به گزارش مشرق، عصر روز ۱۳ شهریورماه یازدهمین قسمت از سری جدید برنامه «حذف و اضافه» با موضوع «سبک زندگی و ازدواج دانشجویی» به طور زنده روی آنتن شبکه سه سیما رفت. در ابتدای برنامه گزارشی از برنامه پیشین پخش گردید و سپس در آیتم «خبرنامه»، به آخرین تحولات و اخبار حوزه دانشگاه کشور پرداخته شد.
پرسش پیامکی قسمت دهم برنامه «حذف و اضافه» اینگونه طرح شد: "آیا دوستی‌های دختر و پسر را در افزایش سن ازدواج موثر می‌دانید؟"
۲۰ میلیون تومان وام برای زوج‌های دانشجوی دانشگاه آزاد
در ابتدای گفتگو دکتر سعید کاردار، معاونت دانشجویی دانشگاه آزاد میهمان برنامه، در خصوص افزایش وام ازدواج دانشجویی در دانشگاه آزاد بیان داشت: این مبلغ قبلا یک و نیم میلیون تومان بود که فرد باید تا قبل از فارغ‌التحصیلی هزینه را بازمی‌گرداند. اما امروز مبلغ وام را با مطالعه و ارزیابی منابع مالی به ۱۰ میلیون تومان در هر مقطع تحصیلی افزایش دادیم و بازپرداخت آن ۶۰ ماهه و ۱۴ درصد سود است. همچنین ارتباطی هم به زمان فارغ التحصیلی افراد ندارد و در کمتر از یک ماه این هزینه به آنها پرداخت خواهد شد. به علاوه به یک زوج دانشجوی دانشگاه آزاد ۲۰ میلیون تومان وام خواهیم داد.
وی همچنین با اشاره به اختصاص خوابگاه متاهلی برای زوج‌های دانشجو گفت: علاوه بر وام دانشجویی سالن‌های دانشگاه آزاد را در ایام تعطیل به صورت رایگان در اختیار زوج‌های جوان قرار دادیم. علاوه بر این برای تهیه کالاهای اساسی زندگی نیز فکر شد و با تولیدکنندگان داخلی برنامه‌ریزی شد تا سقف ۱۰ میلیون به هر زوج کالا با وام فروخته شود.
مشکل اصلی افزایش سن ازدواج فرهنگی است؛ نه اقتصادی!
در ادامه برنامه دکتر بانکیپورفرد، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه ازدواج و خانواده در خصوص علت بالارفتن سن ازدواج خاطرنشان کرد: مسائل اقتصادی، مسائل ملموسی است که افراد بیشتر آن را حس می‌کنند، اما با این وجود باید گفت مسائل فرهنگی بیشتر در افزایش سن ازدواج تأثیر دارد. امروز در میان وزراتخانه‌های مختلف، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت و درمان بیشترین میزان بالای سن ازدواج را دارند، علی رغم آنکه افراد حقوق ثابت دارند و شاغل‌اند. اما وقتی از آنها سوال می‌پرسی چرا ازدواج نمی‌کنید می‌گویند با این حقوق نمی‌توان زندگی کرد.
ایدهآلنگری در تهیه نیازهای اقتصادی، مشکل فرهنگی است
بانکیپورفرد افزود: این در حالی است که افراد به میزان افزایش حقوق خود، توقع‌شان نیز بالاتر می‌رود. پس بنابراین این یک مشکل فکری است. ایدهآلنگری است. یعنی فکر می‌کنند باید همه چیز فراهم شود تا من ازدواج کنم. لذا این مشکل اقتصادی نیست؛ بلکه فرهنگی است.
افزایش حقوق، افزایش توقعات را همراه دارد
این کارشناس حوزه ازدواج در ادامه خاطرنشان کرد: حدود ۱۰ سال پیش یکی از خبرنگاران صداوسیما با من صحبت می‌کرد، می‌گفت مشکل اصلی ازدواج، مشکلات اقتصادی است. گفتم تو ازدواج کرد‌ه‌ای؟ گفت نه! گفتم حقوقت چقدر است؟ گفت دو میلیون تومان! گفتم اینکه تو فکر می‌کنی با این میزان حقوق نمی‌توانی زندگی اولیه را تشکیل دهی، مشکل فرهنگی است، نه اقتصادی!
