گروه بین‌الملل مشرق - کمتر از 48 ساعت بعد از ضربه‌ی پیش‌دستانه‌ی ارتش ضد هسته‌ی عاصون-الضنیة (که در قسمت اول به آن پرداختیم) و موجب دستگیری احمد سلیم میقاتی (مغز متفکر آن هسته‌ی مرتبط با داعش) شد، اوضاع امنیتی در طرابلس در شمال لبنان ناگهان منفجر گردید.

این  انفجار، جمعه شب به حدی گسترش یافت که می‌توان آن را نوعی شورش مسلحانه‌ی ضد مرکز در طرابلس خواند، یعنی شهری که همیشه «پایتخت شمال لبنان» خوانده می‌شود. به گفته‌ی منابع دولتی به الاخبار، فرماندهان این شورش مسلحانه را برخی نیروهای وابسته به جبهة النصرة، داعش و برخی نیروهای سلفی محلی بر عهده داشتند.

البته ارتش لبنان بعد از عملیات عاصون، آماده بود که مورد تعرض قرار بگیرد، چرا که رأس هسته‌ی دستگیر شده یعنی احمد میقاتی، با طرف‌های تندروی مختلف در طرابلس در ارتباط و تماس بود و با اکثر گروه‌های سلفی مسلح در طرابلس روابط خوبی داشت.

روز جمعه در بین مسلحین در طرابلس شایعه‌ای منتشر شد مبنی بر اینکه میقاتی در مرکز ارتش که در آنجا بازداشت است، فوت کرده است. این شایعه وقتی تقویت شد که برخی‌ها مدعی شدند طرفی ناشناس با خانواده‌ی میقاتی تماس گرفته و از آنها خواسته که جسد میقاتی را تحویل بگیرند.

برخلاف دفعات متعدد درگیری‌های قبلی در طرابلس، این بار و در همان روز شروع درگیر‌ی‌ها، نیروهای دولتی می‌گفتند: «دیگر مسکّن در طرابلس جواب نمی‌دهد، برای تمام کردن این شورش، نیاز به یک عملیات امنیتی گسترده است.»

 این منابع تأکید می‌کردند که فرماندهی ارتش و حکومت طرحی در دست دارند تا شهر را از حضور مسلحین خلاص کنند و اعلام می‌کردند که زمینه‌چینی انجام طرح آغاز شده است. این منابع همچنین اعلام می‌کردند که تحقیقات در مورد هسته یعاصون-الضنیة نشان می‌دهد که بین احمد میقاتی و نماینده‌ی مجلس لبنان از جریان المستقبل خالد ضاهر [که با مواضع ضد مقاومت و نزدیک به سلفی‌ها شناخته می‌شود] ارتباط وجود داشته است.

این منابع البته تأکید می‌کردند که دلیلی بر دست داشتن خالد ضاهر در مدیریت عملیات‌های تروریستی یا زمینه‌چینی برای آنها در دست نیست، بلکه نقش این نماینده‌ی منطقه‌ی عکار «منحصر بوده است به تشویق عملیات فرار از ارتش.» البته منابع نظامی آنچه در بازجویی از احمد میقاتی به دست آمده را توضیح ندادند و توصیه کردند که همه منتظر اعلام نتایج بازجویی بمانند.

البته باید اشاره کرد که خود خالد ضاهر در مصاحبه با روزنامه‌ی السیاسه‌ی کویت، ضمن نفی این اتهامات اعلام کرد که مطلقا ارتباطی با احمد میقاتی نداشته و اگر ادعای ارتباط او با میقاتی صحت داشته باشد باید مدعیان، «دیتای ارتباطات» این دو را در شبکه‌ی مخابرات رصد و نشان دهند که به گفته‌ی او چنین چیزی وجود ندارد. ضاهر که خود را «در وسط جریان المستقبل» و «ملتزم به تک تک کلمات سعد حریری» می‌خواند، در این مصاحبه مدعی شد که این « تهمت‌های دروغین و ساختگی» توسط مسئول امنیتی حزب الله وفیق صفا طراحی شده است!

