گروه بین الملل مشرق - در قسمت قبلی این گزارش، به صورت مبسوط نشان داده شد که داعش به یک سازمان عریض و طویل و اشغالکر تبدیل شده است که توانسته بخش وسیعی از منطقه را اشغال کند. مسلما این اشغالگری و ارتکاب جنایت، بودجه وسیعی را تأمین می کند و تحقیق در مورد منابع درآمدزایی داعش اهمیتی به اندازه برخورد با این گروه تروریستی و تکفیری دارد.
در این قسمت، مهم ترین منابع درآمدزای داعش برشمرده می شود. بی تردید بعد از شناسایی این منابع، می توان تدابیری برای مهار و تحدید آن به کار گرفت. این موارد عباتند از:
1- استخراج و فروش نفت
طبق تخمین سازمان های تخصصی فعال در حوزه انرژی، داعش روزانه حدود 2میلیون دلار از طریق استخراج نفت و فروش آن در بازار سیاه به دست می آورد. عمده نفت های استخراجی، در شمال عراق و سوریه قرار دارد و هنوز گزارش دقیق و موثقی در مورد میزان استخارج نفت از چاه های شرق سوریه منتشر نشده است. نفت های استخراج شده از طریق جنوب ترکیه به خارج ارسال می شود و در بازار جهانی با قیمت های کم تر به فروش می رسد.
در جریان حمله ائتلاف به رهبری آمریکا، تأسیسات نفتی تحت سیطره داعش یکی از اهداف اصلی این سازمان برای حملات بود. گفته می شود در نتیجه این حملات، عمده تأسیسات نفتی در بخش موسوم به مثلث سنی نابود شده است؛ اما هنوز تأسیسات نفتی در استان های موصل و حسکه به فعالیت خود ادامه می دهند.
2- گروگان گیری
در سال 2012میلادی، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به نقل از منابع خود در وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرد سازمان القاعده طی 8 سال گذشته سالانه به صورت میانگین 120میلیون دلار از طریق «آدم ربایی» و «گروگان گیری» کسب کرده است.
تخمین درآمد داعش از این طریق، کمی مشکل است. حداقل رقم قابل ارزیابی در این زمینه، برای سال 2013 معادل 125میلیون دلار و برای سال 2014 معادل 66میلیون دلار بوده است. مهم ترین علتی که تخمین درآمد داعش از این طریق را مشکل می کند، گروه های پراکنده تروریست و افراطی در سراسر جهان است که مشخص نیست این گروه ها همپیمان رسمی داعش هستند و جزء منابع مالی آن به حساب می آیند یا این که صرفا از بدنامی این سازمان تروریستی برای رعب آرینی استفاده می کنند؟
با وجود انکار منابع رسمی، بی تردید آدمربایی یکی از راه های درآمدزایی داعش به حساب می آید. به عنوان نمونه، حکومت فرانسه مذاکرات این گروه با تروریست ها برای سلامتی اتباع خود را تأیید کرده است و همین نکته نشان می دهد حتی پرمدعاترین دشمنان داعش نیز حاضرند این منبع تأمین مالی را برای گروهک داعش حفظ کنند.
3- فروش آثار تاریخی و عتیقه جات
یکی از منابع اصلی درآمدزایی داعش، بازار سیاه اشیاء تاریخی و عتیقه جات است. داعش بر منطقه ای سیطره سافته است که قدیمی ترین تمدن های آسیایی در آن بوده اند؛ مانند بین النهرین، تمدن آشوری ها و بالاخره دوران اوج خلافت اسلامی (اموی و عباسی). در این مناطق، انبوهی از اشیاء تاریخی وجود دارد که داعش با سرقت آن و فروش در بازار سیاه می تواند سرمایه های کلان برای خود ایجاد کند.
روزنامه نیویورک تایمز در سپتامبر سال گذشته در گزارشی اعلام کرد منابع درآمدی داعش از این طریق "حداقل صدها میلیون دلار" تخمین زده می شود.
