به گزارش گروه اجتماعی مشرق، دولت يک کشور، هميشه يکي از ارکان اصلي در تمامي موارد است. زيرا بيشتر از هر بخش ديگري در کشور نقش اجرايي داشته و وظيفه سنگيني در اين راستا به عهده دارد. کارهايي مانند تصحيح يک فرهنگ نادرست يا تغيير عادات نامناسبي که در يک منطقه به وجود مي آيد بخش اعظمي از سختي هايش متوجه دولتي است که بر مردم آن منطقه نظارت دارد.
به همين دليل هميشه ميزان حساسيت کار در اين زمينه بالاتر است. مواردي مانند رفتار مردم يک کشور در جهان مجازي، يکي از اين مواردي است که باعث مي شود تصميم گيري دراين راستا کمي سخت تر از بقيه موارد شود و اين امکان وجود نداشته باشد که بتوان يک رفتار يا شيوه ثابت در اين مورد را به کار گرفته و به اجرا درآورد.
ممکن است با توجه به جريان هاي پيش آمده لازم شود تا يک سري از سياست‌هاي رفتاري تغيير پيدا کنند يا دسترسي هايي که در گذشته وجود داشته محدود شود. اين ماجرا بارها در کشور ما مشاهده شده است و هميشه شنيده ايم که اعتراض هايي در رابطه با محدوديت هايي که در جهان مجازي براي کاربران کشورمان وجود دارد، انجام گرفته است.
بسياري از مردم اين تصور را دارند که اين مشکلات تنها به کاربران ايراني و مردم کشور ما خلاصه مي شود، در حالي که بايد گفت ما يکي از کشورهايي هستيم که در حال حاضر به صورت آگاهانه در اين زمينه رفتار مي کنيم و ممکن است که در گذشته به دليل يک سري مشکلات برخي از تصميم گيري هايي که در اين رابطه انجام گرفته، تا حدودي نادرست بوده اند اما خوشبختانه در شرايط فعلي بيشتر مشکلات قبلي در حال اصلاح شدن مي باشند.
خودمان هم با رفتارهاي نادرستي که در چند وقت قبل انجام داديم و آن ها را به دفعات هم تکرار کرديم نشان داديم که نياز به کنترل و تا حدودي محدوديت داريم. درست است که نبايد به خاطر عده اي کاربر اينترنتي خاص که رفتار نادرستي دارند، تمامي کاربران را محدود کرد اما بايد به اين مورد هم توجه داشته باشيم که در بعضي از مواقع ضربه اي که از نظر خراب شدن شخصيت اجتماعي به خاطر رفتار نادرست برخي از کاربران به فرهنگ و وجهه مردم يک کشور زده مي شود، ضربه اي است که به سختي مي توان آثار آن را کمرنگ کرد.
بحث فيلترينگ موضوع مطرح شده در بيشتر کشورهاست و تنها به کشور ما مربوط نمي شود. بارها در مورد مشکلاتي که در رابطه با مقوله فيلترينگ کشور وجود داشته انتقاداتي را مطرح کرده ايم. در موضوع ويژه اين هفته قصد داريم تا نگاهي به اوضاع فيلترينگ در ايران و ديگر کشورهاي جهان داشته باشيم و مقوله فيلترينگ هوشمند را هم مورد بررسي قرار دهيم تا روند رو به بهبودي که وجود دارد، به شکل بهتري به چشم آيد.
چرا فيلترينگ لازم است؟
در حال حاضر همه مي توانند به سادگي از طريق رايانه هاي شخصي، تبلت و حتي تلفن هاي همراه هوشمند خود به دنياي بزرگ اينترنت وارد شده و به تبادل اطلاعات با ديگران بپردازند. اما هميشه شنيده ايم که اينترنت مانند يک چاقو يا تيغ دو لبه است که همان طوري که کلي مزايا و ويژگي هاي مثبت دارد، ممکن است باعث ايجاد آسيب و صدمه هم به کاربران يا مردم يک کشور شود.
حتي در بعضي از موارد با اطمينان مي توان گفت که اينترنت نه تنها قادر است به انسان ضربه وارد کند بلکه بسيار ساده تر از چيزي که فکر کنيم مي تواند به عاملي براي انحطاط ما تبديل شود. با توجه به اين که به هيچ عنوان نمي توان مانع از نشر و بارگذاري مطالبي که بر خلاف عرف و اخلاق جامعه است شد، تدوين گران و تصميم گيران قوانين اينترنتي در هر کشوري، سعي بر اين دارند تا با محدود کردن دسترسي کاربران، محتواي نامناسبي که وجود دارد را از ديد خارج کنند.
به عنوان نمونه تمامي کشورهاي جهان به صورت متفق القول خواستار عدم دسترسي کودکان به سايت هاي غير اخلاقي هستند و سعي مي کنند از شيوه هاي مختلفي نظير راه هاي سخت افزاري و نرم افزاري براي پيشگيري از دسترسي کودکان به اين سايت ها اقدام کنند.
به همين دليل بايد به اين اطمينان رسيد که فيلترينگ يک امکان ضروري در بسياري از کشورهاست و در حال حاضر تعداد کشورهايي که اينترنت را بدون فيلتر عرضه مي کنند، بسيار انگشت شمار است. اين فيلتر سازي ها در تمامي زمينه هاي سياسي، اجتماعي، امنيتي و ابزارهاي اينترنتي به صورت گزينشي و با توجه به صلاحديد هر اجتماع خاص انجام مي‌شود. در ادامه نگاهي به ديگر کشورها در اين زمينه خواهيم داشت و فيلترينگ را در ديگر مناطق بررسي خواهيم کرد.
