گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
****
روزنامه‌های اصلاح‌طلب روز دوشنبه را با تمرکز خبری بر صدارت حلقه معین بر وزارت علوم آغاز نمودند؛ «ترس و امید» در پاستور و «مخالفت» در بهارستان آخرین خبر از روند رأی اعتماد دانش آشتیانی است؛ «امید» دولتی‌ها برای صدارت دانش بر دانشگاه به سمت فراکسیون رهروان ولایت روانه شده است و «ترس» آن‌ها از پافشاری این فراکسیون مانند همتای دیگرش در مجلس بر موضع‌گیری وزیر پیشنهادی نسبت به فتنه 88 و دلخوری رهروانی‌ها از دولت برای معرفی وزیر پیشنهادی بدون هماهنگی دولت با مجلس و گسترده بودن طیف‌های سیاسی حاضر در این فراکسیون است. از سوی دیگر صادق زیباکلام روز گذشته در گفت‌وگو با روزنامه آرمان «دلواپسانه» از عدم رأی اعتماد دانش آشتیانی در صحن بهارستان سخن گفت، وی پیرامون آرای دانش آشتیانی پیش‌بینی کرد «دانش آشتیانی حتی 80 رأی هم نمی‌آورد تردید نکنید. ایشان درنهایت 50 یا 60 رأی می‌آورد.»
ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری دوشنبه را با تیتر «بهترین فرصت برای توافق بزرگ» که در بازتاب تأکید روزنامه آمریکایی نیویورک‌تایمز نسبت به مذاکرات هسته‌ای ایران و 1+5 انتخاب‌شده است روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
• نقش ناطق نوری در انتخابات مجلس دهم
ناطق نوری ایستاده در مه. آینده سیاسی ناطق نوری کماکان در ابهام و ایهام است، هریک از جریانات سیاسی کشور خواهان نزدیکی ناطق نوری به خود هستند اما وی همچنان سکوت را ترجیح داده است؛ روزنامه مردم‌سالاری در صفحه سیاسی خود پیرامون نقش ناطق نوری در انتخابات آتی نوشت «اصلاح‌طلبان ناطق نوری را یک گل طلایی می‌دانند که می‌تواند کار اصولگرایان را در مجلس دهم به پایان برساند. ایرانیان ناطق را یک اصول‌گرای قدیمی می‌دانند، شخصی که در تمام سال‌های فعالیت‌های سیاسی خود سعی کرد پرچم این جریان سیاسی را بالا نگه دارد. اما دلخوری سیاسی وی به‌ویژه بعد از حوادث سال 88 باعث شد فاصله‌ای بزرگ میان شیخ نور و جریان راست ایران شکل بگیرد و همین فاصله کافی بود تا سیاستمدار محاسن سفید ایران، پیش از پیش به جریان اصلاحات نزدیک شود و بیشتر گعده‌های خود را با خاتمی و هاشمی رفسنجانی برگزار کند تا سران جناح راست! ناطق نوری که بعد از انشقاق در جامعه روحانیت مبارز تهران و تشکیل مجمع روحانیون مبارز توسط نیروهای چپ، به‌عنوان یکی از نیروهای مؤثر جناح راست مطرح بود، در انتخابات ریاست جمهوری سال 76 به‌عنوان نامزد جناح راست آن زمان به‌عنوان نامزد نهایی در مقابل سید محمد خاتمی معرفی شد. بسیاری از محافظه‌کاران، پیروزی ناطق نوری را که در آن زمان عهده‌دار ریاست مجلس پنجم بود، قطعی دانستند» و سپس درباره چگونگی نزدیکی اصولگرایان و ناطق نوری برای پیشبرد اهداف خود دو پیش‌شرط ضمنی را بیان داشت که اصولگرایان باید «برای به دست آوردن ناطق باید دو مسیر را طی کنند ابتدا باید دل او را به دست آورند و سعی کنند، ناطق روزهای تلخ 88 را فراموش کند و همچنین جریان اصولگرایی باید تکلیف خود را با جریان تندرو مشخص کنند و خطوط قرمز خود را با برخی افراد پررنگ‌تر از گذشته‌نمایند. یا به معنای بهتر می‌شود گفت بازگشت ناطق نوری به جریان اصولگرایی با یک شرط محقق می‌شود و آن‌هم نهادینه شدن گفتمان اعتدال در جریان اصولگرایی است.»
