گروه فرهنگی مشرق - هفتمین جلسه از سلسله نشستهای سینماروایت با نمایش سه انیمیشن کوتاه به نامهای «مقاومت»، «تونل» و «من، همسرم و گاومون» که همگی با محوریت موضوع مقاومت تولید شده اند انجام شد. کارگردانی این سه مستند به ترتیب برعهده حمید بهرامی، مریم کشکولی نیا و آزاده معزی بوده است. «مقاومت» از اهمیت هدفهای باارزش در زندگی می گوید و اینکه انسان بهتر است اهداف بلندمدت را جایگزین اهداف کوتاه مدت کند. «تونل» ماجرایی درباره تونل زدن میان نوار غزه و مصر برای انتقال آذوقه و انسان را روایت می کند و «من، همسرم و گاومون» هم داستان اساطیری عشق و علاقه یک زوج نسبت به یکدیگر است.
جذابیتهای تصویرسازی با شن!
در نشست گپ و گفت این مستند علاوه بر مریم کشکولی نیا کارگردان یکی از سه مستند، محسن یزدی منتقد سینما، علی اسکویی انیماتور و کارگردان انیمیشن و محمدتقی فهیم منتقد سینما هم حضور داشتند. در ابتدای این نشست یزدی که اجرای نشست را برعهده داشت از کشکولی نیا خواست درباره دلایل ساخت مستندی با سوژه تونلهایی که میان نوار غزه و مصر شکل می گیرد صحبت کند. کشکولی نیا با بیان اینکه اثرش از جمله آثاری است که به سفارش جشنواره مقاومت ساخته شده گفت:«سه دوره است که در جشنواره مقاومت در قالب بخشهای موضوعی به انیمیشن توجه ویژه می شود همین توجه باعث شده است بسیاری از کارگردانان جوان بتوانند در این حیطه تجربه کنند. وقتی سفارش کار درباره مقاومت را گرفتم به دنبال سوژه بودم و به طور اتفاقی و از طریق یکی از بخشهای خبری تلویزیون، درباره ماجرای این تونلها شنیدم و بعد پیش خودم فکر کردم چه خوب است روی همین سوژه کار کنم.»
کشکولی نیا ادامه داد:«حدودا چهار ماهی را صرف تولید اثر کردم و بلحاظ تکنیکی هم کار من جزو کارهایی است که مستقیما زیر دوربین انجام می شود. تصویرسازی این کار هم با شن انجام شد یعنی با شن به ایجاد شکل می پرداختیم و سپس تصویر می گرفتیم.»
بعد از کانون، علاقمندان انیمیشن مدتها پناهگاهی نداشتند
به گزارش روابط عمومی «سینماروایت» علی اسکویی با تمجید از اتفاقی که در جشنواره مقاومت می افتد اظهار داشت:«بعد از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که زمانی پناهگاهی بود برای علاقمندان به انیمیشن و آنها که می خواهند در این حیطه تجربه کسب کنند ارگانی نبود که به جوانان انیمیشن ساز توجه کند اما بنیاد روایت شرایطی را فراهم کرد که چنین جوانانی بتوانند هم تجربه کسب کنند و هم ایده های خود را اجرایی کنند.»
وی در توصیف مستند «تونل» هم گفت:«این مستند علاوه بر اینکه در بیش از 40 جشنواره جهانی به نمایش درآمده است در یکی از مهمترین جشنواره های انمیشن یعنی "انسی" هم پذیرفته شد و البته استقبال از آن در این جشنواره نسبتا خوب بود. خوبی چنین انیمیشنهایی این است که سازندگان آنها می توانند در فضایی تجربی ایده های خود را پی بگیرند.»
مگر می شود در سینمای تجربی سفارش گرفت؟
به گزارش روابط عمومی «سینماروایت» در ادامه نشست محسن یزدی از محمدتقی فهیم خواست نظرات خود را درباره انیمیشنهایی که پخش شدند بگوید و فهیم نیز با اشاره به تاریخچه ای از صنعت انیمیشن در ایران اظهار داشت:«در انیمیشن در دهه هفتاد رشد نسبتا خوبی داشتیم اما در سالهای اخیر به نوعی رکود رسیده ایم. مشکل اصلی انمیشن ما هم این است که به مانند سینمای زنده هنوز به نوع بومی و ملی آن نرسده ایم.»