اما از جهت میدانی، اوضاع وقتی در طرابلس متشنج شد که ارتش اقدام به دستگیری چند نفر از افراد مد نظر در منطقه‌ی المنکوبین نمود. این دو نفر (که یکی از آل صالحة و دیگری از آل ضناوی بودند) پس از تبادل آتش و درگیری نهایتا بازداشت شدند.

حوالی ظهر، تعدادی فرد مسلح که چهره‌ی خود را پوشانده بودند در بازارهای داخلی شهر پیدا شدند که بعضی‌هایشان راکت‌‌اندازها و مسلسل‌های متوسط در دست داشتند. حوالی ساعت هشت و نیم عصر، در نزدیکی منطقه‌ی خان العسکر و داخل منطقه‌ی بازارهای قدیمی وقتی که نیروهای ارتش مشغول ورود به منطقه و جستجوی افراد تحت پیگرد بودند، افراد مسلح به یک گشتی ارتش حمله کردند.

این حمله‌ی تعرضی به سرعت تبدیل به یک درگیری نظمی دو طرفه شد و در کمتر از نیم ساعت اکثر منطقه‌ی بازارهای قدیمی را در بر گرفت، از جمله بخش التربعیة در این منطقه که اتفاقا زادگاه میقانی هم در همانجاست و منزل شخصی‌اش هم در همانجا قرار داشت و ارتش بعد از دستگیری او به آنجا هم وارد شد.

با بالا گرفتن درگیری‌ها به این شکل سنگین ارتش را واداشت که همه‌ی راه‌ها و خیابان‌های منتهی به آن منطقه و مشخصا منتهی به منطقه‌ی محلة التل را ببندد. با اینکه ارتش دست به این تدبیر زد تا افراد مسلح داخل منطقه‌ی بازارهای قدیمی را محاصره کرده و جلوی انتشار آنها به بیرون منطقه و یا فرارشان را بگیرد، اما غافلگیری وقتی رخ داد که درگیری‌ها به همین منطقه منحصر نماند و به بیرون آنجا هم کشیده شد، به نحوی که صدای تیراندازی و انفجار خمپاره و بمب و همچنین صدای اسلحه‌ی تک‌تیراندازان در همه‌ی مناطق شهر به گوش می‌رسید.

در کل خیابان‌های شهر چیزی دیده نمی‌شد جز نفربرهای ارتش و آمبولانس‌هایی که می‌‌خواستند زخمی‌ها را به بیمارستان منتقل کنند. گرچه تعداد دقیق زخمی‌ها اعلام نشده بود ولی خبرها حاکی از کشته شدن شش نفر از ارتش لبنان و دو غیر نظامی و زخمی شدن 9 نظامی و همچنین کشته شدن رئیس یکی از گروه‌های مسلح و مجروح شدن تعدادی دیگر بود.

تحول خطیری که در این قضایا رخ داد و در هیچیک از درگیری‌های قبلی سابقه نداشت این بود که افراد مسلح، وارد کلیسای سریانی واقع در خیابان کلیساها در منطقه‌ی الزاهریة شدند (که فقط چند ده متر با منطقه‌ی بازارهای قدیمی فاصله دارد) و در آنجا موضع گرفتند و ارتش هم آن محل را محاصره کرد.

هرچند در ظاهر درگیری‌های طرابلس در پاسخ به عملیات ارتش برای بازرسی برخی منازل و دستگیری برخی افراد آغاز شد، اما در اصل این درگیری‌ها عکس‌العملی بود به عملیات ارتش در عاصون، به نحوی که هسته‌های مسلح در طرابلس در زمان واحد و ظاهرا به صورت سازمان‌یافته ناگهان در عرصه ظاهر شدند و این همزمان شد با شایعاتی که چند ساعت قبل درباره‌ی فوت میقاتی در بازداشتگاه پخش می‌شد(برخی می‌گفتند میقاتی به واسطه‌ی گلوله خوردن هنگام دستگیری فوت کرده و برخی دیگر برای برانگیختن احساسات و خشونت‌های طائفه‌ای مدعی بودند او زیر شکنجه کشته شده است.)