4- مالیات و جریمه کرد
سازمان تروریستی داعش در مناطق تحت سیطره خود، اداره های وسیع دولتی راه انداخته است و از شهروندان به بهانه های مختلف مالیات می گیرد.
در یکی از گزارش های منتشره از سوی داعش، چهار نفر به جرم "تندروی" و افراط" مستحق اعدام تشخیص داده شده بودند! این 4 نفر در برابر دوربین به زبان ترکی می گفتند: «داعش از شهروندان مالیات می گرفت و ما معتقد بودیم مالیات گرفتن بدعت بوده و مصداق شرک است.» همین فیلم نشان می دهد داعش به صورت گسترده از شهروندان مالیات می گیرد و این منبع درآمدی به اندازه ای برای آن مهم است که کوتاهی در این زمینه مجازات مرگ را در پی دارد!
همچنین این گروه به بهانه های مختلف، شهروندان و حتی سربازان خود را "جریمه" می کند و همین فاکتور نیز یکی از منابع تأمین بودجه این سازمان است. علاوه بر آن، باید «هزینه کارکرد» را نیز در نظر داشت. مثلاً شهروندان در مسائل اختلافی به دادگاه های رسمی رجوع می کنند و باید در ازای آن هزینه بپردازند.
علاوه بر مالیات، جریمه و هزینه کارکرد، داعش یک درآمد ویژه به نام «جزیه» هم دارد. بعد از اقدامات شنیع داعش در قبال پیروان فرقه ایزدی در شمال عراق، این سازمان تروریستی در مجله رسمی اش نوشت: «پیروان ادیان آسمانی شناسایی شده در قرآن موظف به پرداخت "جزیه" هستند و در صورت عدم مخالفت و توطئه علیه دولت اسلامی (نامی که داعش از ان برای خود استفاده می کند) می توانند در جامعه اسلامی زندگی کنند...»
5- مصادره، دزدی و سرقت
شرکت «استراتفور» که در زمینه مسائل اطلاعاتی و امنیتی بین المللی فعالیت می کند، در گزارشی رسمی مدعی شد داعش تنها از طریق دزدی های رخ داده در موصل، 500میلیون دلار درآمد کسب کرده است. به این ها، باید ارقام وسیع دارایی های مصادره شده را افزود که بی تردید درآمد کلانی را متوجه این سازمان می کند.
گفتنی است یکی از علل وقوع جنگ داخلی میان گروه های تروریست و معارض سوری، سرقت های متعددی است که از سوی داعش رخ می داد. گروه تروریستی النصره در گزارشی که علیه داعش تهیه کرده است، نوشت داعش به صورت مکرر از گروه های دیگر و شهروندان معمولی سرقت می کرد و اجازه پیگیری را به دیگران نمی داد.
6- تجارت اعضای بدن انسان
شاید در نگاه اول، این اقدام بسیار شنیع و دور از ذهن تصور شود؛ اما «محمد حکیم» نماینده عراق در سازمان ملل همین هفته قبل اعلام کرد داعش به صورت گسترده اجزای بدن قربانیان خود را خارج کرده و در بیمارستان های کشورهای همجوار به فروش می رساند.
با اندکی درنگ در میزان وسیع قتل و کشتارهای وسیع این گروهک، می توان تحمین زد که درآمد زیادی از این راه به دست داعش می رسد.
7- درآمد گمرک و تجارت انحصاری
یکی از درآمدهای اصلی داعش از طریق گمرکات تحصیل می شود و در این زمینه به صورت گذرا در بخش اول این گزارش نکاتی بیان شد. به نظر می رسد داعش قصد داشت در این زمینه فعالیت های خود را گسترش دهد، اما عملیات های بین المللی باعث شده تجارت داعش محدود به جنوب ترکیه شود.