وی با انتقاد از صحبتهای اسکویی که کار برآمده از سفارش جشنواره مقاومت را کاری تجربی خوانده بود ادامه داد:«مگر می شود در سینمای تجربی سفارش گرفت؟ یا در سینمای سفارشی به تجربه روی آورد؟ اساس سفارش، محدودیت است و اینکه باید در یک مسیر خاص حرکت کنی. کار تجربی کاری است که کارگردان از جیب خودش به دنبال تحقق ایده هایش می رود و ذات سینمای تجربی با سفارش جور در نمی آید.»
فهیم افزود:«امروز دنیای شتاب است و انیمیشنی که صرفا برای نمایش در جشنواره ها ساخته شود دردی را دوا نمی کند. باید برویم به سمت انیمیشنهایی که بر مخاطب آن هم مخاطب عام تاثیرگذار باشد. این خوب نیست که انیمیشن سازان ما فکر می کنند که باید در 40 جشنواره شرکت کنند تا کارشان باارزش باشد. انیمیشن باید مخاطب داشته باشد.»
استودیوی شانگهای سالانه هزاران ساعت انیمیشن تولید می کند و ما تازه یادمان افتاده از "دندان درد" کیارستمی کپی کنیم
محمدتقی فهیم با اشاره به اینکه اساس انیمیشن سازی جشنواره ای، را کانون گذاشت اظهار داشت:«متاسفانه سالها پیش از این در کانون نوعی نگاه آوانگارد نسبت به انیمیشن به وجود آوردند و پایه ای گذاشتند که همچنان جوانان ما دنباله روی آن هستند و البته این پایه غلط باعث شده که مخاطبان هم به این نوع انیمیشن روی خوش نشان ندهند.»
وی افزود:«شما نگاهی به استودیو شانگهای چین بیندازید و ببینید این استودیو که در دهه هفتاد حرفی برای گفتن نداشت چگونه امروز سالانه هزاران ساعت انیمیشن تولید می کند اما ما تازه یادمان افتاده از "دندان درد" کیارستمی کپی کنیم.»
فهیم با اشاره به مشکلات مدیریتی در حوزه انیمیشن ادامه داد:«مدیری که فرق انیمیشن دوبعدی و سه بعدی را نمی داند و انیمیشن یک بعدی را به نام دوبعدی به او قالب می کنند که نمی تواند پایه گذار انیمیشن ملی باشد. انیمیشن کار سختی است و شناختش به شدت سختتر از سینمای زنده است و طبیعی است که به همان نسبت به کارشناسان ورزیده تری نیاز دارد که متاسفانه در حلقه مدیریتی کیماب شده اند.»
در استودیوهای چینی یک سری عمله انیمیشن وجود دارد که شبانه روز به دنبال تولید محصول تجاری هستند!
در ادامه نشست کشکولی نیا در پاسخ به انتقادات فهیم نسبت به سفارشی بودن انیمیشن اش اظهار داشت:«اتفاقا خودم هم از ابتدا می دانستم که بنا نیست یک کار تجاری بسازم و بنا بود فیلمی بسازم برای جشنواره ها. مخاطب فیلم من مخاطب خاص است و طبیعی است که بیشترین بازخورد را هم از جشنواره ها بگیرم.»
اسکویی نیز در ادامه صحبتهای کشکولی گفت:«اول باید بگویم که بیشتر کارهایم در حوزۀ صنعتی انیمیشن بوده است و چند سریال به سفارش خارج هم ساختم که البته در زمره کارهای جشنواره ای نیستند. درباره ماجرای سفارش جشنواره مقاومت به انیمیشن سازان هم فقط سوژه کلی است که به آنها اعلام می شود و پیدا کردن ایده با خودشان است.»
اسکویی با "عمله خواندن" آنها که در استودیوهای چینی به تولید انیمیشن تجاری می پردازند ادامه داد:«در همان استودیوهای چینی هم یک سری عمله انیمیشن وجود دارند که شبانه روز خود را به دنبال تولید محصول تجاری می گذرانند اما همین کارهای تجاری هم محصول هنرمندانی است که با فعالیتهای تجربی رشد یافته اند.»
