به گزارش مشرق، اندیشکده واشنگتن در تحلیلی به قلم «دنیس راس» مشاور این مؤسسه و دستیار ویژه باراک اوباما بین سال‌های ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۱ میلادی به بررسی بحران کنونی سوریه و راه‌های مقابله با آن پرداخته است. در این گزارش آمده است آمریکا هنوز به رویکرد مشخصی در قبال موضوع سوریه دست نیافته است و در حال حاضر تمامی گزینه‌های پیش‌روی آمریکا نامناسب هستند و هر یک از این گزینه‌ها آمریکا را با معضلی دشوار روبرو می‌سازد. از یک سو بمباران‌های اهداف و مواضع داعش توسط آمریکا به تقویت حکومت بشار اسد منجر شده است، و آمریکا به واسطه ترس از واکنش ایران نمی‌تواند با حکومت بشار اسد مقابله نماید. از طرف دیگر تلاش آمریکا برای بهبود روابط با ایران، توجه به نگرانی‌های ایران در موضوع سوریه و عدم مقابله با حکومت بشار اسد موجب نگرانی و تشویش کشورهای سنی منطقه و متحدان عرب آمریکا شده است و این امکان وجود دارد که آمریکا در این مسیر تمامی متحدان عرب خود را از دست بدهد.
*متن این مقاله بدون تأیید دیدگاه‌های مطرح شده و محتوای آن جهت استفاده کارشناسان و مخاطبان محترم در ادامه آمده است.*
■ هیچ گزینه مناسبی برای جنگ سوریه وجود ندارد ■
جای تعجبی ندارد که دولت باراک اوباما همچنان با رویکرد خود در موضوع سوریه در کشاکش و تقلا است. در حقیقت، هیچ گزینه مناسبی برای جنگ سوریه وجود ندارد، آن هم جنگی که تاکنون جان ۲۰۰ هزار انسان را گرفته و نزدیک به ۱۰ میلیون نفر را نیز از خانه و کاشانه خود آواره کرده است. زمانی که باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا عنوان کرد هیچ‌گونه راه‌حل سحرآمیزی برای بحران سوریه وجود ندارد کاملاً حق داشت. اکنون نیز وی به خوبی آگاه است اگر ما بخواهیم به هدف اعلام‌شده خود مبنی بر تضعیف و در نهایت نابودی کامل دولت اسلامی عراق و شام موسوم به (داعش) دست‌یابیم، باید بدانیم که اجتناب از این مسئله چاره کار نیست و به‌هیچ‌وجه راهگشا نخواهد بود. اگر این گروه تروریستی را با پناهگاه امن خود در سوریه به حال خود رها کنیم به طور قطع توانایی این گروه برای ایجاد ویرانی‌های بیشتر در عراق افزایش خواهد یافت و از سوی دیگر نیز فضای عملیاتی برای این گروه به وجود خواهد آمد تا از آنجا به جذب نیرو پرداخته، برنامه‌ریزی‌های خود را انجام داده و در زمان مناسب و به موقع حملاتی را در سراسر جهان راه‌اندازی نماید.
■ بمباران مواضع داعش در سوریه به دولت بشار اسد کمک شایانی کرده است ■
با این حال، انخاب هر گزینه‌ای ما را با معضلی دشوار روبرو می‌سازد. در حال حاضر، بمباران اهداف و مواضع گروه تروریستی داعش در سوریه توسط نیروهای ما باعث شده تا حکومت بشار اسد آزادی عمل بیشتری پیدا کند و بمباران‌های خود علیه سایر گروه‌های مخالف در سوریه را تشدید نماید. در واقع گروه‌های مخالف سوری به خوبی می‌دانند که آنها باید هزینه حملات ما به گروه تروریستی داعش را بپردازند و همین امر موجب شده تا ما این گروه‌ها را از خود برانیم، گروه‌هایی که امید داریم بتوانند جایگزین نیروهای دولت اسلامی (داعش) در سوریه شوند. اما اینکه دولت آمریکا از حمله به مواضع حکومت بشار اسد در سوریه اجتناب می‌ورزد تا حدی به خاطر ترس از واکنش ایران نه در سوریه بلکه در عراق است. همانطور که یکی از مقامات ارشد دولت اوباما نیز به من گفت، اگر ما به مواضع حکومت بشار اسد در سوریه حمله کنیم، ایران نیز از نیروهای نظامی شیعه خود علیه حضور ما در عراق استفاده خواهد نمود.
