به گزارش مشرق، حضرت آیت الله خامنه ای در سال 1385 دستور تشکیل شورای راهبردی روابط خارجی را با هدف «تهیه راهبردها، سیاست ها و راهکارهایی که جمهوری اسلامی را در سیاست خارجی به نتایج مطلوب برساند» و «ایجاد هماهنگی بیشتر در کلیه فعالیت ها در عرصه روابط خارجی» صادر کردند.

اعضای اولیه این شورا را کمال خرازی، علی اکبر ولایتی، علی شمخانی، محمد شریعتمداری و محمد حسین طارمی تشکیل می‌دادند، افراد و سیاستمدارانی که هم تجربه کارهای اجرایی و عملیاتی را داشتند و هم در حوزه روابط خارجی فعال بودند، اما انتقاداتی به عملکرد کمرنگ این شورا مطرح بود و برخی کارشناسان تغییر ترکیب شورای راهبردی را در خرداد 93 توسط مقام معظم رهبری، دلیلی بر ادعای خود دانستند.

سید محمد مهدی مصطفوی، سعید جلیلی و سردار احمد وحیدی در دوره جدید جایگزین علی اکبر ولایتی، محمد شریعتمداری و علی شمخانی شدند.

در گفتگوی فارس با سید محمد مهدی مصطفوی از اعضای شورای راهبردی روابط خارجی ایران، موضوعات مورد توجه این شورا در عرصه دفاعی نیز بررسی شده است که نظر به اهمیت آن، بخش های مربوط به سخنان مصطفوی در این خصوص، در ذیل می آید.

آیا این شورا نسبت به وزارت امور خارجه یا شورای عالی امنیت ملی جایگاه فرادستی دارد؟

شورای راهبردی روابط خارجی همان طور که از اسمش مشخص است سعی می‌کند حیطه فعالیت‌ها و تنظیم راهبردها را در عرصه روابط خارجی از جمله روابط خارجی اقتصادی، علمی، فرهنگی، دفاعی، امنیتی و سیاست خارجی تنظیم و محدود کند اما مطالعاتی که انجام می‌گیرد صرفاً یکسری مطالعات نظری نیست و سعی می‌شود راهکارهای اجرایی و عملی ارائه دهد.

تلاش این شورا این است که با دستگاه‌های مختلف ارتباط نزدیکی برقرار کند و در صحنه اجرائیات دستگاه‌های نظام نیز قرار بگیرد و برنامه‌های راهبردی ارائه دهد. یعنی راهبردی ارائه ندهد که خارج از فضای اجرایی و عملیاتی نظام بوده و قابلیت پیاده شدن نداشته باشد.

لذا این شورا از یک طرف ارتباط نزدیکی با مراکز اجرایی نظام مانند وزارتخانه‌ها، دستگاه‌های اجرایی دولتی و حتی غیردولتی دارد و از سوی دیگر نیز ارتباط تنگاتنگی با مراکز علمی و پژوهشی مانند دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها و شخصیت‌های علمی در عرصه داخلی و بین المللی برقرار می‌کند تا بتواند شرایط موجود در کشورهای مختلف را در عرصه‌های بین‌المللی شناسایی کرده و مختصات آن را بسنجد تا پیشنهادهایی که ارائه می‌کند با وضعیت کشورها و روابط بین‌المللی هماهنگ باشد.

از این جهت مقام معظم رهبری کسانی را برای عضویت در این شورا انتخاب کردند که خودشان تجربه اجرایی و عملیاتی داشته باشند و با محیط خارج از کشور و عرصه بین‌المللی نیز آشنا باشند و بتوانند تعاملاتی را با دستگاه‌ها در داخل و خارج برقرار کنند.

برای روشن‌تر شدن موضوع حیطه فعالیت شورا و وظایف آن را به صورت مصداقی بیان بفرمایید.

شورا در کمیسیون‌های 4 گانه خود (کمیسیون سیاست خارجی،امنیتی دفاعی، فرهنگی و اقتصادی) سعی می‌کند افق‌های جدید و راه‌های نویی را برای پیمودن نظام به سوی اهداف عالیه پیدا کند.

به عنوان مثال موضوع انرژی، موضوعی است که با دنیای خارج از ایران ارتباط دارد و باید روابط خارجی را در هر راهبرد و سیاستی که در مورد انرژی برنامه‌ریزی می‌کنیم؛ لحاظ کنیم.یعنی آیا انرژی به عنوان یک ابزار و اهرم قدرت در اختیار جمهوری اسلامی قرار دارد یا خیر و اگر ندارد چه موانعی وجود دارد و اگر دارد این ابزار و محور قدرت را چگونه می‌توانیم به بهترین شکل استفاده و بهره‌برداری کنیم.

راهبردهایی که جمهوری اسلامی ایران در رابطه با استفاده از انرژی (چه انرژی هسته‌ای و چه انرژی فسیلی) در پیش می‌گیرد چیست و ما چگونه می‌توانیم از انرژی استفاده کنیم تا قدرت جمهوری اسلامی را افزایش داده و اهداف کلان آن را محقق کنیم.

اعضای شورا از موضوعات قابل پیگیری در دیگر کمیسیون‌ها اطلاع دارند؟ به عنوان مثال شما در جریان فعالیت‌های کمیسیون امنیتی، دفاعی هستید؟

اصل موضوعاتی که هر کدام از این کمیسیون‌های چهارگانه دنبال می‌کنند، ابتدا در شورا مصوب می‌شود و پس از اینکه کمیسیون‌های مربوطه بررسی‌های لازم را در خصوص موضوع انجام داد، دوباره در شورا مطرح و مورد تصویب قرار می‌گیرد.

به عنوان مثال کمیسیون امنیتی دفاعی، جایگاه دفاعی جمهوری اسلامی ایران را در آینده و در منطقه‌ خاورمیانه مشخص می‌کند، نوع موافقت‌های امنیتی دفاعی که جمهوری اسلامی ایران با کشورهای مختلف برقرار کرده را مورد ارزیابی قرار میدهد و قراردادهای جدید امنیتی دفاعی که مناسب است با کشورهای مختلف انجام گیرد پیشنهاد میدهد، همچنین ارتباط با مجموعه‌های امنیتی نظامی منطقه‌ای یا اتحادهای امنیتی دفاعی که متصور و مناسب است در آینده در منطقه شکل بگیرد، بررسی می‌شود.

بررسی موضوعاتی مانند جنگ‌افزارهای جدیدی که کشورهای بزرگ بر روی آن مشغول مطالعه هستند و سیستم دفاعی جهان را تغییر می‌دهد،یا  اینکه چه تحولاتی در جنگ‌افزارها ممکن است رخ دهد و تئوری‌های نظامی را دچار تغییر کند از جمله فعالیت‌های دیگر کمیسیون دفاعی امنیتی شورای راهبردی روابط خارجی است.

در کمیسیون اقتصادی و در بحث هسته‌ای پیشنهادهایی را برای اینکه مذاکرات هسته‌ای بتواند راهبردهای کلان نظام را تأمین کند خدمت مقام معظم رهبری ارائه‌ دادیم. در رابطه با بحث انرژی فسیلی،‌نفت، گاز و اینکه جمهوری اسلامی چگونه می‌تواند به عنوان قطب نفت و گاز در منطقه شناخته شود، مطالعات و  مذاکرات خوبی با مسئولین مربوطه در وزارت نفت،‌دولت انجام  و نظرات آنان دریافت شد.