در انیمیشن دنباله رو اروپای شرقی شده ایم
در ادامه نشست محمدتقی فهیم بار دیگر وارد بحث شد و در پاسخ به توضیحات اسکویی و کشکولی نیا دامنه بحث خود را باز کرد و به کل تعمیم داد و گفت:«بحث یک کار و یک گونه نیست. بلکه بحث بحث یک کشور است و ما هم در ایران تا نتوانیم به انیمیشن ملی دست پیدا کنیم به جایی نرسیده ایم. مشکل انیمیشنهای سفارشی این است که دوستان کارهایی را تولید می کنند که معلوم نیست در کجا ساخته شده و از آن مهمتر معلوم نیست جز جشنواره در کجا می شود نشانشان داد.»
وی با انتقاد از نگاه شبه روشنفکرانه در ساخت انیمیشنها ادامه داد:«مدیریت انیمیشن ما باید به فکر پالایش و ریل گذاری درست این حیطه سینمایی باشد. این خوب نیست که در دهه شصت در سینمای زنده به دنبال متد اروپای شرقی دویدیم و حالا هم در انیمیشن دنباله روی اروپای شرقی شده ایم. جالب اینجاست که از اروپای شرقی هم فقط یک انیمیشن را به یاد می آوریم که آن هم "پرفسور بالتازار" است که با متد مخاطب عام ساخته شده است نه متد جشنواره ای اما ما فقط دنبال متد جشنواره ای هستیم.»
مکاتب، ساختگی نیست بلکه خودشان در یک دوره زمانی به وجود می آیند
کشکولی نیا با اشاره به اینکه در بیشتر زمینه های هنری تحت تاثیر مکاتب آن طرفی بوده ایم اظهار داشت:«اغلب هنرها از غرب به ما رسیده و طبیعی است که تحت تاثیر مکاتب آن طرفی هم باشیم اما به هر حال باید آرام آرام راه خودمان را هم پیدا کنیم و طبیعی است که در این مسیر هم نباید از تجربیات واهمه داشته باشیم.»
اسکویی نیز با تاکید بر اینکه هنوز که هنوز است هیچ کس تعریف درستی از هنر ایرانی ندارد گفت:«حتی در نقاشی هم هویت بخشی فرهنگی نداشته ایم چراکه تعریف درستی از هنر ملی نداریم. باید ابتدا هنر ایرانی را برای هنرمند ایرانی تشریح کرد. مکاتب هم ساختگی نیست بلکه خود مکاتب هم در یک دوره زمانی طولانی به وجود می آیند.»
در دنیا به انیمیشن هایی با سرعت 28 فریم بر ثانیه رسیده اند و اینجا همچنان درگیر 11 فریم در ثانیه هستیم
پایان بندی نشست به صحبتهای فهیم اختصاص داشت. فهیم در این بخش گفت:«دنیای مدرن به دنبال اختراع چرخ نیست. دنیای مدرن به دنبال این است که باعث تکامل چرخ شود سینمای انیمیشن هم در روزگار مدرن بسیار بااهمیت تر از سینمای زنده است. و عجب اینکه در دنیا به انیمیشنهایی با سرعت 28 فریم بر ثانیه رسیده اند و اینجا همچنان درگیر 11 فریم در ثانیه هستیم.»
وی با تاکید دوباره بر نقش مدیران افزود:«مدیران باید سوژه هایی را انیمیشن کنند که امکان ساخت زنده آنها وجود ندارد. در این صورت است که هم سینمای انیمیشن تکامل می یابد و هم کارگردانان آن رشد می کنند.»
جذابیتهای تصویرسازی با شن!
در نشست گپ و گفت این مستند علاوه بر مریم کشکولی نیا کارگردان یکی از سه مستند، محسن یزدی منتقد سینما، علی اسکویی انیماتور و کارگردان انیمیشن و محمدتقی فهیم منتقد سینما هم حضور داشتند. در ابتدای این نشست یزدی که اجرای نشست را برعهده داشت از کشکولی نیا خواست درباره دلایل ساخت مستندی با سوژه تونلهایی که میان نوار غزه و مصر شکل می گیرد صحبت کند. کشکولی نیا با بیان اینکه اثرش از جمله آثاری است که به سفارش جشنواره مقاومت ساخته شده گفت:«سه دوره است که در جشنواره مقاومت در قالب بخشهای موضوعی به انیمیشن توجه ویژه می شود همین توجه باعث شده است بسیاری از کارگردانان جوان بتوانند در این حیطه تجربه کنند. وقتی سفارش کار درباره مقاومت را گرفتم به دنبال سوژه بودم و به طور اتفاقی و از طریق یکی از بخشهای خبری تلویزیون، درباره ماجرای این تونلها شنیدم و بعد پیش خودم فکر کردم چه خوب است روی همین سوژه کار کنم.»