روزنامه ابتکار دوشنبه را به تیترهای «آخرین میانجی‌گری برای توافق» و «روز دفن مرتضی» اختصاص داد.
• جبهه تازه برای چالش با دولت
روزنامه ابتکار در صفحه سیاسی خود معتقد است که جبهه تازهٔ برای مخالف با دولت تدبیر و امید در بهارستان در حال شکل‌گیری است، افراد این جبهه با استفاده از «سؤال و استیضاح» خواهان چالش با دولت هستند و در مقطع کنونی استیضاح وزیران «فرهنگ و ارشاد» و «ورزش و جوانان» و سؤال از محمدجواد ظریف در دستور کار این افراد است؛ گروه سیاسی روزنامه ابتکار نوشت «واژه «دلواپسی» پیش از هر چیز در واکنش به اقدامات دولت یازدهم در حوزه سیاست خارجی و موضوع مذاکرات هسته‌ای مطرح شد. درنتیجه واضح است که دلواپسان منتقد دولت، پیش و بیش از هر وزیری روی محمدجواد ظریف و مذاکرات هسته‌ایش با نمایندگان شش کشور جهان و اتحادیه اروپا تمرکز کرده باشند. وزیر امور خارجه دولت بارها برای مسائل مربوط به سیاست خارجی دولت و به‌طور ویژه مذاکرات هسته‌ای به مجلس کشیده شده است و حتی فاش شدن تحریف‌شده محتوای یکی از گزارش‌های وی به مجلس در نشست غیرعلنی بهارستان، در زمان پیگیری توافق اولیه ژنو، باعث شد برای مدتی روابط ظریف و برخی نمایندگان تیره شود. بااینکه به نظر می‌رسد تأکید مکرر مقام معظم رهبری بر حمایت کامل از تیم مذاکرات هسته‌ای باعث شد طیف وسیعی از نمایندگان تصمیم بگیرند ضمن حمایت از این تیم، صرفاً برخی نقطه نظرات و خط قرمزهای مذاکره را در حد تذکر گوشزد کنند، اما برخی دلواپسان – که پیش‌تر در مجبور ساختن وزیر امور خارجه به ارائه گزارش ریز جزئیات مذاکرات به مجلس در حین انجام گفت‌وگوها با استدلال دقیق ظریف ناکام مانده بودند – قصد ندارند دست از سر ظریف بردارند. دیروز نماینده مشهد در مجلس از امضا 100 نماینده پای 7 سؤال از وزیر خارجه درباره مذاکرات ژنو تا وین 6 خبر داد و گفت: بررسی این سؤال به هفته آینده موکول شد»
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم تای بالای صفحه اول خود را به تیترهای «به دانش رأی اعتماد دهید» و «تماشاگران غریب یک بدرقه» اختصاص داده است.
