گروه سیاسی مشرق - وزارت خارجه آمریکا در ادامه بیانیه ای که جان کری در مورد تشریح جزئیات توافق جدید 4 ماهه ایران و گروه 1+5 منتشر کرده بود، به انتشار بیانیه ای مطبوعاتی در همین زمینه پرداخت. تمرکز هدفمند این بیانیه بر توجیه افکار عمومی آمریکا و مدیریت لابی ها و ارکان قانونگذاری و اطلاعاتی آن کشور است تا ضمن نشان دادن موفقیت های این توافق جدید، از تشدید مخالفت جناح های مخالف دولت اوباما –که در نوع خود، مخالف جدی توافق جدید غرب با ایران هستند - و تاثیر این مساله بر انتخابات آینده کنگره جلوگیری نماید.
این بیانیه، دولت اوباما و سیاست خارجی این کشور از جمله دیپلماسی هسته ای امریکا را که با مجموعه ای از اقدامات اطلاعاتی، طرحهای شورای امنیت ملی و همچنین فشارهای کنگره همراه بوده است، به عنوان مجموعه ای موفق نشان می دهد که توانسته است بدون پرداختن بهائی چشم گیر، 4 ماه دیگر نیز همچنان برنامه هسته ای ایران را به عقب برده یا در تعلیق نگهدارد و حتی از این نیز فراتر رفته و مهمترین بخش های باقیمانده از مواد غنی شده ایران در سطوح مختلف را «خنثی» نماید.
1- تعهدات ایران
بر اساس این بیانیه مطبوعاتی، وزارت خارجه امریکا موارد زیر را به عنوان تعهدات ایران طی دوره 20 ژوئیه تا 24 نوامبر 2014 بیان داشته است:
الف- فریز برنامه هسته ای ایران در حالت فعلی و ممانعت از پیشروی آن
در واقع، برنامه هسته‌ای ایران در حالت فعلی (حالتی که پس از ششماه اجرای توافق موقت ژنو ایجاد شده) و به صورت فریز یا عدم پیشرفت بیشتر در هیچ یک از اجزای اساسی و حساس آن، ادامه خواهد یافت و در حوزه‌های کلیدی عقب‌گرد خواهد داشت.
که من‌جمله شامل تداوم محدودیت مقدار اورانیم هگزافلوراید غنی‌شده 5درصدی و نیز تبدیل تمام مواد بیشتر از آن مقدار به اکسید است. دسترسی افزایش یافته بازرسین بین‌المللی ادامه خواهد یافت.
ب- برداشتن گام‌های بیشتری در ارتباط با موضوع هسته‌ای طی 4 ماه آینده
منظور از برداشتن گام‌های جدید، تعهداتی است که ایران علاوه بر تعهدات گام اول، به عهده گرفته است تا در دوره 4 ماهه آتی اجرا نماید. این تعهدات عبارتند از:
• تبدیل همه ذخیره اکسید 20 درصد به سوخت راکتور تحقیقاتی تهران و الزام به تبدیل 25 کیلوگرم از آن طی دوره 4 ماهه.
(معنای این نگاه امریکا اینست که ایران در هر حال، حق ندارد حتی بعد از دوره 4 ماهه نیز این بخش از ذخایر اکسید اورانیوم 20 درصد را در کشور نگهدار بلکه حتماً باید به سوخت و ان هم برای رآکتور تحقیقاتی تهران تبدیل کند).
پرسش اینست که چرا امریکا اصرار داشته که حتماً 25 کیلوگرم از 100 کیلو اکسید اورانیوم 20 درصدی در دوره 4 ماهه آینده صورت گیرد؟
بیانیه مطبوعاتی وزارت خارجه امریکا، به این پرسش چنین پاسخ می دهد: "تبدیل این مواد از اکسید به سوخت به‌معنای این است که در سناریوی گریز هسته‌ای برای ایران، تبدیل آنها به مواد شکافت‌پذیر سخت‌تر و زمان‌بر شده و تلاش برای این کار راحت‌تر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کشف می‌شود و (این اقدام) دلیلی واضح بر تصمیم به ساخت بمب محسوب خواهد شد".