■ اجتناب آمریکا از حمله به دولت سوریه به خاطر ترس از واکنش ایران است ■
ما باید این احتمال را در نظر داشته باشیم که حمایت‌های ایران از حکومت بشار اسد و همچنین منافع ایران در سوریه می‌تواند به واکنش و عکس‌العمل از سوی ایران بینجامد. اما آیا این منافع نسبت به تهدید جدی و مستقیمی که گروه تروریستی داعش برای ایران و عوامل نیابتی این کشور در عراق ایجاد کرده ارجحیت دارد؟ آیا ایران به منظور کمک و یاری‌رساندن به ما در حال جنگ با گروه تروریستی داعش است؟ دشوار بتوان باور کرد که ایران به دنبال تضعیف مبارزه علیه داعش در کشور عراق است تا از این طریق از حکومت بشار اسد محافظت نماید. با این حال، هیچ تردیدی نیست که دولت اوباما از حمله به مواضع و اهداف حکومت بشار اسد در سوریه پرهیز و اجتناب می‌کند. «هشام ملهم» از شبکه خبری «العربیه» در یادداشتی که در ماه جاری منتشر کرد به این موضوع اشاره و عنوان می‌کند: «دلیل اصلی اینکه آمریکا از حمله به اهداف و مواضع حکومت بشار اسد در سوریه اجتناب و خودداری می‌کند این است که این امر می‌تواند بر موضع ایران در مذاکرات هسته‌ای تأثیرات منفی و مخربی داشته باشد. در واقع اظهارات «هشام ملهم» منعکس‌کننده دیدگاه و نظرات بسیاری از کشورهای منطقه بود.
■ رویکرد دولت آمریکا در قبال سوریه و تشویش و ناآرامی کشورهای عربی از این موضوع ■
در اینجا ما دوباره با یک معضل دشوار روبرو می‌شویم. اکراه دولت آمریکا در برخورد و مقابله با حکومت بشار اسد، به‌ویژه اگر این امر به دلیل توجه دولت آمریکا به نگرانی‌های ایران صورت گرفته باشد، به طور قطع موجب تشویش و ناآرامی متحدان عرب ما در منطقه می‌شود. در حال حاضر عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی و دیگر کشورهای عربی به شدت نگران‌اند که انعقاد و دستیابی به هرگونه توافق هسته‌ای با ایران به ضرر آنها تمام شود، از طرفی نیز می‌توان به وضوح مشاهده کرد که تمامی این کشورها از احتمال بهبود روابط آمریکا با ایران آشفته و نگران هستند. اگر بهبود روابط آمریکا با ایران به تغییر موضع ایران در منطقه بینجامد به طور قطع سودمند خواهد بود. اما متأسفانه به نظر می‌رسد که ایران چنین قصدی ندارد و نشانه‌های چندانی در این مورد نیز دیده نمی‌شود. برعکس، به نظر می‌رسد که ایران قصد دارد از طریق اعمال نفوذ و قدرت آشکار خود در چهار پایتخت عربی یعنی بغداد، دمشق، بیروت و صنعا توازن قدرت در منطقه را به نفع خود تغییر دهد. چنین دستاوردهایی از سوی ایران میزان شک و تردید متحدان سنی را نسبت به ما افزایش خواهد داد و در نهایت نیز شکست گروه تروریستی داعش تنها برای کشورهای عربی و سنی منطقه پراهمیت و مهم خواهد بود.
■ تنها کشورهای عربی منطقه می‌توانند با گروه تروریستی داعش مقابله کنند ■
به عبارت ساده، تنها کشورهای سنی منطقه، رهبران، قبایل و جوامع این کشورها هستند که می‌توانند گروه تروریستی داعش را از اعتبار انداخته و با آن مقابله کنند. ما قادر به انجام این کار نیستیم. ایران و نیروهای نظامی شیعه این کشور نیز قادر به انجام چنین کاری نیستند. اگر حکومت بشار اسد مجاز است تا بدون هیچ‌گونه تنبیه و مجازاتی میزان حملات خود به گروه‌های مخالف سوری را افزایش دهد، آن هم بدون آنکه حمایت قابل‌توجهی از این گروه‌های مخالف به عمل آید؛ بنابراین ما کشورهای سنی و عربی منطقه را از دست خواهیم داد. بدتر آنکه ممکن است ما با شرایط دشوار و پیچیده‌تری روبرو شویم که در آن گروه تروریستی داعش اینبار به عنوان حامی و محافظ کشورهای سنی منطقه وارد میدان شود.
