیرش آن از سوی تیم مذاکره‌کننده بارها توصیه‌هایی داشته‌اند. اما همزمان با دور جدید مذاکرات در وین، برخی منابع از مطرح شدن یک فرمول جدید برای این پرانتز خبر داده‌اند. بر اساس این خبر، ایران به 4 هزار سانتریفیوژ عقب‌نشینی خواهد کرد اما قدرت‌های بزرگ این اجازه را به ایران خواهند داد که ظرفیت غنی‌سازی ایران منوط و مشروط به در اختیار داشتن نیروگاه‌های هسته‌ای باشد. به عبارتی ایران در شرایط فعلی 4 هزار سانتریفیوژ را خواهد پذیرفت و پس از راه اندازی رآکتورهای دیگر می‌تواند با هماهنگی‌های لازم، به نسبت تهیه سوخت این رآکتورها، ظرفیت غنی‌سازی خود را افزایش دهد. کارشناسان در ایران این موضوع را یک تله بزرگ می‌دانند. چراکه در این حالت ساخت رآکتورهای هسته‌ای در ایران که قاعدتا توسط همین کشورهای 1+5 ساخته می‌شود، سال‌ها به طول خواهد انجامید و در این شرایط محدودیت قانونی غنی‌سازی در ایران برای سال‌های متمادی به طول خواهد انجامید. تجربه رآکتور بوشهر این واقعیت را به خوبی برای ایرانیان ملموس کرده که طرف‌های خارجی بویژه کشورهای 1+5 در اجرای تعهدات خود به هیچ وجه صادق نبوده و نیستند. البته اگر این اخبار صحت داشته باشد، یک بار دیگر همان ماجرای «نیازهای عملی» را برجسته می‌کند.
در ژنو توافق شد غنی‌سازی ایران منوط و مشروط به نیازهای عملی باشد. این موضوع بارها مورد انتقاد جامعه منتقدان این توافق قرار گرفت و اکنون در مذاکرات جامع، این انتقادات دقیقا در حال آشکارشدن است. البته آنچه مورد نگرانی است، اظهارات آقای عراقچی است. سیدعباس عراقچی دیروز چهارشنبه به ایسنا گفت: «توافق نهایی یک دوره زمانی خواهد داشت و این چیزی است که در توافق ژنو به آن اشاره شده است. هر تصمیمی که گرفته شود برای یک دوره زمانی مشخص خواهد بود و البته این دوره زمانی نیز یکی از موضوعات مورد مذاکره است که باید درباره آن تصمیم‌گیری شود، اگر به خاطر اعتماد‌سازی محدودیت‌هایی را قبول کنیم برای یک دوره زمانی مشخص و موقت خواهد بود.» این اظهارنظر آقای عراقچی در واقع پذیرش «محدودیت‌های فراقانونی» از سوی تیم مذاکره‌کننده دولت ایران را امکانپذیر نشان داده است.