مشکل دیگر ازدواج، طولانی‌شدن فرآیند انتخاب است
این استاد دانشگاه، مشکل دیگر را طولانی‌شدن فرآیند انتخاب در ازدواج عنوان کرد و بیان داشت: این اتفاق بدی است. امروز این فرآیند بدین صورت است که جوانان خیلی اوقات فرد مورد نظر خود را انتخاب کرده‌اند، اما به دلیل سخت‌گیری خانواده‌ها طولانی می‌شود. اگر والدین در زمینه فرهنگی توجیه شوند، این مشکل نیز حل خواهد شد. از طرفی بسیاری از افراد می‌خواهند ازدواج کنند اما مورد مناسبی پیدا نمی‌کنند یا اینکه تا سرباز هستی زن نمی‌دهیم. لذا اینها باورهای غلط فرهنگی است که مانع ازدواج است.
افزایش بسترهای ارتباط اجتماعی میان دختران و پسران، احساس نیاز به ازدواج را کاهش می‌دهد
بانکیپورفرد نظرسنجی را زمانی واقعی دانست که مشکلات دو طرف ترازو تبیین شده باشند و گفت: وقتی شما می‌گویید مشکلات اقتصادی، فرد سریع همین را انتخاب می‌کند. اما وقتی ده مورد از مشکلات فرهنگی را لیست کنید، می‌بینید چقدر مشکلات ملموس و درستی است. همین فضاهای ارتباطی به خصوص از ناحیه پسران احساس نیاز به ازدواج را کاهش می‌دهد. او می‌بیند بخشی از نیاز او از طریق همین رابطه تامین می‌شود، چرا به آن سروشکل ازدواج دهد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا نمی‌توان این دوستی را مقدمه ازدواج تعریف کرد، گفت: باید بررسی کرد مثلا در کلاس‌های مختلط دانشگاهی، ازدواج بیشتر صورت گرفته است یا خیر؟ آیا این ارتباط اجتماعی به شناخت مقدمه ازدواج منتج‌شده یا صرفا فکر آنان را درگیر کرده است؟ خیلی اوقات دختر شرایط سنی و روحی ازدواج دارد، اما پسر این شرایط را ندارد. نیاز هست اما ازدواج ممکن نیست. او این نیاز را به سمت دختر می‌کشاند؛ نه ازدواج را. لذا پسر با این نگاه جلو می‌آید و می‌گوید این جایگزین ازدواج من خواهد شد. اما معمولا دختران این دوستی را مقدمه ازدواج تصور می‌کند.
فرد مناسب برای ازدواج از طریق مناسبات اجتماعی بدست نمی‌آید
بانکیپورفرد ادامه داد: فرد مناسب برای ازدواج از طریق مناسبات اجتماعی بدست نمی‌آید. پسری که حاضر باشد برای رسیدن به این دختر راه درست و منطقی را پیدا کند، ستودنی است اما این فرد از این طریق پیدا نمی‌شود. پسران و دختران با یکدیگر متفاوت اند. دختر در ارتباط عواطفش درگیر می‌شود. اما پسران حس نیازشان. جامعه نیز این را می‌گوید. جامعه و شهرهایی که فضای ارتباط بیشتر است، سن ازدواج بالاتر است. هر چه فضاها بازتر شده است، ازدواج سخت‌تر شده است. درصورتی که شعار اولیه این بوده فضا را آزاد کنید تا دختر و پسر هم را بشناسند و با هم ازدواج کنند. لذا می‌بینید در شهرهای کوچک‌تر که فضاها کوچک‌تر و بسته‌تر است، فرد زودتر برای تامین نیازش ازدواج را انتخاب می‌کند. اینها دو سبک زندگی متفاوت است.
راه تسریع ازدواج متوسل‌شدن به واسطه‌های خوب است نه ارتباط مستقیم
وی راه تسریع ازدواج را متوسل‌شدن به واسطه‌های خوب و دوری از ارتباط مستقیم عنوان کرد و بیان داشت: برخلاف تصور رابطه عامه، ارتباط مستقیم به بهانه شناخت، بیشتر از اینکه فکر درگیر شود، احساس درگیر می‌شود. دو گونه آشنایی وجود دارد. یک گونه اینکه ما با هم باب دوستی را فراهم کنیم تا بعد شناخت حاصل شود تا ازدواج کنیم که در این نوع عموما به ازادواج منتج نمی‌شود. چون نیاز با همین دوستی کمتر و کمتر می‌شود و می‌بینید که امروز جمعیت بیش از یک میلیونی دختران بالای سی سال را که به علت توقعات بالا یا نداشتن فرد مناسب مجرد مانده‌اند.
