به گزارش مشرق، سال‌ها است که تفاوت قیمت سوخت در داخل و خارج از کشور باعث شده است، برخی از مرزنشینان به قاچاق این فرآورده‌ها گرایش پیدا کنند. به طوری که عبدالمجید اجتهادی مدیر کل مبارزه با قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی، قاچاق سوخت را بیشترین مورد گزارش شده و معضل اصلی قاچاق در کشور عنوان می‌کند. حبیب الله حقیقی رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز هم اعلام داشته است که هشت درصد از فرآورده‌های سوختی کشور قاچاق می‌شوند. اما با وجود تدابیر امنیتی بسیار، این مقدار سوخت از چه مرزهایی قاچاق می‌شوند؟
مرزهای شرقی: قاچاق سوخت جایگزین تریاک
تداوم قاچاق سوخت از استانهای شرقی به افغانستان و پاکستان علیرغم اقدامات امنیتی و انتظامی صورت گرفته و اجرای قانون سهمیه بندی مصرف سوخت، سود سرشار قاچاق گازوئیل را روانه جیب سودجویان می کند. قاچاق سوخت از ایران به استان فقیر بلوچستان پاکستان به یک تجارت پرمنفعت تبدیل شده تا جایی که قاچاقچیان مواد مخدر در این منطقه هم مرز ایران قاچاق تریاک را رهاکرده و به قاچاق سوخت روی آورده‌اند. قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان مدت‌هاست که به یکی از مشاغل تعریف شده در استان تبدیل شده است. یک مقام استانداری سیستان و بلوچستان به مهر گفته است که روزانه حدود ۳ میلیون لیتر فرآورده‌های سوختی از این استان خارج می‌شود، در حالی‌که کل گازوئیل توزیع شده در استان روزانه ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار لیتر است. مقدار سوخت قاچاق از ایران به پاکستان به‌طور دقیق مشخص نیست اما تاجران سوخت می‌گویند که روزانه ۱۰۰ تا ۱۳۰ تانکر که هر کدام قابلیت ۲۵ تا ۴۰ هزار لیتر دارند، گازوئیل قاچاق را از ایران به بلوچستان پاکستان حمل می‌کنند.
در ایران قیمت یک لیتر گازوئیل ۴۵۰ تومان (برابر با ۱۵ سنت آمریکا در بازار آزاد) تعیین شده، رقمی که پایین‌تر از قیمت یک بطری آب معدنی در این کشور است؛ در پاکستان یک لیتر گازوئیل قاچاق ۱۰۴ روپیه (برابر با یک دلار و شش سنت) فروخته می‌شود درحالی که نرخ رسمی فروش یک لیتر گازوئیل در این کشور ۱۱۲ روپیه است. همین تفاوت قیمت عامل محرکی است تا برخی از مردم محروم استان سیستان و بلوچستان به قاچاق سوخت روی بیاورند.
مرزهای غربی: قاچاق بنزین به کشور نفت‌خیز
افراد معدودی در منطقه کردستان عراق دلیل قانع کننده‌ای برای انتخاب جاده پر پیچ و خم و با شیب تند منتهی به گذرگاه مرزی برقش با ایران را دارند. اما در طی ۱۰ سال گذشته، این مسیر به شکل غیرعادی‌ای پر رفت و آمد و شلوغ بوده است. هر روز ده ها کامیون تانکر حمل سوخت با عبور از میان کوه‌ها، سوخت پالایش شده در ایران را به جایگاه‌های عرضه سوخت در شمال عراق می‌رسانند.
در گذرگاه مرزی برقش، تفاوت بین سوخت قاچاق ایرانی و سوختی که به صورت قانونی وارد عراق می شود، اغلب چندان مشخص نیست.