■ عدم تحقق وعده آمریکا برای آموزش و تجهیز مخالفان سوری ■
بنابراین ما با گزینه‌های بسیار بدی روبرو شده‌ایم. دولت آمریکا از تلاش برای آموزش و تجهیز ۵ هزار نیروی مخالف در عربستان‌سعودی و سایر نقاط دیگر خبر داد، اما تحقق این امر در گرو تصویب و دریافت بودجه از سوی کنگره آمریکا است و این در شرایطی است که روند بررسی دقیق این طرح نیز هنوز آغاز نشده است. این در حالی است که حتی افزایش چشمگیر برنامه نظامی پنهانی سازمان سیا نیز با محدودیت‌هایی روبروست و اخیراً بسیاری از نیروهای تجهیز شده توسط این سازمان مورد هجوم و حملات نیروهای جبهه‌النصره قرار گرفتند و در این میان بسیاری از تسلیحات و تجهیزات نظامی یا به طور کامل از دست رفته و یا اینکه به دست نیروها و گروه‌های مرتبط با القاعده افتاده است. باید اذعان کرد که مسیر پیش‌روی ما در سوریه مسیری به واقع بدبینانه است و این خطر وجود دارد که ما متحدان عربی و سنی خود را در منطقه از دست بدهیم.
■ ایجاد منطقه حائل در امتداد مرزهای سوریه و ترکیه می‌تواند راهگشا باشد ■
شاید زمان آن فرا رسیده باشد که دولت اوباما موضع خود در ایجاد یک منطقه حائل برای گروه‌های مخالف حکومت سوریه در امتداد مرزهای سوریه و ترکیه را مورد تجدید نظر قرار دهد. ما می‌توانیم یک منطقه حائل را در امتداد این مرزها ایجاد کرده و اعلام کنیم در صورتی که هواپیماهای دولت سوریه در فاصله ۷۵ مایلی این مرزها پرواز کرده و یا دیده شوند مورد هدف سیستم‌های دفاع هوایی موشکی قرار خواهند گرفت که از سوی نیروهای ناتو در امتداد این مرزها مستقر شده‌اند. این منطقه حائل می‌تواند بسیاری از نیازها را برآورده سازد. از دیدگاه سیاسی می‌توان گفت که چنین حائلی می‌تواند منطقه‌ای از خاک سوریه را در اختیار گروه‌های مخالف سوری قرار دهد که در آن بتوانند به سازمان‌دهی نیروهای خود، یکپارچه‌سازی آنها و همچنین غلبه بر اختلافات موجود بپردازند. از دیدگاه نظامی نیز باید اذعان کرد که چنین منطقه حائلی، یک پایگاه نظامی به منظور آموزش نیروها را در خاک سوریه فراهم خواهد آورد و به نیروهای حاضر در آنجا نیز مشروعیت بیشتری خواهد بخشید. از نقطه‌نظر انسانی نیز باید گفت که چنین منطقه‌ای پناهگاه امنی را برای مهاجرین سوری که از ورود به کشورهای ترکیه، اردن و لبنان منع شده‌اند فراهم خواهد آورد.
■ همکاری سایر کشورهای منطقه برای حل بحران سوریه ■
در عوض ایجاد چنین منطقه حائلی، می‌توان از ترکیه درخواست کنیم در مبارزه با گروه تروریستی داعش با ما همکاری فعالانه‌ای را آغاز نماید و اجازه دهد تا از پایگاه‌های نظامی این کشور به منظور جنگ با داعش استفاده نماییم. همچنین می‌توانیم از کشورهای عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی و قطر بخواهیم که نیازها و مایحتاج ضروری پناهندگان را تأمین کرده و با ما در آموزش نظامی در منطقه حائل همکاری کنند. به طور قطع ایران، روسیه و دولت بشار اسد با چنین گزینه‌ای موافق نخواهند بود و تلاش خواهند کرد تا هزینه‌های ادامه چنین طرحی را افزایش دهند. اما از سوی دیگر گزینه‌های پیش‌روی آنها نیز چندان عالی نخواهد بود. آیا بشار اسد واقعاً تمایل دارد تا هواپیماهای خود را از دست دهد؟ در مورد ایران و روسیه نیز باید گفت که احتمال افزایش هزینه‌ها، این دو کشور را در نهایت به سوی یک راه حل سیاسی برای حل بحران سوریه سوق خواهد داد. هیچ گزینه‌ای بدون هزینه نیست. اما مسیر و رویکرد فعلی ما کمک چندانی به سوریه نخواهد کرد و در واقع ممکن است اهداف ما علیه دولت اسلامی (داعش) را نیز تضعیف نماید.