کره جنوبي
همان گونه که بارها گفته ايم و حتما شما هم مي دانيد، کره جنوبي پيشرفته‌ترين کشور جهان از نظر دسترسي به اينترنت پر سرعت است و تعداد کاربران اينترنتي اين کشور بسيار زياد مي باشد. مسلما دسترسي به اينترنت پر سرعت هم مزايا و معايب خاص خودش را دارد و مي تواند در کنار منافع زيادي که دارد، تهديداتي را هم براي شما داشته باشد.
کره جنوبي چند سالي است که متصل ترين کشور جهان به اينترنت شناخته شده است، در اين کشور بيش از 90 درصد خانه هاي آن به اينترنت متصل هستند ولي از سال 2001 که روند رو به پيشرفت در اين کشور مشاهده شد قوانيني در جهت کنترل محتواي اينترنت هم براي کاربران اين کشور وضع شد. براساس تصميم گيري دولت اين کشور، دسترسي به اينترنت براي گروه هاي مختلف جامعه محدود شدو در کره جنوبي، شرکت هاي فراهم کننده اينترنتي ISPها ملزم به مسدود سازي دسترسي به سايت هاي غير اخلاقي و تهديد کننده امنيت ملي هستند.
براساس همين قانون بايد روي رايانه هايي که در مدارس و کتابخانه ها وجود دارد، نرم افزارهايي نصب شود تا دسترسي به اينترنت براي کاربران مسدود شود. اين کشور تمامي دسترسي هاي جوانان به سايت هاي غير اخلاقي را نيز مسدود کرده است.
هنــــــــــد و چين
با توجه به اين که اين دو کشور داراي جمعيت بسيار زيادي هستند و بخش اعظمي از کاربران اينترنتي جهان در اين دو منطقه قرار دارند، هر گونه تصميم گيري که توسط دولت هاي آن ها انجام گيرد، نقش اساسي در وضعيت مالي و مجازي شرکت هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي خواهد داشت.
هند يکي از پر جمعيت‌ترين کشورهايي است که بيشترين وب سايت هاي خبري در آسيا را دارد و در سال 2014 چيزي در حدود 15 درصد از جمعيت اين کشور جزو کاربران اينترنتي اش بوده اند. در هند بر اساس سياست هايي که کشور اتخاذ کرده، دسترسي به وب سايت هاي غير اخلاقي، نژاد پرستي، شرط بندي و سوء استفاده از کودکان مسدود شده است.
در مورد چين هم بايد گفت 46 درصد از جمعيت اين کشور در اين سال کاربر اينترنتي بوده اند و چين با داشتن بيشترين تعداد کاربران اينترنتي در جهان، محدود کننده‌ترين قوانين استفاده از شبکه جهاني اينترنت را داشته و براي کاربران خود به شيوه اي سخت گيرانه اين قوانين را اعمال مي کند. فيلترينگ اينترنت در چين تحت گستره متنوعي از قوانين و مقررات صورت مي‌گيرد.
در همين راستا پروژه‌اي با عنوان "سپر طلايي" وجود دارد که چيزي معادل با همان ديوار آتش بزرگ در چين مي‌باشد. اين پروژه به منظور سانسور و نظارت به شکل مستقيم است که توسط وزارت امنيت عمومي دولت جمهوري خلق چين به اجرا در مي آيد. اين پروژه در سال 1998 ميلادي کليد خورد و بعد از گذشت 5 سال در نوامبر 2003 به مرحله اجرا در آمد. در حال حاضر چيزي بيش از 2 ميليون نفر، جمعيتي بيش از تعداد اعضايي که ارتش آزادي بخش چين را تشکيل مي دادند، براي کنترل و نظارت بر شبکه هاي اجتماعي با دولت چين همکاري مي کنند.
اما تصوري که ديگر جهانيان از اين کشور دارند به اين صورت است که در حال حاضر دولت چين، بزرگ ترين دشمن اينترنت در جهان است. ديوار آتش بزرگ اين کشور که پروژه اي بسيار جدي و بزرگ است، گسترده ترين سيستم سانسور آنلاين جهان است. اين پروژه تنها از نرم افزارها و سخت افزارهاي پيچيده و چند لايه تشکيل نشده، بلکه يک نيروي عظيم انساني و تصميم گيرنده هاي مهم دولتي در پشت آن قرار دارند که دسترسي به سرويس هاي آنلاين و شبکه هاي اجتماعي را به شکل بازگشت ناپذيري مسدود مي کنند.
از جمله نمونه هايي که دولت چين حساسيت زيادي روي آن دارد، مي توان به مستقل شدن تايوان و تبت اشاره کرد. خشونت پليس، واقعه تاريخي ميدان " تيانمن" در سال 1989، وب سايت هاي بي بي سي و حتي ويکي پديا در دوره هاي خاص مورد خشم دولت چين قرار گرفته و فيلتر شده اند. علاوه بر اين موارد چين شيوه خاصي از فيلترينگ را در وب سايت گوگل اعمال مي کند. همين چند روز پيش اعلام شد که فايروال بزرگ چين، سرويس جي ميل در اين کشور را مسدود کرده است و تنها راه استفاده از اين سرويس در چين، " وي پي ان" مي باشد.
در حال حاضر سازماني تحت عنوان GreatFire.org عليه سانسور در چين فعاليت مي کند و در بيانيه اي اعلام کرده است که کاربران چيني از روز جمعه هفته پيش به بعد نتوانسته اند از سرويس ايميل گوگل خود استفاده کنند. قبل از اين کاربران اينترنت قادر بودند که از طريق پروتکل هايي مانند SMTP، IMAP، POP3 و همچنين اپليکيشن هايي مانند ايميل آيفون و آتلوک مايکروسافت ايميل خود را باز کرده و به محتواي آن دسترسي داشته باشند اما از روز جمعه گذشته دسترسي به صورت کلي مسدود شده است.
