آنچه که به ظاهر در میان گروه های تروریستی به ویژه داعش دیده می شود، جذب جوانان به این گروه های تکفیری است که در میان آنها افراد تحصیلکرده نیز کم نیستند؛ افرادی که تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی داشته و جزو قشر بی سواد محسوب نمی شوند. از سوی دیگر فعالیت های گروه خطرناک داعش، چیزی جز خشونت و ددمنشی و کشتن انسان ها چه مسلمان و چه غیرمسلمان و ماندن در جهل و سنت گرایی نیست؛ چه اتفاقی می افتد که مشاهده می کنیم حتی افراد دارای تحصیلات عالیه نیز گاهی جذب این گروه تروریستی متحجر می شوند و دست به سربریدن و خشونت علیه بشریت می زنند؟
ببینید عوامل انحراف در افراد تحصیلکرده مختلف و متفاوت است. مهم ترین زمینه گرایش این قشر به گروه تروریستی داعش را می توان نزدیکی افکار آنها به یکدیگر دانست. در واقع آن چه میان این دو مشترک است، گرایش ها و باورهایی است که در بین این جوان ها جریان دارد یعنی تمایل به تفکرات سلفی و تکفیری.
از سوی دیگر به طور کلی تاریخ نشان می دهد فرقه ها و گروه هایی که در طول زمان های مختلف علیه جهان اسلام تشکیل می شد - مانند بهاییت و وهابیت – مهم ترین علت پیشرفت و پیشروی آنها جهل مردم نسبت به مسائل دینی بوده و هست. یعنی این افراد از سادگی مردم سوء استفاده کرده و با عناوین خاصی به دنبال جذب نیرو بوده اند. به طور مثال امروز داعش به نام "جهاد" راه حل برون رفت از مشکلات جهان اسلام را سلفی گری و جهاد بیان می کنند و انسان هایی که تشنه این مساله هستند، به این طرح ورود پیدا کرده و عواقب بعدی دامن گیر آنها می شود. در واقع امثال داعش راه حل مشکلات و مسائلی که دامنگیر جهان اسلام شده و برای آن عقب ماندگی را به دنبال داشته است، جهاد و سلفی گری می دانند و به این ترتیب آنان که خواهان پیشرفت اسلام و گشایش هستند، جذب این گروه می شوند که البته بسیاری از آنها پس از ورود، متوجه اشتباه خطرناک خود شده و باز می گردند. یا بهاییت در گذشته ادعای منجی گری و مهدویت را مطرح می کرد و با این شعار عده ای را فریب داد.
شما در صحبت های خود اشاره کردید داعش با شعار سلفی گری تلاش می کند دیگران را به خود جذب کند؛ سلفی گری نیز به نوعی بازگشت به گذشته و سنت است، چطور می شود جوانی که در عصر کنونی زندگی می کند و در دنیای ارتباطات و تکنولوژی غوطه ور است و به دنبال راه حل برای پیشرفت اسلام و رفع مشکلات می گردد، جذب گروهی شود که ادعای آن بازگشت به سنت سلف و گذشتگان صدر اسلام است؟ آیا این سخن با ادعای یاد شده در تناقض نیست به ویژه برای افراد تحصیلکرده ای که وارد گروه های تکفیری ها می شوند؟
ببینید سلفی گری عنوانی است برای اینکه آنها بخواهند راه حلی برای مشکلات اساسی جهان اسلام ارائه دهند نه اینکه گذشته گرایی صرف باشد. به دلیل آنکه در گذشته یعنی قرن چهارم به قبل، دوران اسلام، دورانی بوده که در آن تمدن سازی و پیشرفت نمود بسیار پررنگی داشته و جهان اسلام رو به رشد بوده است اما از قرن چهارم به بعد مسلمانان رو به انحطاط رفتند و به تدریج دچار عقب ماندگی شدند. بنابراین خاطره خوش قرون پیشین که اسلام روند فزاینده و رو به رشدی را داشته موجب می شود برخی از افراد تحصیلکرده که مطالعاتی نیز در این زمینه داشته اند، فریب شعار سلفی گری و بازگشت به آن دوران و پیشرفت را می خورند و بعد هم پشیمان شوند. ضمن آن که شعار سلفی گری به ظاهر با رویکرد سلفی گری سیاسی و تمدنی جهان اسلام مطرح می شود.
گروه هایی مانند اخوان المسلمین نیز با هین شعار سلفی گری اما با رویکرد اجتماعی آن، نه دینی، موفق عمل کردند و امروز شاهدیم مردم مصر جلوتر از دیگر کشورهای اسلامی بوده و مسائل جهان اسلام را بهتر درک می کنند. در واقع سلفی ها در مصر بسیار کار کردند اما تکفیری ها نتوانستد موفق عمل کنند به دلیل آنکه شعاری که داعش و وهابیت عربستان در خصوص سلفی گری مطرح می کند با شعاری که اخوان المسلمین با همین عنوان بیان می کند، تفاوت ماهوی و بسیاری دارد و برای تامین منافع گروهی خاص است که انحصارطلب بوده و صرفا عقاید خود را قبول دارند لذا افرادی که جذب اینها می شوند، به دلیل شعاری است که دنبال می کنند.
آیا می توان علل دیگری را نیز در جذب جوانان تحصیلکرده به داعش موثر دانست؟
جدا از دلیل مهم یاد شده، عوامل دیگری نیز همچون مسائل مادی و اقتصادی و جهاد نکاح هم تاثیر زیادی بر جذب این افراد به داعش دارد. ببینید بسیاری از مسلمانان در کشورهای اروپایی زندگی می کنند و از آنجا که اقلیت هستند، فشارهای بسیاری از جمله سخت گیری حکومت بر آنها وارد می شود و از سوی دیگر اسلام واقعی و صلح گرا و طرفدار مظلوم به آنها نرسیده است و در حقیقت چهره ای وارونه و متفاوت از اسلام بر آنها عرضه شده است لذا این مساله نیز موجب اغوای آنها می شود و این افراد نیز برای خروج از این فشار، خواهان جذب گروه تکفیری داعش که شعار تشکیل دولت اسلامی را دارد، می شوند تا با تشکیل دولت اسلامی از فشارهای موجود رها شوند.
منبع: شبستان