در سفر خبرنگار روزنامه خراسان به بندرعباس فرصتي دست داد تا با ناخدا دوم رحيميان فرمانده ناوشکن جماران که از جمله افسران شجاع و کارکشته ارتش بوده و سال ها در ناوشکن هاي مختلف نيروي دريايي به عنوان فرمانده خدمت کرده است به گفت وگو بنشينيم. اين مصاحبه پس از بازديد يک ساعته از تمام قسمت هاي ناوشکن ايراني جماران انجام شد.
قرار بود ناوشکن جماران در قالب ناوگروه سي و دوم نيروي دريايي ارتش نيمه هاي آبان به ماموريت خليج عدن برود و براي همين همه نيروها در حال آماده کردن تجهيزات بودند. خود ناخدا هم در حين مصاحبه با ما مجبور بود هم به تلفن همراهش جواب دهد و هم در مواردي فهرست ها و نامه هايي را که برايش مي آوردند امضا کند.
اما روي خوش ناخدا رحيميان و فرصتي که شايد ديگر نصيب ما نشود باعث ادامه اين گفت وگو تا پايان شد.
ناخدا رحيميان از يکي از کويري ترين مناطق ايران يعني يزد آمده است و خودش مي گفت در يزد با وجود نداشتن ساحل يا دريا علاقه به نيروي دريايي زياد است. فرمانده ناوشکن جماران با تعريف از سيستم هاي ايراني نصب شده روي آن تصريح کرد که اين سيستم ها چندين بار به روز شده و گاهي تا نسخه هاي 4و 5 آن ها نيز در حال نصب روي جماران است.
ناخدا براي ساخت ناوشکن بالگرد بر ايراني چه نيازي احساس شد که به سمت ساخت جماران رفتيم؟
شما مي دانيد که صنايع نظامي و جنگ ها علاوه بر تبعات شومي که دارند تجربيات و مسائلي پيش آوردند که باعث پيشرفت علوم در دنيا شده است. خيلي از سيستم ها ابتدا به صورت نظامي ايجاد شد و بعدها به مسائل غير نظامي تعميم يافت از سوي ديگر اين را هم قبول داريم که هر سامانه اي نياز دارد که هميشه خود را به روز کند.
اين به روز رساني در بحث نظامي با توجه به رقابتي که کشورها با هم دارند هميشه وجود دارد و سرعت آن نيز نسبت به خيلي از صنايع ديگر بالاتر است. در بعد دريايي ما پيشرفت هاي خيلي زيادي در دهه هاي گذشته در دنيا داشتيم و در بحث نظامي هم سرعت رشد کشورها بسيار بالاست اما بعد از انقلاب با تحريم ها به ويژه در حوزه نظامي و جنگ تحميلي مواجه شديم و زماني هم که جنگ تمام شد، خيلي از امکانات مصرفي ما نيز تمام يا فرسوده شدند در نتيجه در دهه 70ذهن ها به سمت ساخت تجهيزات رسيد که در مواردي هم خوب نتيجه گرفتند.
در زمينه ساخت ناو ما قبل از جماران چند ناوچه مسافري ساختيم اما هيچ وقت وارد بحث ساخت ناوهاي نظامي نشده بوديم. شايد احساس مي کردند سد عظيمي است و واقعا هم ما فکر مي کرديم ساخت يک ناوشکن بسيار سخت است که با تدابير فرمانده کل قوا در سال 76 که گفتند برويد به سمت ناوشکن هاي بزرگ که قابليت هاي روز داشته باشد نيروي دريايي شروع به ساخت کرد.
اول هم نمي دانستند که چگونه کار کنند. استفاده از نقشه هاي موجود باعث شد زمان ساخت نسبت به عرف جهاني افزايش يابد. ما در حالي شروع کرديم که چيزي نمي دانستيم و هيچ چيزي هم به ما نمي دادند. حتي هندوستان هم در دهه 90 اولين ناوشکن خود را با کمک روسيه ساخت اما در زمان به آب اندازي آن، ناوشکن برگشت و شناور نشد چون محاسبات پيچيده اي براي نگه داشتن تعادل يک سازه دريايي نياز است و شما مي دانيد وقتي يک کشتي برگردد ديگر به درد نمي خورد.