بعد از کانون، علاقمندان انیمیشن مدتها پناهگاهی نداشتند
به گزارش روابط عمومی «سینماروایت» علی اسکویی با تمجید از اتفاقی که در جشنواره مقاومت می افتد اظهار داشت:«بعد از کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان که زمانی پناهگاهی بود برای علاقمندان به انیمیشن و آنها که می خواهند در این حیطه تجربه کسب کنند ارگانی نبود که به جوانان انیمیشن ساز توجه کند اما بنیاد روایت شرایطی را فراهم کرد که چنین جوانانی بتوانند هم تجربه کسب کنند و هم ایده های خود را اجرایی کنند.»
وی در توصیف مستند «تونل» هم گفت:«این مستند علاوه بر اینکه در بیش از 40 جشنواره جهانی به نمایش درآمده است در یکی از مهمترین جشنواره های انمیشن یعنی "انسی" هم پذیرفته شد و البته استقبال از آن در این جشنواره نسبتا خوب بود. خوبی چنین انیمیشنهایی این است که سازندگان آنها می توانند در فضایی تجربی ایده های خود را پی بگیرند.»
مگر می شود در سینمای تجربی سفارش گرفت؟
به گزارش روابط عمومی «سینماروایت» در ادامه نشست محسن یزدی از محمدتقی فهیم خواست نظرات خود را درباره انیمیشنهایی که پخش شدند بگوید و فهیم نیز با اشاره به تاریخچه ای از صنعت انیمیشن در ایران اظهار داشت:«در انیمیشن در دهه هفتاد رشد نسبتا خوبی داشتیم اما در سالهای اخیر به نوعی رکود رسیده ایم. مشکل اصلی انمیشن ما هم این است که به مانند سینمای زنده هنوز به نوع بومی و ملی آن نرسده ایم.»
وی با انتقاد از صحبتهای اسکویی که کار برآمده از سفارش جشنواره مقاومت را کاری تجربی خوانده بود ادامه داد:«مگر می شود در سینمای تجربی سفارش گرفت؟ یا در سینمای سفارشی به تجربه روی آورد؟ اساس سفارش، محدودیت است و اینکه باید در یک مسیر خاص حرکت کنی. کار تجربی کاری است که کارگردان از جیب خودش به دنبال تحقق ایده هایش می رود و ذات سینمای تجربی با سفارش جور در نمی آید.»
استودیوی شانگهای سالانه هزاران ساعت انیمیشن تولید می کند و ما تازه یادمان افتاده از "دندان درد" کیارستمی کپی کنیم
محمدتقی فهیم با اشاره به اینکه اساس انیمیشن سازی جشنواره ای، را کانون گذاشت اظهار داشت:«متاسفانه سالها پیش از این در کانون نوعی نگاه آوانگارد نسبت به انیمیشن به وجود آوردند و پایه ای گذاشتند که همچنان جوانان ما دنباله روی آن هستند و البته این پایه غلط باعث شده که مخاطبان هم به این نوع انیمیشن روی خوش نشان ندهند.»
وی افزود:«شما نگاهی به استودیو شانگهای چین بیندازید و ببینید این استودیو که در دهه هفتاد حرفی برای گفتن نداشت چگونه امروز سالانه هزاران ساعت انیمیشن تولید می کند اما ما تازه یادمان افتاده از "دندان درد" کیارستمی کپی کنیم.»
فهیم با اشاره به مشکلات مدیریتی در حوزه انیمیشن ادامه داد:«مدیری که فرق انیمیشن دوبعدی و سه بعدی را نمی داند و انیمیشن یک بعدی را به نام دوبعدی به او قالب می کنند که نمی تواند پایه گذار انیمیشن ملی باشد. انیمیشن کار سختی است و شناختش به شدت سختتر از سینمای زنده است و طبیعی است که به همان نسبت به کارشناسان ورزیده تری نیاز دارد که متاسفانه در حلقه مدیریتی کیماب شده اند.»
در استودیوهای چینی یک سری عمله انیمیشن وجود دارد که شبانه روز به دنبال تولید محصول تجاری هستند!