یک راننده تانکر ایرانی به نام امیر می گوید از کامیون خود اغلب برای واردات قانونی سوخت استفاده می کند. برخی اوقات هم به صورت غیرقانونی سوخت می آورد. «من حدود یک سال است این کار را انجام می دهم. ماهی سه چهار محموله قانونی می برم و سه چهار محموله غیرقانونی. محموله های قانونی درآمد بیشتری برای من دارد، اما من به پول بیشتری که از قاچاق در می آورم، نیاز دارم.»
پالایشگاه نفت بیجی که ۶۰ درصد سوخت مورد نیاز اقلیم کردستان را تامین می کند به دلیل تحرکات تروریستی مدت‌ها است که تعطیل است. یک منبع آگاه در صنعت نفت عراق میگوید: «پالایشگاه بیجی آسیبی ندیده است. اما تمامی کارکنان آن تخلیه شده اند و ظاهرا نیروهای دولتی قادر به باز پس گیری آن از تروریست ها نیستند.» تاثیر متوقف شدن فعالیت پالایشگاه بیجی را می توان در خیابان های اقلیم کردستان به خوبی مشاهده کرد. از زمان آغاز حملات داعش، صف های طویل در مقابل جایگاه های عرضه سوخت تشکیل شده است.
در حومه شمالی کرکوک، «امید حمید» یک جایگاه دار سوخت اولین محموله سوخت ایران را یک روز پس از به اتمام رسیدن ذخایر سوخت پالایشگاه بیجی دریافت کرد. اکنون وی آزاد است که هر مقدار سوخت ایرانی می خواهد خریداری کند. اما برای مشتریان وی، قیمت ها بالا رفته است. قیمت سوخت در طی یک روز ۳ برابر شده و از ۴۵۰ دینار عراقی به ۱۲۵۰ دینار رسیده است. جایگاه حمید دولتی نیست، اما وی می گوید اقلیم کردستان به او فشار می آورد تا سوخت ایرانی خریداری کند. «بنزینی که ما می فروشیم توسط دولت تامین می شود...بنابراین آنها می گویند اگر می خواهی به فروش بنزین دولتی ادامه بدهی، باید بنزین ایرانی هم بفروشی.»
شالان ۱۸ ساله، می گوید صف های طویل تشکیل شده مقابل جایگاه ها، برای او یک فرصت شغلی به وجود آورده است. «دوستی دارم که برای خرید بنزین از قاچاقچیان به مرز ایران می رود و من بنزین را از وی خریداری می کنم.»
مرزهای جنوبی: قشم، عیان‌ترین مرکز قاچاق سوخت
استان هرمزگان به دلیل وجود لنگرگاه‌های غیر مجاز و ارتباط آبی با سایر کشورهای منطقه به بهشت قاچاقچیان سوخت بدل شده است. اکبر ترکان دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور در نشست شورای اداری هرمزگان، جزیره قشم را عیان‌ترین مرکز قاچاق سوخت کشور معرفی می‌کند. «مشخص نیست چرا تاکنون جلوی گسترش این پدیده گرفته نشده است که ضرورت دارد اقدامات بهتری در این زمینه انجام شود.»
سرهنگ عبدالله لشگری فرمانده پایگاه دریابانی قشم هم میگوید: «قاچاقچیان در خلیج فارس اکثرا از لنج ها و شناورهای در حال تردد در دهانه تنگه هرمز تا کل سواحل خلیج فارس و دریای عمان استفاده می کنند و محموله های قاچاق را در خارج از مرزهای ایران به کشتی های خارجی می فروشند. قاچاقچیان سوخت از لنج هایی با ظرفیت ۵۰ تا ۲۱۰ هزار لیتر و قایق هایی با ظرفیت ۲ تا ۲۰ هزار لیتر استفاده می کنند. حتی همکاران ما در واحدهای اطلاعاتی گزارش داده اند که لنج هایی با ظرفیت ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار لیتر گازوئیل ۲۱۰۰ تومانی توقیف کرده اند که برای قاچاقچیان درآمد ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومانی دارد.»