• رایزنی دولت زیر سایه تردید مجلس
احسان بداغی در صفحه سیاسی روزنامه اعتماد از «تردید» بهارستان و اصرار «پاستور» روایت می‌کند؛ وی معتقد است که شرایط دانش آشتیانی با رایزنی با فراکسیون رهروان ولایت امیدوارانه خواهد بود، این روزنامه‌نگار اصلاح‌طلب نوشت «دولتی‌ها از بهتر شدن فضای مجلس برای رأی اعتماد به وزیر پیشنهادی علوم سخن می‌گویند؛ بهارستان اما دیروز همچنان زیر سایه نظر منفی نمایندگان نسبت به دانش آشتیانی قرار داشت. حتی نمایندگان هوادار دولت هم اذعان می‌کردند که «وضعیت دانش آشتیانی در مجلس مطلوب نیست». هرچند سوابق سیاسی وزیر پیشنهادی محور انتقادات نمایندگان به گزینه دولت بوده اما به نظر می‌رسد چیزی که کار را برای تعیین و تکلیف نهایی وزارت علوم سخت کرده این احساس نمایندگان است که فکر می‌کنند دولت قصد «تقابل» با مجلس را دارد. رایزنی‌های دانش آشتیانی هم از روز شنبه در مجلس آغازشده است، رایزنی‌هایی که به نظر نمی‌رسد چندان «به‌موقع» بوده باشد. حالا این وضعیت دولت را در موقعیت تدافعی قرار داده است. شبهه‌های طیف مخالفان نسبت به وزیر پیشنهادی چند روزی است به‌طور گسترده مطرح‌شده و در شرایطی که خیلی‌ها در بهارستان آن را باور کرده‌اند، دولت وارد گود پاسخگویی شده است. شبهه‌های مطرح‌شده تقریباً مشابه همان مواردی است که از زمان معرفی جعفر میلی منفرد به‌عنوان نخستین وزیر پیشنهادی دولت تا حالا برای تمام گزینه‌ها روی میز گذاشته‌شده بود. مواردی از قبیل «نقش داشتن در حوادث سال ۸۸»، «ارتباط با گروه‌های مخالف نظام» و «ضدیت با نهادهای انقلابی». مخالفان وزیر پیشنهادی حتی گفته‌اند که برای اثبات ادعاهای خود «فیلم» هم دارند و معاون هماهنگی معاونت پارلمانی رییس‌جمهوری هم در جوابشان به خبرگزاری ایلنا گفته که اگر فیلمی دارند برای بررسی در اختیار دولت قرار دهند.»
• دلیلی ندارد که هاشمی و خاتمی برای سراسر کشور لیست بدهند
اختلاف در بدنه شورای مشورتی خاتمی و شورای هماهنگی اصلاحات هرروز آشکارتر می‌شود؛ برخی معتقدند که شورای مشورتی در پی استیلا بر جریان اصلاحات است و شورای هماهنگی ویترین کار جمعی اصلاح‌طلبان محسوب می‌شود و فاقد قدرت اجرایی است و احتمالاً مهم‌ترین جدال این دو شورا در هنگام ارائه لیست برای انتخابات مجلس دهم به اوج خود می‌رسد، مصطفی کواکبیان در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد در پاسخ به این سؤال که اگر اعضای شورای هماهنگی تصمیم بگیرند که از تصمیم شورای مشورتی تبعیت کنند شما هم از این تصمیم پیروی می‌کنید، اظهار داشت «در دوره‌ای که من رییس دوره‌ای شورای هماهنگی بودم کمیته انتخاباتی ایجاد شد و باکس جداگانه‌ای هم برای افراد و احزابی که عضو شورا نیستند قرار داده شد. ما معتقدیم به این سبک باید عمل شود. لذا حزب مردم‌سالاری فعلاً بنا دارد در قالب شورای هماهنگی جبهه اصلاحات عمل کند. اگر ببینیم که شورای هماهنگی نمی‌خواهند فعالیت انتخاباتی داشته باشد در شورای مرکزی حزب مردم‌سالاری این موضوع را بررسی می‌کنیم که لیست شورای مشورتی را بپذیریم یا لیست جداگانه‌ای داشته باشیم. البته امیدوارم که چنین اتفاقی نیفتد چون اگر لیست‌های جداگانه‌ای ارائه شود از الآن باید بدانیم که بازی را واگذار کرده‌ایم. زیرا بر این باورم تنها راه خانه‌تکانی درون «خانه ملت» حضور پرشور مردم، رفتار اعتدالی، انسجام، جدی و لیست واحد اصلاح‌طلبان برای سراسر کشور است لذا توصیه من این است دوستانی که در شورای مشورتی هستند بپذیرند که اگر می‌خواهند احزاب تقویت شود به شورای هماهنگی جبهه اصلاحات بیایند و این شورا را تقویت کنند. آقای خاتمی هم بارها مطرح کرده‌اند که شورای هماهنگی را به رسمیت می‌شناسند و مبنا شورای هماهنگی است. مثلاً کسانی که در شورای مشورتی مسئول کمیته انتخابات شده‌اند فعالیت‌های خود را در شورای هماهنگی پیگیری کنند. من چندین بار از آقای موسوی لاری هم خواهش و درخواست کردم که به شورای هماهنگی بیایند و مسئولیت را بپذیرند اما نمی‌دانم چرا نیامده‌اند. من آقای خاتمی را به‌عنوان بزرگ جریان اصلاحات می‌پذیرم اما باید در نظر گرفت که هر حزبی هم لیدر دارد درمجموع باید هماهنگی باشد. چندی پیش آقای هاشمی جمله‌ای گفتند که به نظر جمله خوبی بود. ایشان تأکید داشتند که دیگر از ما گذشته است که لیست انتخاباتی بدهیم. شخصیت کاریزماتیک آقای هاشمی و خاتمی محترم است اما لزوماً دلیلی ندارد که این دو نفر برای سراسر کشور لیست بدهند.»