در دانشگاه فرهنگ غالب یگانه‌ای بر فرهنگ خانواده چیره می‌شود
این کارشناس حوزه خانواده ادامه داد: ما تا وارد دانشگاه می‌شویم، فرهنگ غالبی بر فرهنگ خانواده ما چیره می‌شود. این را در جدیدالوروداها می توان دید. افراد در این فرهنگ خیلی احساس یگانگی می‌کنند. تحقیق شده است که دانشجویان مجرد مهمترین مشکل ازدواج دانشجویی را مشکل اقتصادی می‌دانند، اما دانشجویان متاهل ازدواج دانشجویی بزرگترین مشکل آن را عدم تطابق فرهنگی می‌دانند. این از کجا ناشی می‌شود؟ از اینکه پس از ازدواج آن تضاد فرهنگی خانواده خود را نشان می‌دهد.
سالک: طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، حل‌کننده مشکلات ازدواج جوانان
در ادامه برنامه در ارتباط تلفنی با حجت الاسلام و المسلمین احمد سالک مسئول کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درخصوص عملکرد مجلس در قانونگذاری و نظارت بر وام ازدواج بیان داشت: ما تشویق می‌کنیم به موضوع ازدواج آسان برای همه دختران و پسران. این موضوع را از چند نکته پاسخ می‌دهم. ما در طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده که ۴ فصل دارد، کاهش سن ازدواج، کاهش میزان طلاق و مشوقات ازدواج و مقابله با پیر را هدف قرار دادیم. این طرح به صحن مجلس فرستاده شده است. امیدورایم با حمایت دولت، تأمین بودجه اتفاق بیافتد.
وی در ارتباط با وام ازدواج بیان داشت: بنده چندی پیش جلسه‌ای با دکتر طیب‌نیا وزیر اقتصاد داشتم. کاری که دولت کرده برای تسهیلات ازدواج وام سه میلیونی برا هر یک از طرفین است. ایشان قول‌هایی دادند برای سفارش به بانک‌ها برای تحقق این موضوع. یکی از رسالت‌های مجلس شواری اسلامی یعنی نظارت را نیز مجلس انجام خواهد داد و اگر مواردی باشد پیگیری می‌کند.
بانکیپورفرد: باید در دانشگاه‌ها دفاتری برای ازدواج سالم و آسان فراهم کنیم
در انتها نیز دکتر بانکی پور بیان داشت: ما باید در دانشگاه‌ها دفاتری برای ازدواج سالم و آسان فراهم کنیم. یعنی محیطی برای شناخت سالم. این کار را تابه حال دفاتر رهبری خودجوش انجام داده‌اند و موفق نیز بوده است. نکته دوم اینکه به خصوص در تربیت پسران، ما باید به گونه‌ای عمل کنیم که زودتر توانایی تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری را یابند. او باید یاد بگیرند بتواند از هر راه سالمی با تلاش بسیار استفاده کند تا با کار دانشجویی معاش خود را تامین کند. اگر دانشجو در دوره تحصیل تجربه کار را یافت، بعد از مدرک نیز توانایی کاریابی را دارد. اما اگر به انتظار فارغ التحصیلی نشست ناتوان خواهد ماند.
افزایش تسهیلات به تنهایی، زمینه بالارفتن توقعات را فراهم می‌کند
وی افزایش تسهیلات به تنهایی را مانع گسترش ازدواج دانست و گفت: امروز هرچه تسهیلات و وام‌ها را بالا ببریم همان میزان توقعات بالا نیز خواهد رفت و مشکل بدتر خواهد شد. من مخالف تسهیلات هدفمند نیستم. اما با افزایش بی‌برنامه تسهیلات مسکن، ازدواج و... مخالفم. اگر تسهیلات ازدواج ما بر اساس الگوی ازدواج آسان ما باشد و نگاه تجمل‌گرایانه را کنار بگذاریم، مشکل گسترش ازدواج حل خواهد شد.