اما منابع سیاسی به روزنامه‌ی الاخبار گفتند که «درگیری‌های طرابلس صرفا یک عکس‌العمل به دستگیری میقاتی و از بین بردن هسته‌ی مسلح در الضنیة نبود بلکه هدف اساسی آن درگیر شدن با ارتش پس از یک دوره تحریک مستمر ضد ارتش بود تا بدین وسیله ارتش را مجبور به خروج از طرابلس کنند (یا دستکم از بعضی قسمت‌های شهر) و به این ترتیب زمینه فراهم شود که افراد و گروه‌های مسلح بر این مناطق سیطره پیدا کنند و آنجا را تبدیل به پایگاهی برای خود نمایند.»

در هر حال، درگیری‌های 18 ساعته‌ی طرابلس، به غیر از کشته‌ها و زخمی‌ها موجب به وجود آمدن خسارات سنگین مادی در مراکز تجاری بازار طرابلس هم شد که قلب اقتصادی طرابلس به شمار می‌رود.

نکته‌ی شایان ذکر آنکه برخی مجموعه‌های مسلح موجود در باب التبانه [که به صورت سنتی، محل اصلی مخالفین سلفی ضد ارتش بود] در این درگیری‌ها شرکت نداشتند و به تصمیم مشایخشان برای دور ماندن منطقه‌شان از درگیری پایبند بودند.

در همین حال، منابع امنیتی به روزنامه‌ی السفیر گفتند که ارتش در سحرگاه درگیری‌ها توانست شادی المولوی [یکی از سران گروه‌های تکفیری در طرابلس] را مورد اصابت گلوله قرار دهد و او که از ناحیه پا هدف قرار گرفته بود به صورت میدانی در منطقه تحت مداوا قرار گرفت.

فردای درگیری‌ها هم جلسه‌ای در منزل شیخ مالک الشعار مفتی طرابلس و شمال برگزار گردید که در آن برخی شخصیت‌های مطرح شمالی از قبیل نجیب میقاتی و احمد کرامی و همچنین رئیس دایره‌ی دستگاه اطلاعاتی شمال سرتیپ عامر الحسن در آن شرکت داشتند.

در این جلسه ضمن تماس با رئیس دولت؛ تمام سلام و فرمانده ارتش، جان قهوه‌چی تأکید شد که از هیچ کس که مخل امنیتی باشد دفاع نخواهد شد و ارتش برای دفاع از طرابلس و اهالی‌اش از حمایت سیاسی کامل برخوردار است.

در همین زمان با ارتش توافق شد که یک آتش بس موقت انسان‌دوستانه برقرار شود تا افراد غیرنظامی بتوانند از منطقه‌ی بازار که مسلحین در آنجا قرار دارند خارج شوند تا بدین ترتیب زمینه برای ورود اتش و یکسره کردن کار فراهم شود. اما تهدیداتی که از طرف مسلحین و از طریق شبکه‌های اجتماعی صورت گرفت مبنی بر اینکه از افراد غیرنظامی به عنوان گروگان و سپر انسانی استفاده خواهد شد جلوی این گزینه را گرفت خصوصا که برخی از مناطقی که مسلحین در آنجا موضع گرفته بودند دارای ساکنینی از مذاهب مختلف بود. هرچند ارتش کماکان آتش سنگینی بر روی آن مناطق می ریخت.