علاوه بر درآمد گمرکات، داعش در بخشی از کالاها به «انحصار در تجارت» دست زده است که درآمد کلانی را برای این سازمان تروریستی به همراه داشته است. «معاذ مصطفی» یکی از فعالین درجه اول تحولات سوریه در یک گزارشی اعلام کرده بود داعش هم اکنون مالکیت چند کالای اساسی مانند «پنبه» و «گندم» را به انحصار گرفته است.
نظام مالی
در قسمت پیشین نشانه های خلق پول پرقدرت و ارزش گذاری آن (ارزش حقیقی) ارائه شد. داعش بانک های مخصوص به خود را نیز راه اندازی کرده است که مسلما نشان دهنده وجود یک نظام مالی در ساختار این سازمان تروریستی است. با این حال، هنوز داده های بسیار اندکی در این مورد وجود دارد و باید تحقیقات بیش تری در این زمینه منتشر گردد.
در این قسمت، مهم ترین منابع درآمدزای داعش برشمرده می شود. بی تردید بعد از شناسایی این منابع، می توان تدابیری برای مهار و تحدید آن به کار گرفت. این موارد عباتند از:
1- استخراج و فروش نفت
طبق تخمین سازمان های تخصصی فعال در حوزه انرژی، داعش روزانه حدود 2میلیون دلار از طریق استخراج نفت و فروش آن در بازار سیاه به دست می آورد. عمده نفت های استخراجی، در شمال عراق و سوریه قرار دارد و هنوز گزارش دقیق و موثقی در مورد میزان استخارج نفت از چاه های شرق سوریه منتشر نشده است. نفت های استخراج شده از طریق جنوب ترکیه به خارج ارسال می شود و در بازار جهانی با قیمت های کم تر به فروش می رسد.
2- گروگان گیری
در سال 2012میلادی، روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی به نقل از منابع خود در وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرد سازمان القاعده طی 8 سال گذشته سالانه به صورت میانگین 120میلیون دلار از طریق «آدم ربایی» و «گروگان گیری» کسب کرده است.
تخمین درآمد داعش از این طریق، کمی مشکل است. حداقل رقم قابل ارزیابی در این زمینه، برای سال 2013 معادل 125میلیون دلار و برای سال 2014 معادل 66میلیون دلار بوده است. مهم ترین علتی که تخمین درآمد داعش از این طریق را مشکل می کند، گروه های پراکنده تروریست و افراطی در سراسر جهان است که مشخص نیست این گروه ها همپیمان رسمی داعش هستند و جزء منابع مالی آن به حساب می آیند یا این که صرفا از بدنامی این سازمان تروریستی برای رعب آرینی استفاده می کنند؟
3- فروش آثار تاریخی و عتیقه جات
یکی از منابع اصلی درآمدزایی داعش، بازار سیاه اشیاء تاریخی و عتیقه جات است. داعش بر منطقه ای سیطره سافته است که قدیمی ترین تمدن های آسیایی در آن بوده اند؛ مانند بین النهرین، تمدن آشوری ها و بالاخره دوران اوج خلافت اسلامی (اموی و عباسی). در این مناطق، انبوهی از اشیاء تاریخی وجود دارد که داعش با سرقت آن و فروش در بازار سیاه می تواند سرمایه های کلان برای خود ایجاد کند.
روزنامه نیویورک تایمز در سپتامبر سال گذشته در گزارشی اعلام کرد منابع درآمدی داعش از این طریق "حداقل صدها میلیون دلار" تخمین زده می شود.
4- مالیات و جریمه کرد
سازمان تروریستی داعش در مناطق تحت سیطره خود، اداره های وسیع دولتی راه انداخته است و از شهروندان به بهانه های مختلف مالیات می گیرد.