طبق نتیجه نظرسنجی برنامه بیش از ۷۰ درصد مخاطبان دوستی‌های پیش از ازدواج را باعث افزایش سن ازدواج عنوان کردند.
پرسش پیامکی قسمت دهم برنامه «حذف و اضافه» اینگونه طرح شد: "آیا دوستی‌های دختر و پسر را در افزایش سن ازدواج موثر می‌دانید؟"
۲۰ میلیون تومان وام برای زوج‌های دانشجوی دانشگاه آزاد
در ابتدای گفتگو دکتر سعید کاردار، معاونت دانشجویی دانشگاه آزاد میهمان برنامه، در خصوص افزایش وام ازدواج دانشجویی در دانشگاه آزاد بیان داشت: این مبلغ قبلا یک و نیم میلیون تومان بود که فرد باید تا قبل از فارغ‌التحصیلی هزینه را بازمی‌گرداند. اما امروز مبلغ وام را با مطالعه و ارزیابی منابع مالی به ۱۰ میلیون تومان در هر مقطع تحصیلی افزایش دادیم و بازپرداخت آن ۶۰ ماهه و ۱۴ درصد سود است. همچنین ارتباطی هم به زمان فارغ التحصیلی افراد ندارد و در کمتر از یک ماه این هزینه به آنها پرداخت خواهد شد. به علاوه به یک زوج دانشجوی دانشگاه آزاد ۲۰ میلیون تومان وام خواهیم داد.
وی همچنین با اشاره به اختصاص خوابگاه متاهلی برای زوج‌های دانشجو گفت: علاوه بر وام دانشجویی سالن‌های دانشگاه آزاد را در ایام تعطیل به صورت رایگان در اختیار زوج‌های جوان قرار دادیم. علاوه بر این برای تهیه کالاهای اساسی زندگی نیز فکر شد و با تولیدکنندگان داخلی برنامه‌ریزی شد تا سقف ۱۰ میلیون به هر زوج کالا با وام فروخته شود.
مشکل اصلی افزایش سن ازدواج فرهنگی است؛ نه اقتصادی!
در ادامه برنامه دکتر بانکیپورفرد، استاد دانشگاه و کارشناس حوزه ازدواج و خانواده در خصوص علت بالارفتن سن ازدواج خاطرنشان کرد: مسائل اقتصادی، مسائل ملموسی است که افراد بیشتر آن را حس می‌کنند، اما با این وجود باید گفت مسائل فرهنگی بیشتر در افزایش سن ازدواج تأثیر دارد. امروز در میان وزراتخانه‌های مختلف، وزارت آموزش و پرورش و وزارت بهداشت و درمان بیشترین میزان بالای سن ازدواج را دارند، علی رغم آنکه افراد حقوق ثابت دارند و شاغل‌اند. اما وقتی از آنها سوال می‌پرسی چرا ازدواج نمی‌کنید می‌گویند با این حقوق نمی‌توان زندگی کرد.
ایدهآلنگری در تهیه نیازهای اقتصادی، مشکل فرهنگی است
بانکیپورفرد افزود: این در حالی است که افراد به میزان افزایش حقوق خود، توقع‌شان نیز بالاتر می‌رود. پس بنابراین این یک مشکل فکری است. ایدهآلنگری است. یعنی فکر می‌کنند باید همه چیز فراهم شود تا من ازدواج کنم. لذا این مشکل اقتصادی نیست؛ بلکه فرهنگی است.
افزایش حقوق، افزایش توقعات را همراه دارد
این کارشناس حوزه ازدواج در ادامه خاطرنشان کرد: حدود ۱۰ سال پیش یکی از خبرنگاران صداوسیما با من صحبت می‌کرد، می‌گفت مشکل اصلی ازدواج، مشکلات اقتصادی است. گفتم تو ازدواج کرد‌ه‌ای؟ گفت نه! گفتم حقوقت چقدر است؟ گفت دو میلیون تومان! گفتم اینکه تو فکر می‌کنی با این میزان حقوق نمی‌توانی زندگی اولیه را تشکیل دهی، مشکل فرهنگی است، نه اقتصادی!