• تبدیل تمام اورانیوم با غنای بسیار پایین (اورانیوم غنی‌سازی شده تا 2 درصد را که تخمین زده می‌شود دست‌کم 3 تن است) به اورانیوم طبیعی؛
2- تعهدات امریکا و سایر اعضای گروه 1+5
بر اساس بیانیه مطبوعاتی وزارت خارجه امریکا، گروه 1+5 در مقابل دو دسته از تعهدات فوق ایران و اجرای آنها طی 4 ماه آینده، تعهدات زیر را پذیرفته است:
الف- ادامه تعلیق تحریم‌هائی که در برنامه مشترک اقدام مقرر شده بود
ب- اجازه دسترسی ایران به 2.8 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده نفتی
پیداست که در برابر ادامه تعهدات قبلی و قبول تعهدات جدید آن هم در رابطه با حساس ترین بخش برنامه هسته ای کشور، دو خروجی فوق به صورت متناسب، متوازن و چشمگیر جلوه نمی‌کند، مگر اینکه در این رابطه و وزن ستانده های این توافق در برابر تعهدات جدید، استنباط دیپلماسی هسته ای کشور نیز به صورت مشروح به نخبگان و مردم که مخاطبان پیگیر و علاقه‌مند به درک پاسخ این پرسش مهم هستند، منتقل شود.
اهداف بیانیه وزارت خارجه آمریکا و پیشنهادهائی برای دیپلماسی هسته ای ج.ا.ایران
با مقایسه مفاد این بیانیه، بیانیه مطبوعاتی کاخ سفید و بیانیه جان کری قبل از انتشار توافق جدید و همچنین بیانیه سه نفر از اعضای تیم هسته ای امریکا بعد از آن، اشتراک کامل میان مفاد آن به صورت واضح مشهود است.
همانگونه که اشاره شد، هدف های عملیاتی وزارت خارجه از انتشار این بیانیه مطبوعاتی، به قرار زیر است:
در هر حال، مادامی که وزارت امور خارجه کشورمان نیز بیانیه ای را در رابطه با محتوای این توافق منتشر نکند و ارزیابی ها یا تفاسیر ملی و ایرانی در این رابطه را ارائه ننماید، تنها مرجع و سند رسمی برای استناد نخبگان، رسانه ها و محافل تحلیلی و حتی بین المللی به محتوای معتبر توافق جدید، همین بیانیه وزارت خارجه امریکاست. از این رو، اصل را بر اعتبار محتوای این بیانیه قرار خواهند داد.
از این روست که ضروری است ساختارهای مدیریت دیپلماسی هسته ای کشورمان نیز با بررسی این بیانیه، در صورتی که تعهدات اعلامی در آن را با توافق اصلی و معتبر، متفاوت می دانند و یا رویکردی برخلاف آن چیزی دارند که در این بیانیه به ویژه در مورد عقب نگه داشته شدن پیشرفت هسته ای ایران و نظایر آن مطرح شده است، بیانیه ای را منتشر و رویکرد جمهوری اسلامی ایران به توافق جدید را منتشر نمایند.
بیانیه ملی در خصوص تشریح محتوای توافق جدید و ارزیابی آن به ویژه در نسبت با سیاست ها، خطوط اساسی و راهبردی کشور و تاثیر آنها بر توافق جامع، می تواند با ایجاد وفاق ملی در سطح نهادها و نخبگان و همچنین عموم ملت ایران، یک دیپلماسی یکدست و همراه با پشتیبانی عظیم خرد و باور ملی را رقم بزند.
این بیانیه، دولت اوباما و سیاست خارجی این کشور از جمله دیپلماسی هسته ای امریکا را که با مجموعه ای از اقدامات اطلاعاتی، طرحهای شورای امنیت ملی و همچنین فشارهای کنگره همراه بوده است، به عنوان مجموعه ای موفق نشان می دهد که توانسته است بدون پرداختن بهائی چشم گیر، 4 ماه دیگر نیز همچنان برنامه هسته ای ایران را به عقب برده یا در تعلیق نگهدارد و حتی از این نیز فراتر رفته و مهمترین بخش های باقیمانده از مواد غنی شده ایران در سطوح مختلف را «خنثی» نماید.