سخنگوي وزارت خارجه اين کشور در اين رابطه اظهار کرده که هيچ خبري در رابطه با فيلتر شدن جي ميل ندارد. بيشتر مردم چين از سرويس VPN براي دور زدن فايروال بزرگ چين استفاده مي کنند و تنها در هفته گذشته به دليل مسدود شدن جي ميل تعداد استفاده کنندگان VPN در اين کشور بيش از 10 برابر شده است.
در حال حاضر هم شرکت گوگل بنا به تقاضاي مقام هاي چين از ارائه برخي وب سايت ها در نتايج موتور جست وجوي خود براي کاربران چيني خودداري مي کند، به اين ترتيب اگر شما در چين به جست وجوي واژه اي خاص بپردازيد ممکن است برايتان بي نتيجه يا ناممکن باشد در حالي که در مکان هاي جغرافيايي ديگر نتيجه قابل قبولي به شما نمايش داده مي شود. دقيقا به دليل همين قوانين محدود کننده زياد دولت چين، دائما بين اين کشور و شرکت گوگل دعوا برقرار است.
يک فيلترينگ زير پوستي
بارها شنيده‌ايم که کشورهاي غربي مدعي اصلي برقراري آزادي در جهان هستند. به خصوص کشورهاي اتحاديه اروپا معتقدند که دسترسي آزاد به اطلاعات و اينترنت براي همه کاربران اين کشورها وجود دارد ولي همين کشورها هم به صورت زير پوستي به مديريت اينترنت مي پردازند و به گونه اي دسترسي به سايت هاي ضد امنيت ملي و سايت هاي غير اخلاقي را براي کاربران محدود مي کنند که حتي خود کاربر هم به سختي متوجه اين ماجرا مي شود. به عنوان نمونه در فرانسه اقدامي صورت گرفته تا موتور جست و جوي بومي براي مردم اين کشور طراحي شود.
در اين موتور جست وجو، کليه نتايجي که به کاربر نشان داده مي شود دستکاري خواهد شد. اين کشور قانوني با نام LSQ را در سال 2001 به تصويب رسانده است و بر طبق اين قانون کليه ISPهاي ارائه خدمات اينترنتي، موظف خواهند بود تا فعاليت هاي اينترنت و پيام هاي پست الکترونيک مشتريان خود را حداقل به مدت 1 سال، ذخيره و نگهداري کنند.
در کشوري مانند انگليس هم دسترسي به سايت هاي نژاد پرستي، تروريستي و غير اخلاقي مسدود شده است و همچنين سازمان غير دولتي و غير انتفاعي "بنياد نظارت بر اينترنت" مسئول تهيه فهرستي از وب سايت هاي غير اخلاقي بوده و به مسدود کردن اين سايت ها مي پردازد.
و اما آمريکا
ادعاهاي آمريکا در زمينه آزادي حقوق بشر، گوش همه را کر کرده است و بايد ديد که اين کشور چه رويه اي را در زمينه نشان دادن محتواي اينترنت به مردم کشورش اتخاذ کرده است. به طور حتم آمريکا هم مستثنا از ديگران نيست و برخلاف آن چه که مردم تصور مي کنند و دولت اين کشور نشان مي دهد، دسترسي به محتواي اينترنت براي شهروندان آمريکايي هم به صورت خاص محدود مي شود.
قانون گذاران اين کشور در اقداماتي به صورت بسيار حرفه اي و نامحسوس، مانع از دسترسي برخي از گروه هاي جامعه به بخشي از محتواي اينترنت و وب سايت ها مي شوند. البته آمريکايي ها تلاش کرده اند تا با تصويب قوانين مختلف از جمله قانوني با عنوان " نزاکت ارتباطات" يا همان Communications Decencey Act، دسترسي کاربرانشان به اينترنت را محدود کنند و شايد بتوان گفت که اين آغاز کار اين کشور در زمينه جدي تر کردن مقوله فيلترينگ باشد.
همچنين کنگره اين کشور قانوني را براي مسدود کردن محتواي اينترنتي غير اخلاقي تصويب کرد و شرکت هاي عرضه کننده اينترنت مجبور شدند تا با ارائه نرم افزارهايي، اينترنت را در مبدا و يا در مقصد فيلتر کنند. اين نرم افزارها قادر هستند تا با پيدا کردن يک سري کلمه هاي خاص در آدرس يک سايت اينترنتي، به آساني دسترسي به آن وب سايت را محدود کرده و حتي در نمونه هاي پيشرفته تر، محتواي سايت را هم براي پيدا کردن کليد واژه ها و تصاوير موجود قبل از باز شدن آن بررسي کنند.
البته تمامي اين اقدامات در ظاهر براي حفظ سلامت کودکان و مراقبت از آن ها در مقابل خطرات موجود در اينترنت انجام مي گيرد اما مقامات آمريکا، به شکل نامحسوسي از اين شيوه ها براي بررسي محتواي وب سايت ها و حتي جاسوسي از کاربرانشان استفاده مي کنند. حوادث 11 سپتامبر سال 2001 هم بهانه خوبي براي مقامات اين کشور و حتي برخي از کشورهاي اروپايي شد تا در استفاده و توسعه تجهيزات اينترنتي خود کمي سخت گيرتر عمل و در زمينه توليد محتواي اينترنتي، قوانين سختي تدوين کنند که حريم شخصي و آزادي هاي کاربران را به چالش بکشد.