در هر صورت ناوشکن جماران اولين تجربه ما بود. ممکن است خيلي ها در داخل يا خارج بگويند الان آمريکا در حال ساخت ناو هواپيمابر در تناژ بالاست و شما تازه جماران را ساخته ايد اما اين برمي گردد به اين نکته که رهبري در روز بهره برداري فرمودند مبني بر اين که «تجربه گران بهاي جماران مي تواند سرآغاز مبارکي باشد» زيرا ما با نداشتن تخصص، تجربه و امکانات اين ناوشکن را ساختيم. مطمئنا نياز به گذر زمان داريم و سازه هاي بعدي بهتر خواهد بود.
خبرداريد که جماران 88 تا جماران 93که شما تحويل گرفتيد چه تغيير و تحولي داشته است ؟
بله با توجه به پيشرفت فناوري ها در سطح جهاني، اين تحول در جماران نيز لحاظ شده و در اين 5 سال با پيشرفت ها در جهان همراه هستيم و سيستم هاي جماران نيز پيشرفت خوبي داشته اند. خيلي از تجهيزات ما نه تنها اولين تجربه نيروي دريايي که اولين تجربه صنايع کل کشور بوده است به ويژه در حوزه جنگ هاي الکترونيک يا رادارها که ساخت خودمان است اما همين ها نيز چندين بار به روز شده به شکلي که باورکردني نيست.
به عنوان مثال ما رادار هوايي عصر را که در اختيار تعداد معدودي از کشورهاست خودمان توليد کرديم يا در سيستم جنگال ما ورژن هاي جديدي نصب شده که در اين 5 سال کار توسط کارشناسان نداجا و يا متخصصان داخلي اشکال يابي و اصلاح شده است و الان در برخي تجهيزات به ورژنهاي 4و5 هم رسيده است.
بله در تسليحات هم چنين بوده است و سامانه هاي موشکي ما پيشرفت خوبي را شاهد بوده اند. در حوزه پدافند ناوشکن هم که شامل پدافند نقطه اي براي مقابله با سلاح هاي سبک است و ديوار آتش در اطراف ناوشکن ايجاد مي کند که دقت هواپيما را براي بمباران از بين مي برد. در بحث پدافند دور برد نيز موشک هايي که الان نصب شده است هم به لحاظ دقت و هم در زمينه برد، نسبت به سلاح هاي 5 سال پيش کاملا تفاوت دارد.
الان موشکي که نصب شده است هم در برد و هم دقت بسيار پيشرفته تر است. اساس کار ما به روزرساني است و اگر شما اين کار را نکنيد، سيستم هاي گذشته به درد نمي خورد چون دشمن در حال به روز کردن خود بوده و همه در صحنه جنگ تلاش دارند تا فناوري خود را بالا ببرند تا دشمن نتواند اشرافيت داشته باشد. اگر ما پويايي نداشته باشيم هرچه بسازيم ضد آن را خواهند ساخت.
با ناوهاي ديگري هم به ماموريت هاي بلند مدت رفته ايد؟
بله من چندين بار به خليج عدن رفته ام.
جماران در اين سال ها چند بار ماموريت دور بُرد داشته است؟
ماموريت هاي راه دور جماران شامل 2 ماموريت است که به خليج عدن و درياي سرخ رفته و الان هم در حال آماده شدن براي ماموريت دوربرد ديگري است.
تست هاي رادار عصر روي ناو شکن جماران جواب داده است؟
هم اکنون در حال تست ورژن هاي جديد اين رادار هستيم که جواب خوبي هم داده است و اين در راستاي همان به روز کردن سيستم هاست که بايد هميشه باشد. خدا را شکر تا اين لحظه موفق بوده ايم و براي ماموريت خليج عدن از ناوشکن جماران استفاده خواهد شد.
