همچنین پایه پولی در 8 ماهه امسال 1.6 درصد کاهش و نسبت به آبان سال گذشته 17 درصد افزایش یافته است.


بیشترین افزایش پایه پولی در سال های 87 تاکنون، مربوط به سال 87 با 47.6 درصد و کمترین رشد سالانه هم در سال 1390 با 11.4 درصد افزایش، بوده است. در دوره 8 ماهه هم، سال 88 با 9 درصد کاهش، بیشترین کاهش در پایه پولی را داشته و سال 87 با 18 درصد رشد، بیشترین افزایش را در این دوره زمانی داشته است.

*تغییرات ضریب فزاینده پولی و نقدینگی

دوره زمانی سال‌های 87 تا 8 ماهه اول امسال، نشان می‌دهد در سال‌های 87، 89 و 91 ضریب فزاینده به ترتیب 10.6 درصد، 4.8 درصد و 2 درصد کاهش یافته اما پس از این کاهش، مجددا در سال بعد رشد قابل توجهی را داشته است. رشد ضریب فزاینده در سال‌های 88، 90، 92 و هشت ماهه 93، به ترتیب 10 درصد، 19.6 درصد، 13 درصد و 7.9 درصد بوده است. کاهش ضریب فزاینده معمولا در دوره‌های رکود یا کاهش رشد اقتصادی به وجود می‌آید که آمارها هم این مساله را تایید می‌کند.


*عوامل موثر در تغییر پایه پولی

بخش عوامل موثر بر پایه پولی که همواره از اهمیت بسیاری برخوردار بوده است، فراز و فرودهای شدیدی در سه سال اخیر داشت. خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی معمولا به دو دلیل افزایش می‌یابد. عامل اول از محل خرید ارز توسط بانک مرکزی از دولت و پرداخت معادل ریالی آن به دولت و عامل دوم افزایش ارزش دارایی‌های‌ خارجی (ارز) در برابر ریال است.

خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در 8 ماه منتهی به آبان 91، 3.6 درصد کاهش یافته اما در 8 ماه منتهی به آبان سال گذشته 99.8 درصد رشد داشته که علت اصلی آن افزایش نرخ رسمی ارز از 1226 تومان به 2450 تومان در این سال بوده است. خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در آبان امسال نسبت به اسفند سال گذشته 0.1 درصد رشد کرد. رشد 23.9 درصدی بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی در 8 ماه منتهی به آبان امسال نشان‌دهنده روند رو به رشد بدهی اضافه برداشت از منابع بانک مرکزی است که می‌تواند تهدیدی جدی برای سیاست‌های پولی بانک مرکزی باشد.

این در حالی است که خالص بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی 400.5 درصد و خالص سایر اقلام 0.5 درصد کاهش داشته است. در واقع بانک مرکزی در 8 ماهه اول امسال توانسته از چهار جزء پایه پولی 3 جزء را کنترل کند و تنها بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی رشد غیرمنطقی داشته است.

طبق این گزارش، خالص دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در پایان آبان امسال 167 هزار و 910 میلیارد تومان، بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی 73 هزار و 750 میلیارد تومان، خالص سایر اقلام منفی 116 هزار و 880 میلیارد تومان و خالص بدهی بخش دولتی به بانک‌ مرکزی که در پایان اسفند سال گذشته 3 هزار و 870 میلیارد تومان بوده است، در پایان آبان به منفی 11 هزار و 640 میلیارد تومان رسیده است.

علت منفی شدن خالص بدهی بخش دولتی به بانک مرکزی با وجود بدهی انباشته دولت به بانک مرکزی طی سال‌های گذشته، سپرده‌‌گذاری دولت در طول سال نزد بانک مرکزی و کسر سپرده‌ها از بدهی‌ها است.