منبع: اشراف
*متن این مقاله بدون تأیید دیدگاه‌های مطرح شده و محتوای آن جهت استفاده کارشناسان و مخاطبان محترم در ادامه آمده است.*
■ هیچ گزینه مناسبی برای جنگ سوریه وجود ندارد ■
جای تعجبی ندارد که دولت باراک اوباما همچنان با رویکرد خود در موضوع سوریه در کشاکش و تقلا است. در حقیقت، هیچ گزینه مناسبی برای جنگ سوریه وجود ندارد، آن هم جنگی که تاکنون جان ۲۰۰ هزار انسان را گرفته و نزدیک به ۱۰ میلیون نفر را نیز از خانه و کاشانه خود آواره کرده است. زمانی که باراک اوباما، رئیس‌جمهوری آمریکا عنوان کرد هیچ‌گونه راه‌حل سحرآمیزی برای بحران سوریه وجود ندارد کاملاً حق داشت. اکنون نیز وی به خوبی آگاه است اگر ما بخواهیم به هدف اعلام‌شده خود مبنی بر تضعیف و در نهایت نابودی کامل دولت اسلامی عراق و شام موسوم به (داعش) دست‌یابیم، باید بدانیم که اجتناب از این مسئله چاره کار نیست و به‌هیچ‌وجه راهگشا نخواهد بود. اگر این گروه تروریستی را با پناهگاه امن خود در سوریه به حال خود رها کنیم به طور قطع توانایی این گروه برای ایجاد ویرانی‌های بیشتر در عراق افزایش خواهد یافت و از سوی دیگر نیز فضای عملیاتی برای این گروه به وجود خواهد آمد تا از آنجا به جذب نیرو پرداخته، برنامه‌ریزی‌های خود را انجام داده و در زمان مناسب و به موقع حملاتی را در سراسر جهان راه‌اندازی نماید.
■ بمباران مواضع داعش در سوریه به دولت بشار اسد کمک شایانی کرده است ■
با این حال، انخاب هر گزینه‌ای ما را با معضلی دشوار روبرو می‌سازد. در حال حاضر، بمباران اهداف و مواضع گروه تروریستی داعش در سوریه توسط نیروهای ما باعث شده تا حکومت بشار اسد آزادی عمل بیشتری پیدا کند و بمباران‌های خود علیه سایر گروه‌های مخالف در سوریه را تشدید نماید. در واقع گروه‌های مخالف سوری به خوبی می‌دانند که آنها باید هزینه حملات ما به گروه تروریستی داعش را بپردازند و همین امر موجب شده تا ما این گروه‌ها را از خود برانیم، گروه‌هایی که امید داریم بتوانند جایگزین نیروهای دولت اسلامی (داعش) در سوریه شوند. اما اینکه دولت آمریکا از حمله به مواضع حکومت بشار اسد در سوریه اجتناب می‌ورزد تا حدی به خاطر ترس از واکنش ایران نه در سوریه بلکه در عراق است. همانطور که یکی از مقامات ارشد دولت اوباما نیز به من گفت، اگر ما به مواضع حکومت بشار اسد در سوریه حمله کنیم، ایران نیز از نیروهای نظامی شیعه خود علیه حضور ما در عراق استفاده خواهد نمود.