شما به عنوان يک کارشناس، بازتاب جماران به عنوان يک ناوشکن ساخت ايران در منطقه و فرامنطقه را چطور ارزيابي مي کنيد؟
در واقع يکي از ماموريت هاي اصلي که نيروهاي دريايي در سراسر دنيا انجام مي دهند به اصطلاح فلگ شو يا نمايش پرچم است که يک عمليات مهم در يگان هاي نظامي محسوب مي شود. مثلا در سال هايي که بوش رييس جمهور آمريکا بود اعلام مي کرد 2 ناو هواپيمابر به خليج فارس اعزام کرده که بازتاب زيادي در منطقه داشت و حتي در عوام تاثير داشت، البته قرار نبود جنگ شود اما خودش نوعي نمايش پرچم به شمار مي رود که موضوع مهمي است. مهم ترين انگيزه نمايش پرچم، اعلام حضور است.
وقتي يک ناوشکن ايراني در اقيانوس اطلس يا اقيانوس آرام گشت زني مي کند، رفتن به آنجا چند نتيجه دارد، يکي اين که نشان دهنده توانمندي آن کشور است که مي تواند يگان هايي داشته باشد که اين ماموريت هاي خطير را انجام مي دهند چون دريا برخلاف خشکي محدوديت ندارد و غير از آب هاي سرزميني بسيار کوچکي که وجود دارد، دريا متعلق به کشور خاصي نيست و هر کشوري که توانايي بيشتري داشته باشد مي تواند در درياها حضور قوي تري داشته باشد.
از طرف ديگر بيش از 95درصد تجارت دنيا در درياست و کشتي هاي ايران نيز در بيشتر نقاط دنيا در حال حرکت هستند در اين حالت اگر کشتي شما مورد تعرض قرار گيرد و شما نتوانيد دفاع کنيد يا بايد هزينه زيادي براي حفاظت از آن به کشورهاي ديگر بپردازيد يا قبول کنيد کشتي شما را با سرمايه هايي که دارد بدزدند و کار ديگري نمي توان کرد. وقتي شما آنجا باشيد در واقع حفاظت از منافع خود کرده ايد.همچنين اگر شما در دريا فعال نباشيد مثل سده هاي اخير، کسان ديگري مي آيند و اعمال قدرت مي کنند.
در مورد بازتاب جماران نيز وقتي که به آب هاي آزاد مي رويم، سيستم هاي اطلاعاتي ما همه ناوها و شناورهاي کشورهاي ديگر را رصد مي کنند و تغييرات سلاح ها و تجهيزات آن را مورد تجزيه و تحليل قرار مي دهند، اين موضوع در مورد کشورهاي ديگر نسبت به ما هم وجود دارد و خارجي ها نيز وقتي ناوشکن جماران را به عنوان يک ناوشکن تمام ايراني مي بينند و سختي هاي ساخت آن را نيز مي دانند تاثيرات بزرگتري دارد و به مراتب از موضوع نمايش پرچم مهم تر است.
آيا قرار است جماران ماموريت هاي بلندتري داشته باشد ؟ و آيا اين توانايي را جماران دارد؟
همه دريا مثل هم است و تفاوت زيادي ندارد، تنها زمان بيشتري دارد که جماران تا 3 ماه هم در دريا مداومت داشته و مطمئنا مي تواند به ماموريت هاي بلند تر برود. البته اين موضوع به تشخيص سلسله مراتب بالاتر بستگي دارد که الان تشخيص داده اند به خليج عدن و درياي سرخ برويم، هرچند احتمال دارد در همان ماموريت بگويند که به سمت جاي ديگري برويم؛ هيچ چيز قطعي نيست و به شرايط بستگي دارد.