لايحه محافظت از کودکان در مقابل اينترنت (CIPA) هم يکي ديگر از مجموعه قوانيني است که کنگره آمريکا براي جلوگيري از دسترسي کودکان به محتواي غير اخلاقي تصويب کرده است. بر اساس اين قانون هم، مدارس و کتابخانه هاي عمومي موظف شدند تا براي انجام فعاليت هاي اينترنتي، فيلتر مربوط به سايت هاي غير اخلاقي و حتي نرم افزارهاي گفت وگوي آنلاين و شبکه هاي اجتماعي را فيلتر کنند.
ايتاليا، آلمان و کانادا
در ميان کشورهاي اروپايي، سخت گيرانه ترين قوانين مربوط به ايتالياست، سانسور و فيلتر محتواي اينترنت در اين کشور بسيار رايج است و براساس قوانيني که توسط دولت اين کشور تدوين شده، از دسترسي عموم مردم به محتواي تمامي سايت ها خبري نيست. در ايتاليا برخي از سايت هاي خاص و حتي برخي از شبکه هاي تلويزيوني فيلتر شده اند. همچنين دولت و مقامات اين کشور معتقد هستند که هر محتوايي در اينترنت که نشان دهنده فساد در دولت اين کشور باشد بايد براي مردم اين کشور فيلتر شود.
آلمان هم در دسته کشورهايي قرار مي گيرد که به فيلترينگ محتواهاي سياسي مي پردازد. به عنوان نمونه هر وب سايتي که مطلبي مبني بر نفي هولوکاست منتشر کند، توسط اين کشور فيلتر خواهد شد. البته فيلترينگ در زمينه دسترسي به وب سايت هاي غير اخلاقي هم در اين کشور وجود دارد.
از اروپا که خارج شويم، بد نيست نگاهي هم به کانادا داشته باشيم. کانادا در ميان کشورهاي برتر در زمينه دسترسي به اينترنت قرار دارد و با اين وجود دسترسي به وب سايت‌ها و محتواي اينترنتي که با تروريسم مرتبط باشد در اين کشور مسدود خواهد شد. بعد از اتفاقي که در 11 سپتامبر افتاد، تمامي اين قوانين بسيار محکم‌تر شدند و کليه ISPها موظف شدند تا به ثبت اطلاعات تمامي فعاليت هاي اينترنتي کاربران از 6 ماه گذشته تا تاريخ فعلي بپردازند.
ايران و فيلترينگ هوشمند
در کشور ما به تازگي بحث جديدي با عنوان فيلترينگ هوشمند مطرح شده است تا محتواي نامناسب اينترنت، به شکل درستي فيلتر شود و دسترسي کلي به وب سايت ها محدود نشود. خوشبختانه اين بار فاصله حرف تا عمل براي اجراي پروژه فيلترينگ هوشمند، بسيار کم بود و اين پروژه بسيار زود به فاز اجرايي خود رسيد.
در حال حاضر براساس گفته هاي وزير ارتباطات کشور در فاز اوليه اجراي اين پروژه قرار گرفته ايم و اين پروژه با تست روي شبکه اجتماعي اينستاگرام، کار خود را آغاز کرده است. چندي قبل هم برنامه اينستاگرام به کاربران خود پيغام داد که قرار است در چند روز آينده تغييراتي در اين شبکه به وجود آيد اما به نظر مي رسد آن چه که از سوي خود اينستاگرام اتفاق افتاده است با آن چه که کاربران ايراني اين شبکه در چند روز گذشته تجربه کرده اند کمي تفاوت داشته است.
اينستاگرام صفحاتي که به نظر مي رسيد هرزنامه باشند را از ليست کاربران اين شبکه اجتماعي حذف کرد که در اين ميان تعدادي صفحات پر مخاطب و تبليغاتي هم حذف شدند. قبلا هم اعلام کرده بوديم که با اخطار قوه قضاييه درباره برخي مطالب منتشر شده در شبکه هاي اجتماعي تلفن همراه، مسئله لزوم نظارت بر شبکه هاي اجتماعي موبايلي، مطرح شد و دولت تعهد داد تا هر چه سريع تر به اين وضعيت رسيدگي کند و برنامه هايي نظير وايبر، واتس اپ و اينستاگرام را در صدر ليست خود قرار داد.
خوبي ماجرا اين بار اين بود که اين برنامه ها به صورت کامل فيلتر نشدند و قرار شد که به صورت هوشمند بخش هايي از اين برنامه ها که باعث آسيب مي شوند، محدود شوند. اين رويکرد جديد نسبت به شبکه هاي اجتماعي و به طور کلي سايت هاي اينترنتي در کشور ما شايعات فيلتر شدن کامل شبکه هاي اجتماعي را تا حد زيادي کمرنگ کرد و بايد گفت که اين تصميم يکي از بهترين تصميماتي بوده که در چند سال اخير به مرحله اجرا رسيده است.
براساس تعريفي که توسط وزير ارتباطات کشور براي فيلترينگ هوشمند مطرح شده است، اين نوع فيلترينگ دسترسي به يک سايت را به طور کلي محدود نمي‌کند، بلکه تنها بخشي از محتواي سايت که به عنوان محتواي غير اخلاقي تشخيص داده شده را مسدود مي کند. حال بايد ديد که با اجراي آخرين فاز فيلترينگ هوشمند، چه تغييراتي در فضاي فيلترينگ کشور به وجود مي آيد؟ اجراي موفقيت آميز اين طرح مي‌تواند رضايت دولت و کاربران ايراني را به صورت همزمان به همراه داشته باشد.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: خراسان
به همين دليل هميشه ميزان حساسيت کار در اين زمينه بالاتر است. مواردي مانند رفتار مردم يک کشور در جهان مجازي، يکي از اين مواردي است که باعث مي شود تصميم گيري دراين راستا کمي سخت تر از بقيه موارد شود و اين امکان وجود نداشته باشد که بتوان يک رفتار يا شيوه ثابت در اين مورد را به کار گرفته و به اجرا درآورد.