1- تعهدات ایران
بر اساس این بیانیه مطبوعاتی، وزارت خارجه امریکا موارد زیر را به عنوان تعهدات ایران طی دوره 20 ژوئیه تا 24 نوامبر 2014 بیان داشته است:
الف- فریز برنامه هسته ای ایران در حالت فعلی و ممانعت از پیشروی آن
در واقع، برنامه هسته‌ای ایران در حالت فعلی (حالتی که پس از ششماه اجرای توافق موقت ژنو ایجاد شده) و به صورت فریز یا عدم پیشرفت بیشتر در هیچ یک از اجزای اساسی و حساس آن، ادامه خواهد یافت و در حوزه‌های کلیدی عقب‌گرد خواهد داشت.
که من‌جمله شامل تداوم محدودیت مقدار اورانیم هگزافلوراید غنی‌شده 5درصدی و نیز تبدیل تمام مواد بیشتر از آن مقدار به اکسید است. دسترسی افزایش یافته بازرسین بین‌المللی ادامه خواهد یافت.
ب- برداشتن گام‌های بیشتری در ارتباط با موضوع هسته‌ای طی 4 ماه آینده
منظور از برداشتن گام‌های جدید، تعهداتی است که ایران علاوه بر تعهدات گام اول، به عهده گرفته است تا در دوره 4 ماهه آتی اجرا نماید. این تعهدات عبارتند از:
• تبدیل همه ذخیره اکسید 20 درصد به سوخت راکتور تحقیقاتی تهران و الزام به تبدیل 25 کیلوگرم از آن طی دوره 4 ماهه.
(معنای این نگاه امریکا اینست که ایران در هر حال، حق ندارد حتی بعد از دوره 4 ماهه نیز این بخش از ذخایر اکسید اورانیوم 20 درصد را در کشور نگهدار بلکه حتماً باید به سوخت و ان هم برای رآکتور تحقیقاتی تهران تبدیل کند).
پرسش اینست که چرا امریکا اصرار داشته که حتماً 25 کیلوگرم از 100 کیلو اکسید اورانیوم 20 درصدی در دوره 4 ماهه آینده صورت گیرد؟
بیانیه مطبوعاتی وزارت خارجه امریکا، به این پرسش چنین پاسخ می دهد: "تبدیل این مواد از اکسید به سوخت به‌معنای این است که در سناریوی گریز هسته‌ای برای ایران، تبدیل آنها به مواد شکافت‌پذیر سخت‌تر و زمان‌بر شده و تلاش برای این کار راحت‌تر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی کشف می‌شود و (این اقدام) دلیلی واضح بر تصمیم به ساخت بمب محسوب خواهد شد".
• تبدیل تمام اورانیوم با غنای بسیار پایین (اورانیوم غنی‌سازی شده تا 2 درصد را که تخمین زده می‌شود دست‌کم 3 تن است) به اورانیوم طبیعی؛
2- تعهدات امریکا و سایر اعضای گروه 1+5
بر اساس بیانیه مطبوعاتی وزارت خارجه امریکا، گروه 1+5 در مقابل دو دسته از تعهدات فوق ایران و اجرای آنها طی 4 ماه آینده، تعهدات زیر را پذیرفته است:
الف- ادامه تعلیق تحریم‌هائی که در برنامه مشترک اقدام مقرر شده بود
ب- اجازه دسترسی ایران به 2.8 میلیارد دلار از دارایی‌های مسدود شده نفتی
پیداست که در برابر ادامه تعهدات قبلی و قبول تعهدات جدید آن هم در رابطه با حساس ترین بخش برنامه هسته ای کشور، دو خروجی فوق به صورت متناسب، متوازن و چشمگیر جلوه نمی‌کند، مگر اینکه در این رابطه و وزن ستانده های این توافق در برابر تعهدات جدید، استنباط دیپلماسی هسته ای کشور نیز به صورت مشروح به نخبگان و مردم که مخاطبان پیگیر و علاقه‌مند به درک پاسخ این پرسش مهم هستند، منتقل شود.