در یکی از گزارش های منتشره از سوی داعش، چهار نفر به جرم "تندروی" و افراط" مستحق اعدام تشخیص داده شده بودند! این 4 نفر در برابر دوربین به زبان ترکی می گفتند: «داعش از شهروندان مالیات می گرفت و ما معتقد بودیم مالیات گرفتن بدعت بوده و مصداق شرک است.» همین فیلم نشان می دهد داعش به صورت گسترده از شهروندان مالیات می گیرد و این منبع درآمدی به اندازه ای برای آن مهم است که کوتاهی در این زمینه مجازات مرگ را در پی دارد!
علاوه بر مالیات، جریمه و هزینه کارکرد، داعش یک درآمد ویژه به نام «جزیه» هم دارد. بعد از اقدامات شنیع داعش در قبال پیروان فرقه ایزدی در شمال عراق، این سازمان تروریستی در مجله رسمی اش نوشت: «پیروان ادیان آسمانی شناسایی شده در قرآن موظف به پرداخت "جزیه" هستند و در صورت عدم مخالفت و توطئه علیه دولت اسلامی (نامی که داعش از ان برای خود استفاده می کند) می توانند در جامعه اسلامی زندگی کنند...»
5- مصادره، دزدی و سرقت
شرکت «استراتفور» که در زمینه مسائل اطلاعاتی و امنیتی بین المللی فعالیت می کند، در گزارشی رسمی مدعی شد داعش تنها از طریق دزدی های رخ داده در موصل، 500میلیون دلار درآمد کسب کرده است. به این ها، باید ارقام وسیع دارایی های مصادره شده را افزود که بی تردید درآمد کلانی را متوجه این سازمان می کند.
گفتنی است یکی از علل وقوع جنگ داخلی میان گروه های تروریست و معارض سوری، سرقت های متعددی است که از سوی داعش رخ می داد. گروه تروریستی النصره در گزارشی که علیه داعش تهیه کرده است، نوشت داعش به صورت مکرر از گروه های دیگر و شهروندان معمولی سرقت می کرد و اجازه پیگیری را به دیگران نمی داد.
شاید در نگاه اول، این اقدام بسیار شنیع و دور از ذهن تصور شود؛ اما «محمد حکیم» نماینده عراق در سازمان ملل همین هفته قبل اعلام کرد داعش به صورت گسترده اجزای بدن قربانیان خود را خارج کرده و در بیمارستان های کشورهای همجوار به فروش می رساند.
با اندکی درنگ در میزان وسیع قتل و کشتارهای وسیع این گروهک، می توان تحمین زد که درآمد زیادی از این راه به دست داعش می رسد.
7- درآمد گمرک و تجارت انحصاری
یکی از درآمدهای اصلی داعش از طریق گمرکات تحصیل می شود و در این زمینه به صورت گذرا در بخش اول این گزارش نکاتی بیان شد. به نظر می رسد داعش قصد داشت در این زمینه فعالیت های خود را گسترش دهد، اما عملیات های بین المللی باعث شده تجارت داعش محدود به جنوب ترکیه شود.
علاوه بر درآمد گمرکات، داعش در بخشی از کالاها به «انحصار در تجارت» دست زده است که درآمد کلانی را برای این سازمان تروریستی به همراه داشته است. «معاذ مصطفی» یکی از فعالین درجه اول تحولات سوریه در یک گزارشی اعلام کرده بود داعش هم اکنون مالکیت چند کالای اساسی مانند «پنبه» و «گندم» را به انحصار گرفته است.
نظام مالی
در قسمت پیشین نشانه های خلق پول پرقدرت و ارزش گذاری آن (ارزش حقیقی) ارائه شد. داعش بانک های مخصوص به خود را نیز راه اندازی کرده است که مسلما نشان دهنده وجود یک نظام مالی در ساختار این سازمان تروریستی است. با این حال، هنوز داده های بسیار اندکی در این مورد وجود دارد و باید تحقیقات بیش تری در این زمینه منتشر گردد.