ممکن است با توجه به جريان هاي پيش آمده لازم شود تا يک سري از سياست‌هاي رفتاري تغيير پيدا کنند يا دسترسي هايي که در گذشته وجود داشته محدود شود. اين ماجرا بارها در کشور ما مشاهده شده است و هميشه شنيده ايم که اعتراض هايي در رابطه با محدوديت هايي که در جهان مجازي براي کاربران کشورمان وجود دارد، انجام گرفته است.
بسياري از مردم اين تصور را دارند که اين مشکلات تنها به کاربران ايراني و مردم کشور ما خلاصه مي شود، در حالي که بايد گفت ما يکي از کشورهايي هستيم که در حال حاضر به صورت آگاهانه در اين زمينه رفتار مي کنيم و ممکن است که در گذشته به دليل يک سري مشکلات برخي از تصميم گيري هايي که در اين رابطه انجام گرفته، تا حدودي نادرست بوده اند اما خوشبختانه در شرايط فعلي بيشتر مشکلات قبلي در حال اصلاح شدن مي باشند.
خودمان هم با رفتارهاي نادرستي که در چند وقت قبل انجام داديم و آن ها را به دفعات هم تکرار کرديم نشان داديم که نياز به کنترل و تا حدودي محدوديت داريم. درست است که نبايد به خاطر عده اي کاربر اينترنتي خاص که رفتار نادرستي دارند، تمامي کاربران را محدود کرد اما بايد به اين مورد هم توجه داشته باشيم که در بعضي از مواقع ضربه اي که از نظر خراب شدن شخصيت اجتماعي به خاطر رفتار نادرست برخي از کاربران به فرهنگ و وجهه مردم يک کشور زده مي شود، ضربه اي است که به سختي مي توان آثار آن را کمرنگ کرد.
بحث فيلترينگ موضوع مطرح شده در بيشتر کشورهاست و تنها به کشور ما مربوط نمي شود. بارها در مورد مشکلاتي که در رابطه با مقوله فيلترينگ کشور وجود داشته انتقاداتي را مطرح کرده ايم. در موضوع ويژه اين هفته قصد داريم تا نگاهي به اوضاع فيلترينگ در ايران و ديگر کشورهاي جهان داشته باشيم و مقوله فيلترينگ هوشمند را هم مورد بررسي قرار دهيم تا روند رو به بهبودي که وجود دارد، به شکل بهتري به چشم آيد.
چرا فيلترينگ لازم است؟
در حال حاضر همه مي توانند به سادگي از طريق رايانه هاي شخصي، تبلت و حتي تلفن هاي همراه هوشمند خود به دنياي بزرگ اينترنت وارد شده و به تبادل اطلاعات با ديگران بپردازند. اما هميشه شنيده ايم که اينترنت مانند يک چاقو يا تيغ دو لبه است که همان طوري که کلي مزايا و ويژگي هاي مثبت دارد، ممکن است باعث ايجاد آسيب و صدمه هم به کاربران يا مردم يک کشور شود.
حتي در بعضي از موارد با اطمينان مي توان گفت که اينترنت نه تنها قادر است به انسان ضربه وارد کند بلکه بسيار ساده تر از چيزي که فکر کنيم مي تواند به عاملي براي انحطاط ما تبديل شود. با توجه به اين که به هيچ عنوان نمي توان مانع از نشر و بارگذاري مطالبي که بر خلاف عرف و اخلاق جامعه است شد، تدوين گران و تصميم گيران قوانين اينترنتي در هر کشوري، سعي بر اين دارند تا با محدود کردن دسترسي کاربران، محتواي نامناسبي که وجود دارد را از ديد خارج کنند.
به عنوان نمونه تمامي کشورهاي جهان به صورت متفق القول خواستار عدم دسترسي کودکان به سايت هاي غير اخلاقي هستند و سعي مي کنند از شيوه هاي مختلفي نظير راه هاي سخت افزاري و نرم افزاري براي پيشگيري از دسترسي کودکان به اين سايت ها اقدام کنند.
به همين دليل بايد به اين اطمينان رسيد که فيلترينگ يک امکان ضروري در بسياري از کشورهاست و در حال حاضر تعداد کشورهايي که اينترنت را بدون فيلتر عرضه مي کنند، بسيار انگشت شمار است. اين فيلتر سازي ها در تمامي زمينه هاي سياسي، اجتماعي، امنيتي و ابزارهاي اينترنتي به صورت گزينشي و با توجه به صلاحديد هر اجتماع خاص انجام مي‌شود. در ادامه نگاهي به ديگر کشورها در اين زمينه خواهيم داشت و فيلترينگ را در ديگر مناطق بررسي خواهيم کرد.
کره جنوبي
همان گونه که بارها گفته ايم و حتما شما هم مي دانيد، کره جنوبي پيشرفته‌ترين کشور جهان از نظر دسترسي به اينترنت پر سرعت است و تعداد کاربران اينترنتي اين کشور بسيار زياد مي باشد. مسلما دسترسي به اينترنت پر سرعت هم مزايا و معايب خاص خودش را دارد و مي تواند در کنار منافع زيادي که دارد، تهديداتي را هم براي شما داشته باشد.