اهداف بیانیه وزارت خارجه آمریکا و پیشنهادهائی برای دیپلماسی هسته ای ج.ا.ایران
با مقایسه مفاد این بیانیه، بیانیه مطبوعاتی کاخ سفید و بیانیه جان کری قبل از انتشار توافق جدید و همچنین بیانیه سه نفر از اعضای تیم هسته ای امریکا بعد از آن، اشتراک کامل میان مفاد آن به صورت واضح مشهود است.
همانگونه که اشاره شد، هدف های عملیاتی وزارت خارجه از انتشار این بیانیه مطبوعاتی، به قرار زیر است:
- اطلاع رسانی رسمی به همه نهادها، رسانه ها و عموم امریکائیها و دیگران در مورد محتوای توافق جدید و آنچه تحت عنوان non-paper تلقی شده است و جلوگیری از تصور محرمانگی توافق جدید و پیامدهای دیپلماسی محرمانه.
- تلاش برای القای اینکه دولت امریکا در این توافق جدید، موفق بوده و توانسته همچنان منافع ملی امریکا را تامین کند و اقناع افکار عمومی در این زمینه (با رویکرد دیپلماسی عمومی).
- اقناع نهادهای قانونگذاری و اطلاعاتی امریکا و سایر ارکان دخیل در شبکه قدرت این کشور (نخبگان، احزاب و ... ) و تعدیل جریان سازیهای لابی صهیونیستی علیه دولت اوباما؛ استفاده از همین رویکرد برای مدیریت کنگره در قبال توافق جامع و همراهی با دولت این کشور از جمله در رابطه با لغو قوانین تحریم ایران.
- ارائه رویکردی رسمی در مورد توافق جدید به صورتی که در برابر ایران و سایر مراجع بین المللی به عنوان «رویه امریکا» قابل استناد باشد؛ به ویژه پیگیری همین برداشت ها در مراحل مختلف اجرای این توافق جدید.
- استفاده از زمینه ها و اقدامات هماهنگی ملی در امریکا (در سطح قوای مختلف) به منظور نشان دادن جدیت امریکا در متوقف کردن بخش های حساس هسته ای ایران و اینکه ایران تنها با کنار آمدن در برابر خواسته های امریکاست که می تواند امتیاز بزرگی نظیر لغو تحریم ها را کسب کند.
در هر حال، مادامی که وزارت امور خارجه کشورمان نیز بیانیه ای را در رابطه با محتوای این توافق منتشر نکند و ارزیابی ها یا تفاسیر ملی و ایرانی در این رابطه را ارائه ننماید، تنها مرجع و سند رسمی برای استناد نخبگان، رسانه ها و محافل تحلیلی و حتی بین المللی به محتوای معتبر توافق جدید، همین بیانیه وزارت خارجه امریکاست. از این رو، اصل را بر اعتبار محتوای این بیانیه قرار خواهند داد.
از این روست که ضروری است ساختارهای مدیریت دیپلماسی هسته ای کشورمان نیز با بررسی این بیانیه، در صورتی که تعهدات اعلامی در آن را با توافق اصلی و معتبر، متفاوت می دانند و یا رویکردی برخلاف آن چیزی دارند که در این بیانیه به ویژه در مورد عقب نگه داشته شدن پیشرفت هسته ای ایران و نظایر آن مطرح شده است، بیانیه ای را منتشر و رویکرد جمهوری اسلامی ایران به توافق جدید را منتشر نمایند.
بیانیه ملی در خصوص تشریح محتوای توافق جدید و ارزیابی آن به ویژه در نسبت با سیاست ها، خطوط اساسی و راهبردی کشور و تاثیر آنها بر توافق جامع، می تواند با ایجاد وفاق ملی در سطح نهادها و نخبگان و همچنین عموم ملت ایران، یک دیپلماسی یکدست و همراه با پشتیبانی عظیم خرد و باور ملی را رقم بزند.