در ادامه نشست کشکولی نیا در پاسخ به انتقادات فهیم نسبت به سفارشی بودن انیمیشن اش اظهار داشت:«اتفاقا خودم هم از ابتدا می دانستم که بنا نیست یک کار تجاری بسازم و بنا بود فیلمی بسازم برای جشنواره ها. مخاطب فیلم من مخاطب خاص است و طبیعی است که بیشترین بازخورد را هم از جشنواره ها بگیرم.»
اسکویی با "عمله خواندن" آنها که در استودیوهای چینی به تولید انیمیشن تجاری می پردازند ادامه داد:«در همان استودیوهای چینی هم یک سری عمله انیمیشن وجود دارند که شبانه روز خود را به دنبال تولید محصول تجاری می گذرانند اما همین کارهای تجاری هم محصول هنرمندانی است که با فعالیتهای تجربی رشد یافته اند.»
در انیمیشن دنباله رو اروپای شرقی شده ایم
در ادامه نشست محمدتقی فهیم بار دیگر وارد بحث شد و در پاسخ به توضیحات اسکویی و کشکولی نیا دامنه بحث خود را باز کرد و به کل تعمیم داد و گفت:«بحث یک کار و یک گونه نیست. بلکه بحث بحث یک کشور است و ما هم در ایران تا نتوانیم به انیمیشن ملی دست پیدا کنیم به جایی نرسیده ایم. مشکل انیمیشنهای سفارشی این است که دوستان کارهایی را تولید می کنند که معلوم نیست در کجا ساخته شده و از آن مهمتر معلوم نیست جز جشنواره در کجا می شود نشانشان داد.»
وی با انتقاد از نگاه شبه روشنفکرانه در ساخت انیمیشنها ادامه داد:«مدیریت انیمیشن ما باید به فکر پالایش و ریل گذاری درست این حیطه سینمایی باشد. این خوب نیست که در دهه شصت در سینمای زنده به دنبال متد اروپای شرقی دویدیم و حالا هم در انیمیشن دنباله روی اروپای شرقی شده ایم. جالب اینجاست که از اروپای شرقی هم فقط یک انیمیشن را به یاد می آوریم که آن هم "پرفسور بالتازار" است که با متد مخاطب عام ساخته شده است نه متد جشنواره ای اما ما فقط دنبال متد جشنواره ای هستیم.»
مکاتب، ساختگی نیست بلکه خودشان در یک دوره زمانی به وجود می آیند
کشکولی نیا با اشاره به اینکه در بیشتر زمینه های هنری تحت تاثیر مکاتب آن طرفی بوده ایم اظهار داشت:«اغلب هنرها از غرب به ما رسیده و طبیعی است که تحت تاثیر مکاتب آن طرفی هم باشیم اما به هر حال باید آرام آرام راه خودمان را هم پیدا کنیم و طبیعی است که در این مسیر هم نباید از تجربیات واهمه داشته باشیم.»
اسکویی نیز با تاکید بر اینکه هنوز که هنوز است هیچ کس تعریف درستی از هنر ایرانی ندارد گفت:«حتی در نقاشی هم هویت بخشی فرهنگی نداشته ایم چراکه تعریف درستی از هنر ملی نداریم. باید ابتدا هنر ایرانی را برای هنرمند ایرانی تشریح کرد. مکاتب هم ساختگی نیست بلکه خود مکاتب هم در یک دوره زمانی طولانی به وجود می آیند.»
پایان بندی نشست به صحبتهای فهیم اختصاص داشت. فهیم در این بخش گفت:«دنیای مدرن به دنبال اختراع چرخ نیست. دنیای مدرن به دنبال این است که باعث تکامل چرخ شود سینمای انیمیشن هم در روزگار مدرن بسیار بااهمیت تر از سینمای زنده است. و عجب اینکه در دنیا به انیمیشنهایی با سرعت 28 فریم بر ثانیه رسیده اند و اینجا همچنان درگیر 11 فریم در ثانیه هستیم.»
وی با تاکید دوباره بر نقش مدیران افزود:«مدیران باید سوژه هایی را انیمیشن کنند که امکان ساخت زنده آنها وجود ندارد. در این صورت است که هم سینمای انیمیشن تکامل می یابد و هم کارگردانان آن رشد می کنند.»