روزنامه اصلاح‌طلب آرمان صفحه اول خود را به تیترهای «از نماز جمعه تا ریاست خبرگان» و «سفر غیرمنتظره میانجی سنتی به تهران» اختصاص داد.
• امنیتی‌ها در برابر دیپلمات‌ها
روزنامه آرمان از مخالفین جدید توافق میان ایران و کشورهای غربی سخن می‌گوید؛ رضا رئیسی در صفحه سیاسی این روزنامه از ورود امنیتی‌های آمریکایی به جمع مخالفین توافق خبر می‌دهد، وی می‌نویسد «امروز امنیتی‌ها نامه سرگشاده می‌نویسند و از کنگره می‌خواهند که در برابر نرمش اوباما و دیپلماسی معطوف به توافق وی با ایران بایستند. اگر دیروز این عمان و پایتخت آن مسقط بود که تمامی توجه‌ها را به خود معطوف داشته و در کانون خبرهای رسانه‌ای بود امروز این وزیر خارجه عمان است که به‌طور ناگهانی و غیرمنتظره عازم تهران می‌شود تا با عالی‌ترین مقامات کشورمان دیدار و گفت‌وگو داشته باشد. رسانه‌های مختلف داخلی و خارجی نیز با تحلیل‌ها و گزارش‌های خود له یا علیه توافق نگاشته و تیترهای با فونت درشت خود را به مذاکرات هسته‌ای اختصاص می‌دهند. آنچه این روزها از میان تحلیل‌ها و واکنش‌های مختلف می‌توان به‌خوبی رد و نشان آن را گرفت، نگرانی فزاینده طیفی است که رسیدن به هرگونه توافق در مذاکرات هسته‌ای را خطری بالقوه برای منویات، اغراض و اهداف خود می‌داند و ابایی ندارد که در شرایط خطیر فعلی اوج ناخشنودی و نگرانی خود را پنهان کند. نکته‌ای که نشان می‌دهد برخلاف ادعاها و پروپاگاندای سیاه برخی طیف‌ها مذاکرات در مسیر مثبتی قرار داشته و موفقیت آن محتمل است.»
روزنامه دولتی ایران، صفحه اول خود را به تیترهای «نسخه دانش برای تحول دانشگاه» و «روحانی فردا به مجلس می‌رود» اختصاص داد.