کره جنوبي چند سالي است که متصل ترين کشور جهان به اينترنت شناخته شده است، در اين کشور بيش از 90 درصد خانه هاي آن به اينترنت متصل هستند ولي از سال 2001 که روند رو به پيشرفت در اين کشور مشاهده شد قوانيني در جهت کنترل محتواي اينترنت هم براي کاربران اين کشور وضع شد. براساس تصميم گيري دولت اين کشور، دسترسي به اينترنت براي گروه هاي مختلف جامعه محدود شدو در کره جنوبي، شرکت هاي فراهم کننده اينترنتي ISPها ملزم به مسدود سازي دسترسي به سايت هاي غير اخلاقي و تهديد کننده امنيت ملي هستند.
براساس همين قانون بايد روي رايانه هايي که در مدارس و کتابخانه ها وجود دارد، نرم افزارهايي نصب شود تا دسترسي به اينترنت براي کاربران مسدود شود. اين کشور تمامي دسترسي هاي جوانان به سايت هاي غير اخلاقي را نيز مسدود کرده است.
هنــــــــــد و چين
با توجه به اين که اين دو کشور داراي جمعيت بسيار زيادي هستند و بخش اعظمي از کاربران اينترنتي جهان در اين دو منطقه قرار دارند، هر گونه تصميم گيري که توسط دولت هاي آن ها انجام گيرد، نقش اساسي در وضعيت مالي و مجازي شرکت هاي ارائه دهنده خدمات اينترنتي خواهد داشت.
هند يکي از پر جمعيت‌ترين کشورهايي است که بيشترين وب سايت هاي خبري در آسيا را دارد و در سال 2014 چيزي در حدود 15 درصد از جمعيت اين کشور جزو کاربران اينترنتي اش بوده اند. در هند بر اساس سياست هايي که کشور اتخاذ کرده، دسترسي به وب سايت هاي غير اخلاقي، نژاد پرستي، شرط بندي و سوء استفاده از کودکان مسدود شده است.
در مورد چين هم بايد گفت 46 درصد از جمعيت اين کشور در اين سال کاربر اينترنتي بوده اند و چين با داشتن بيشترين تعداد کاربران اينترنتي در جهان، محدود کننده‌ترين قوانين استفاده از شبکه جهاني اينترنت را داشته و براي کاربران خود به شيوه اي سخت گيرانه اين قوانين را اعمال مي کند. فيلترينگ اينترنت در چين تحت گستره متنوعي از قوانين و مقررات صورت مي‌گيرد.
در همين راستا پروژه‌اي با عنوان "سپر طلايي" وجود دارد که چيزي معادل با همان ديوار آتش بزرگ در چين مي‌باشد. اين پروژه به منظور سانسور و نظارت به شکل مستقيم است که توسط وزارت امنيت عمومي دولت جمهوري خلق چين به اجرا در مي آيد. اين پروژه در سال 1998 ميلادي کليد خورد و بعد از گذشت 5 سال در نوامبر 2003 به مرحله اجرا در آمد. در حال حاضر چيزي بيش از 2 ميليون نفر، جمعيتي بيش از تعداد اعضايي که ارتش آزادي بخش چين را تشکيل مي دادند، براي کنترل و نظارت بر شبکه هاي اجتماعي با دولت چين همکاري مي کنند.
اما تصوري که ديگر جهانيان از اين کشور دارند به اين صورت است که در حال حاضر دولت چين، بزرگ ترين دشمن اينترنت در جهان است. ديوار آتش بزرگ اين کشور که پروژه اي بسيار جدي و بزرگ است، گسترده ترين سيستم سانسور آنلاين جهان است. اين پروژه تنها از نرم افزارها و سخت افزارهاي پيچيده و چند لايه تشکيل نشده، بلکه يک نيروي عظيم انساني و تصميم گيرنده هاي مهم دولتي در پشت آن قرار دارند که دسترسي به سرويس هاي آنلاين و شبکه هاي اجتماعي را به شکل بازگشت ناپذيري مسدود مي کنند.
از جمله نمونه هايي که دولت چين حساسيت زيادي روي آن دارد، مي توان به مستقل شدن تايوان و تبت اشاره کرد. خشونت پليس، واقعه تاريخي ميدان " تيانمن" در سال 1989، وب سايت هاي بي بي سي و حتي ويکي پديا در دوره هاي خاص مورد خشم دولت چين قرار گرفته و فيلتر شده اند. علاوه بر اين موارد چين شيوه خاصي از فيلترينگ را در وب سايت گوگل اعمال مي کند. همين چند روز پيش اعلام شد که فايروال بزرگ چين، سرويس جي ميل در اين کشور را مسدود کرده است و تنها راه استفاده از اين سرويس در چين، " وي پي ان" مي باشد.
در حال حاضر سازماني تحت عنوان GreatFire.org عليه سانسور در چين فعاليت مي کند و در بيانيه اي اعلام کرده است که کاربران چيني از روز جمعه هفته پيش به بعد نتوانسته اند از سرويس ايميل گوگل خود استفاده کنند. قبل از اين کاربران اينترنت قادر بودند که از طريق پروتکل هايي مانند SMTP، IMAP، POP3 و همچنين اپليکيشن هايي مانند ايميل آيفون و آتلوک مايکروسافت ايميل خود را باز کرده و به محتواي آن دسترسي داشته باشند اما از روز جمعه گذشته دسترسي به صورت کلي مسدود شده است.
سخنگوي وزارت خارجه اين کشور در اين رابطه اظهار کرده که هيچ خبري در رابطه با فيلتر شدن جي ميل ندارد. بيشتر مردم چين از سرويس VPN براي دور زدن فايروال بزرگ چين استفاده مي کنند و تنها در هفته گذشته به دليل مسدود شدن جي ميل تعداد استفاده کنندگان VPN در اين کشور بيش از 10 برابر شده است.