مشکل دیگر ازدواج، طولانی‌شدن فرآیند انتخاب است
این استاد دانشگاه، مشکل دیگر را طولانی‌شدن فرآیند انتخاب در ازدواج عنوان کرد و بیان داشت: این اتفاق بدی است. امروز این فرآیند بدین صورت است که جوانان خیلی اوقات فرد مورد نظر خود را انتخاب کرده‌اند، اما به دلیل سخت‌گیری خانواده‌ها طولانی می‌شود. اگر والدین در زمینه فرهنگی توجیه شوند، این مشکل نیز حل خواهد شد. از طرفی بسیاری از افراد می‌خواهند ازدواج کنند اما مورد مناسبی پیدا نمی‌کنند یا اینکه تا سرباز هستی زن نمی‌دهیم. لذا اینها باورهای غلط فرهنگی است که مانع ازدواج است.
افزایش بسترهای ارتباط اجتماعی میان دختران و پسران، احساس نیاز به ازدواج را کاهش می‌دهد
بانکیپورفرد نظرسنجی را زمانی واقعی دانست که مشکلات دو طرف ترازو تبیین شده باشند و گفت: وقتی شما می‌گویید مشکلات اقتصادی، فرد سریع همین را انتخاب می‌کند. اما وقتی ده مورد از مشکلات فرهنگی را لیست کنید، می‌بینید چقدر مشکلات ملموس و درستی است. همین فضاهای ارتباطی به خصوص از ناحیه پسران احساس نیاز به ازدواج را کاهش می‌دهد. او می‌بیند بخشی از نیاز او از طریق همین رابطه تامین می‌شود، چرا به آن سروشکل ازدواج دهد.
وی در پاسخ به این سوال که آیا نمی‌توان این دوستی را مقدمه ازدواج تعریف کرد، گفت: باید بررسی کرد مثلا در کلاس‌های مختلط دانشگاهی، ازدواج بیشتر صورت گرفته است یا خیر؟ آیا این ارتباط اجتماعی به شناخت مقدمه ازدواج منتج‌شده یا صرفا فکر آنان را درگیر کرده است؟ خیلی اوقات دختر شرایط سنی و روحی ازدواج دارد، اما پسر این شرایط را ندارد. نیاز هست اما ازدواج ممکن نیست. او این نیاز را به سمت دختر می‌کشاند؛ نه ازدواج را. لذا پسر با این نگاه جلو می‌آید و می‌گوید این جایگزین ازدواج من خواهد شد. اما معمولا دختران این دوستی را مقدمه ازدواج تصور می‌کند.
فرد مناسب برای ازدواج از طریق مناسبات اجتماعی بدست نمی‌آید
بانکیپورفرد ادامه داد: فرد مناسب برای ازدواج از طریق مناسبات اجتماعی بدست نمی‌آید. پسری که حاضر باشد برای رسیدن به این دختر راه درست و منطقی را پیدا کند، ستودنی است اما این فرد از این طریق پیدا نمی‌شود. پسران و دختران با یکدیگر متفاوت اند. دختر در ارتباط عواطفش درگیر می‌شود. اما پسران حس نیازشان. جامعه نیز این را می‌گوید. جامعه و شهرهایی که فضای ارتباط بیشتر است، سن ازدواج بالاتر است. هر چه فضاها بازتر شده است، ازدواج سخت‌تر شده است. درصورتی که شعار اولیه این بوده فضا را آزاد کنید تا دختر و پسر هم را بشناسند و با هم ازدواج کنند. لذا می‌بینید در شهرهای کوچک‌تر که فضاها کوچک‌تر و بسته‌تر است، فرد زودتر برای تامین نیازش ازدواج را انتخاب می‌کند. اینها دو سبک زندگی متفاوت است.
راه تسریع ازدواج متوسل‌شدن به واسطه‌های خوب است نه ارتباط مستقیم
وی راه تسریع ازدواج را متوسل‌شدن به واسطه‌های خوب و دوری از ارتباط مستقیم عنوان کرد و بیان داشت: برخلاف تصور رابطه عامه، ارتباط مستقیم به بهانه شناخت، بیشتر از اینکه فکر درگیر شود، احساس درگیر می‌شود. دو گونه آشنایی وجود دارد. یک گونه اینکه ما با هم باب دوستی را فراهم کنیم تا بعد شناخت حاصل شود تا ازدواج کنیم که در این نوع عموما به ازادواج منتج نمی‌شود. چون نیاز با همین دوستی کمتر و کمتر می‌شود و می‌بینید که امروز جمعیت بیش از یک میلیونی دختران بالای سی سال را که به علت توقعات بالا یا نداشتن فرد مناسب مجرد مانده‌اند.