■ اجتناب آمریکا از حمله به دولت سوریه به خاطر ترس از واکنش ایران است ■
ما باید این احتمال را در نظر داشته باشیم که حمایت‌های ایران از حکومت بشار اسد و همچنین منافع ایران در سوریه می‌تواند به واکنش و عکس‌العمل از سوی ایران بینجامد. اما آیا این منافع نسبت به تهدید جدی و مستقیمی که گروه تروریستی داعش برای ایران و عوامل نیابتی این کشور در عراق ایجاد کرده ارجحیت دارد؟ آیا ایران به منظور کمک و یاری‌رساندن به ما در حال جنگ با گروه تروریستی داعش است؟ دشوار بتوان باور کرد که ایران به دنبال تضعیف مبارزه علیه داعش در کشور عراق است تا از این طریق از حکومت بشار اسد محافظت نماید. با این حال، هیچ تردیدی نیست که دولت اوباما از حمله به مواضع و اهداف حکومت بشار اسد در سوریه پرهیز و اجتناب می‌کند. «هشام ملهم» از شبکه خبری «العربیه» در یادداشتی که در ماه جاری منتشر کرد به این موضوع اشاره و عنوان می‌کند: «دلیل اصلی اینکه آمریکا از حمله به اهداف و مواضع حکومت بشار اسد در سوریه اجتناب و خودداری می‌کند این است که این امر می‌تواند بر موضع ایران در مذاکرات هسته‌ای تأثیرات منفی و مخربی داشته باشد. در واقع اظهارات «هشام ملهم» منعکس‌کننده دیدگاه و نظرات بسیاری از کشورهای منطقه بود.
■ رویکرد دولت آمریکا در قبال سوریه و تشویش و ناآرامی کشورهای عربی از این موضوع ■
در اینجا ما دوباره با یک معضل دشوار روبرو می‌شویم. اکراه دولت آمریکا در برخورد و مقابله با حکومت بشار اسد، به‌ویژه اگر این امر به دلیل توجه دولت آمریکا به نگرانی‌های ایران صورت گرفته باشد، به طور قطع موجب تشویش و ناآرامی متحدان عرب ما در منطقه می‌شود. در حال حاضر عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی و دیگر کشورهای عربی به شدت نگران‌اند که انعقاد و دستیابی به هرگونه توافق هسته‌ای با ایران به ضرر آنها تمام شود، از طرفی نیز می‌توان به وضوح مشاهده کرد که تمامی این کشورها از احتمال بهبود روابط آمریکا با ایران آشفته و نگران هستند. اگر بهبود روابط آمریکا با ایران به تغییر موضع ایران در منطقه بینجامد به طور قطع سودمند خواهد بود. اما متأسفانه به نظر می‌رسد که ایران چنین قصدی ندارد و نشانه‌های چندانی در این مورد نیز دیده نمی‌شود. برعکس، به نظر می‌رسد که ایران قصد دارد از طریق اعمال نفوذ و قدرت آشکار خود در چهار پایتخت عربی یعنی بغداد، دمشق، بیروت و صنعا توازن قدرت در منطقه را به نفع خود تغییر دهد. چنین دستاوردهایی از سوی ایران میزان شک و تردید متحدان سنی را نسبت به ما افزایش خواهد داد و در نهایت نیز شکست گروه تروریستی داعش تنها برای کشورهای عربی و سنی منطقه پراهمیت و مهم خواهد بود.
■ تنها کشورهای عربی منطقه می‌توانند با گروه تروریستی داعش مقابله کنند ■
به عبارت ساده، تنها کشورهای سنی منطقه، رهبران، قبایل و جوامع این کشورها هستند که می‌توانند گروه تروریستی داعش را از اعتبار انداخته و با آن مقابله کنند. ما قادر به انجام این کار نیستیم. ایران و نیروهای نظامی شیعه این کشور نیز قادر به انجام چنین کاری نیستند. اگر حکومت بشار اسد مجاز است تا بدون هیچ‌گونه تنبیه و مجازاتی میزان حملات خود به گروه‌های مخالف سوری را افزایش دهد، آن هم بدون آنکه حمایت قابل‌توجهی از این گروه‌های مخالف به عمل آید؛ بنابراین ما کشورهای سنی و عربی منطقه را از دست خواهیم داد. بدتر آنکه ممکن است ما با شرایط دشوار و پیچیده‌تری روبرو شویم که در آن گروه تروریستی داعش اینبار به عنوان حامی و محافظ کشورهای سنی منطقه وارد میدان شود.
