موسی حقانی رئیس موسسه تاریخ معاصر ایران در این مراسم در سخنانی گفت: خاطرات اسدالله علم یکی از منابع مهم و دسته اول در تاریخ پهلوی است، علم از آنجا که مسئول دربار پهلوی بوده و با پهلوی محشور و نزدیک بوده است، اطلاعات دقیقی را ثبت کرده که شاید جای دیگری ثبت نشده باشد.
حقانیگفت: خاندان علم از زمان پدر اسدالله علم به بعد به سمت سیاست انگلستان رفتند و تا زمانی که علم فوت کرد، حمایت آنها از دولت انگلستان همچنان پابرجا بوده است. در زمان نخستوزیری علم کشور انگلستان تلاش داشته که سیستان و بلوچستان را از ایران جدا کند، برای جداسازی مناطقی از ایران کسی که به انگلیس بسیار کمک کرده است، اسدالله علم است.
حقانی گفت: در سال 1915 زمانی که قرارداد آذربایجان برای جداسازی این منطقه از ایران بسته میشد، یکی از کسانی که در این کار تلاش بسیار برای جداسازی آذربایجان کرد، علم بود و این خود نشانگر آن است که اسدالله علم بسیار به دولت انگلستان نزدیک بوده است. نزدیکی اسدالله علم به انگلستان تا حدی بود که بعد از وفاتش از طرف این دولت به خانواده او تسلیت گفته شد.
رئیس موسسه تاریخ معاصر ایران افزود: در جریان کودتای 28 مرداد اسدالله علم با محافل دانشگاهی روشنفکر از جمله فریدون توللی سردمداران این کودتا بودند و کشتارهایی که در آن سال به وقوع پیوست در کتاب خاطرات او با افتخار بیان شده است.
حقانی با بیان اینکه اسدالله علم یکی از نزدیکترین افراد به محمدرضا پهلوی بوده است گفت: این کتاب خاطرات به خاطر نزدیکی این فرد به محمدرضا پهلوی یکی از مهمترین و اسنادیترین کتاب خاطرات تاریخی میباشد. در این کتاب 20 محور از جمله مسائل منطقهای انتخاباتی، سیاسی و مسائل مربوط به آمریکا، اسرائیل و اعراب و... وجود دارد که کتاب «محض اطلاع» نوشته غلامعلی حداد عادل 5 محور آن را بررسی کرده است.
وی همچنین افزود: محور از چندین محور جلد هفت را برای تحلیل برگزیده که این پنج محور اشاراتی به سایر مجلدات نیز دارد. اگر کسی فرصت مطالعه هفت جلد را نداشته باشد میتواند روح هفت جلد را در کتاب «محض اطلاع» بخواند.
وی افزود: یکی از مباحثی که در این کتاب به آن اشاره شده است، بحث وابستگی به آمریکاست که آن را در مجموعه یادداشتهای علم میتوان دید، این وابستگی به اندازهای بوده که صدای علم را نیز درآورده است. ارتباط با اسرائیل یکی از محورهایی است که حداد عادل در کتابش به آن پرداخته است، زیرا ایران در آن زمان ستون پنجم اسرائیل در منطقه بوده و مناسبات گستردهای با آن داشته است.
حقانی در پایان سخنان خود به مستند 57 اشاره کرد و آن را سخیف خواند و افزود: افرادی که در حوزه مستندنگاری وقابع انقلاب فعال هستند، بر سخیف بودن این مستند تأکید دارند، وقتی یک منبع تاریخی همچون یادداشتهای علم وجود دارد، چگونه میتوانند در این مستند به توسعه اجتماعی و اقتصادی ایران، رفاه شهروندی و مسائلی از این دست در دوران پهلوی اشاره کنند؟.
علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور نیز در ادامه مراسم در سخنانی با اشاره به اینکه در دوران تحصیل در دانشگاه تهران از شاگردان حداد عادل بوده است، گفت: غلامعلی حدادعادل بر من حق استادی دارد، چرا که از دیرباز از نکات، مقالات و سخنان وی در موضوعات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی که مطرح کرده درس گرفتهام.