در دانشگاه فرهنگ غالب یگانه‌ای بر فرهنگ خانواده چیره می‌شود
این کارشناس حوزه خانواده ادامه داد: ما تا وارد دانشگاه می‌شویم، فرهنگ غالبی بر فرهنگ خانواده ما چیره می‌شود. این را در جدیدالوروداها می توان دید. افراد در این فرهنگ خیلی احساس یگانگی می‌کنند. تحقیق شده است که دانشجویان مجرد مهمترین مشکل ازدواج دانشجویی را مشکل اقتصادی می‌دانند، اما دانشجویان متاهل ازدواج دانشجویی بزرگترین مشکل آن را عدم تطابق فرهنگی می‌دانند. این از کجا ناشی می‌شود؟ از اینکه پس از ازدواج آن تضاد فرهنگی خانواده خود را نشان می‌دهد.
سالک: طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده، حل‌کننده مشکلات ازدواج جوانان
در ادامه برنامه در ارتباط تلفنی با حجت الاسلام و المسلمین احمد سالک مسئول کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی درخصوص عملکرد مجلس در قانونگذاری و نظارت بر وام ازدواج بیان داشت: ما تشویق می‌کنیم به موضوع ازدواج آسان برای همه دختران و پسران. این موضوع را از چند نکته پاسخ می‌دهم. ما در طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده که ۴ فصل دارد، کاهش سن ازدواج، کاهش میزان طلاق و مشوقات ازدواج و مقابله با پیر را هدف قرار دادیم. این طرح به صحن مجلس فرستاده شده است. امیدورایم با حمایت دولت، تأمین بودجه اتفاق بیافتد.
وی در ارتباط با وام ازدواج بیان داشت: بنده چندی پیش جلسه‌ای با دکتر طیب‌نیا وزیر اقتصاد داشتم. کاری که دولت کرده برای تسهیلات ازدواج وام سه میلیونی برا هر یک از طرفین است. ایشان قول‌هایی دادند برای سفارش به بانک‌ها برای تحقق این موضوع. یکی از رسالت‌های مجلس شواری اسلامی یعنی نظارت را نیز مجلس انجام خواهد داد و اگر مواردی باشد پیگیری می‌کند.
بانکیپورفرد: باید در دانشگاه‌ها دفاتری برای ازدواج سالم و آسان فراهم کنیم
در انتها نیز دکتر بانکی پور بیان داشت: ما باید در دانشگاه‌ها دفاتری برای ازدواج سالم و آسان فراهم کنیم. یعنی محیطی برای شناخت سالم. این کار را تابه حال دفاتر رهبری خودجوش انجام داده‌اند و موفق نیز بوده است. نکته دوم اینکه به خصوص در تربیت پسران، ما باید به گونه‌ای عمل کنیم که زودتر توانایی تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری را یابند. او باید یاد بگیرند بتواند از هر راه سالمی با تلاش بسیار استفاده کند تا با کار دانشجویی معاش خود را تامین کند. اگر دانشجو در دوره تحصیل تجربه کار را یافت، بعد از مدرک نیز توانایی کاریابی را دارد. اما اگر به انتظار فارغ التحصیلی نشست ناتوان خواهد ماند.
افزایش تسهیلات به تنهایی، زمینه بالارفتن توقعات را فراهم می‌کند
وی افزایش تسهیلات به تنهایی را مانع گسترش ازدواج دانست و گفت: امروز هرچه تسهیلات و وام‌ها را بالا ببریم همان میزان توقعات بالا نیز خواهد رفت و مشکل بدتر خواهد شد. من مخالف تسهیلات هدفمند نیستم. اما با افزایش بی‌برنامه تسهیلات مسکن، ازدواج و... مخالفم. اگر تسهیلات ازدواج ما بر اساس الگوی ازدواج آسان ما باشد و نگاه تجمل‌گرایانه را کنار بگذاریم، مشکل گسترش ازدواج حل خواهد شد.
طبق نتیجه نظرسنجی برنامه بیش از ۷۰ درصد مخاطبان دوستی‌های پیش از ازدواج را باعث افزایش سن ازدواج عنوان کردند.