جاسم جادری استاندار هرمزگان هم در زمینه قاچاق سوخت به نکته جالبی اشاره می‌کند: «از سراسر کشور سوخت به استان فرستاده می‌شود و این در حالی است که هرمزگان به فرآورده‌های نفتی نیاز ندارد و بزرگ‌ترین دلالان سوخت در آب‌های این استان حضور دارند و این محموله‌های سوخت را از هرمزگان خارج می‌کنند.»
مرزهای شرقی: قاچاق سوخت جایگزین تریاک
تداوم قاچاق سوخت از استانهای شرقی به افغانستان و پاکستان علیرغم اقدامات امنیتی و انتظامی صورت گرفته و اجرای قانون سهمیه بندی مصرف سوخت، سود سرشار قاچاق گازوئیل را روانه جیب سودجویان می کند. قاچاق سوخت از ایران به استان فقیر بلوچستان پاکستان به یک تجارت پرمنفعت تبدیل شده تا جایی که قاچاقچیان مواد مخدر در این منطقه هم مرز ایران قاچاق تریاک را رهاکرده و به قاچاق سوخت روی آورده‌اند. قاچاق سوخت در سیستان و بلوچستان مدت‌هاست که به یکی از مشاغل تعریف شده در استان تبدیل شده است. یک مقام استانداری سیستان و بلوچستان به مهر گفته است که روزانه حدود ۳ میلیون لیتر فرآورده‌های سوختی از این استان خارج می‌شود، در حالی‌که کل گازوئیل توزیع شده در استان روزانه ۱ میلیون و ۳۵۰ هزار لیتر است. مقدار سوخت قاچاق از ایران به پاکستان به‌طور دقیق مشخص نیست اما تاجران سوخت می‌گویند که روزانه ۱۰۰ تا ۱۳۰ تانکر که هر کدام قابلیت ۲۵ تا ۴۰ هزار لیتر دارند، گازوئیل قاچاق را از ایران به بلوچستان پاکستان حمل می‌کنند.
در ایران قیمت یک لیتر گازوئیل ۴۵۰ تومان (برابر با ۱۵ سنت آمریکا در بازار آزاد) تعیین شده، رقمی که پایین‌تر از قیمت یک بطری آب معدنی در این کشور است؛ در پاکستان یک لیتر گازوئیل قاچاق ۱۰۴ روپیه (برابر با یک دلار و شش سنت) فروخته می‌شود درحالی که نرخ رسمی فروش یک لیتر گازوئیل در این کشور ۱۱۲ روپیه است. همین تفاوت قیمت عامل محرکی است تا برخی از مردم محروم استان سیستان و بلوچستان به قاچاق سوخت روی بیاورند.
مرزهای غربی: قاچاق بنزین به کشور نفت‌خیز
افراد معدودی در منطقه کردستان عراق دلیل قانع کننده‌ای برای انتخاب جاده پر پیچ و خم و با شیب تند منتهی به گذرگاه مرزی برقش با ایران را دارند. اما در طی ۱۰ سال گذشته، این مسیر به شکل غیرعادی‌ای پر رفت و آمد و شلوغ بوده است. هر روز ده ها کامیون تانکر حمل سوخت با عبور از میان کوه‌ها، سوخت پالایش شده در ایران را به جایگاه‌های عرضه سوخت در شمال عراق می‌رسانند.
در گذرگاه مرزی برقش، تفاوت بین سوخت قاچاق ایرانی و سوختی که به صورت قانونی وارد عراق می شود، اغلب چندان مشخص نیست.
یک راننده تانکر ایرانی به نام امیر می گوید از کامیون خود اغلب برای واردات قانونی سوخت استفاده می کند. برخی اوقات هم به صورت غیرقانونی سوخت می آورد. «من حدود یک سال است این کار را انجام می دهم. ماهی سه چهار محموله قانونی می برم و سه چهار محموله غیرقانونی. محموله های قانونی درآمد بیشتری برای من دارد، اما من به پول بیشتری که از قاچاق در می آورم، نیاز دارم.»