وی گفت: از ابتدای انقلاب تاکنون از عوامل رژیم پهلوی خاطرات بسیاری منتشر شده که برخی به منظور تطهیرخاطرهنویس از طریق انداختن تقصیرها گردن عوامل بالادستی نظام پهلوی و همچنین برجسته کردن اقدامات پهلوی در توسعه اقتصادی و ... بوده است. در حالیکه متأسفانه در برابر این خاطرات جریان انتقادی به چشم نمیخورد که پس از تغییر نسل جامعه ما خطر غفلت و نا آگاهی از اتفاقات انقلاب در نسل جوان احساس میشود.
دبیرکل نهاد کتابخانههای عمومی کشور گفت: با توجه به اینکه نسل جدید نسبت به انقلاب و اتفاقات رخ داده بیتوجه و ناآگاه است، وجود کتابی همچون «محض اطلاع» میتواند آگاهی را برای نسل جدید ما به ارمغان آورد.
وی افزود: در میان کتابهای خاطرات منتشر شده، خاطرات علم با دیگر خاطرات تفاوت دارد، خاطرات منتشر شده در این کتاب مربوط به دوران قبل از انقلاب است، از همین رو مطالعه آن قابل توجه است، نویسنده نیز یار و همدم محمدرضا پهلوی بوده است، بنابراین این شبهه که وی از محمدرضا ناراحت بوده و چنین خاطراتی را نوشته با این مسئله منتفی میشود. علاوه بر آن نویسنده این خاطرات صرفاً یک کارگزار نیست، بلکه از خصوصیترین حالات محمدرضا باخبر بوده و به نوعی مباشر او بوده است، از این رو خاطرات وی زوایای گستردهتری دارد.
مختارپور با اشاره به مرگ علم پیش از انقلاب گفت: خاطرات علم حاصل پرسشها و پاسخهای بعد از انقلاب و یا تحت فشار بودن نیست، بنابراین میتوان گفت، صحت بالایی دارد، بنابراین این خاطرات علم قابلیت تحلیل انتقادی دارد و نپرداختن به آن موجب غفلت نسل جوان خواهد شد، این اقدام غلامعلی حدادعادل میتواند الگوی نویسندگان و پژوهشگران تخصصی تاریخ به منظور روشن کردن افکار عمومی باشد.
سیدعباس صالحی معاون فرهنگی ارشاد نیز دیگر سخنران این نشست بود که در سخنانی گفت: در حوزه تاریخ شفاهی ایران دو گام مهم پیموده شده است، در گام نخست خاطرات شفاهی که عناصر بیرونی و فاصلهداری با انقلاب داشتند، در دهه 60 و 70 با حرکتی جدی خود را نمایان کردند. صاحبان بسیاری از آنها از انقلاب کینه داشتند و به همین دلیل یک جریان فزاینده را حول و حوش آن با خاطراتشان ایجاد کردند.
وی افزود: با توجه به علائقی که در جریان انقلابی در زمینه تاریخ وجود داشت و در کنار تأکیدات رهبر انقلاب مسیری به وجود آمد که جریان انقلابی به سمت ثبت خاطرات حرکت کند و از عناصری که در فضای انقلاب حضور داشتند بخواهد که خاطراتشان را بیان کنند و به همین خاطر امروزه به جایگاهی رسیدهایم که در حوزه خاطرات شفاهی، جریان انقلاب اسلامی نه تنها عقب نیست بلکه به دلیل حجم بالای تولیداتش عملاً یک جریان غنی است.
صالحی در پایان گفت: گام سوم در حوزه ثبت خاطرات شفاهی را توجه به ضد خاطرات باید دانست، به نظر من امروز نیاز ما پالایش و نقد خاطرات است. امروزه دیگر کمتر کسی می توان یافت که حرفش را نزده باشد و خاطراتش را نگفته باشد، اگر بخواهیم یک روایت صادقانه از مهمترین دوره تاریخ ایران داشته باشیم که با کمترین تحریف روبرو شده باشد این است که خاطرات گوناگون کنار هم قرار بگیرد و نقد شود و اصطلاحاً ضدخاطره داشته باشیم و کتاب محض اطلاع گام سومی است که حداد عادل در این زمینه برداشته است.