در همین زمان جلسه‌ی دیگری در منزل وزیر دادگستری سرلشگر اشرف ریفی برگزار شد که در آن وزیر مسائل اجتماعی رشید درباس و برخی از نمایندگان مجلس از جمله محمد کبارة و سمیر الجسر و مشاور سعد حریری در امور شمال عبدالغنی کبارة حضور داشتند و در آن بر ضرورت خنثی سازی این «بمب امنیتی»‌ای که طرابلس را در بر گرفته تأکید شد.

سپس هیئتی از «هیئت علمای مسلمان» به ریاست شیخ زکریا المصری که در آن تعدادی از روحانیون اهل سنت منطقه‌ی باب التبانة و اطرافش هم حضور داشتند به جمع پیوستند. این علما طرحی را داشتند تا مثل جریان مسجد عمر بن مسعود در التبانة، مسلحین از مناطق بازار قدیمی عقب‌نشینی کرده و آرامش حاصل شود.

با گذشت حدود یک ساعت و در حدود ساعت 4 بعد از ظهر، درگیری‌ها فروکش کرد و مسلحین از انظار پنهان شدند و ارتش توانست وارد منطقه‌ی بازار العریض و اطرافش شود و بلافاصله در آنجا دست به تفتیش برخی منازل از جمله منزل احمد المیقاتی و ربیع الشامی و برخی دیگر از دست‌اندرکاران قضایا زد. در این تفتیش‌ها، ارتش به تعدادی مسلسل، راکت، مواد منفجره و دستگاه‌های تماس دست یافت. همچنین تعدادی بمب آماده‌ی انفجار کشف شد که یک کارشناس نظامی آنها را خنثی کرد.این آرامش باعث شد تا زخمی‌های باقی مانده به بیمارستان‌ها منتقل شوند.


در حالیکه آرامش در شهر به وجود آمده بود ارتش به عملیات‌های جستجو و بررسی خود ادامه می‌داد. در همین راستا یک گشتی ارتش لبنان منزل خالد ضاهر نماینده‌ی مجلس لبنان را پس از آنکه تعدادی از افراد مسلح در مقابل آن دیده شدند محاصره کرد و از اتاق نگهبانان منزل چهار سلاح ضبط شد.

اما این آرامش چندان طولانی نبود و پس از حمله‌ی تعدادی از افراد مسلح به  نیروهای ارتش در منطقه‌ی بحنین در المنیة که در نتیجه‌ی آن یک افسر ارتش کشته شد و دو نفر زخمی شدند، درگیری‌ها به این بخش طرابلس منتقل شد.

ارتش به سرعت تجهیزات نظامی را به این بخش ارسال و شروع به پیگرد افراد مسلح کرد. همچنین ارتش اقدام به محاصره‌ی منزل شیخ خالد حُبلص (شیخ تکفیری و امام مسجد هارون الرشید در طرابلس) نمود که با صدور بیانیه‌ای خواستار فرار نیروها از ارتش و به راه افتادن «انقلاب سنی» در لبنان شده بود. در اثنای این محاصره، از منزل حبلص که افراد مسلح در آن پناه گرفته بودند به نیروهای ارتش تیراندازی شد. در نتیجه ارتش هم اقدام به پاسخگویی کرد که در نتیجه تعدادی از افراد مسلح داخل منزل کشته و زخمی شدند.

مدتی پس این درگیری هم ارتش با صدور بیانیه‌ای ضمن تجلیل از شهدای این نبرد دو روزه و ذکر اسامی و معرفی آنها، تمام شدن عملیاتش در بخش‌هایی از طرابلس (با کشته شدن، دستگیری یا فرار نیروهای مسلح) و بازگشت آرامش به آنجا را اعلام کرد و همچنین متذکر شد که در پی این اتمام مأموریت، نیروهای ارتش از آن مناطق بیرون آمده اند.


اما در همین زمان در شبکه‌های اجتماعی فایلی صوتی از شادی المولوی (یکی از رهبران تکفیری‌های شمال لبنان) منتشر شد که در گفتگو با یکی از شیوخ جبهة النصرة ضبط شده بود.