پالایشگاه نفت بیجی که ۶۰ درصد سوخت مورد نیاز اقلیم کردستان را تامین می کند به دلیل تحرکات تروریستی مدت‌ها است که تعطیل است. یک منبع آگاه در صنعت نفت عراق میگوید: «پالایشگاه بیجی آسیبی ندیده است. اما تمامی کارکنان آن تخلیه شده اند و ظاهرا نیروهای دولتی قادر به باز پس گیری آن از تروریست ها نیستند.» تاثیر متوقف شدن فعالیت پالایشگاه بیجی را می توان در خیابان های اقلیم کردستان به خوبی مشاهده کرد. از زمان آغاز حملات داعش، صف های طویل در مقابل جایگاه های عرضه سوخت تشکیل شده است.
در حومه شمالی کرکوک، «امید حمید» یک جایگاه دار سوخت اولین محموله سوخت ایران را یک روز پس از به اتمام رسیدن ذخایر سوخت پالایشگاه بیجی دریافت کرد. اکنون وی آزاد است که هر مقدار سوخت ایرانی می خواهد خریداری کند. اما برای مشتریان وی، قیمت ها بالا رفته است. قیمت سوخت در طی یک روز ۳ برابر شده و از ۴۵۰ دینار عراقی به ۱۲۵۰ دینار رسیده است. جایگاه حمید دولتی نیست، اما وی می گوید اقلیم کردستان به او فشار می آورد تا سوخت ایرانی خریداری کند. «بنزینی که ما می فروشیم توسط دولت تامین می شود...بنابراین آنها می گویند اگر می خواهی به فروش بنزین دولتی ادامه بدهی، باید بنزین ایرانی هم بفروشی.»
شالان ۱۸ ساله، می گوید صف های طویل تشکیل شده مقابل جایگاه ها، برای او یک فرصت شغلی به وجود آورده است. «دوستی دارم که برای خرید بنزین از قاچاقچیان به مرز ایران می رود و من بنزین را از وی خریداری می کنم.»
مرزهای جنوبی: قشم، عیان‌ترین مرکز قاچاق سوخت
استان هرمزگان به دلیل وجود لنگرگاه‌های غیر مجاز و ارتباط آبی با سایر کشورهای منطقه به بهشت قاچاقچیان سوخت بدل شده است. اکبر ترکان دبیر شورای عالی مناطق آزاد کشور در نشست شورای اداری هرمزگان، جزیره قشم را عیان‌ترین مرکز قاچاق سوخت کشور معرفی می‌کند. «مشخص نیست چرا تاکنون جلوی گسترش این پدیده گرفته نشده است که ضرورت دارد اقدامات بهتری در این زمینه انجام شود.»
سرهنگ عبدالله لشگری فرمانده پایگاه دریابانی قشم هم میگوید: «قاچاقچیان در خلیج فارس اکثرا از لنج ها و شناورهای در حال تردد در دهانه تنگه هرمز تا کل سواحل خلیج فارس و دریای عمان استفاده می کنند و محموله های قاچاق را در خارج از مرزهای ایران به کشتی های خارجی می فروشند. قاچاقچیان سوخت از لنج هایی با ظرفیت ۵۰ تا ۲۱۰ هزار لیتر و قایق هایی با ظرفیت ۲ تا ۲۰ هزار لیتر استفاده می کنند. حتی همکاران ما در واحدهای اطلاعاتی گزارش داده اند که لنج هایی با ظرفیت ۱۰۰ یا ۲۰۰ هزار لیتر گازوئیل ۲۱۰۰ تومانی توقیف کرده اند که برای قاچاقچیان درآمد ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومانی دارد.»
جاسم جادری استاندار هرمزگان هم در زمینه قاچاق سوخت به نکته جالبی اشاره می‌کند: «از سراسر کشور سوخت به استان فرستاده می‌شود و این در حالی است که هرمزگان به فرآورده‌های نفتی نیاز ندارد و بزرگ‌ترین دلالان سوخت در آب‌های این استان حضور دارند و این محموله‌های سوخت را از هرمزگان خارج می‌کنند.»