در حال حاضر هم شرکت گوگل بنا به تقاضاي مقام هاي چين از ارائه برخي وب سايت ها در نتايج موتور جست وجوي خود براي کاربران چيني خودداري مي کند، به اين ترتيب اگر شما در چين به جست وجوي واژه اي خاص بپردازيد ممکن است برايتان بي نتيجه يا ناممکن باشد در حالي که در مکان هاي جغرافيايي ديگر نتيجه قابل قبولي به شما نمايش داده مي شود. دقيقا به دليل همين قوانين محدود کننده زياد دولت چين، دائما بين اين کشور و شرکت گوگل دعوا برقرار است.
يک فيلترينگ زير پوستي
بارها شنيده‌ايم که کشورهاي غربي مدعي اصلي برقراري آزادي در جهان هستند. به خصوص کشورهاي اتحاديه اروپا معتقدند که دسترسي آزاد به اطلاعات و اينترنت براي همه کاربران اين کشورها وجود دارد ولي همين کشورها هم به صورت زير پوستي به مديريت اينترنت مي پردازند و به گونه اي دسترسي به سايت هاي ضد امنيت ملي و سايت هاي غير اخلاقي را براي کاربران محدود مي کنند که حتي خود کاربر هم به سختي متوجه اين ماجرا مي شود. به عنوان نمونه در فرانسه اقدامي صورت گرفته تا موتور جست و جوي بومي براي مردم اين کشور طراحي شود.
در اين موتور جست وجو، کليه نتايجي که به کاربر نشان داده مي شود دستکاري خواهد شد. اين کشور قانوني با نام LSQ را در سال 2001 به تصويب رسانده است و بر طبق اين قانون کليه ISPهاي ارائه خدمات اينترنتي، موظف خواهند بود تا فعاليت هاي اينترنت و پيام هاي پست الکترونيک مشتريان خود را حداقل به مدت 1 سال، ذخيره و نگهداري کنند.
در کشوري مانند انگليس هم دسترسي به سايت هاي نژاد پرستي، تروريستي و غير اخلاقي مسدود شده است و همچنين سازمان غير دولتي و غير انتفاعي "بنياد نظارت بر اينترنت" مسئول تهيه فهرستي از وب سايت هاي غير اخلاقي بوده و به مسدود کردن اين سايت ها مي پردازد.
و اما آمريکا
ادعاهاي آمريکا در زمينه آزادي حقوق بشر، گوش همه را کر کرده است و بايد ديد که اين کشور چه رويه اي را در زمينه نشان دادن محتواي اينترنت به مردم کشورش اتخاذ کرده است. به طور حتم آمريکا هم مستثنا از ديگران نيست و برخلاف آن چه که مردم تصور مي کنند و دولت اين کشور نشان مي دهد، دسترسي به محتواي اينترنت براي شهروندان آمريکايي هم به صورت خاص محدود مي شود.
قانون گذاران اين کشور در اقداماتي به صورت بسيار حرفه اي و نامحسوس، مانع از دسترسي برخي از گروه هاي جامعه به بخشي از محتواي اينترنت و وب سايت ها مي شوند. البته آمريکايي ها تلاش کرده اند تا با تصويب قوانين مختلف از جمله قانوني با عنوان " نزاکت ارتباطات" يا همان Communications Decencey Act، دسترسي کاربرانشان به اينترنت را محدود کنند و شايد بتوان گفت که اين آغاز کار اين کشور در زمينه جدي تر کردن مقوله فيلترينگ باشد.
همچنين کنگره اين کشور قانوني را براي مسدود کردن محتواي اينترنتي غير اخلاقي تصويب کرد و شرکت هاي عرضه کننده اينترنت مجبور شدند تا با ارائه نرم افزارهايي، اينترنت را در مبدا و يا در مقصد فيلتر کنند. اين نرم افزارها قادر هستند تا با پيدا کردن يک سري کلمه هاي خاص در آدرس يک سايت اينترنتي، به آساني دسترسي به آن وب سايت را محدود کرده و حتي در نمونه هاي پيشرفته تر، محتواي سايت را هم براي پيدا کردن کليد واژه ها و تصاوير موجود قبل از باز شدن آن بررسي کنند.
البته تمامي اين اقدامات در ظاهر براي حفظ سلامت کودکان و مراقبت از آن ها در مقابل خطرات موجود در اينترنت انجام مي گيرد اما مقامات آمريکا، به شکل نامحسوسي از اين شيوه ها براي بررسي محتواي وب سايت ها و حتي جاسوسي از کاربرانشان استفاده مي کنند. حوادث 11 سپتامبر سال 2001 هم بهانه خوبي براي مقامات اين کشور و حتي برخي از کشورهاي اروپايي شد تا در استفاده و توسعه تجهيزات اينترنتي خود کمي سخت گيرتر عمل و در زمينه توليد محتواي اينترنتي، قوانين سختي تدوين کنند که حريم شخصي و آزادي هاي کاربران را به چالش بکشد.
لايحه محافظت از کودکان در مقابل اينترنت (CIPA) هم يکي ديگر از مجموعه قوانيني است که کنگره آمريکا براي جلوگيري از دسترسي کودکان به محتواي غير اخلاقي تصويب کرده است. بر اساس اين قانون هم، مدارس و کتابخانه هاي عمومي موظف شدند تا براي انجام فعاليت هاي اينترنتي، فيلتر مربوط به سايت هاي غير اخلاقي و حتي نرم افزارهاي گفت وگوي آنلاين و شبکه هاي اجتماعي را فيلتر کنند.