المولوی در این فایل صوتی (که از شیخ خواسته بود آن را برای «برادران» منتشر کند) ضمن حمله به «همه» شیوخ طرابلس گفته بود که همه‌ی آنها «دروغگو و خیانتکار» اند و هیچ کاری [برای حمایت از آنان] نکرده‌اند. مولوی در این فایل صوتی مدعی شده بود «حتی شیخ خالد حبلص که خواستار جدایی از ارتش و راه افتادن انقلاب سنی شده بود هم چیزی از او ندیدیم؛ خدا جوابش را بدهد.»

او همچنین با تأکید بر اینکه بر خلاف گفته‌ی رسانه‌ها نه چند صد نفر بلکه حدود بیست نفر هستند؛ گفت: تا «آخرین رمق در سرزمین»شان میجنگند تا آن را «پلی برای ورود به بهشت کنند.» او همچنین به همه‌ی مشایخی که به قول او به آنها خیانت کردند هم وعده داد که در «دنیا و آخرت» بازخواست خواهند شد.

درهمین فضا، این سؤال پیش آمده که شادی المولوی و اسامة منصور به عنوان دو نفر از رهبران تکفیری‌ها و برخی دیگر از مسلحین چطور توانستند از دستگیری بگریزند؟ خصوصا که دور تا دور منطقه‌ی التبانة  محاصره‌ی امنیتی سختی از طرف ارتش صورت گرفته بود.

برخی منابع مطلع، سناریویی احتمالی برای عملیات فرار مطرح کرده‌اند. طبق نظر این منابع «مسحلین التبانة پس از آتش‌باران شدید منطقه توسط ارتش مطمئن شدند که نمی‌توانند در آنجا مقاومت کنند. این را می‌توان در پیام صوتی منتشر شده از شادی المولوی هم دید.»

طبق نظر این منابع، پس از پیشنهاد آتش‌بس موقتی که از طرف مشایخ و بزرگان محلی مطرح شد تا سرباز ربوده شده طنوس نعمة آزاد شود و همچنین با توجه به مشغول شدن ارتش به مراقبت و بازرسی هزاران فردی که در این مدت آتش‌بس از منازلشان فرار کردند تا به مناطق امن بروند، افراد مسلح از موقعیت استفاده کرده و از التبانه خارج شدند.

به گفته‌ی منابع امنیتی، اسامة منصور و شادی المولوی با هم از التبانه خارج نشدند بلکه هر کدام جدا از هم از منطقه خارج شدند تا احتمالا با هم دستگیر نشوند.

در حال حاضر، واحد‌های ارتش، حوزه‌ی جغرافیایی عملیاتشان را گسترش داده‌اند. که شامل محدوده‌ای از صیدا تا شمال لبنان می‌شود و در این عملیات، ده‌ها تروریست را بازداشت و حجم سنگینی سلاح و مواد منفجره ضبط کرده‌اند. شهر طرابلس هم در حال حاضر و با توجه به فعالیت‌های ارتش، وضعیت امنیتی آرام و طبیعی‌ای دارد.

در خاتمه می‌توان به موضع‌گیری سید حسن نصرالله درباره‌ی حوادث طرابلس اشاره کرد.

سید حسن نصرالله که از طریق ویدئو کنفرانس در جمع عزاداران حسینیه در مجتمع سیدالشهدا در ضاحیه جنوبی بیروت سخن می‌گفت به موضوع حوادث طرابلس هم گریزی زده و در بخشی از صحبت هایش گفت: «طرح فتنه‌ی خطرناک و بزرگی در طرابلس و شمال در دست اجرا بود. از خداوند متعال می‌‌خواهیم که به مسئولین و فرماندهان نظامی و سیاسی و امنیتی برای هم‌یاری در مقابله با خطر فتنه کمک کند، خطر فتنه‌ای که برخی‌ها می خواستند الان عملا به وجود آمده باشد. این وضع نیازمند حسن مدیریت و حکمت و پی‌گیری است.»