• مخالفین تعامل بهارستان و پاستور چه کسانی هست؟
آفرین چیت‌ساز اول در یادداشت اول روزنامه دولتی ایران با چشم‌پوشی از اظهارات مشاور رئیس‌جمهور در تهدید نمایندگان مجلس در زمان رأی اعتماد نیلی احمدآبادی به معرفی مخالفین تعامل میان بهارستان و پاستور می‌پردازد، این روزنامه دولتی نوشت «اما در نقطه مقابل این گروه از مسئولان نیک‌اندیش، گروه آتشین مزاجی صف بسته‌اند که جلسه رأی اعتماد مجلس را بسان یک میدان کارزار وانمود می‌کنند که قرار است نمایندگان و دولتمردان به زورآزمایی بزرگ روی آن مبادرت کنند. واقع امر آن است که قصه انتخاب وزیر علوم در نگاه شهروندان آن‌قدر کش‌دار و فرسایشی شده که مجلس و دولت باید راهی برای برون‌رفت از آن بجویند.» و سپس درباره هزینه‌های عدم رأی اعتماد بر افکار عمومی چنین برداشتی را ارائه کرد «هزینه‌هایی که هر دور جلسات نافرجام رأی اعتماد برجای می‌گذارد، غیرقابل‌انکار است. در این اوضاع‌واحوال که جامعه ایران در پیچ تاریخی عبور از معضلات ناشی از تحریم بین‌المللی قرارگرفته است، این اندازه توقف در مناقشه انتخاب یک وزیر برای افکار عمومی توجیه‌پذیر نیست. از همین روست که کثیری از چهره‌های دانشگاهی به زبان تمنا از طرف‌های تصمیم گیر خواسته‌اند تا در حل معمای انتخاب وزیر علوم علاوه بر ترازوی قانون به معیاری به نام عقلانیت تکیه کنند. سخن صریح آن‌ها این است که گرچه نمایندگان به لحاظ حقوقی می‌توانند هرچند بار که خواستند پیشنهادهای دولت برای انتخاب وزیر جدید را مردود شمارند اما منطق در تصمیم‌گیری حکم می‌کند که در این ماجرا ظرفیت افکار عمومی و به‌ویژه انتظارات جامعه دانشجویی و دانشگاهی را مدنظر قرار دهند.»
روزنامه اصلاح‌طلب آفتاب یزد با تیترهای «رأی اعتماد به‌شرط ابراز ندامت» و «معین و معین‌ها را دریابیم» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
• رأی اعتماد به‌شرط ابراز ندامت
سرنوشت ساختمان شهرک غرب همچنان در کلاف پیچیده پاستور و بهارستان باقی‌مانده است؛ گویا دولتی‌ها خواهان رعایت «خط قرمز» های بهارستان نیستند، آنان خواهان موضع‌گیری دقیق وزیر پیشنهادی نسبت به حضور در فتنه 88 هستند و این اظهار موضع به تعبیر روزنامه آفتاب یزد «ابراز ندامت» است. روزنامه آفتاب یزد در صفحه سیاسی خود خبر از «تردید» نمایندگان فراکسیون رهروان ولایت برای رأی اعتماد به دانش آشتیانی داد تا آخرین امیدهای دانش برای صدارت «دانشگاه‌ها» به ناامیدی بدل شود؛ روزنامه آفتاب یزد پیرامون این موضع‌گیری نوشت «داستان مهر و کین فراکسیون رهروان ولایت نسبت به دولت اعتدال حالا به یکی از پررازترین روایت‌های رابطه دولت و مجلس تبدیل‌شده است؛ دلخوری این روزهای رهروانی‌ها از روحانی، حالا ائتلافی نانوشته میان یاران لاریجانی با فراکسیون اقلیت مجلس برای مخالفت بادانش آشتیانی رقم‌زده است. از نشانه‌های خالی کردن پشت وزیر پیشنهادی از سوی اصولگرایان معتدل بهارستان، یکی همان تداوم سکوت آن‌ها در برابر حمایت کردن یا نکردن از «دانش» است. معرفی وزیر پیشنهادی بدون هماهنگی دولت با مجلس، یکی از مهم‌ترین ناراحتی‌های رهروانی‌ها از دولت را تشکیل می‌دهد. بااین‌وجود، گسترده بودن طیف‌های سیاسی حاضر در این فراکسیون، آرایش آن را در مواجهه با گزینه پیشنهادی دولت قابل‌تأمل می‌سازد؛ چنان‌که مثلاً سخنگوی این فراکسیون در گفت‌وگو با آفتاب یزد از غیرممکن نبودن موافقت با دانش آشتیانی سخن می‌گوید»