تاکنون ناوشکن جماران برنامه اي براي تمرين هاي مشترک با کشورهاي ديگر داشته يا خواهد داشت؟
بله آخرين نمونه، رزمايش مشترکي با چيني ها بود که جماران به عنوان ناو سرفرماندهي اين تمرين مشترک را انجام داد و در گذشته نيز با کشورهاي عمان و پاکستان رزمايش مشترک دريايي داشتيم.
شما گفتيد چندين بار به خليج عدن رفتيد خاطره اي در برخورد با کشورهاي دوست يا غير دوست داشته ايد؟
بنده تاکنون با رژيم صهيونيستي برخوردي نداشتم اما با آمريکايي ها بسيار زياد برخورد داشتيم. ۲ سال قبل در همين ناوشکن جماران تمريني داشتيم و به عنوان فرمانده جماران به خليج عدن رفتيم. 2 ناو آمريکايي که يکي از آن ها کشتي تحقيقاتي "ايست" و ديگري ناوشکن نوع آلبورگ بود در منطقه شمال شرق مسقط ،پايتخت عمان در درياي عربي، حضور داشتند، هنگام اذان ظهر بود که رفتيم ببينيم چه خبر است. ناوشکن آلبورگ که از انواع جديد به حساب مي آمد، ناو تحقيقاتي را اسکورت مي کرد و ما در رادار خود آن ها را رديابي کرديم.
به افرادم گفتم با حداکثر سرعت به سمت آن ها برويم البته کشتي تحقيقاتي سلاح خاصي نداشت اما به محض ديدن ما شروع به حرکت کرد و ناوشکني که در اطراف او گشت مي زد راه خود را به سمت ما کج کرد و مستقيم به طرف ما آمد. اين را هم بگويم که در دريا براي حفظ ايمني، شناورها نبايد کمتر از 3 کيلومتر به هم نزديک شد اما ناوشکن آمريکايي جلوي ما پيچيد تا ما به ناو تحقيقاتي نرسيم.
من هم به بچه ها گفتم اصلا ناوشکن آمريکايي را ناديده بگيريد و مستقيم برويد، در بي سيم هم هيچ گفت وگويي نکرديم و سکوت راديويي داشتيم. در حال رفتن بوديم و فاصله به 500 يارد رسيد که ناوشکن آمريکايي چند بار جلوي ما پيچيد، ما هم انگار نه انگار که او را ديده ايم و به نزديکي ناو تحقيقاتي رسيديم و به گرفتن فيلم و عکس پرداختيم که بفهميم دقيقا چه مي کنند.
در مرحله بعد به فاصله 50 متري ناو تحقيقاتي رسيديم که بسيار نزديک است. جالب اين بود ناوشکن آن ها کنار کشيد و ناو تحقيقاتي هم بعد از اين شرايط جمع کرد و به سمت بندر فوجيره عقب نشست. من هم گفته بودم اگر ناو آمريکايي صدا کرد اصلا جواب ندهيد و شتر ديدي نديدي، که آن ها هم اصلا صدا نکردند.
در زمينه دزدان دريايي چه فعاليتي داشتيد ؟
البته اين موارد زياد بوده و الان طبيعي شده است و هفته اي يک يا دو مورد يا ماهي چند مورد داريم مثلا 2 سال قبل در ناوشکن البرز بودم که موردي را کشتي اعلام و درخواست کمک کرد. محدوده آن ها تقريبا بالاي راس الحد بود و به کشتي مورد حمله قرار گرفته گفتيم به سرعت سمت ما بيايد ، 4 قايق او را محاصره کردند و در حال تيراندازي به او بودند، ما هم سريع به سمت آن ها رفتيم و وقتي رسيديم قايق هاي دزدان رفتند چون در کشتي تجاري هيچ فردمسلحي وجود ندارد و اين کار غير قانوني است.
منبع: ويژه نامه عرشه اقتدار روزنامه خراسان