ايتاليا، آلمان و کانادا
در ميان کشورهاي اروپايي، سخت گيرانه ترين قوانين مربوط به ايتالياست، سانسور و فيلتر محتواي اينترنت در اين کشور بسيار رايج است و براساس قوانيني که توسط دولت اين کشور تدوين شده، از دسترسي عموم مردم به محتواي تمامي سايت ها خبري نيست. در ايتاليا برخي از سايت هاي خاص و حتي برخي از شبکه هاي تلويزيوني فيلتر شده اند. همچنين دولت و مقامات اين کشور معتقد هستند که هر محتوايي در اينترنت که نشان دهنده فساد در دولت اين کشور باشد بايد براي مردم اين کشور فيلتر شود.
آلمان هم در دسته کشورهايي قرار مي گيرد که به فيلترينگ محتواهاي سياسي مي پردازد. به عنوان نمونه هر وب سايتي که مطلبي مبني بر نفي هولوکاست منتشر کند، توسط اين کشور فيلتر خواهد شد. البته فيلترينگ در زمينه دسترسي به وب سايت هاي غير اخلاقي هم در اين کشور وجود دارد.
از اروپا که خارج شويم، بد نيست نگاهي هم به کانادا داشته باشيم. کانادا در ميان کشورهاي برتر در زمينه دسترسي به اينترنت قرار دارد و با اين وجود دسترسي به وب سايت‌ها و محتواي اينترنتي که با تروريسم مرتبط باشد در اين کشور مسدود خواهد شد. بعد از اتفاقي که در 11 سپتامبر افتاد، تمامي اين قوانين بسيار محکم‌تر شدند و کليه ISPها موظف شدند تا به ثبت اطلاعات تمامي فعاليت هاي اينترنتي کاربران از 6 ماه گذشته تا تاريخ فعلي بپردازند.
ايران و فيلترينگ هوشمند
در کشور ما به تازگي بحث جديدي با عنوان فيلترينگ هوشمند مطرح شده است تا محتواي نامناسب اينترنت، به شکل درستي فيلتر شود و دسترسي کلي به وب سايت ها محدود نشود. خوشبختانه اين بار فاصله حرف تا عمل براي اجراي پروژه فيلترينگ هوشمند، بسيار کم بود و اين پروژه بسيار زود به فاز اجرايي خود رسيد.
در حال حاضر براساس گفته هاي وزير ارتباطات کشور در فاز اوليه اجراي اين پروژه قرار گرفته ايم و اين پروژه با تست روي شبکه اجتماعي اينستاگرام، کار خود را آغاز کرده است. چندي قبل هم برنامه اينستاگرام به کاربران خود پيغام داد که قرار است در چند روز آينده تغييراتي در اين شبکه به وجود آيد اما به نظر مي رسد آن چه که از سوي خود اينستاگرام اتفاق افتاده است با آن چه که کاربران ايراني اين شبکه در چند روز گذشته تجربه کرده اند کمي تفاوت داشته است.
اينستاگرام صفحاتي که به نظر مي رسيد هرزنامه باشند را از ليست کاربران اين شبکه اجتماعي حذف کرد که در اين ميان تعدادي صفحات پر مخاطب و تبليغاتي هم حذف شدند. قبلا هم اعلام کرده بوديم که با اخطار قوه قضاييه درباره برخي مطالب منتشر شده در شبکه هاي اجتماعي تلفن همراه، مسئله لزوم نظارت بر شبکه هاي اجتماعي موبايلي، مطرح شد و دولت تعهد داد تا هر چه سريع تر به اين وضعيت رسيدگي کند و برنامه هايي نظير وايبر، واتس اپ و اينستاگرام را در صدر ليست خود قرار داد.
خوبي ماجرا اين بار اين بود که اين برنامه ها به صورت کامل فيلتر نشدند و قرار شد که به صورت هوشمند بخش هايي از اين برنامه ها که باعث آسيب مي شوند، محدود شوند. اين رويکرد جديد نسبت به شبکه هاي اجتماعي و به طور کلي سايت هاي اينترنتي در کشور ما شايعات فيلتر شدن کامل شبکه هاي اجتماعي را تا حد زيادي کمرنگ کرد و بايد گفت که اين تصميم يکي از بهترين تصميماتي بوده که در چند سال اخير به مرحله اجرا رسيده است.
براساس تعريفي که توسط وزير ارتباطات کشور براي فيلترينگ هوشمند مطرح شده است، اين نوع فيلترينگ دسترسي به يک سايت را به طور کلي محدود نمي‌کند، بلکه تنها بخشي از محتواي سايت که به عنوان محتواي غير اخلاقي تشخيص داده شده را مسدود مي کند. حال بايد ديد که با اجراي آخرين فاز فيلترينگ هوشمند، چه تغييراتي در فضاي فيلترينگ کشور به وجود مي آيد؟ اجراي موفقيت آميز اين طرح مي‌تواند رضايت دولت و کاربران ايراني را به صورت همزمان به همراه داشته باشد.
مخاطبان محترم گروه اجتماعی مشرق می توانند اخبار، مقالات و تصاویر اجتماعی خود را به آدرس shoma@mashreghnews.ir ارسال کنند تا در سریع ترین زمان ممکن به نام خودشان و به عنوان یکی از مطالب ویژه مشرق منتشر شود. در ضمن گروه اجتماعی مشرق در صدد است با پیگیری مشکلات ارسالی شما از طریق کارشناسان و مشاوران مجرب پاسخی برای ابهامات مخاطبان عزیز بیابد.
منبع: خراسان