■ عدم تحقق وعده آمریکا برای آموزش و تجهیز مخالفان سوری ■
بنابراین ما با گزینه‌های بسیار بدی روبرو شده‌ایم. دولت آمریکا از تلاش برای آموزش و تجهیز ۵ هزار نیروی مخالف در عربستان‌سعودی و سایر نقاط دیگر خبر داد، اما تحقق این امر در گرو تصویب و دریافت بودجه از سوی کنگره آمریکا است و این در شرایطی است که روند بررسی دقیق این طرح نیز هنوز آغاز نشده است. این در حالی است که حتی افزایش چشمگیر برنامه نظامی پنهانی سازمان سیا نیز با محدودیت‌هایی روبروست و اخیراً بسیاری از نیروهای تجهیز شده توسط این سازمان مورد هجوم و حملات نیروهای جبهه‌النصره قرار گرفتند و در این میان بسیاری از تسلیحات و تجهیزات نظامی یا به طور کامل از دست رفته و یا اینکه به دست نیروها و گروه‌های مرتبط با القاعده افتاده است. باید اذعان کرد که مسیر پیش‌روی ما در سوریه مسیری به واقع بدبینانه است و این خطر وجود دارد که ما متحدان عربی و سنی خود را در منطقه از دست بدهیم.
■ ایجاد منطقه حائل در امتداد مرزهای سوریه و ترکیه می‌تواند راهگشا باشد ■
شاید زمان آن فرا رسیده باشد که دولت اوباما موضع خود در ایجاد یک منطقه حائل برای گروه‌های مخالف حکومت سوریه در امتداد مرزهای سوریه و ترکیه را مورد تجدید نظر قرار دهد. ما می‌توانیم یک منطقه حائل را در امتداد این مرزها ایجاد کرده و اعلام کنیم در صورتی که هواپیماهای دولت سوریه در فاصله ۷۵ مایلی این مرزها پرواز کرده و یا دیده شوند مورد هدف سیستم‌های دفاع هوایی موشکی قرار خواهند گرفت که از سوی نیروهای ناتو در امتداد این مرزها مستقر شده‌اند. این منطقه حائل می‌تواند بسیاری از نیازها را برآورده سازد. از دیدگاه سیاسی می‌توان گفت که چنین حائلی می‌تواند منطقه‌ای از خاک سوریه را در اختیار گروه‌های مخالف سوری قرار دهد که در آن بتوانند به سازمان‌دهی نیروهای خود، یکپارچه‌سازی آنها و همچنین غلبه بر اختلافات موجود بپردازند. از دیدگاه نظامی نیز باید اذعان کرد که چنین منطقه حائلی، یک پایگاه نظامی به منظور آموزش نیروها را در خاک سوریه فراهم خواهد آورد و به نیروهای حاضر در آنجا نیز مشروعیت بیشتری خواهد بخشید. از نقطه‌نظر انسانی نیز باید گفت که چنین منطقه‌ای پناهگاه امنی را برای مهاجرین سوری که از ورود به کشورهای ترکیه، اردن و لبنان منع شده‌اند فراهم خواهد آورد.
■ همکاری سایر کشورهای منطقه برای حل بحران سوریه ■
در عوض ایجاد چنین منطقه حائلی، می‌توان از ترکیه درخواست کنیم در مبارزه با گروه تروریستی داعش با ما همکاری فعالانه‌ای را آغاز نماید و اجازه دهد تا از پایگاه‌های نظامی این کشور به منظور جنگ با داعش استفاده نماییم. همچنین می‌توانیم از کشورهای عربستان‌سعودی، امارات متحده عربی و قطر بخواهیم که نیازها و مایحتاج ضروری پناهندگان را تأمین کرده و با ما در آموزش نظامی در منطقه حائل همکاری کنند. به طور قطع ایران، روسیه و دولت بشار اسد با چنین گزینه‌ای موافق نخواهند بود و تلاش خواهند کرد تا هزینه‌های ادامه چنین طرحی را افزایش دهند. اما از سوی دیگر گزینه‌های پیش‌روی آنها نیز چندان عالی نخواهد بود. آیا بشار اسد واقعاً تمایل دارد تا هواپیماهای خود را از دست دهد؟ در مورد ایران و روسیه نیز باید گفت که احتمال افزایش هزینه‌ها، این دو کشور را در نهایت به سوی یک راه حل سیاسی برای حل بحران سوریه سوق خواهد داد. هیچ گزینه‌ای بدون هزینه نیست. اما مسیر و رویکرد فعلی ما کمک چندانی به سوریه نخواهد کرد و در واقع ممکن است اهداف ما علیه دولت اسلامی (داعش) را نیز تضعیف نماید.
منبع: اشراف