در پایان این نشست حداد عادل نویسنده «محض اطلاع» گفت: اهمیت انقلاب اسلامی در 36 سال گذشته نه تنها در کشور ایران بلکه در تمام جهان از جمله منطقه برای کسی پوشیده نیست. این کتاب و کتابهای امثالهم که از دل تاریخ درآمده باید آغازگر فصل جدیدی برای فرهنگ سیاسی جامعه میباشند. ما محتاج تقویت تاریخی هستیم و جوانهای با استعداد باید برای تقویت تاریخ ایران بیشتر از هر زمانی تلاش کنند.
نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: هر کس تاریخ را خوب نخواند، مجبور به تجدید آن است و اگر این اتفاق در مملکتی رخ دهد آن کشور را با بحران سیاسی و فرهنگی روبرو خواهد کرد.
نویسنده کتاب محض اطلاع با بیان اینکه جوانان ما نیاز به شناخت بیشتری نسبت به جامعه جدید ایران دارند گفت: در حال حاضر نسل جوان نسلی است که اتفاقات و اندوختههای انقلاب را ندیده است و اگر تلاشی درصدد هدایت و آشنایی این نسل نشود،کشور را با بحران جدیدی مواجه خواهد کرد.
حداد عادل افزود: جوامع غربی در حال حاضر ناآگاهی جوانان ایران را سرمایهای برای تغییر فرهنگ و سیاست کشور ایران میدانند و اگر این ناآگاهی ادامه داشته باشد سدی بزرگ در مقابل اهداف مقدس انقلاب خواهد بود.
وی با بیان اینکه در حال حاضر 120 کانال به زبان فارسی در حال پخش برنامههای مختلف هستند، گفت: در بین حجم عظیمی از کانالها تنها 10 کانال با اهداف و راهبردهای انقلاب همراه هستند و بقیه رسانهها درصدد تخریب انقلاب اسلامی هستند.
حداد عادل افزود: من وظیفه خود دانستهام با نوشتن چنین کتابی جوانان را نسبت به اتفاقات پیش از انقلاب آگاه کنم و اگر هم نسلهای ما و همچنین نسل جوان نسبت به این اتفاق بیمسئولیت باشند، از یک جا به بعد کاری از دست کسی برای راهنمایی و نشان دادن مسیر درست در جامعه برنمیآید.
وی تصریح کرد: من بسیار تلاش کردم که از روشنفکران و افراد آگاه و متخصص در این حوزه یاری بخواهم، اما متاسفانه بسیار اندک هستند، کسانی که در این مسیر بخواهند کمک کنند. جامعه ایران اطلاعات تاریخی بسیار کمی دارد، زمانی که جامعه نسبت به تاریخ خود ناآگاه باشد رخنه و نفوذ جامعه غربی به آن جامعه بیشتر میشود.
این نماینده مجلس تصریح کرد: اگر اسدالله علم میدانست 10 ماه پس از مرگش انقلاب رخ میدهد هیچگاه اجازه انتشار چنین کتابی را نمی داد چون این کتاب سند و منبع بسیار موثقی برای افشای جنایات رژیم پهلوی بوده است.
وی با بیان اینکه موجی از طریق رسانههای غربی و همچنین پرویز ثابتی و سریالهای خارجی خارج از کشور و هزاران رسانه دیگر به سوی جامعه ما هجوم آورده است، گفت: اگر نسل جوان خود را نسبت به تاریخ ایران آگاه نسازیم، مشکلات بسیار زیادی دامنگیر جامعه فرهنگی و اسلامی میشود. من در این کتاب تمام سعی خود را کردهام که شعار ندهم و هیجانزده نشوم، چرا که دیدن احساسات و عواطف در کتابی که نویسنده مینویسد باعث سوءگیریهای و نقدهای بسیار شدید میشود.
وی با اشاره به استاد مطهری نویسنده کتاب اصول فلسفه رئالیسم افزود: الگویی که در این کتاب من از آن پیروی کردم شهید مطهری بود که با نوشتن کتابی مثل اصول فلسفه و روش رئالیسم و بعد از آن داستان راستان ثابت کرد که نویسنده باید از هر نوع سوءگیری و ابراز احساسات در نوشتن کتاب خود خودداری کند.
حدادعادل در پایان افزود: کتاب خاطرات اسدالله علم شامل 20 بخش متفاوت میباشد که من 5 بخش آن را برگزیدم و امیدوارم که در تدوین آن توانسته باشم دیگران را برای ادامه این راه تشویق کنم.